Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

GERAAMDE UITGAVEN EN ONTVANGSTEN

Figuur 1 Geraamde uitgaven verdeeld over beleidsartikelen en niet-beleidsartikelen (bedragen x € 1 mln.). Totaal € 18.596

Figuur 2 Geraamde ontvangsten verdeeld over beleidsartikelen en niet-beleidsartikelen (bedragen x € 1 mln.). Totaal € 1.844

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETSVOORSTEL

Wetsartikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting worden, op grond van artikel 2.3 eerste lid van de Comptabiliteitswet 2016, elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld. Het wetsvoorstel strekt ertoe om de onderhavige begrotingsstaten voor het aangegeven jaar vast te stellen.Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor dat jaar. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten vastgesteld. De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zogenoemde begrotingstoelichting).

Wetsartikel 2

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de baten en de lasten, het saldo van de baten en de lasten en de kapitaaluitgaven en -ontvangsten van de in de staat opgenomen baten-lastenagentschappen Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI), Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB), Nederlands Forensisch Instituut (NFI), Justitiële Uitvoeringsdienst, Toetsing, Integriteit, Screening (Justis), de Justitiële Informatiedienst (Justid) en de Justitiële ICT organisatie (JIO) voor 2026 vastgesteld. De in die begrotingen opgenomen begrotingsartikelen worden toegelicht in onderdeel B (Begrotingstoelichting) van deze memorie van toelichting en wel in de paragraaf inzake de agentschappen.

Wetsartikel 3

De rechtspraak is, mede door de instelling van de Raad voor de rechtspraak en het principe van integraal management bij het besturen van de gerechten, verantwoordelijk voor het eigen beheer. Op grond van de bevoegdheidsverdeling is de Minister niet verantwoordelijk voor de doelmatigheid van de rechterlijke organisatie. Wel heeft de Minister een toezichthoudende verantwoordelijkheid. Conform artikel 93 van de Wet op de rechtelijke organisatie kan Onze Minister algemene aanwijzingen geven ten aanzien van de taken zoals genoemd in artikel 91, voor zover dit noodzakelijk is met het oog op een goede bedrijfsvoering van de rechterlijke organisatie.

In deel B is naast de toelichting op beleidsartikel 32, waarin de beleidsdoelstelling ten aanzien van de rechtspleging wordt toegelicht, een apart hoofdstuk Raad voor de rechtspraak opgenomen. In dit hoofdstuk wordt de feitelijke vertaling van de aan de rechterlijke organisatie ter beschikking gestelde bijdrage in concrete beleidsdoelstellingen en prestaties van de Raad en de gerechten voor het jaar 2026 gegeven.

De Minister van Justitie en Veiligheid,Foort van Oosten

B. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ DE BEGROTINGSARTIKELEN

1. Leeswijzer

Met ingang van de begroting 2025 is het onderdeel Asiel en Migratie opgenomen in een eigen hoofdstuk van de Rijksbegroting (XX). De directe apparaatskosten voor het DG Migratie zijn lopende het begrotingsjaar 2025 overgeboekt van de begroting van JenV naar de begroting van AenM.

De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wordt belast met de behartiging van de aangelegenheden op het terrein van inburgering voor zover deze voor 2 juli 2024 was opgedragen aan de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De taken van het Ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) worden dienovereenkomstig gewijzigd, hetgeen inhoudt dat enkel voor het jaar 2025 de Minister van JenV wordt belast met de behartiging van de aangelegenheden op het terrein van inburgering.

Deze leeswijzer gaat onderstaand kort in op de hoofdonderdelen van de begroting.

Hoofdstuk 2: Beleidsagenda

In de beleidsagenda wordt ingegaan op de kernthema’s van JenV. In de beleidsagenda is onder andere opgenomen de veiligheidsagenda, een cijfermatig overzicht van de belangrijkste beleidsmatige mutaties, een overzicht met de meerjarige planning voor de strategische evaluaties en een overzicht van de risicoregelingen die vallen onder dit ministerie. In de openbaarheidsparagraaf wordt weergegeven hoe het ministerie van Justitie en Veiligheid en het ministerie van Asiel en Migratie gezamenlijk invulling geven aan de beleidsvoornemens over de uitvoering van de Woo.

