Wetsartikelen 1 tot en met 3
De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, wordt op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2025 wijzigingen aan te brengen in:
De departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening;
de begrotingsstaat inzake de agentschappen van dit ministerie.
De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).
De Minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, M.C.G. Keijzer
Voor u ligt de suppletoire begroting september van het Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. De suppletoire begroting september geeft een beeld van de uitvoering van de begroting voor het jaar 2025. De stand wordt opgebouwd vanaf de stand van de vastgestelde begroting 2025.
Uitgangspunt bij de tabel budgettaire gevolgen van beleid is dat per artikel de beleidsmatige en technische mutaties toegelicht worden, die groter dan of gelijk zijn aan de ondergrens zoals deze in de Rijksbegrotingsvoorschriften (RBV) zijn opgenomen, de zogenaamde staffel. In het kader van transparantie of anderszins kan het voorkomen dat mutaties beneden deze ondergrenzen ook worden toegelicht.
|
Artikel |
Beleidsmatige mutaties (ondergrens in € miljoen) |
Technische mutaties (ondergrens in € miljoen) |
|---|---|---|
|
1. Woningmarkt |
Verplichtingen/Uitgaven: 10 mln. Ontvangsten: 5 mln. |
Verplichtingen/Uitgaven: 20 mln. Ontvangsten: 10 mln. |
|
2. Energietransitie gebouwde omgeving en bouwkwaliteit |
Verplichtingen/Uitgaven: 10 mln. Ontvangsten: 5 mln. |
Verplichtingen/Uitgaven: 20 mln. Ontvangsten: 10 mln. |
|
3. Ruimtelijke ordening en Omgevingswet |
Verplichtingen/Uitgaven: 5 mln. Ontvangsten: 1 mln. |
Verplichtingen/Uitgaven: 10 mln. Ontvangsten: 2 mln. |
|
4. Uitvoering Rijksvastgoedbeleid |
Verplichtingen/Uitgaven: 2 mln. Ontvangsten: 2 mln. |
Verplichtingen/Uitgaven: 4 mln. Ontvangsten: 4 mln. |
|
11. Centraal apparaat |
Verplichtingen/Uitgaven: 1 mln. Ontvangsten: 1 mln. |
Verplichtingen/Uitgaven: 2 mln. Ontvangsten: 2 mln. |
|
12. Algemeen |
Verplichtingen/Uitgaven: 1 mln. Ontvangsten: 1 mln. |
Verplichtingen/Uitgaven: 2 mln. Ontvangsten: 2 mln. |
|
13. Nog onverdeeld |
Verplichtingen/Uitgaven: 1 mln. Ontvangsten: 1 mln. |
Verplichtingen/Uitgaven: 2 mln. Ontvangsten: 2 mln. |
In onderstaande tabellen zijn de belangrijkste beleidsmatige uitgaven- en ontvangstenmutaties voor de september suppletoire begroting 2025 opgenomen ten opzichte van de eerste suppletoire begroting 2025.
|
Artikel |
Uitgaven 2025 |
||
|---|---|---|---|
|
Vastgestelde begroting 2025 |
9.395.732 |
||
|
Stand eerste suppletoire begroting 2025 (incl. nota van wijziging) |
9.181.320 |
||
|
Mutaties suppletoire begroting september 2025 |
48.299 |
||
|
1 |
Terugdraaien huurbevriezing 2025 en 2026 |
1 |
135.000 |
|
2 |
Desaldering ontvangsten NHG |
1 |
91.499 |
|
3 |
Terugdraaien boodschappenbonus |
1 |
– 83.333 |
|
4 |
Kasschuif Woningbouwimpuls |
1 |
– 40.000 |
|
5 |
Doelgroepflexibele regeling |
1 |
– 29.200 |
|
6 |
Kasschuif SAH vastrecht |
2 |
– 12.500 |
|
7 |
Desaldering SAH |
2 |
10.000 |
|
8 |
Kasschuif aanpak funderingsschade |
2 |
– 9.324 |
|
9 |
Kasschuif SVVE |
2 |
9.250 |
|
10 |
Kasschuif SAH |
2 |
8.600 |
|
11 |
Kasschuif FIXbrigade |
2 |
– 8.431 |
|
12 |
ISDE (Nij Begun maatregel 29) |
2 |
1.670 |
|
13 |
Kasschuif ontwikkeling DSO |
3 |
– 16.400 |
|
14 |
Toekomstbestendige financiering toeslagen |
13 |
– 3.651 |
|
15 |
Overige mutaties |
Alle |
– 4.881 |
|
Stand suppletoire begroting september 2025 |
9.229.619 |
Toelichting uitgavenmutaties
1) Terugdraaien huurbevriezing 2025 en 2026
Het plan om de huren te bevriezen in 2025 en 2026 is ingetrokken, naar aanleiding van het advies van de Raad van State, de politieke ontwikkelingen en om rust en voortgang te brengen in de volkshuisvesting. De besparing op de huurtoeslag die de huurbevriezing met zich meebracht, wordt daardoor niet gerealiseerd. Met deze mutatie wordt dat gecorrigeerd.
2) Desaldering ontvangsten NHG
Jaarlijks betaalt de Stichting Waarborgfonds Eigenwoning (WEW) voor de Nationale Hypotheekgarantie (NHG) een achterborgvergoeding van 0,3% aan de Staat. Met deze mutatie worden de geraamde ontvangsten verwerkt en kunnen deze worden doorgestort naar de risicovoorziening.
3) Terugdraaien boodschappenbonus
Het plan om de huurtoeslag in 2026 incidenteel te verhogen met € 1 mld. is ingetrokken. Omdat de huurtoeslag voor januari 2026 in december 2025 wordt uitgekeerd, werkt dit zowel in 2025 als 2026 door. Met deze mutatie wordt dat gecorrigeerd.
4) Kasschuif Woningbouwimpuls
Een deel van de middelen voor de Woningbouwimpuls in 2025 wordt in een realistischer ritme gezet. Er schuift € 40 mln. uit 2025 naar de jaren 2027, 2028 (beide jaren € 15 mln.) en 2029 (€ 10 mln.).
