Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 tot en met 3

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2025 wijzigingen aan te brengen in de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Defensie.

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

De Minister van Defensie, R.P. Brekelmans

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1. Leeswijzer

De voorliggende suppletoire begroting september (SBS) bevat de voorgestelde wijzigingen ten opzichte van de ontwerpbegroting 2025 van hoofdstuk X van de begroting van het Rijk.

Per artikel worden de mutaties groter dan of gelijk aan onderstaande staffel op het niveau van de financiële instrumenten (en eventueel artikelonderdeel) toegelicht.

Tabel 1 Ondergrenzen conform RBV

Omvang begrotingsartikel (stand ontwerpbegroting) in € miljoen	Beleidsmatige mutaties (ondergrens in € miljoen)	Technische mutaties (ondergrens in € miljoen)
< 50	1	2
=> 50 en < 200	2	4
=> 200 en < 1.000	5	10
=> 1.000	10	20

2. Beleidsartikelen

2.1. Artikel 1 Inzet

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 2 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 1 Inzet (bedragen x € 1.000)

		Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1)	Mutaties suppletoire begroting september (2)	Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)
Art.	Verplichtingen	5.023.086	4.129	5.027.215
	Uitgaven	4.378.429	– 535	4.377.894
	Apparaatsuitgaven	0	0	0
	Programmauitgaven	4.378.429	– 535	4.377.894
1.1	Programmauitgaven	4.378.429	– 535	4.377.894
	Opdrachten	4.378.429	– 436.535	3.941.894
	Crisisbeheersingsoperaties	4.358.903	– 436.535	3.922.368
	Financiering nationale inzet krijgsmacht	3.827	0	3.827
	Overige inzet	15.699	0	15.699
	Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties	0	436.000	436.000
	Bijdrage aan Internationale Samenwerking	0	436.000	436.000
	Ontvangsten	151.718	0	151.718

Toelichting op de verplichtingen

Er zijn geen mutaties toe te lichten die hoger zijn dan de staffelwaarde van dit artikel.

Toelichting op de uitgaven

Defensie draagt met contributies bij aan diverse vormen van militaire samenwerkingen, zoals de European Peacy Facility (EPF) of de NAVO, en werkt voor de steun aan Oekraïne samen met partnerlanden. Van de uitgaven die hieraan zijn verbonden wordt het financiële instrument geherclassificeerd van opdracht naar bijdrage aan internationale samenwerking. Met de herclassificering handelt Defensie in lijn met de aanbevelingen van zowel de Algemene Rekenkamer (Algemene Rekenkamer (2025) Verantwoordingsonderzoek Ministerie van Defensie (X) en Defensiematerieelbegrotingsfonds (K). Rapport bij het Jaarverslag 2024, p. 58) als de Auditdienst Rijk (Auditdienst Rijk (2025) Auditrapport 2024. Ministerie van Defensie (X) en Defensiematerieelbegrotingsfonds (K), p. 13).

2.2. Artikel 2 Koninklijke Marine

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 3 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 2 Koninklijke Marine (bedragen x € 1.000)

		Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1)	Mutaties suppletoire begroting september (2)	Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)
Art.	Verplichtingen	1.219.724	– 6.083	1.213.641
	Uitgaven	1.291.865	– 6.998	1.284.867
	Apparaatsuitgaven	1.186.496	– 3.865	1.182.631
2.2	Apparaatsuitgaven	1.186.496	– 3.865	1.182.631
	Personele uitgaven	1.161.439	– 4.713	1.156.726
	Eigen personeel	1.034.309	582	1.034.891
	Externe inhuur	11.208	780	11.988
	Overige personele exploitatie	69.784	– 241	69.543
	Kustwacht NL	19.814	– 5.354	14.460
	Kustwacht CARIB	26.324	– 480	25.844
	Materiële uitgaven	25.057	848	25.905
	Overige materiële exploitatie	23.658	154	23.812
	Kustwacht NL	108	0	108
	Kustwacht CARIB	1.291	694	1.985
	Programmauitgaven	105.369	– 3.133	102.236
2.1	Programmauitgaven	105.369	– 3.133	102.236
	Opdrachten	105.292	– 3.136	102.156
	Gereedstelling	22.203	– 239	21.964
	Kustwacht NL	79.145	– 2.683	76.462
	Kustwacht CARIB	3.944	– 214	3.730
	(Schade)vergoeding	77	3	80
	Schadevergoeding overig	77	3	80
	Ontvangsten	12.324	0	12.324

Toelichting op de verplichtingen

Er zijn geen mutaties toe te lichten die hoger zijn dan de staffelwaarde van dit artikel.

