| Ingediend | 31 juli 2020 |
|---|---|
| Beantwoord | 24 augustus 2020 (na 24 dagen) |
| Indiener | Niels van den Berge (GL) |
| Beantwoord door | Ingrid van Engelshoven (minister onderwijs, cultuur en wetenschap) (D66) |
| Onderwerpen | onderwijs en wetenschap onderzoek en wetenschap |
| Bron vraag | https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kv-tk-2020Z14443.html |
| Bron antwoord | https://zoek.officielebekendmakingen.nl/ah-tk-20192020-3840.html |
Ja.
Nederland heeft tijdens de onderhandelingen voor het MFK 2021–2027 en het herstelinstrument ingezet op een modern en financieel houdbaar MFK, met meer aandacht voor nieuwe prioriteiten zoals onderzoek en innovatie, veiligheid, migratie en klimaat.3 Inzet was ook om een afdrachtenstijging voor Nederland te voorkomen. In het bereikte akkoord heeft het MFK een omvang van € 1.074 miljard in vastleggingen (in 2018 prijzen). Het Europees parlement heeft zich uitgesproken voor een MFK van € 1.324 miljard, waarvan Horizon Europe € 120 miljard zou moeten ontvangen.4 De door het Europees parlement voorgestelde omvang van het MFK en de bijbehorende bedragen voor de verschillende programma’s past niet in de Nederlandse inzet op een financieel houdbaar MFK en het voorkomen van een afdrachtenstijging voor Nederland.
In het bereikte akkoord stijgt het budget voor onderzoek en innovatie ten opzichte van de huidige programmaperiode. Horizon Europe zal in omvang toenemen en uit het MFK 2021–2027 een bedrag van € 76 miljard ontvangen. In de huidige programmaperiode is dat een bedrag van € 66 miljard (uitgaande van EU27, het VK niet meegerekend).5 Ook gaat er € 5 miljard uit het herstelinstrument Next Generation EUnaar Horizon Europe. In totaal betreft het dus een stevige stijging van € 15 miljard. Het budget voor Horizon Europe uit het MFK 2021–2027 en het herstelinstrument tezamen stijgt dus met 22%.
Ik deel de mening dat fundamenteel onderzoek en innovatie noodzakelijk zijn om uitdagingen op het gebied van onder andere klimaat, duurzaamheid, digitalisering en gezondheidszorg het hoofd te bieden. Conform het BNC-fiche6 heeft Nederland zich in de onderhandelingen over Horizon Europe dan ook ingezet voor samenwerking door de gehele kennis- en innovatieketen heen om zo een brede kennisbasis te creëren en van daaruit oplossingen te vinden voor maatschappelijke uitdagingen en het Europese concurrentievermogen te versterken. In het huidige voorstel voor Horizon Europe wordt de gehele kennisketen, van fundamenteel onderzoek tot opschalen van innovatie, gefaciliteerd.
Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 2 wordt in het budget voor Horizon Europe niet gesneden ten opzichte van Horizon 2020. Het budget voor Horizon Europe valt weliswaar lager uit dan het voorstel van de Europese Commissie en de wens van het Europees parlement, maar het budget voor Horizon Europe stijgt ten opzichte van Horizon 2020 in absolute en relatieve zin. Horizon Europe zal in de periode 2021–2027 een budget hebben van € 76 miljard, ten opzichte van € 66 miljard in de huidige programmaperiode. Het aandeel van onderzoek en innovatie in verhouding tot de totale omvang van het MFK stijgt van 6% in de huidige programmaperiode naar 7,1% in de periode 2021–2027. Daarnaast ontvangt Horizon Europe € 5 miljard uit het herstelinstrument Next Generation EU ten behoeve van onderzoek en innovatie op het gebied van gezondheidszorg, digitalisering en klimaat en ter ondersteuning van het innovatieve mkb. Horizon Europe is er dan ook op toegerust een significante bijdrage te leveren aan het oplossen van maatschappelijke uitdagingen via onderzoek en innovatie door universiteiten, kennis- en onderzoeksinstellingen en innovatieve bedrijven.
Ja, ik deel de mening dat onderzoek en innovatie een belangrijke rol hebben om de coronapandemie te bestrijden. Zo heeft Nederland nationaal ruim € 47,5 miljoen bijgedragen aan onderzoek naar het coronavirus en de bestrijding hiervan.7 De coronacrisis heeft ook het belang van delen van onderzoeksresultaten en data (open science en open access) opnieuw bevestigd.