5) Doelgroepflexibele regeling
Om versneld tot (opstart)woningen te komen voor kwetsbare doelgroepen, waaronder spoedzoekers, ontheemden en vergunninghouders, wordt de Stimuleringsregeling Flex- en Transformatiewoningen (SFT) uitgebreid. Gemeenten ontvangen in totaal € 20.000 per nieuw te realiseren woning, waaronder een component voor sociaal beheer. Van de woningen moet 30% bestemd zijn voor spoedzoekers, statushouders of ontheemden uit Oekraïne. Hiervoor wordt bij ontwerpbegroting 2026 aanvullend € 79 mln. beschikbaar gesteld, bovenop reeds beschikbare € 100 mln. in de SFT (cumulatief € 179 mln.) op het instrument Versnelling Huisvesting.
Met deze suppletoire begroting worden ten behoeve van de doelgroepflexibele regeling de middelen van de SFT die beschikbaar waren in 2025 (€ 29,2 mln.) in het juiste kasritme naar latere jaren gezet. Dit wordt verantwoord op het instrument Versnelling Huisvesting.
6) Kasschuif SAH vastrecht (Stimuleringsregeling Aardgasvrije Huurwoningen)
De subsidie voor vastrecht warmtenetten is opengesteld en het gehele budget is aangevraagd. Bij aanvraag wordt 50% subsidie toegekend. Het budget wordt op basis van de uitfinanciering en vaststelling via een kasschuif van 2025 naar de jaren 2026 tot en met 2030 in het juiste kasritme gezet.
7) Desaldering SAH
Een groot aantal aanvragers heeft een nieuwe aanvraag ingediend omdat de regeling uitgebreid is. Van deze dubbele aanvragers worden de reeds aangevraagde subsidies verrekend met de nieuwe aanvraag. De terugontvangsten worden gedesaldeerd en voor deze aanvragers ingezet.
8) Kasschuif aanpak funderingsschade
Er vindt een kasschuif plaats om de beschikbare middelen voor de aanpak van de funderingsproblematiek in het juiste ritme te zetten. In 2025 zit de gebiedsgerichte ondersteuning in de opstartfase, waardoor in latere jaren meer middelen nodig zijn voor de uitvoering. Hiervoor schuift € 9,3 mln. uit 2025 naar 2027 (€ 3,1 mln.) en 2028 (€ 6,2 mln.).
9) Kasschuif SVVE (Subsidieregeling Verduurzaming Voor Vve's)
De subsidieaanvragen trekken aan. Op basis van de aanvragen tot nu en de prognose van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) is meer kasbudget nodig in 2025. Via een kasschuif wordt vanuit de jaren 2027 en 2028 € 9,3 mln. naar 2025 geschoven om het kasbudget in het juiste kasritme te zetten.
10) Kasschuif SAH
De subsidie SAH is eind 2024 aangepast met ook de mogelijkheid van subsidie voor vastrecht warmtenetten. Er is meer subsidie aangevraagd ten opzichte van de raming en tevens is het volume van de aanvragen groter. Hiervoor wordt via een kasschuif van 2026 en 2027 € 8,6 mln. naar 2025 geschoven, om het kasbudget in het juiste ritme te zetten.
11) Kasschuif FIXbrigade
Voor het amendement-Rooderkerk (Kammerstukken II 2024/25, 36 600 XXII, nr. 60) is € 10 mln. beschikbaar gesteld voor niet-commerciële organisaties om lokale initiatieven, zoals coachings- en fixingsaanpak (FIXbrigades) in te zetten voor huishoudens die te maken hebben met energiearmoede. Dit heeft geleid tot een programma met een looptijd van vier jaar. Het budget wordt op basis van de subsidieaanvragen voor Actienetwerk Energiehulp en uitfinanciering via een kasschuif van 2025 (€ 8,4 mln.) naar de jaren 2026 tot en met 2030 geschoven, om het kasbudget in het juiste kasritme te zetten.
12) ISDE (Nij Begun maatregel 29)
Voor maatregel 29 van Nij Begun wordt isolatiebudget voor de ISDE (investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing) beschikbaar gesteld, in totaal € 127,5 mln. voor de jaren 2025–2030. Een deel van het overeengekomen budget is eerder reeds overgeheveld, nu gebeurt dat voor het resterende deel.
13) Kasschuif ontwikkeling DSO (Digitaal Stelsel Omgevingswet)
In 2025 is voornamelijk gewerkt aan de versteviging van het fundament van de Landelijke Voorziening Bekendmaken en Beschikbaarstellen in het systeem STandaard Officiële Publicaties (LVBB/STOP). Het ontwikkelwerk aan de Digitaal Stelsel Omgevingswet landelijke voorziening (DSO-LV) wordt daardoor over een langere periode gerealiseerd. Er vindt een kasschuif op de bijdragen aan ZBO's en RWT's plaats van 2025 (€ 16,4 mln.) naar 2027 om het kasbudget voor de verwachte uitgaven in het juiste ritme te plaatsen.
14) Toekomstbestendige financiering toeslagen
Er is sprake van een budgettair tekort bij Dienst Toeslagen voor de uitvoeringskosten van de toeslagen. Er zijn afspraken gemaakt om te komen tot een structurele oplossing bij de voorjaarsbesluitvorming 2026. Dit betreft de bijdrage van VRO voor 2026, waarvan de betaling in 2025 plaatsvindt. Daarom is dit zichtbaar in dit begrotingsstuk.
|
Artikel |
Ontvangsten 2025 |
||
|---|---|---|---|
|
Vastgestelde begroting 2025 |
483.899 |
||
|
Stand eerste suppletoire begroting 2025 (incl. nota van wijziging) |
623.190 |
||
|
Mutaties suppletoire begroting september 2025 |
122.958 |
||
|
1 |
Desaldering ontvangsten NHG |
1 |
91.499 |
|
2 |
Desaldering Regeling huisvesting aandachtsgroepen |
1 |
4.700 |
|
3 |
Desaldering Woningbouwimpuls Nordeast-Fryslân |
1 |
3.728 |
|
4 |
Desaldering SAH |
2 |
10.000 |
|
5 |
Desaldering aardgasvrije proeftuinen |
2 |
5.426 |
|
6 |
Beheerbijdrage DSO 2025 |
3 |
5.537 |
|
7 |
Overige mutaties |
Alle |
2.068 |
|
Stand suppletoire begroting september 2025 |
746.148 |
Toelichting ontvangstenmutaties
1) Desaldering ontvangsten NHG
Jaarlijks betaalt de Stichting Waarborgfonds Eigenwoning (WEW) voor de Nationale Hypotheekgarantie (NHG) een achterborgvergoeding van 0,3% aan de Staat. Met deze mutatie worden de geraamde ontvangsten verwerkt en kunnen deze worden doorgestort naar de risicovoorziening.