Toelichting op de uitgaven

Er zijn geen mutaties toe te lichten die hoger zijn dan de staffelwaarde van dit artikel.

2.3. Artikel 3 Koninklijke Landmacht

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 4 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 4 Koninklijke Landmacht (bedragen x € 1.000)

		Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1)	Mutaties suppletoire begroting september (2)	Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)
Art.	Verplichtingen	2.143.983	343	2.144.326
	Uitgaven	2.143.983	343	2.144.326
	Apparaatsuitgaven	2.038.920	343	2.039.263
3.2	Apparaatsuitgaven	2.038.920	343	2.039.263
	Personele uitgaven	2.002.593	343	2.002.936
	Eigen personeel	1.883.383	540	1.883.923
	Externe inhuur	37.914	– 185	37.729
	Overige personele exploitatie	81.296	– 12	81.284
	Materiële uitgaven	36.327	0	36.327
	Overige materiële exploitatie	36.327	0	36.327
	Programmauitgaven	105.063	0	105.063
3.1	Programmauitgaven	105.063	0	105.063
	Opdrachten	105.063	0	105.063
	Gereedstelling	105.063	0	105.063
	Ontvangsten	8.054	0	8.054

Toelichting op de verplichtingen

Er zijn geen mutaties toe te lichten die hoger zijn dan de staffelwaarde van dit artikel.

Toelichting op de uitgaven

Er zijn geen mutaties toe te lichten die hoger zijn dan de staffelwaarde van dit artikel.

2.4 Artikel 4 Koninklijke Luchtmacht

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 5 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 4 Koninklijke Luchtmacht (bedragen x € 1.000)

		Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1)	Mutaties suppletoire begroting september (2)	Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)
Art.	Verplichtingen	1.058.230	– 42.939	1.015.291
	Uitgaven	1.073.230	– 42.939	1.030.291
	Apparaatsuitgaven	1.045.062	– 61.654	983.408
4.2	Apparaatsuitgaven	1.045.062	– 61.654	983.408
	Personele uitgaven	952.807	– 14.880	937.927
	Eigen personeel	816.610	– 22.124	794.486
	Externe inhuur	23.510	7.000	30.510
	Overige personele exploitatie	112.687	244	112.931
	Materiële uitgaven	92.255	– 46.774	45.481
	Overige materiële exploitatie	92.255	– 46.774	45.481
	Programmauitgaven	28.168	18.715	46.883
4.1	Programmauitgaven	28.168	18.715	46.883
	Opdrachten	28.168	18.715	46.883
	Gereedstelling	28.168	18.715	46.883
	Ontvangsten	12.111	0	12.111

Toelichting op de verplichtingen

Het verplichtingenbudget voor 2025 is met € 42,9 miljoen afgenomen en kent een direct verband met een verlaging van de uitgaven die hieronder worden toegelicht.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget voor 2025 wordt verlaagd met € 42,9 miljoen. Dit wordt verklaard door:

Personele uitgaven

De personele uitgaven zijn per saldo gedaald met € 14,9 miljoen. Het budget voor eigen personeel is vanuit DN22 € 5,1 miljoen budget verhoogd om het personeelsbestand te laten groeien. Toch blijft de personele groei achter. Als gevolg van deze ondervulling is € 22 miljoen herschikt binnen de begroting. Deze herschikkingen zijn ingezet voor materiële exploitatie en gereedstelling (respectievelijk € 7 miljoen en € 13 miljoen). Tot slot is er € 7 miljoen budget van eigen personeel als gevolg van ondervulling aangewend voor externe inhuur, beide onderdeel van de personele uitgaven.