Hoofdstuk 3 en 4: Beleidsartikelen en niet-beleidsartikelen

In de (niet)beleidsartikelen staan de beleids- en de financiële informatie over de voorgenomen uitgaven.Met het Ministerie van Financiën is de afspraak gemaakt dat de apparaatsuitgaven van de Hoge Raad, het Openbaar Ministerie en de Raad voor de Kinderbescherming niet in het centrale apparaatsartikel 91 maar apart in beleidsartikel 32 (Hoge Raad), 33 (Openbaar Ministerie) en 34 (Raad voor de Kinderbescherming) worden opgenomen. 

Hoofdstuk 5: Begroting agentschappen

De begroting van JenV heeft een aantal baten-lasten-agentschappen, waarbij in de begroting van een aantal van deze agentschappen een afwijkende lastencategorie is opgenomen, namelijk de categorie «(materiële) programmakosten». Onder deze categorie zijn de kosten opgenomen die samenhangen met de primaire taken van deze agentschappen. De betreffende kosten worden niet als apparaatskosten gekwalificeerd.

Hoofdstuk 6: Raad voor de rechtspraak

In het wetslichaam is een apart wetsartikel opgenomen voor de Raad voor de rechtspraak. In de Wet op de rechterlijke organisatie is de verantwoordelijkheid voor de bedrijfsvoering geattribueerd aan de gerechten en aan de Raad voor de rechtspraak. De Raad kent een bekostigingssystematiek die gebaseerd is op outputfinanciering en het baten-lastenstelsel. In de begroting van JenV is gekozen voor een «bijdrage-constructie». Dit betekent dat op artikel 32 «Rechtspleging en rechtsbijstand» de bijdrage aan de Raad is opgenomen en de Raad voor de rechtspraak niet in de begrotingsstaat inzake agentschappen is opgenomen. Voor de Raad is in de begroting een apart hoofdstuk opgenomen, met daarin de gevolgen van de verstrekte bijdrage op het gebied van de bedrijfsvoering.

Hoofdstuk 7: Wetgevingsprogramma

Het wetgevingsprogramma geeft een overzicht van de fase waarin de totstandkoming van de wetten zich bevindt. Hierbij worden negen fasen onderscheiden van interne voorbereiding tot bekrachtiging, bekendmaking en inwerkingtreding.

Motie Schouw

In juni 2011 is de motie Schouw ingediend en aangenomen. Deze motie zorgt er voor dat de landenspecifieke aanbevelingen van de Raad op grond van de nationale hervormingsprogramma's een eigenstandige plaats krijgen in de departementale begrotingen. In paragraaf 2.1 van de beleidsagenda wordt ingegaan op de uitwerking van de volgende landenspecifieke aanbeveling: Uitvoering van het herstel- en veerkrachtplan en het REPowerEU versnellen.

Overzichtsconstructies

Het Ministerie van JenV levert een bijdrage aan de interdepartementale overzichtsconstructies Caribisch Nederland en de Homogene Groep Internationale Samenwerking (HGIS). De coördinatie voor de eerste overzichtsconstructie is in handen van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De Minister van Buitenlandse Zaken is verantwoordelijk voor de coördinatie van de HGIS. Deze minister vervult gezien de portefeuilleverdeling van het demissionaire kabinet ook de coördinerende rol omtrent de verdeling van ontwikkelingssamenwerkingsgelden.

2. Beleidsagenda

2.1 Beleidsprioriteiten

Inleiding

In een tijd waarin het kabinet demissionair is, blijft het waarborgen van onze rechtsstaat, onze veiligheid en het vertrouwen in onze instituties onverminderd van groot belang. Burgers moeten erop kunnen rekenen dat de overheid hen beschermt tegen onrecht, onveiligheid en ontwrichting. Ook in deze fase zetten we daarom vol in op het uitvoeren van bestaand beleid en het versterken van de fundamenten waarop onze rechtsstaat, en daarmee onze samenleving, rust. Ook in 2026 blijft het ministerie werken aan een veilig en weerbaarder koninkrijk en staan we voor de rechtsstaat met oog voor stabiliteit, rechtszekerheid en maatschappelijke samenhang.