2) Desaldering Regeling huisvesting aandachtsgroepen
Omdat een deel van de projecten die een aanvraag hebben gedaan niet meer voldoet aan de eisen van de Regeling Huisvesting Aandachtsgroepen (RHA), zijn middelen vanuit een aantal gemeenten teruggevorderd. Deze worden middels deze mutatie gedesaldeerd en toegevoegd aan het budget voor de RHA 2025.
3) Desaldering Woningbouwimpuls Nordeast-Fryslân
Dit betreft een woningbouwproject met meerdere deelnemende gemeenten waarvoor de beschikking wordt gesplitst, zodat de deelnemende gemeenten hun deel van de uitgaven kunnen verantwoorden.
4) Desaldering SAH
Een groot aantal aanvragers heeft een nieuwe aanvraag ingediend omdat de regeling uitgebreid is. Van deze dubbele aanvragers worden de reeds aangevraagde subsidies verrekend met de nieuwe aanvraag. De terugontvangsten worden gedesaldeerd en voor deze aanvragers ingezet.
5) Desaldering aardgasvrije proeftuinen
Een aantal aardgasvrije proeftuinen zijn vastgesteld en afgerekend. De terugontvangsten worden gedesaldeerd voor aanvullende aanvragen van aardgasvrije wijken.
6) Beheerbijdrage DSO 2025
Dit betreft de beheerbijdrage 2025 voor het Digitaal Stelsel Omgevingswet.
Budgettaire gevolgen van beleid
|
Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1) |
Mutaties suppletoire begroting september (2) |
Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2) |
||
|---|---|---|---|---|
|
Art. |
Verplichtingen |
8.309.277 |
– 283.414 |
8.025.863 |
|
Uitgaven |
6.746.292 |
85.172 |
6.831.464 |
|
|
1.1 |
Woningmarkt |
6.219.807 |
143.697 |
6.363.504 |
|
Subsidies (regelingen) |
121.422 |
– 886 |
120.536 |
|
|
Betaalbare Koopwoningen Starters |
30.000 |
0 |
30.000 |
|
|
Bevordering eigen woningbezit |
5.600 |
0 |
5.600 |
|
|
Ouderenhuisvesting |
16.257 |
0 |
16.257 |
|
|
Stimuleringsmiddelen wooncoöperaties |
62.704 |
– 1.050 |
61.654 |
|
|
Woningmarkt |
5.097 |
614 |
5.711 |
|
|
Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid |
1.764 |
– 450 |
1.314 |
|
|
Opdrachten |
6.232 |
92.416 |
98.648 |
|
|
NHG risicovoorziening |
0 |
91.499 |
91.499 |
|
|
Woningmarkt |
5.173 |
317 |
5.490 |
|
|
Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid |
1.059 |
600 |
1.659 |
|
|
Inkomensoverdrachten |
5.843.338 |
51.500 |
5.894.838 |
|
|
Huurtoeslag |
5.843.338 |
51.500 |
5.894.838 |
|
|
Bijdrage aan ZBO's/RWT's |
3.612 |
187 |
3.799 |
|
|
Woningmarkt |
3.612 |
187 |
3.799 |
|
|
Bijdrage aan medeoverheden |
216.114 |
0 |
216.114 |
|
|
Caribisch Nederland |
18.100 |
0 |
18.100 |
|
|
Grote gezinnen |
2.000 |
0 |
2.000 |
|
|
Opvang Evacuees |
1.500 |
0 |
1.500 |
|
|
Uitvoeringskosten Wetsvoorstellen Regie en Betaalbare Huur |
96.229 |
0 |
96.229 |
|
|
Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid |
98.285 |
0 |
98.285 |
|
|
Bijdrage aan agentschappen |
27.630 |
523 |
28.153 |
|
|
Dienst van de Huurcommissie |
26.227 |
0 |
26.227 |
|
|
RVO (Uitvoeringskosten BEW) |
1.403 |
523 |
1.926 |
|
|
Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken |
1.459 |
– 43 |
1.416 |
|
|
Financiën (IXB) |
349 |
– 349 |
0 |
|
|
Infrastructuur en Waterstaat (XII) |
1.110 |
306 |
1.416 |
|
|
1.2 |
Woningbouw |
526.485 |
– 58.525 |
467.960 |
|
Subsidies (regelingen) |
26.029 |
1.997 |
28.026 |
|
|
Woningbouw |
1.029 |
0 |
1.029 |
|
|
Opschalen Woningbouw |
25.000 |
1.997 |
26.997 |
|
|
Garanties |
3.000 |
0 |
3.000 |
|
|
Doorbouwgarantie |
3.000 |
0 |
3.000 |
|
|
Opdrachten |
9.756 |
171 |
9.927 |
|
|
Grootschalige woningbouwgebieden |
4.318 |
0 |
4.318 |
|
|
Tijdelijke uitvoeringsorganisatie |
72 |
0 |
72 |
|
|
Volkshuisvestingsfonds |
770 |
0 |
770 |
|
|
Woningbouw |
4.479 |
171 |
4.650 |
|
|
Woningbouwimpuls |
117 |
0 |
117 |
|
|
Bijdrage aan ZBO's/RWT's |
320 |
0 |
320 |
|
|
CBS |
320 |
0 |
320 |
|
|
Bijdrage aan medeoverheden |
433.649 |
– 60.772 |
372.877 |
|
|
Grootschalige woningbouwgebieden |
94.838 |
0 |
94.838 |
|
|
Kwetsbare groepen |
30.000 |
4.700 |
34.700 |
|
|
Studentenwoningenstartbouwimpuls |
30.000 |
0 |
30.000 |
|
|
Versnelling huisvesting |
49.966 |
– 29.200 |
20.766 |
|
|
Vestigingsklimaat |
68.750 |
0 |
68.750 |
|
|
Volkshuisvestingsfonds |
45 |
0 |
45 |
|
|
Woningbouwimpuls |
160.050 |
– 36.272 |
123.778 |
|
|
Bijdrage aan agentschappen |
53.731 |
79 |
53.810 |
|
|
Grootschalige Rijksprojecten |
13.716 |
0 |
13.716 |
|
|
RVB |
39.400 |
0 |
39.400 |
|
|
RVO |
615 |
79 |
694 |
|
|
Ontvangsten |
463.158 |
100.176 |
563.334 |
Opdrachten
NHG risicovoorziening
Jaarlijks betaalt de Stichting Waarborgfonds Eigenwoning (WEW) voor de Nationale Hypotheekgarantie (NHG) een achterborgvergoeding van 0,3% aan de Staat. Deze mutatie zorgt ervoor dat de ontvangsten worden geraamd en deze kunnen worden doorgestort naar de risicovoorziening.