Materiële uitgaven

Het budget is per saldo gedaald met € 46,8 miljoen. Ten behoeve van de instandhouding van 4 extra MQ-9’s is budget geboekt op de materiële exploitatie (€ 55,1 miljoen). Dit budget is gecorrigeerd en geboekt naar de instandhouding in het DMF. Vanuit de onderrealisatie eigen personeel is budget (€ 7 miljoen) toegevoegd aan de materiële exploitatie voor onder andere een simulator (€ 2 miljoen) en voor transport van personeel dat wordt belast binnen de overige materiële exploitatie (€ 5 miljoen). Tot slot is in verband met de versterking van het cyberdomein € 1,3 miljoen aan het budget toegevoegd.

Gereedstelling

Het gereedstellingsbudget is met € 18,7 miljoen gestegen. De verhoging komt onder andere door de herschikking vanuit eigen personeel (€ 13 miljoen). Een deel uit de herschikking is toegevoegd aan budgetten van de operationele afdelingen ten behoeve van hun oefenprogramma’s (€ 4,3 miljoen). Momenteel wordt tijdens oefeningen invulling gegeven aan het trainen binnen een hoogwaardige en realistische trainingsomgeving. Hiertoe wordt voor diverse oefeningen Adversery Air (ADAIR) ingehuurd. Dit budget komt uit DN22 Maatregel Operational Training Infrastructure (€ 4,7 miljoen) en uit de herschikking vanuit eigen personeel (€ 8,7 miljoen). Tot slot is € 1 miljoen aan het gereedstellingsbudget toegevoegd voor tactische communicatieapparatuur en software voor helikopters.

2.5. Artikel 5 Koninklijke Marechaussee

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 6 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 5 Koninklijke Marechaussee (bedragen x € 1.000)

		Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1)	Mutaties suppletoire begroting september (2)	Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)
Art.	Verplichtingen	834.955	61	835.016
	Uitgaven	840.955	61	841.016
	Apparaatsuitgaven	833.872	61	833.933
5.2	Apparaatsuitgaven	833.872	61	833.933
	Personele uitgaven	815.081	239	815.320
	Eigen personeel	772.385	45	772.430
	Externe inhuur	6.208	– 6	6.202
	Overige personele exploitatie	36.488	200	36.688
	Materiële uitgaven	18.791	– 178	18.613
	Overige materiële exploitatie	18.791	– 178	18.613
	Programmauitgaven	7.083	0	7.083
5.1	Programmauitgaven	7.083	0	7.083
	Opdrachten	7.083	0	7.083
	Gereedstelling	7.083	0	7.083
	Ontvangsten	4.459	0	4.459

Toelichting op de verplichtingen

Er zijn geen mutaties toe te lichten die hoger zijn dan de staffelwaarde van dit artikel.

Toelichting op de uitgaven

Er zijn geen mutaties toe te lichten die hoger zijn dan de staffelwaarde van dit artikel.

2.6. Artikel 7 Commando Materieel en IT

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 7 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 7 Commando Materieel en IT (bedragen x € 1.000)

		Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1)	Mutaties suppletoire begroting september (2)	Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)
Art.	Verplichtingen	941.132	46.956	988.088
	Uitgaven	965.050	46.956	1.012.006
	Apparaatsuitgaven	772.255	46.956	819.211
7.2	Apparaatsuitgaven	772.255	46.956	819.211
	Personele uitgaven	748.709	38.506	787.215
	Eigen personeel	650.597	4.192	654.789
	Externe inhuur	72.546	34.116	106.662
	Overige personele exploitatie	25.566	198	25.764
	Materiële uitgaven	23.546	8.450	31.996
	Overige materiële exploitatie	23.546	8.450	31.996
	Programmauitgaven	192.795	0	192.795
7.1	Programmauitgaven	192.795	0	192.795
	Opdrachten	192.795	0	192.795
	Gereedstelling	192.795	0	192.795
	Ontvangsten	25.765	0	25.765

Toelichting op de verplichtingen

Het verplichtingenbudget voor 2025 is met € 46,9 miljoen toegenomen wat in hoofdzaak samenhangt met de uitgaven die hieronder worden toegelicht.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget voor 2025 wordt verhoogd met € 46,9 miljoen. Dit wordt verklaard door:

Personele uitgaven

Het budget voor de personele uitgaven is met € 38,5 miljoen verhoogd. Dit wordt met name veroorzaakt door het toevoegen van budget (€ 34,1 miljoen) voor Externe inhuur. De vraag naar IT-dienstverlening op het gebied van innovatie en vernieuwing en instandhouding blijft stijgen. In combinatie met de achterblijvende vulling van de organisatie als gevolg van de krappe arbeidsmarkt en vertraging op een aantal IT-projecten is de inhuur voor het JIVC toegenomen. De verhoging van Eigen personeel (€ 4,2 miljoen) betreft budget voor versterking van capaciteit (€ 2,5 miljoen) en het overige verschil van € 1,7 miljoen bestaat uit een aantal kleinere herschikkingen.