2.1.1   Een veilig en weerbaarder koninkrijk

Onze nationale veiligheid staat onder druk. Dreigingen zijn urgenter en complexer dan ooit. Geopolitieke spanningen zorgen voor verhoogde hybride en militaire dreigingen. Voor het eerst in lange tijd is de kans reëel dat Nederland via de collectieve verdedigingsclausule in het NAVO-verdrag («artikel-5») direct betrokken raakt bij een grootschalig gewapend conflict. (Niet-) Statelijke actoren bedreigen de stabiliteit van onze rechtsstaat, pandemieën en natuurrampen kunnen eveneens leiden tot ontwrichting. Ook onder uitzonderlijke omstandigheden moet onze samenleving blijven functioneren. Daarom zijn nu adequate voorbereiding en versterking van de weerbaarheid in brede zin nodig - ook van burgers en bedrijven. Koersbepalend hierbij blijft de Veiligheidsstrategie voor het Koninkrijk der Nederlanden. Onderstaand de prioriteiten voor 2026 op het gebied van nationale veiligheid.

Maatschappelijke weerbaarheid tegen militaire en hybride dreigingen

Het kabinet onderkent dat een crisis- en conflictscenario veel voorbereiding vraagt van onze samenleving. Om de zelf- en samenredzaamheid van burgers te vergroten starten we, samen met onder andere gemeenten en veiligheidsregio's, een brede publiekscampagne en richten we een landelijk stelsel in van informatie- en noodsteunpunten voor burgers (zie ook beleidsartikel 36).

De overheid moet beter de gevolgen van een crisis- en conflictscenario kunnen beheersen. Daarom verbeteren we de civiel-militaire crisiscoördinatie, besluitvorming en aansturing. Ook onderzoeken we of het staatsnoodrecht en andere wettelijke grondslagen toepasbaar zijn bij een crisis of conflict, maken we het makkelijker om gerubriceerde informatie in de crisisstructuur te delen en zorgen we voor meer kennis en instrumenten om beter te sturen als schaarste zich voordoet. Hierbij onderzoeken we de rol van strategische voorraden. De onderzoeksresultaten van de Algemene Rekenkamer uit 2022 betrekken we hierbij. Samenhangend met het weerbaarheidstraject ontwikkelen we de aanpak van statelijke en hybride dreigingen verder door. In een dreigings- en conflictscenario moet Nederland zich digitaal kunnen verdedigen en interveniëren. Hiertoe is in de eerste helft van 2025 een onderzoek uitgevoerd. Op basis hiervan onderzoeken we cyberverdedigingsmaatregelen.

Moderniseren Staatsnoodrecht

In 2026 wordt het Staatsnoodrecht verder gemoderniseerd. We bieden de Coördinatiewet Uitzonderingstoestanden aan voor parlementaire behandeling. De Wet verplaatsing bevolking, de Wet buitengewone bevoegdheden burgerlijk gezag, de Noodwet rechtspleging en de Onteigeningswet brengen we in consultatie. Ook ontwikkelen we visies op rijksheren, rechtsbescherming en nadeelcompensatie in het Staatsnoodrecht.

Implementatie Cyberbeveiligingswet en Wet weerbaarheid kritieke entiteiten

Uitval, verstoring of manipulatie van vitale processen en diensten heeft grote gevolgen voor het functioneren van onze samenleving. Daarom beschermen we de vitale infrastructuur en versterken we de weerbaarheid ervan. We implementeren twee Europese richtlijnen: de herziening van de richtlijn netwerk- en informatiebeveiliging (NIS2-richtlijn) en de richtlijn veerkrachtige entiteiten (CER-richtlijn). De Cyberbeveiligingswet (Cbw) en de Wet weerbaarheid kritieke entiteiten (Wwke) zijn de wetsvoorstellen voor het implementeren van deze richtlijnen. JenV coördineert de implementatie.

Implementatie stelsel beveiligen van personen

De afgelopen jaren is hard gewerkt aan het stelsel beveiligen van personen. Binnen het stelsel krijgt de NCTV een rol in het uitvoeren van gezag en dreigingsanalyses. Een substantieel deel van de NCTV gaat zich hiermee bezighouden. In 2025 kwamen de beleidsmatige kaders voor dit nieuwe stelsel gereed en in 2026 ronden we de wettelijke verankering en implementatie ervan af. Dan is onder andere de dreigingsanalysefunctie ingericht en zijn de versterkingstrajecten bij politie en Defensie grotendeels klaar. Met het neerzetten van de fundamenten van dit nieuwe stelsel beogen we het werk efficiënter en effectiever vorm te geven, zodat we de operationele druk op dit domein kunnen verlichten.