Inkomensoverdrachten
Huurtoeslag
Dit betreft een saldo van diverse mutaties.
Het schrappen van de huurbevriezing werkt door in de huurtoeslaguitgaven. De besparing op de huurtoeslag die de huurbevriezing met zich meebracht, wordt niet gerealiseerd. Met deze mutatie wordt dat gecorrigeerd. Voor 2025 gaat het om een verhoging van € 135 mln.
Ook het vervallen van de boodschappenbonus werkt door in de huurtoeslaguitgaven. Voor 2025 gaat het om een verlaging van € 83,3 mln.
Tot slot wordt € 0,2 mln. overgeboekt naar het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid om de middelen in de enveloppe «Groepen in de knel» volgens de juiste verdeelsleutel te verdelen.
Bijdrage aan medeoverheden
Versnelling huisvesting
Om versneld tot (opstart)woningen te komen voor kwetsbare doelgroepen, waaronder spoedzoekers, ontheemden en vergunninghouders, wordt de Stimuleringsregeling Flex- en Transformatiewoningen (SFT) uitgebreid. Gemeenten ontvangen in totaal € 20.000 per nieuw te realiseren woning, waaronder een component voor sociaal beheer. Van de woningen moet 30% bestemd zijn voor spoedzoekers, statushouders of ontheemden uit Oekraïne. Hiervoor wordt bij de ontwerpbegroting 2026 aanvullend € 79 mln. beschikbaar gesteld, bovenop reeds beschikbare € 100 mln. in de SFT (cumulatief € 179 mln.) op het instrument Versnelling Huisvesting.
Met deze suppletoire begroting worden ten behoeve van de doelgroepflexibele regeling de middelen van de SFT die beschikbaar waren in 2025 (€ 29,2 mln.) in het juiste kasritme naar latere jaren gezet. Dit wordt verantwoord op het instrument Versnelling Huisvesting.
Woningbouwimpuls
Dit betreft een saldo van diverse mutaties.
Een deel van de middelen van de Woningbouwimpuls voor 2025 wordt in een realistischer ritme gezet. Hierdoor wordt uit 2025 € 40 mln. verschoven naar de jaren 2027, 2028 (beide € 15 mln.) en 2029 (€ 10 mln.).
Ook wordt middels een desaldering € 3,7 mln. toegevoegd aan het budget van de Woningbouwimpuls. Dit betreft een woningbouwproject met meerdere deelnemende gemeenten, waarvoor de beschikking wordt gesplitst zodat de deelnemende gemeenten hun deel van de uitgaven kunnen verantwoorden.
Ontvangsten
Dit is een saldo van diverse technische desalderingen. De grootste hiervan (€ 91,5 mln.) betreft de hierboven toegelichte achterborgvergoeding die de stichting WEW voor de NHG betaalt.
Budgettaire gevolgen van beleid
|
Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1) |
Mutaties suppletoire begroting september (2) |
Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2) |
||
|---|---|---|---|---|
|
Art. |
Verplichtingen |
1.711.068 |
451.521 |
2.162.589 |
|
Uitgaven |
1.668.336 |
7.353 |
1.675.689 |
|
|
2.1 |
Energietransitie en duurzaamheid |
1.621.148 |
16.269 |
1.637.417 |
|
Subsidies (regelingen) |
704.725 |
90.629 |
795.354 |
|
|
Energiebesparing Koopsector |
25.558 |
9.250 |
34.808 |
|
|
Energietransitie en duurzaamheid |
32.718 |
– 1.243 |
31.475 |
|
|
Kennis- en innovatieprogramma bouwproductie stikstof |
4.407 |
0 |
4.407 |
|
|
Maatschappelijk vastgoed fonds |
49.910 |
0 |
49.910 |
|
|
Nationaal Groeifonds |
29.365 |
– 2.794 |
26.571 |
|
|
Ontzorgen Vereniging van Eigenaren |
6.258 |
0 |
6.258 |
|
|
Renovatieversneller |
38.120 |
– 180 |
37.940 |
|
|
SAH |
56.301 |
6.100 |
62.401 |
|
|
Subsidie verduurzaming en onderhoud huurwoningen |
13.800 |
0 |
13.800 |
|
|
Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed |
335.788 |
0 |
335.788 |
|
|
Warmtefonds |
112.500 |
0 |
112.500 |
|
|
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe |
0 |
1.746 |
1.746 |
|
|
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe Wooncorperaties |
0 |
76.750 |
76.750 |
|
|
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe innovatie |
0 |
1.000 |
1.000 |
|
|
Opdrachten |
4.730 |
2.730 |
7.460 |
|
|
Energietransitie en duurzaamheid |
2.512 |
1.278 |
3.790 |
|
|
Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie |
2.218 |
800 |
3.018 |
|
|
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe |
0 |
652 |
652 |
|
|
Bijdrage aan ZBO's/RWT's |
304 |
3.754 |
4.058 |
|
|
Energietransitie en duurzaamheid |
304 |
2.500 |
2.804 |
|
|
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe |
0 |
1.254 |
1.254 |
|
|
Bijdrage aan medeoverheden |
823.185 |
– 77.642 |
745.543 |
|
|
Nationaal Groeifonds |
0 |
498 |
498 |
|
|
Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie |
9.000 |
8.500 |
17.500 |
|
|
NIP (Lokale aanpak woningisolatie) |
476.076 |
