Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 tot en met 3

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

Minister van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en NatuurF.M.Wiersma

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

2 Beleid

2.1 Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties

Toelichting

1. Compensatie pelsdierhouders

Het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) heeft uitspraak gedaan in rechtszaken aangespannen door nertsenhouders over de vergoeding n.a.v. het vervroegd verbod op de pelsdierhouderij voor het sluiten van deze bedrijven wegens Covid-19.  Het vervroegde verbod is ingegaan op 8 januari 2021. Het financieel nadeel van de pelsdierhouders is in 2021 en 2022 financieel gecompenseerd. Een aantal pelsdierhouders heeft bezwaar en beroep aangetekend tegen de hoogte van deze compensatie. Het CBb heeft onder andere bepaald dat de overheid de hoogte van deze vergoedingen niet had mogen verlagen voor het normaal maatschappelijke risico en geen korting voor leegstand in de beleidsregel had mogen opnemen. In 2025 verwacht LVVN € 25 miljoen te betalen, in 2026 volgen nog verdere betalingen.

2. Subsidieregeling brongerichte aanpak emissies

Er is sprake van onderuitputting op de subsidieregeling Brongerichte aanpak emissies. Er zijn minder inschrijvingen dan verwacht op de subsidieregeling. Daarnaast is er besloten dat het budget over meerdere jaren wordt uitbetaald.

3. Nationale grondbank

De bijdrage aan het Rijksvastgoedbedrijf valt € 17 mln. lager uit dan verwacht. Er zijn een aantal aankooptrajecten gestart die niet hebben geleid tot een daadwerkelijke aankoop, waardoor de aankoopkosten van de Nationale Grondbank lager uitvallen dan geraamd.

Toelichting

1. Terugontvangsten voorschotten MGA

Dit betreft een terugbetaling van een voorschot in het kader van de SPUK Regeling provinciale aankoop veehouderijen nabij natuurgebieden. De terugontvangst valt op een later moment dan eerder werd verwacht.

3 Beleidsartikelen

3.1 Artikel 21: Land- en tuinbouw

Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

Subsidies

Sociaal economische positie boeren

Het subsidiebudget voor Sociaal economische positie boeren wordt verhoogd met € 22,8 mln. Het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) heeft uitspraak gedaan in rechtszaken aangespannen door nertsenhouders over de vergoeding n.a.v. het vervroegd verbod op de pelsdierhouderij voor het sluiten van deze bedrijven wegens Covid-19.  Het vervroegde verbod is ingegaan op 8 januari 2021. Het financieel nadeel van de pelsdierhouders is in 2021 en 2022 financieel gecompenseerd. Een aantal pelsdierhouders heeft bezwaar en beroep aangetekend tegen de hoogte van deze compensatie. Het CBb heeft onder andere bepaald dat de overheid de hoogte van deze vergoedingen niet had mogen verlagen voor het normaal maatschappelijke risico en geen korting voor leegstand in de beleidsregel had mogen opnemen. In 2025 verwacht LVVN € 25,0 mln. euro te betalen, in 2026 volgen nog verdere betalingen.

Duurzame veehouderij

Het subsidiebudget voor Duurzame veehouderij wordt verlaagd met € 42,3 mln. Dit heeft twee voornaamste oorzaken. De eerste oorzaak betreft de subsidieregeling brongerichte aanpak emissies (€ 20,0 mln.). Er zijn minder inschrijvingen dan verwacht op de subsidieregeling brongerichte aanpak emissies en er is besloten dat het budget over meerdere jaren wordt uitbetaald. De tweede oorzaak betreft de Verplaatsingsregeling (€ 13,5 mln.). Eerder werd aangenomen dat er sneller na een haalbaarheidsonderzoek gestart zou worden met de verplaatsing. In de praktijk blijkt dat een veehouder meer tijd nodig heeft om de keuze voor bedrijfsverplaatsing te nemen.

Vrijwilling beëindiging, verplaatsing en extensivering

Bovenstaande tabel geeft een verdiepend inzicht in een aantal subsidieregelingen waarvoor geldt dat het kasritme minder eenvoudig te ramen is, te weten de Lbv-regelingen, de verplaatsingsregeling. Deze regelingen zijn onderdeel van de stikstofaanpak.