Contraterrorisme

In het online domein van (gewelddadig) extremisme en terrorisme gaat specifieke aandacht uit naar jongeren. We gaan door met de Versterkte Aanpak Online waarin we komend jaar inzetten op: pilot(s) met online platforms, het vergroten van de digitale weerbaarheid van jongeren en verdere samenwerking met de Autoriteit online Terroristisch en Kinderpornografisch Materiaal (ATKM). Daarnaast zetten we in op (lokale) vroegsignalering van radicaliserende jongeren en investeren we in interventies voor deze doelgroep. Ook hebben we aandacht voor de aansluiting op de zorgketen. Dit voor meer zicht op eventueel achterliggende psychosociale-problematiek. 

Terrorisme en gewelddadig extremisme bedreigen onze rechtsorde en veiligheid. In 2026 ligt de beleidsmatige focus op het versterken van het juridisch instrumentarium. We zetten in op wetgeving die het openlijk steunen van terroristische organisaties en verheerlijken van terroristisch geweld strafbaar stelt. De dreiging van terrorismeveroordeelden die vanaf 2025 vrijkomen uit detentie is hoger dan voorheen. Als zij illegaal in Nederland verblijven raken zij uit beeld van onze instanties en diensten. Deze casuïstiek vraagt om het informeren van, en goede afstemming met de partners in de veiligheids- en migratieketen. Daarom vervult de NCTV ook in 2026 hierbij een centrale, coördinerende rol. Wanneer er voor specifieke taken geen verantwoordelijke partner is, kan de NCTV escaleren of bezien of de taken zelf uitgevoerd moeten worden, wanneer de situatie daarom vraagt.

Versterken crisisbeheersing en brandweerzorg

In 2026 treedt de Wet crisisbeheersing en brandweerzorg in werking. In lijn met adviezen van de evaluatiecommissie Wet Veiligheidsregio's (Wvr) is de nationale crisisstructuur wettelijk verankerd. De wet richt zich op het versterken van de bovenregionale en landelijke crisisbeheersing, rampenbestrijding en brandweerzorg.In het kader van de Landelijke Agenda Crisisbeheersing intensiveren we de inzet op voorbereiding, paraatheid en weerbaarheid van de samenleving. Dit doen we in nauwe samenwerking met de veiligheidsregio's. We ontwikkelen en actualiseren landelijke crisisplannen. Het verder te ontwikkelen Knooppunt Coördinatie Regio’s Rijk (KCR2) versterkt de samenwerking tussen Rijk en veiligheidsregio’s.

Alerteren bevolking bij rampen en crises

In 2026 zetten we in op het doorontwikkelen van het alerteren van de bevolking ter voorbereiding op rampen en crises van de toekomst, waaronder (hybride) militaire dreiging.

Noodcommunicatie

Recente incidenten bij reguliere telecommunicatienetwerken in binnen- en buitenland tonen het belang aan van een goede noodcommunicatievoorziening, waarmee de overheid en andere (private) partijen bij uitval toch met elkaar kunnen communiceren. Daarom kijken we in 2026 naar mogelijkheden om de robuustheid van de huidige noodcommunicatievoorziening (NCV) verder te verbeteren, onder meer bij stroomuitval. Daarnaast investeren we in nieuwe mogelijkheden zoals videobellen.

Noodsteunpunten

Zelfredzaamheid is niet voor iedereen vanzelfsprekend. Voor kwetsbare doelgroepen is het noodzakelijk dat lokaal ondersteuning beschikbaar is. Om hierin te kunnen voorzien werken we samen met de veiligheidsregio’s en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) aan de inrichting van een netwerk van noodsteunpunten. Bij langdurige uitval in geval van rampen en crises zal de behoefte aan diverse basisvoorzieningen, waaronder informatie, snel toenemen. Dan kan een noodsteunpunt inwoners voorzien van informatie. Daarnaast zal de aard van mogelijke rampen en crises in grote mate leidend zijn bij de invulling van de behoefte waarin het noodsteunpunt voorziet en de faciliteiten die daarvoor nodig zijn (all hazard approach).

Als de duur van de ramp of de crisis dit noodzakelijk maakt, kan een noodsteunpunt een functie hebben in het verdelen van schaarse goederen (basisvoorzieningen) zoals bijvoorbeeld drinkwater. Een robuuste regionale hoofdstructuur is hierbij belangrijk om te zorgen voor coördinatie en aansluiting op de bestaande regionale crisisorganisatie. In de tweede helft van 2025 en in 2026 vinden pilots plaats en gaan veiligheidsregio’s met gemeenten aan de slag met eenvoudig te realiseren uitkomsten. Daarna geven zij vanuit hun bestaande verantwoordelijkheden gefaseerd vorm aan een netwerk van noodsteunpunten. Wij ondersteunen de landelijke aanpak hiervan.