– 1.242 |
474.834 |
|
|
NIP (Soortenmanagement) |
9.434 |
– 8.600 |
834 |
|
|
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe |
326.754 |
– 316.402 |
10.352 |
|
|
Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed |
1.921 |
– 1.431 |
490 |
|
|
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe ontzorgingsprogramma |
0 |
3.500 |
3.500 |
|
|
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe isolatie en ventilatie |
0 |
232.535 |
232.535 |
|
|
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe uitvoeringsorganisatie |
0 |
5.000 |
5.000 |
|
|
Bijdrage aan agentschappen |
73.224 |
7.910 |
81.134 |
|
|
Dienst Publiek en Communicatie |
2.303 |
0 |
2.303 |
|
|
RVB |
14.638 |
0 |
14.638 |
|
|
RVO (Energietransitie en duurzaamheid) |
39.795 |
– 139 |
39.656 |
|
|
RVO (Uitvoering Energieakkoord) |
2.688 |
0 |
2.688 |
|
|
Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed |
13.800 |
8.049 |
21.849 |
|
|
Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken |
14.980 |
– 11.112 |
3.868 |
|
|
EGO (innovatie) |
4.961 |
– 2.213 |
2.748 |
|
|
Uitfaseren van slechte labels |
911 |
0 |
911 |
|
|
Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed |
9.108 |
– 8.899 |
209 |
|
|
2.2 |
Bouwregelgeving en bouwkwaliteit |
47.188 |
– 8.916 |
38.272 |
|
Subsidies (regelingen) |
17.177 |
1.587 |
18.764 |
|
|
Biobased bouwen |
12.992 |
500 |
13.492 |
|
|
Bouwregelgeving en bouwkwaliteit |
4.185 |
387 |
4.572 |
|
|
Aanpak funderingsschade |
0 |
700 |
700 |
|
|
Opdrachten |
15.138 |
871 |
16.009 |
|
|
Bouwregelgeving en bouwkwaliteit |
15.138 |
386 |
15.524 |
|
|
Aanpak funderingsschade |
0 |
485 |
485 |
|
|
Bijdrage aan ZBO's/RWT's |
16 |
0 |
16 |
|
|
Overige bijdragen |
16 |
0 |
16 |
|
|
Bijdrage aan medeoverheden |
14.000 |
– 11.374 |
2.626 |
|
|
Aanpak funderingsschade |
14.000 |
– 11.374 |
2.626 |
|
|
Bijdrage aan agentschappen |
857 |
0 |
857 |
|
|
RVB |
857 |
0 |
857 |
|
|
Ontvangsten |
662 |
17.080 |
17.742 |
Subsidies (regelingen)
Energiebesparing koopsector
De subsidieaanvragen voor de SVVE (subsidieregeling voor verenigingen van eigenaren) trekken aan. Op basis van de aanvragen tot nu en de prognose van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) is meer kasbudget nodig. Hiervoor wordt uit 2027 en 2028 in totaal € 9,3 mln. geschoven naar 2025.
Energietransitie en duurzaamheid
Dit betreft een saldo van diverse mutaties.
Voor het amendement-Rooderkerk (Kamerstukken II 2024/25, 36600 XXII, nr. 60) is € 10 mln. beschikbaar gesteld voor niet-commerciële organisaties om lokale initiatieven, zoals coachings- en fixingsaanpak (FIXbrigades) in te zetten voor huishoudens die te maken hebben met energiearmoede. Dit heeft geleid tot een programma met een looptijd van vier jaar. Het budget wordt op basis van de subsidieaanvragen voor Actienetwerk Energiehulp en uitfinanciering in het juiste kasritme gezet. Uit 2025 wordt € 8,4 mln. geschoven naar de jaren 2026–2030.
Een aantal aardgasvrije proeftuinen zijn vastgesteld en afgerekend. De terugontvangsten worden gedesaldeerd voor aanvullende aanvragen van aardgasvrije wijken. Dit gaat om € 5,4 mln.
Het restant betreft diverse technische herschikkingen.
SAH
Dit betreft een saldo van diverse mutaties.
Een groot aantal aanvragers heeft een nieuwe aanvraag ingediend omdat de regeling uitgebreid is. Van deze dubbele aanvragers worden de reeds aangevraagde subsidies verrekend met de nieuwe aanvraag. De terugontvangsten worden gedesaldeerd en voor deze aanvragers ingezet. Dit gaat om € 10 mln.
Er vindt een kasschuif plaats om de subsidie voor vastrecht warmtenetten in het juiste ritme te zetten. Hiervoor wordt per saldo uit 2025 € 3,9 mln. geschoven naar de jaren 2026–2030.
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe Wooncorporaties
De verduurzamingsbudgetten in het kader van maatregel 29 van Nij Begun worden herverdeeld over diverse instrumenten. In 2025 wordt € 76,8 mln. aan dit instrument toegevoegd als bijdragen aan wooncorporaties: € 74 mln. voor isolatiemaatregelen en € 2,8 mln. voor het ontzorgen en ondersteunen van gespikkeld bezit.
Bijdrage aan medeoverheden
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe
Dit betreft een saldo van diverse mutaties.
De verduurzamingsbudgetten in het kader van maatregel 29 van Nij Begun worden herverdeeld over diverse instrumenten, om deze budgetten te verantwoorden op de juiste instrumenten. Van dit instrument wordt in 2025 € 326,1 mln. gerealloceerd naar andere instrumenten.