Materiële uitgaven

Het uitgavenbudget voor overige materiele exploitatie wordt met € 8,5 miljoen verhoogd. Het betreft aanvullend budget (€ 7,6 miljoen) in verband met de versterking van het cyberdomein. Het gaat hierbij om de aanschaf van materiaal en licenties, en de inrichting van een beveiligde ruimte. Daarnaast is € 0,9 miljoen toegevoegd voor kort cyclische innovatie.

2.7. Artikel 8 Defensie Ondersteuningscommando

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 8 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 8 Defensie Ondersteuningscommando Inzet (bedragen x € 1.000)

		Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1)	Mutaties suppletoire begroting september (2)	Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)
Art.	Verplichtingen	1.878.407	– 21.004	1.857.403
	Uitgaven	1.893.322	– 21.004	1.872.318
	Apparaatsuitgaven	1.737.705	3.824	1.741.529
8.2	Apparaatsuitgaven	1.737.705	3.824	1.741.529
	Personele uitgaven	1.275.137	– 120	1.275.017
	Eigen personeel	944.914	– 32.596	912.318
	Externe inhuur	5.326	38.922	44.248
	Overige personele exploitatie	304.358	– 6.446	297.912
	Attaches	20.539	0	20.539
	Materiële uitgaven	462.568	3.944	466.512
	Overige materiële exploitatie	454.842	3.944	458.786
	Attaches	7.726	0	7.726
	Programmauitgaven	155.617	– 24.828	130.789
8.1	Programmauitgaven	155.617	– 24.828	130.789
	Opdrachten	0	6.500	6.500
	Gereedstelling	0	6.500	6.500
	(Schade)vergoeding	155.617	– 31.328	124.289
	Schadevergoeding overig	9.510	3.944	13.454
	Nationaal Fonds Ereschuld	141.789	– 31.454	110.335
	Reservering schadevergoedingen Chroom-6 Defensie	4.318	– 3.818	500
	Ontvangsten	72.995	1.200	74.195

Toelichting op de verplichtingen

Het verplichtingenbudget voor 2025 is met € 21,0 miljoen verlaagd wat samenhangt met de uitgaven die hieronder worden toegelicht.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget voor 2025 is verlaagd met € 21,0 miljoen. Dit wordt onder andere verklaard door:

Personele uitgaven

Het budget voor eigen personeel is per saldo met € 32,6 miljoen verlaagd. Dit is als gevolg van een aantal herschikkingen. Eerst is het budget met € 3,2 miljoen verhoogd als gevolg van nieuwe opdrachten die het DOSCO ontvangen heeft. Een aantal kleine herschikkingen leidt tot een aanvullende verhoging van het budget met € 0,7 miljoen.

Daarnaast is het budget met € 36,5 miljoen naar beneden bijgesteld. Ondanks dat de organisatie groeit wordt, mede door krapte op de arbeidsmarkt, een lagere personele vulling verwacht. Deze € 36,5 miljoen is overgeheveld naar het budget voor externe inhuur van personeel. Dit verklaart grotendeels de verhoging van € 38,9 miljoen voor externe inhuur.

Schadevergoeding

Het budget voor het Nationaal Fonds Ereschuld (NFE) daalt met € 31,5 miljoen. De Belastingdienst heeft bepaald dat Defensie over de schadevergoedingen vanuit de Regeling Volledige Schadevergoeding (RVS) in het NFE, geen belasting meer verschuldigd is. Het te verwachten overschot dat door deze terugbetaling in 2025 ontstaat, wordt doorgeschoven naar latere jaren als reservering voor de in latere jaren te verwachten uit te keren schadevergoedingen.