Voor de Lbv-regelingen geldt dat de realisatie in 2025 om wisselende redenen kan afwijken van de prognose. Bij de Lbv en Lbv-plus geldt dat er een piek aan aanvraagmomenten voor het tweede betaalmoment is rond de jaarwisseling. Het uiterste moment waarop deelnemers aan de regeling moet voldoen aan deze voorwaarden ligt vast, maar het staat deelnemers vrij om betaling eerder aan te vragen of voor hun tweede deelbetaling zich terug te trekken uit de regeling. Voor de Lbv-kleinere sectoren geldt juist dat ultimo 2025 veel uiterste data verstrijken waarop veehouders moeten aangeven of zij (definitief) deelnemen aan de regeling en vervolgens de eerste voorschotbetaling ontvangen. Dit maakt dat de raming voor 2025 onzeker is, er is een serieus risico van doorschuiven van betalingen naar 2026 met bijbehorende onderuitputting als gevolg van deze vertraging in 2025.

Het budget wordt nu niet neerwaarts bijgesteld zodat deelnemers die een aanvraag voor het tweede voorschot indienen die ook uitbetaald kunnen krijgen, rekening houdend met noodzakelijke beoordeling en doorlooptijd door RVO.

Mestbeleid

Het subsidiebudget voor Mestbeleid wordt verlaagd met € 13,3 mln. Dit heeft meerdere redenen. Omdat in 2025 veel capaciteit in werd gezet voor het 8e Actieplan Nitraatrichtlijn (8e AP), konden niet alle geplande uitgaven voor het 7e AP in 2025 worden gerealiseerd (€ 7,0 mln.). Verder wordt een deel van openstelling 2025 van de Regeling hoogwaardige mestverwerking pas in 2026 en 2027 uitbetaald (€ 2,2 mln.). Tenslotte zijn uitvoeringskosten van de NVWA en RVO voor het versterken van het toezicht op de mestregelgeving door de Taskforce Mestmarkt geschoven naar artikel 24 van de LVVN-begroting (€ 3,4 mln.).

Ontvangsten

Agrarische innovatie en overig

De ontvangsten op artikel 21 vallen € 17,4 mln. hoger uit dan geraamd. Dit betreft terugontvangsten subsidievoorschotten van ondernemers die deelnamen aan de Lbv of Lbv-plus regelingen maar zichzelf toch uitschreven en het verleende bedrag terug hebben gestort.

3.2 Artikel 22: Natuur, visserij en gebiedgericht werken

Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

Subsidies

Natuur en biodiversiteit op land

Het subsidiebudget voor Natuur en biodiversiteit op land wordt verlaagd met € 11,3 mln. Dit betreft een saldo van meerdere mutaties. Er worden middelen overgeheveld naar het Provinciefonds ten behoeve van onder andere het Agrarisch Natuurbeheer (€ 3,0 mln.), het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (€ 2,4 mln.) en de Natuurherstelverordening (€ 1,4 mln.). Verder wordt er € 2,6 mln. overgeheveld naar artikel 24. Dit betreft de bijdrage aan de RVO voor uitbreiding van de ondersteuning aan het Agrarisch Natuurbeheer. Ook wordt er € 4,0 mln. overgeheveld naar het gemeentefonds voor een maatwerkcasus in de gemeente Nederweert.

Opdrachten

Natuur en biodiversiteit op land

Het opdrachtenbudget voor Natuur en biodiversiteit op land wordt verlaagd met € 13,2 mln. Dit wordt onder meer veroorzaakt door een overheveling naar het provinciefonds ten behoeve van Natuurbrandpreventie en -mitigatie (€ 5,7 mln.) en voor de Invasieve exoten aanpak (€ 2,2 mln.). Daarnaast wordt er € 3,4 mln. overgeheveld naar 'Overige stelsel activiteiten'. De gemoeide uitgaven worden onder het subsidiebudget verantwoord. Ook worden er middelen (€ 2,1 mln.) overgeboekt naar artikel 50 ten behoeve van personeelskosten voor zaakbegeleiding, ondernemingsplannen en maatwerk.

Bijdragen aan agentschappen

Rijksvastgoedbedrijf

De bijdrage aan het Rijksvastgoedbedrijf valt € 18,2 mln. lager uit dan verwacht. Er zijn een aantal aankooptrajecten gestart die niet hebben geleid tot een daadwerkelijke aankoop, waardoor de aankoopkosten en de uitvoeringskosten van de Nationale Grondbank lager uitvallen dan geraamd.