Daarnaast wordt in 2025 € 9,7 mln. aan dit instrument toegevoegd als bijdragen aan medeoverheden voor ontzorging en ondersteuning: € 8,4 mln. voor het woningplannen en de VvE-desk en € 1,3 mln. voor communicatie en het klantcontactcentrum.
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe isolatie en ventilatie
Dit betreft een saldo van diverse mutaties.
De verduurzamingsbudgetten in het kader van maatregel 29 van Nij Begun worden herverdeeld over diverse instrumenten. Aan dit instrument wordt in 2025 € 226,5 mln. toegevoegd: € 210 mln. voor isolatiemaatregelen en € 16,5 mln. bijdrage aan de investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE).
Het restant betreft overboekingen vanuit het Ministerie van KGG en de Aanvullende Post van het Ministerie van FIN ten behoeve van maatregel 29.
Bijdrage aan medeoverheden
Aanpak funderingsschade
Dit betreft een saldo van diverse mutaties.
Er vindt een kasschuif plaats om de beschikbare middelen voor de aanpak van de funderingsproblematiek in het juiste ritme te zetten. In 2025 zit de gebiedsgerichte ondersteuning in de opstartfase, waardoor in latere jaren meer middelen nodig zijn voor de uitvoering. Hiervoor schuift € 9,3 mln. uit 2025 naar 2027 (€ 3,1 mln.) en 2028 (€ 6,2 mln.).
Het restant van deze mutaties betreft diverse technische herschikkingen.
Ontvangsten
Dit is een saldo van diverse technische desalderingen. De grootste hiervan (€ 10 mln.) betreft de subsidie aardgasvrije huurwoningen zoals hierboven toegelicht.
Budgettaire gevolgen van beleid
|
Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1) |
Mutaties suppletoire begroting september (2) |
Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2) |
||
|---|---|---|---|---|
|
Art. |
Verplichtingen |
428.292 |
– 15.733 |
412.559 |
|
Uitgaven |
492.805 |
– 15.733 |
477.072 |
|
|
3.1 |
Ruimtelijke ordening |
71.649 |
– 3.416 |
68.233 |
|
Subsidies (regelingen) |
1.701 |
0 |
1.701 |
|
|
Basisregistraties |
581 |
0 |
581 |
|
|
Ruimtelijk instrumentarium (diversen) |
300 |
0 |
300 |
|
|
VNG |
820 |
0 |
820 |
|
|
Opdrachten |
13.930 |
– 2.912 |
11.018 |
|
|
Basisregistraties Ondergrond |
1.813 |
– 700 |
1.113 |
|
|
Gebiedsontwikkeling |
923 |
0 |
923 |
|
|
Geo-informatie |
73 |
254 |
327 |
|
|
Nationaal Groeifonds |
546 |
– 519 |
27 |
|
|
Programma Ruimtelijk Ontwerp |
4.831 |
– 600 |
4.231 |
|
|
Ruimtelijk instrumentarium (diversen) |
5.744 |
– 1.347 |
4.397 |
|
|
Bijdrage aan ZBO's/RWT's |
38.470 |
– 1.030 |
37.440 |
|
|
Basisregistraties Ondergrond |
1.320 |
– 1.320 |
0 |
|
|
Geonovum |
2.575 |
0 |
2.575 |
|
|
Kadaster (basisregistraties) |
33.147 |
– 310 |
32.837 |
|
|
Nationaal Groeifonds |
1.428 |
100 |
1.528 |
|
|
Natuurherstelverordening |
0 |
500 |
500 |
|
|
Bijdrage aan medeoverheden |
9.894 |
– 196 |
9.698 |
|
|
Diverse projecten ruimtelijke kwaliteit |
6.608 |
– 125 |
6.483 |
|
|
Nationaal Groeifonds |
286 |
– 71 |
215 |
|
|
Ruimtelijk instrumentarium (diversen) |
3.000 |
0 |
3.000 |
|
|
Bijdrage aan agentschappen |
7.654 |
722 |
8.376 |
|
|
ICTU |
2.580 |
400 |
2.980 |
|
|
RIVM |
126 |
0 |
126 |
|
|
RVB |
2.869 |
361 |
3.230 |
|
|
RWS (leefomgeving) |
2.079 |
– 39 |
2.040 |
|
|
3.2 |
Omgevingswet |
88.942 |
– 12.317 |
76.625 |
|
Subsidies (regelingen) |
3.581 |
– 1.000 |
2.581 |
|
|
Eenvoudig Beter |
3.581 |
– 1.000 |
2.581 |
|
|
Opdrachten |
3.284 |
– 1.000 |
2.284 |
|
|
Aan de Slag |
3.069 |
– 1.000 |
2.069 |
|
|
Serviceteam Rijk |
215 |
0 |
215 |
|
|
Bijdrage aan ZBO's/RWT's |
60.396 |
– 9.094 |
51.302 |
|
|
Kadaster |
60.396 |
– 9.094 |
51.302 |
|
|
Bijdrage aan agentschappen |
21.681 |
– 1.223 |
20.458 |
|
|
Aan de Slag |
17.688 |
– 1.861 |
15.827 |
|
|
RWS (STR) |
2.706 |
638 |
3.344 |
|
|
Serviceteam Rijk |
1.287 |
0 |
1.287 |
|
|
3.3 |
Regio |
332.214 |
0 |
332.214 |
|
Opdrachten |
263 |
0 |
263 |
|
|
Regiodeals |
263 |
0 |
263 |
|
|
Bijdrage aan ZBO's/RWT's |
477 |
0 |
477 |
|
|
Regiodeals |
477 |
0 |
477 |
|
|
Bijdrage aan medeoverheden |
331.474 |
0 |
331.474 |
|
|
Regiodeals |
331.474 |
0 |
331.474 |
|
|
Ontvangsten |
5.425 |
5.702 |
11.127 |
Bijdrage aan ZBO's/RWT's
Kadaster
In 2025 ligt de nadruk op het verstevigen van de Landelijke voorziening bekendmaken en beschikbaar stellen (LVBB). Daardoor wordt er minder ontwikkelwerk uitgevoerd aan het Digitaal Stelsel Omgevinswet landelijke voorzieningen (DSO-LV). Dit raakt niet alleen KOOP/Logius, maar ook andere beheerorganisaties. Ontwikkelwerk kan pas doorgaan zodra onderdelen van de LVBB stabiel of gereed zijn. Om het kasritme beter te laten aansluiten op de verwachte uitgaven van de beheerpartijen, vindt er een kasschuif van 2025 naar 2027 van € 14,5 mln. plaats op de bijdragen aan ZBO’s en RWT’s.