3. Niet-beleidsartikelen

3.1. Artikel 9 Algemeen

Tabel 9 Artikel 9 Algemeen (Bedragen x € 1.000)

		Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1)	Mutaties suppletoire begroting september (2)	Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)
Art.	Verplichtingen	268.879	– 1.347	267.532
	Uitgaven	269.697	– 1.563	268.134
9.1	Programmauitgaven	269.697	– 1.563	268.134
	Subsidies (regelingen)	51.633	0	51.633
	Subsidies	51.633	0	51.633
	Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken	76.144	0	76.144
	Kennisopbouw TNO via EZ	64.601	0	64.601
	Kennisopbouw NLR via EZ	6.205	0	6.205
	Kennisopbouw MARIN via EZ	5.183	0	5.183
	Overige Bijdragen	155	0	155
	Opdrachten	23.213	– 1.563	21.650
	Opdrachten beleid	7.861	0	7.861
	opdrachten milieu beleid	15.352	– 1.563	13.789
	Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties	98.554	0	98.554
	Bijdrage aan de NAVO	88.550	0	88.550
	Bijdrage aan internationale samenwerking	10.004	0	10.004
	Bekostiging	4.141	0	4.141
	Bekostiging diverse instellingen	4.141	0	4.141
	Inkomensoverdrachten	4.242	0	4.242
	Overige bijdragen	4.242	0	4.242
	(Schade)vergoeding	11.770	0	11.770
	Schadevergoeding overig	1.870	0	1.870
	Regeling Chroom 6 Defensie	9.200	0	9.200
	Civielrechtelijke Regeling Srebrenica 2020	700	0	700
	Ontvangsten	1.600	0	1.600

Toelichting op de verplichtingen

Er zijn geen mutaties toe te lichten die hoger zijn dan de staffelwaarde van dit artikel.

Toelichting op de uitgaven

Er zijn geen mutaties toe te lichten die hoger zijn dan de staffelwaarde van dit artikel.

3.2. Artikel 10 Apparaat Kerndepartement

Tabel 10 Artikel 10 Apparaatsuitgaven Kerndepartement (Bedragen x € 1.000)

		Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1)	Mutaties suppletoire begroting september (2)	Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)
Art.	Verplichtingen	1.867.509	65.669	1.933.178
	Uitgaven	1.911.390	49.255	1.960.645
10.2	Apparaatsuitgaven	1.911.390	49.255	1.960.645
	Personele uitgaven	1.846.261	60.602	1.906.863
	Eigen personeel	559.814	– 31.681	528.133
	Externe Inhuur	51.842	23.683	75.525
	Overige personele exploitatie	34.614	5.668	40.282
	Uitkeringen (pensioenen en wachtgelden)	1.199.991	62.932	1.262.923
	Materiële uitgaven	65.129	– 11.347	53.782
	Overige materiële exploitatie	65.129	– 11.347	53.782
	Ontvangsten	7.987	322	8.309

Toelichting op de verplichtingen

Het verplichtingenbudget voor 2025 is met € 65,7 miljoen verhoogd. Dit hangt samen met de uitgaven die hieronder worden toegelicht. Daarnaast wordt het verplichtingenbudget met € 16,4 miljoen verhoogd voor het programma Defensie Open op Orde (DOO) voor activiteiten in 2026 en 2027.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget voor 2025 wordt verhoogd met € 49,3 miljoen. Dit wordt onder andere verklaard door onderstaande bijstellingen in de personele en materiële uitgaven:

Personele uitgaven

Het budget voor eigen personeel is met € 31,7 miljoen verlaagd. Dit wordt grotendeels (€ 40,2 miljoen) verklaard door een budgetoverheveling naar uitkeringen (pensioenen en wachtgelden). Dit betreft de verwerking van de salarisverhoging en de eenmalige uitkering, conform het arbeidsvoorwaardenakkoord 2025, binnen de uitkeringsregelingen van Defensie. Het verschil wordt verklaard door meerdere kleinere herschikkingen die gezamenlijk het budget verhogen met € 8,2 miljoen.

Verder is het budget op externe inhuur verhoogd met € 23,7 miljoen, waarvan € 23,5 miljoen wordt verklaard door een budgetoverheveling vanuit artikel 12. De structurele middelen voor het programma DOO stonden nog centraal op artikel 12 en zijn toegevoegd aan dit artikel, alwaar het programma wordt uitgevoerd. Dit programma implementeert de Rijksbrede maatregelen bij Defensie, met de focus op informatiehuishouding en transparantie.