Ontvangsten

Overige ontvangsten natuur

De geraamde ontvangsten Overige ontvangsten Natuur vallen € 40,8 mln. lager uit dan verwacht. Dit betreft een terugbetaling van een voorschot in het kader van de SPUK Regeling provinciale aankoop veehouderijen nabij natuurgebieden. De terugontvangst valt op een later moment dan eerder werd verwacht.

3.3 Artikel 23: Kennis en innovatie

Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

Subsidies

Beleidsondersteunend onderzoek

Het subsidiebudget voor Beleidsondersteunend onderzoek wordt verhoogd met € 14,8 mln. De oorzaak van deze toename is technisch, de beschikking aan WR onder de TO-2 regeling bestaat uit meerdere beschikkingen die vanaf meerdere begrotingsinstrumenten wordt gedekt. Met deze onderliggende technische mutaties worden de budgetinstrumenten in lijn gebracht met deze subsidiebeschikkingen. Meevallers en tegenvallers staan apart vermeld omdat het gaat om separate budgetinstrumenten.

Bijdragen aan ZBO's / RWT's

Wageningen Research

Het subsidiebudget voor Wageningen Research wordt verlaagd met € 6,1 mln. De oorzaak van deze toename is technisch, de beschikking aan WR onder de TO-2 regeling bestaat uit meerdere beschikkingen die vanaf meerdere begrotingsinstrumenten wordt gedekt. Met deze onderliggende technische mutaties worden de budgetinstrumenten in lijn gebracht met deze subsidiebeschikkingen. Meevallers en tegenvallers staan apart vermeld omdat het gaat om separate budgetinstrumenten.

3.4 Artikel 24: Uitvoering en toezicht

Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

Conform de ondergrenzen voor toelichtingen op mutaties uit de Rijksbegrotingsvoorschriften 2025, terug te vinden in de leeswijzer, is er geen toelichting voor artikel 24.

4 Niet-beleidsartikelen

4.1 Artikel 50: Apparaat

Toelichting

Personele uitgaven

Eigen personeel

Het budget voor Eigen personeel wordt verlaagd met € 12,9 mln. Vooruitlopend op de taakstelling en de reorganisatie wordt binnen LVVN terughoudend omgegaan met het openstellen van vacatures en vervulling hiervan. Ook hebben er een aantal technische mutaties plaatsgevonden zoals ook aangegeven onder Materiële uitgaven.

Externe inhuur

Het budget voor Externe inhuur wordt verhoogd met € 6,5 mln. Dit komt hoofdzakelijk doordat externe inhuur wordt doorberekend aan het personeels- of beleidsbudget van de inhurende directie. De betreffende directies hevelen de middelen hiervoor gedurende het jaar over naar het instrument voor externe inhuur, waardoor het budget toeneemt.

Materiële uitgaven

Overige materiële uitgaven

Het budget voor Overige materiële uitgaven wordt verhoogd met € 11,2 mln. Dit komt voornamelijk door een aantal technische mutaties waarbij budget van personele uitgaven is overgeheveld naar dat van materiële uitgaven en een aantal tegenvallers. Daarnaast zijn de kosten van het IUC (Inkoop Uitvoering Centrum) hoger dan verwacht. Dit komt doordat de realisatie van de ambities van het IUC op het vlak van verambtelijking en het terugdringen van de inzet van externe inhuur tegenvallen. Ook valt de realisatie op in- en uitbesteding hoger uit.

4.2 Artikel 51: Nog onverdeeld

Toelichting

Nog onverdeeld

Nog te verdelen

Vanuit artikel 51 wordt een bijdrage gedekt ad € 2,0 mln. aan Staatsbosbeheer ten behoeve van de inzet voor groene boa's. Deze middelen worden overgeheveld naar artikel 22.

5 Agentschappen

5.1 Agentschapsparagraaf Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit

Toelichting

De agentschapsparagraaf is in deze Tweede suppletoire begroting niet opgenomen. Op basis van de regeling Rijksbegrotingsvoorschriften 2025 wordt een agentschapsparagraaf opgesteld indien de realisatie cumulatief 5% of cumulatief € 20 mln. afwijkt van de begroting. Hier is geen sprake van.

6 Begrotingsfonds

6.1 De begroting van het Diergezondheidsfonds (F)

Toelichting

Voor het Diergezondheidsfonds is geen sprake van wijzigingen in de begroting ten opzichte van de stand bij suppletoire begroting september.