Ook op Europees niveau wordt de rol van onderzoek en innovatie in het herstel van de coronacrisis erkend. Daarom heeft de EU in het huidige MFK vanuit Horizon 2020 € 1 miljard beschikbaar gesteld voor onderzoek en innovatie ten behoeve van de bestrijding van de coronacrisis, waaronder ook vaccinontwikkeling. Daarnaast wordt vanuit het herstelinstrument Next Generation EU € 5 miljard beschikbaar gesteld voor onderzoek en innovatie om de gevolgen van de coronacrisis tegen te gaan.
Zoals genoemd in de antwoorden op vraag 2 en 3 is er geen enkele sprake van een miljardenkorting op het budget van Horizon Europe ten opzichte van de huidige programmaperiode. Er zal juist meer geïnvesteerd worden in onderzoek en innovatie dan onder het huidige MFK. Nederland had graag een ambitieuzere uitkomst gezien, maar is tevreden met de gezette stappen.8
Nee, ik ben niet van mening dat Nederlandse jonge wetenschappers dubbel geraakt worden. De EU zal in de periode 2021–2027 meer investeren in onderzoek en innovatie. Daarnaast zullen excellentie en impact de leidende selectiecriteria blijven voor Horizon Europe. Zo worden alleen de beste voorstellen op basis van onderlinge competitie gehonoreerd. In het huidige programma Horizon 2020 presenteren Nederlandse deelnemers uitstekend. De gemiddelde slaagkans van Nederlandse deelnemers in Horizon 2020 ligt met 17,4% boven het Europese gemiddelde van 12,7%. Gezien de gelijkwaardige opzet van Horizon Europe zullen Nederlandse deelnemers, waaronder jonge wetenschappers, dus naar verwachting ook profiteren van het gestegen budget voor Horizon Europe.
Ook in Nederland stijgt zowel de begrote directe als indirecte steun van de rijksoverheid voor R&D en innovatie in de periode 2018–2024.10
Het ligt niet van te voren vast welke onderzoeken en innovaties worden gefinancierd met middelen uit Horizon Europe. De verdeling van middelen vindt plaats op basis van open competitie op basis van excellentie en impact. Er is dus ook geen sprake van concreet onderzoek wat door het lager uitvallen van het budget van Horizon Europe ten opzichte van het Commissievoorstel niet kan plaatsvinden.
Het verdere proces richting concrete onderzoeksaanvragen ziet er als volgt uit. Nu een MFK-akkoord bereikt is, zal onderhandeld worden over de budgetverdeling tussen de verschillende programmaonderdelen van Horizon Europe op basis van een voorstel van de Commissie daartoe. Op basis daarvan zullen werkprogramma’s worden opgesteld waarin wordt vastgelegd voor welke thema’s financiering beschikbaar is. Daarnaast zijn er middelen beschikbaar voor bottom-up onderzoek en (disruptieve) innovaties binnen de European Research Council (ERC) en de Europese Innovatie Raad (EIC). De Nederlandse belanghebbenden worden geconsulteerd door de Nederlandse overheid over deze werkprogramma’s, zodat het zo goed mogelijk aansluit bij de kennis en expertise van de Nederlandse deelnemers. Zij kunnen vervolgens een aanvraag indienen voor middelen uit Horizon Europe in een open competitie.
Ik verwijs u naar het antwoord op vragen 3 en 5.
Ik verwijs u naar het antwoord op vraag 4.
Met het toegenomen budget voor Horizon Europe kan het programma adequaat blijven bijdragen aan het vinden van oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken en het versterken van het Europees concurrentievermogen, wat onder andere bijdraagt aan herstel uit deze crisis. Nederland had graag een ambitieuzere uitkomst gezien, maar is tevreden met de gezette stappen. In dat licht staat Nederland positief tegenover de genoemde investeringen en de stappen die zijn gezet om te komen tot een toekomstbestendige EU-begroting die inhoudelijk gemoderniseerd en financieel houdbaar is.
In het nu bereikte MFK-akkoord zijn de politieke hoofdlijnen door de Europese Raad vastgelegd, maar is er nog geen sprake van een definitief MFK-akkoord. De Raad kan het MFK pas vaststellen na goedkeuring door het Europees parlement (EP). Naar verwachting zal het EP daarvoor een aantal aanpassingen voorstellen. Het Duitse EU-voorzitterschap zal hierover vervolgens namens de Raad met het EP onderhandelen. Voor Nederland blijft de inzet op een modern en financieel houdbaar MFK dat bovendien de lasten eerlijk verdeeld leidend. Deelverordeningen, waaronder op het gebied van onderzoek en innovatie, moeten integraal onderdeel zijn van deze inzet.