Verder betreft dit de beheerbijdragen 2025 voor de landelijke voorziening van het DSO (+ € 5,6 mln.) door het Interprovinciaal Overleg en de Unie van Waterschappen, en enkele andere mutaties (– € 0,1 mln.) om kosten op het juiste instrument en binnen de juiste regeling te kunnen verantwoorden.
Ontvangsten
Dit betreft voornamelijk de beheerbijdragen 2025 voor de landelijke voorziening van het DSO door het Interprovinciaal Overleg en de Unie van Waterschappen. Verder betreft het twee kleinere mutaties.
Budgettaire gevolgen van beleid
|
Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1) |
Mutaties suppletoire begroting september (2) |
Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2) |
||
|---|---|---|---|---|
|
Art. |
Verplichtingen |
209.099 |
– 1.600 |
207.499 |
|
Uitgaven |
209.099 |
– 1.600 |
207.499 |
|
|
4.1 |
Doelmatige Rijkshuisvesting |
115.320 |
– 1.600 |
113.720 |
|
Bijdrage aan agentschappen |
115.320 |
– 1.600 |
113.720 |
|
|
RVB (Bijdrage voor huisvesting HCvS) |
75.282 |
0 |
75.282 |
|
|
RVB (Bijdrage voor huisvesting Koninklijk Huis) |
18.524 |
0 |
18.524 |
|
|
RVB (Bijdrage voor huisvesting Ministerie van AZ) |
7.674 |
0 |
7.674 |
|
|
RVB (Bijdrage voor monumenten) |
6.053 |
– 1.600 |
4.453 |
|
|
RVB (Bijdrage voor rijkshuisvesting) |
7.787 |
0 |
7.787 |
|
|
4.2 |
Beheer materiële activa |
93.779 |
0 |
93.779 |
|
Bijdrage aan agentschappen |
93.779 |
0 |
93.779 |
|
|
RVB |
19.016 |
0 |
19.016 |
|
|
RVB (Bijdrage voor compensatiegronden en erfpachtrecht) |
15.000 |
0 |
15.000 |
|
|
RVB (Onderhoud en beheerkosten) |
5.314 |
0 |
5.314 |
|
|
RVB (Zakelijke lasten) |
54.449 |
0 |
54.449 |
|
|
Ontvangsten |
153.945 |
0 |
153.945 |
Bijdrage aan agentschappen
RVB (Bijdrage voor monumenten)
Afgelopen 2 jaar is groot onderhoud uitgevoerd aan het Jachtslot het Oude Loo. Het exterieur (dak/gevels) en de slotgracht is grootschalig aangepakt. Gelijktijdig in dit onderhoud zijn de verduurzamingsmaatregelen die realiseerbaar waren opgepakt en meegenomen in het groot onderhoud. Om echter een volledig beeld te krijgen is aanvullend onderzoek noodzakelijk geweest. Dit onderzoek heeft een vertragend effect waardoor uitputting dit jaar niet haalbaar is. De verwachting is dat de komende periode deze maatregelen verder in kaart worden gebracht en in 2026 de maatregelen uitgevoerd kunnen worden.
Budgettaire gevolgen van beleid
|
Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1) |
Mutaties suppletoire begroting september (2) |
Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2) |
||
|---|---|---|---|---|
|
Art. |
Verplichtingen |
0 |
0 |
0 |
|
Uitgaven |
0 |
0 |
0 |
|
|
Ontvangsten |
0 |
0 |
0 |
Budgettaire gevolgen van beleid
|
Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1) |
Mutaties suppletoire begroting september (2) |
Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2) |
||
|---|---|---|---|---|
|
Art. |
Verplichtingen |
34.169 |
152 |
34.321 |
|
Uitgaven |
34.169 |
152 |
34.321 |
|
|
12.1 |
Algemeen |
34.169 |
152 |
34.321 |
|
Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken |
34.169 |
152 |
34.321 |
|
|
Financiën (IXB) |
34.169 |
152 |
34.321 |
|
|
Ontvangsten |
0 |
0 |
0 |
Budgettaire gevolgen van beleid
|
Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1) |
Mutaties suppletoire begroting september (2) |
Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2) |
||
|---|---|---|---|---|
|
Art. |
Verplichtingen |
30.619 |
– 27.045 |
3.574 |
|
Uitgaven |
30.619 |
– 27.045 |
3.574 |
|
|
13.0 |
Nog onverdeeld |
30.619 |
– 27.045 |
3.574 |
|
Nog te verdelen |
30.619 |
– 27.045 |
3.574 |
|
|
Loonbijstelling |
10.683 |
– 10.683 |
0 |
|
|
Prijsbijstelling |
19.936 |
– 16.362 |
3.574 |
|
|
Ontvangsten |
0 |
0 |
0 |
Nog te verdelen
Loonbijstelling
Dit betreft voornamelijk de reallocatie van artikel 13 naar andere artikelen in verband met de toedeling van de loonbijstelling tranche 2025.
Prijsbijstelling
Dit betreft voornamelijk de reallocatie van artikel 13 naar andere artikelen in verband met de toedeling van de prijsbijstelling tranche 2025.
Er is sprake van een budgettair tekort bij Dienst Toeslagen. Er zijn afspraken gemaakt om te komen tot een oplossing. Dit betreft de bijdrage van VRO voor 2026. De boeking hiervoor vindt in 2025 plaats en is daarom zichtbaar in dit begrotingsstuk.