Tot slot is het budget voor uitkeringen (pensioenen en wachtgelden) per saldo met € 62,9 miljoen verhoogd. Er is vanuit artikel 12 € 102,0 miljoen overgeheveld. De middelen zijn bestemd voor de openstaande vordering die het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP) op Defensie heeft. Deze vordering heeft betrekking op militairen die vóór 1 juni 2001 zijn overgestapt naar een functie als burgerambtenaar. Op dit moment rekent Defensie de pensioenen van deze medewerkers maandelijks af met het ABP, op het moment dat zij met pensioen gaan. Als gevolg van de transitie naar een nieuwe ABP-pensioenregeling in verband met de invoering van de Wet toekomst pensioenen (Wtp), moet de volledige vordering voorafgaand aan deze transitie worden voldaan. Daarnaast is er vanuit eigen personeel € 40,2 miljoen budget overgeheveld voor de verwerking van de salarisverhoging en de eenmalige uitkering, conform het arbeidsvoorwaardenakkoord 2025, binnen de uitkeringsregelingen van Defensie. Tot slot is het budget met € 82,5 miljoen verlaagd. De Belastingdienst heeft bepaald dat Defensie over de schadevergoedingen vanuit de Regeling Volledige Schadevergoeding (RVS) geen belasting meer verschuldigd is. De eerder betaalde eindheffing is terugbetaald aan Defensie en initieel ontvangen op artikel 10. Dit is door middel van een budgetoverheveling gecorrigeerd naar artikel 8. Dit artikel valt onder het defensieonderdeel DOSCO, alwaar de RVS wordt uitgevoerd.

Materiële uitgaven

Het budget voor materiële uitgaven is met € 11,3 miljoen verlaagd. Dit bestaat uit meerdere kleinere herschikkingen, waaronder budgetoverhevelingen naar eigen personeel voor projectfuncties.

3.3. Artikel 11 Geheim

Tabel 11 Artikel 11 Geheim

		Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1)	Mutaties suppletoire begroting september (2)	Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)
Art.	Verplichtingen	20.049	5.000	25.049
	Uitgaven	20.049	5.000	25.049
11.0	Geheim	20.049	5.000	25.049
	Geheim	20.049	5.000	25.049
	Geheim	20.049	5.000	25.049
	Ontvangsten	0	0	0

Toelichting op de verplichtingen

Het verplichtingenbudget voor 2025 is met € 5,0 miljoen toegenomen wat samenhangt met de uitgaven.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget voor 2025 wordt verhoogd met € 5,0 miljoen. Vanwege de aard van dit artikel wordt deze mutatie niet toegelicht.

3.4. Artikel 12 Nog onverdeeld

Tabel 12 Artikel 12 Nog onderdeeld (Bedragen x € 1.000)

		Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1)	Mutaties suppletoire begroting september (2)	Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)
Art.	Verplichtingen	367.411	– 274.017	93.394
	Uitgaven	367.411	– 274.017	93.394
12.3	Nog onverdeeld Loon	172.354	– 102.000	70.354
	Nog onverdeeld Loon	172.354	– 102.000	70.354
	Nog onverdeeld Loon	172.354	– 102.000	70.354
12.4	Nog onverdeeld Prijs	195.057	– 172.017	23.040
	Nog onverdeeld Prijs	195.057	– 172.017	23.040
	Nog onverdeeld Prijs	195.057	– 172.017	23.040
	Ontvangsten	0	0	0

Toelichting op de verplichtingen

Het verplichtingenbudget voor 2025 is met € 274,0 miljoen afgenomen wat geheel samenhangt met de uitgaven.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget voor 2025 wordt verlaagd met € 274,0 miljoen.

Nog onverdeeld loon

Het budget wordt met € 102,0 miljoen naar beneden bijgesteld, omdat er budget is overgeheveld naar artikel 10. Met deze budgetoverheveling kan de nog openstaande vordering, die het ABP op Defensie heeft, in één keer worden voldaan. In artikel 10 wordt de vordering nader toegelicht.