Exploitatieoverzicht
|
Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1) |
Mutaties Suppletoire begroting september (2) |
Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2) |
|
|---|---|---|---|
|
Baten |
|||
|
– Omzet |
1.651.882 |
– 8.629 |
1.643.253 |
|
waarvan omzet moederdepartement |
200.463 |
6.280 |
206.743 |
|
waarvan omzet overige departementen |
1.313.355 |
– 15.636 |
1.297.719 |
|
waarvan omzet derden |
138.065 |
726 |
138.791 |
|
Rentebaten |
9.000 |
– 4.000 |
5.000 |
|
Vrijval voorzieningen |
0 |
0 |
0 |
|
Bijzondere baten |
72.277 |
9.267 |
81.544 |
|
Totaal baten |
1.733.159 |
– 3.362 |
1.729.797 |
|
Lasten |
|||
|
Apparaatskosten |
505.045 |
10.214 |
515.259 |
|
– Personele kosten |
408.717 |
5.523 |
414.240 |
|
waarvan eigen personeel |
338.364 |
– 2.264 |
336.100 |
|
waarvan inhuur externen |
70.353 |
7.787 |
78.140 |
|
waarvan overige personele kosten |
0 |
0 |
0 |
|
– Materiële kosten |
96.328 |
4.691 |
101.019 |
|
waarvan apparaat ICT |
18.989 |
1.679 |
20.668 |
|
waarvan bijdrage aan SSO's |
50.194 |
1.388 |
51.582 |
|
waarvan overige materiële kosten |
27.146 |
1.623 |
28.769 |
|
Rentelasten |
112.602 |
– 27.520 |
85.082 |
|
Afschrijvingskosten |
480.626 |
– 39.554 |
441.072 |
|
– Materieel |
480.626 |
– 39.554 |
441.072 |
|
waarvan apparaat ICT |
0 |
0 |
0 |
|
waarvan overige materiële afschrijvingskosten |
480.626 |
– 39.554 |
441.072 |
|
– Immaterieel |
0 |
0 |
0 |
|
Overige lasten |
634.887 |
53.497 |
688.384 |
|
waarvan dotaties voorzieningen |
0 |
0 |
0 |
|
waarvan bijzondere lasten |
634.887 |
53.497 |
688.384 |
|
Totaal lasten |
1.733.159 |
– 3.362 |
1.729.797 |
|
Saldo van baten en lasten gewone bedrijfsuitoefening |
0 |
0 |
0 |
|
Agentschapsdeel Vpb-lasten |
0 |
0 |
0 |
|
Saldo van baten en lasten |
0 |
0 |
0 |
Toelichting
Baten
Rentebaten
De rentebaten worden gerealiseerd door het ontvangen van rente over de financiële middelen die op de rekening-courant van het RVB staan. De prognose rentebaten is naar beneden bijgesteld vanwege lagere rentepercentages en een lagere rekening-courantpositie dan in de begroting was voorzien.
Bijzondere baten
De prognose is naar boven bijgesteld als gevolg van een hogere verwachte apparaatsdekking door een vlottere instroom van nieuwe fte’s dan in de begroting was voorzien.
Lasten
Rentelasten
Door de later dan geplande oplevering van een aantal objecten vallen de rentelasten lager uit. De prognose is hierop aangepast.
Afschrijvingskosten
Door de later dan geplande oplevering van een aantal objecten vallen de afschrijvingskosten lager uit. De prognose is hierop aangepast.
Overige lasten
De hogere overige lasten worden voornamelijk veroorzaakt door stijgende onderhoudskosten Rijk, vanwege een toename van het aantal storingen en enkele incidentele verliesposten die voor dit jaar zijn geprognosticeerd.
Kasstroomoverzicht
|
Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1) |
Mutaties Suppletoire begroting september (2) |
Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2) |
||
|---|---|---|---|---|
|
1. |
Rekening courant RHB 1 januari + depositorekeningen |
363.638 |
0 |
363.638 |
|
Totaal ontvangsten operationele kasstroom (+) |
2.888.091 |
195.496 |
3.083.587 |
|
|
Totaal uitgaven operationele kasstroom (–/–) |
– 2.384.985 |
– 235.329 |
– 2.620.314 |
|
|
2. |
Totaal operationele kasstroom |
503.106 |
– 39.833 |
463.273 |
|
Totaal investeringen (–/–) |
– 1.198.200 |
86.705 |
– 1.111.495 |
|
|
Totaal boekwaarde desinvesteringen (+) |
1.239 |
4.806 |
6.045 |
|
|
3. |
Totaal investeringskasstroom |
– 1.196.961 |
91.511 |
– 1.105.450 |
|
Eenmalige uitkering aan moederdepartement (–/–) |
0 |
0 |
0 |
|
|
Eenmalige storting door moederdepartement (+) |
0 |
0 |
0 |
|
|
Aflossingen op leningen (–/–) |
– 375.032 |
0 |
– 375.032 |
|
|
Beroep op leenfaciliteit (+) |
1.198.200 |
– 86.705 |
1.111.495 |
|
|
4. |
Totaal financieringskasstroom |
823.168 |
– 86.705 |
736.463 |
|
5. |
Rekening courant RHB 31 december (=1+2+3+4) |
492.950 |
– 35.026 |
457.924 |
Toelichting
De stand van de rekening-courant RHB per 1 januari 2024 is gebaseerd op het Jaarverslag 2024. Zowel de ontvangsten als de uitgaven bij de operationele kasstroom worden in gelijke mate beïnvloed door de voorspelde omzet op benzineveilingen, de doorbelasting van programmagelden VRO en de programmagelden Defensie.
Operationele kasstroom
De mutatie «totaal operationele kasstroom» wordt voornamelijk verklaard door een hoger geraamde apparaatsdekking binnen de projecten, stijgende onderhoudslasten en verliesposten.
Investeringskasstroom
Het beroep op de leenfaciliteit is voornamelijk verlaagd als gevolg van het doorschuiven van de aankoop van een object naar 2026.
Totaal financieringskasstroom
Zie de toelichting bij Investeringskasstroom.