Nog onverdeeld prijs

Het budget wordt met € 172,0 miljoen naar bendeden bijgesteld, waarvan € 93,0 miljoen is overgeheveld naar artikel 5 van het Defensiematerieelbegrotingsfonds voor hogere uitgaven van instandhoudingsbudgetten, € 34,1 miljoen naar artikel 7 voor hogere uitgaven externe inhuur en € 23,5 miljoen naar artikel 10 voor het project Defensie Open op Orde.

4. Bijlage

4.1. Bijlage Subsidieoverzicht

Tabel 13 Subsidies1

Subsidies (bedragen x 1.000 euro)
Naam	2023	2024	vastgestelde begroting 2025	Stand 1e suppletoire begroting 2025	Stand suppletoire begroting september 2025	Afwijking suppletoire begroting september 2025 t.o.v. 1e suppletoire begroting 2025	mutatie 2026	mutatie 2027	mutatie 2028	mutatie 2029	Reden afwijking suppletoire begroting september 2024 t.o.v. 1e suppletoire begroting 2024	Laatste evaluatie	Volgende evaluatie	Einddatum
Stichting Nederlands Veteraneninstituut (NLVi)	28.410	35.098	28.285	28.285	28.285	0						2022	2026	2026
Nationaal Comité Herdenking Capitulatie 1945 Wageningen	25	25	25	50	75	25	0	0	0	0	incidentele ophoging i.v.m. 80 jaar vrijheid	2021	2026	2026
Stichting Veteranen Platform (VP)	245	285	366	489	489	0						2022	2027	2027
Stichting Koninklijke Defensiemusea	18.184	18.940	19.817	19.817	19.817	0						2019	2025	2025
Stichting Nationale Taptoe	322	346	322	460	360	– 100	0	0	0	0	bijstelling n.a.v. lagere subsidieaanvraag	2022	2027	2027
Universiteit van Amsterdam	0	148	74	79	79	0						2022	2027	2027
Stichting Maritiem Kenniscentrum	25	25	25	25	25	0						2022	2027	2027
Stichting Historische Vlucht	123	125	129	134	134	0						2022	2027	2027
SWoon NLDA	23	25	25	25	25	0						2022	2027	2027
Stichting Klachtentelefoon Luchtverkeer Limburg	75	75	75	75	75	0						n.v.t.	2027	2027
Europees Jeugdparlement Nederland	0	0	0	22	22	0						n.v.t.
Subsidies te verstrekken na evaluatie/ nader te verdelen	0	1.109	427	2.172	2.247	75
Totaal subsidies	47.432	56.201	49.570	51.633	51.633	0	0	0	0	0

4.2. Beleidskeuzes uitgelegd (CW 3.1 kader)

Artikel 3.1 van de Comptabiliteitswet (CW 2016) verplicht de regering om in beleidsvoorstellen duidelijke informatie te geven over de nagestreefde doelen, ingezette instrumenten, financiële gevolgen en de verwachte doeltreffendheid en doelmatigheid.

In het kader daarvan heeft de kamer nog vier CW 3.1 kaders ter inzage. Dit betreffen de beleidskeuzes KMar Grensbewaking, Ophoging SecFund, Steun Oekraine en Middelen Nationale Veiligheid MIVD.

Middels de SBS wordt de kamer geinformeerd over de beleidskeuzes KMar Grensbewaking en ophoging SecFund. Het CW 3.1 kader voor de steun aan Oekraine volgt via de periodieke leveringenbrief die uiterlijk september wordt verstuurd aan de kamer. Het kader voor Middelen Nationale Veiligheid MIVD is vertrouwelijk en wordt daardoor niet openbaar gemaakt. Dit volgt via de bekende procedure.

4.2.1. CW 3.1 kader SecFund

Bij de Kamerbrief Actieagenda productie- en leveringszekerheid munitie en defensiematerieel (Kamerstuk 36410 nr. 93) is melding gemaakt van het op te richten Security Fund (SecFund) met een omvang van € 25 miljoen voor innovatieve Nederlandse startups in de defensiemarkt, inclusief een CW 3.1 kader. Nu wordt besloten tot het ophogen van het SecFund tot € 100 miljoen. Derhalve ontvangt u hierbij een update van het CW 3.1 kader gebaseerd op de huidige stand van zaken.

4.2.2 CW 3.1 kader Brede grensclaim Kmar