2.1.2   Brede aanpak ondermijnende criminaliteit

Ondermijning bedreigt onze rechtsstaat en veiligheid. Drugscriminelen voelen zich onaantastbaar en schuwen dodelijk geweld niet. Kwetsbare jongeren worden via sociale media geronseld en ingezet als uithaler of drugskoerier. In het landelijke gebied dumpen criminelen giftig drugsafval en worden agrariërs onder druk gezet voor hun diensten. Criminelen zetten corruptie en inmenging in voor toegang tot systemen binnen overheden en bedrijven. De huidige geopolitieke instabiliteit zorgt voor meer bewegingsruimte voor de internationale georganiseerde criminaliteit, die zelfs wordt ingezet door buitenlandse mogendheden, soms in ruil voor een veilige haven. Dit vraagt om een krachtige, brede en duurzame aanpak. Daarbij richten we ons zowel op verdienmodellen van (drugs)criminaliteit als op andere vormen, zoals zorg- en milieucriminaliteit. Ook verschijnt in 2026 het Dreigingsbeeld Ondermijning Nederland (DON). Hiermee kunnen we prioriteiten stellen om de samenleving weerbaarder te maken. Onderstaand onze speerpunten.

Voorkomen

Corruptie tast het vertrouwen aan in onze democratische rechtsstaat en beïnvloedt onze economie negatief. Daarom werken JenV en BZK samen aan een brede aanpak van corruptie en criminele inmenging. Daarover hebben we de TK op 20 juni jl. geïnformeerd1. Begin 2026 verwachten we de resultaten van de National Risk Assessment (WODC). Hiermee versterken we de anti - corruptieaanpak.

In 2026 gaat Preventie met Gezag (PmG) een nieuwe periode in, tot en met 2029. Na vaststelling door de Ministerrraad werken we aan een juridische grondslag voor de SPUK van PmG (zie ook 2.1.6). Hierdoor kunnen 27 gemeenten samen met (justitie)partners werken aan een integrale aanpak, met als basis: kansen bieden en grenzen stellen. Door te investeren in het lokale gezag bestrijden we de rekruteringskracht van criminelen in de wijk. Deze combinatie van repressie en preventie ontneemt de georganiseerde criminaliteit haar uitvoeringskracht. De komende tijd bouwen we voort op dat wat we inmiddels hebben geleerd mét aandacht voor lokale behoeften en het delen van best practices. En we gaan door met het terugdringen van de vraag naar en het gebruik en aanbod van drugs. Hierbij kiezen we voor meer samenhang tussen volksgezondheid (VWS) en criminaliteitsbestrijding (JenV). Door de capaciteit voor digitale opsporing uit te breiden, krijgt het opsporen en bestrijden van online verkoop van onder andere drugs een flinke impuls.

Doorbreken

Financieel gewin drijft drugscriminelen. Met geld vergaren zij macht, kopen zij wapens en betalen zij handlangers. Ze wassen het crimineel verdiende geld wit en investeren het in de legale wereld. Ondermijnende effecten nemen af als we het criminele verdienmodel doorbreken en criminele geldstromen verstoren en terugdringen. We werpen barrières op om witwassen te voorkomen en ondergronds bankieren te verstoren en gaan door met beslagleggen. Zo voorkomen we dat criminelen kunnen beschikken over hun geld. De implementatiewet ter voorkoming van witwassen en terrorismefinanciering en de Wet ter implementatie van de Europese Confiscatierichtlijn die beiden kort voor de zomer van 2025 in consultatie zijn gegaan, versterken die aanpak in 2026 en daarna.

Het hoofddoel van de internationale samenwerking van Nederland op het gebied van ondermijning is het verstoren en ontmantelen van de bij uitstek wereldwijd vertakte criminele netwerken en verdienmodellen. In 2026 zetten wij daarom de versterkte onderlinge samenwerking tussen ministeries en uitvoeringspartners door. Dit om in internationaal verband krachten te bundelen en capaciteit doelmatiger in te zetten. Daarbij richten we ons op drie geografische gebieden: de Europese landen, de bron- en transitlanden in Latijns-Amerika en het Caribische gebied (LAC) en West-Afrika, en landen die een rol spelen bij de aanpak van crimineel vermogen.

Bestraffen

Naast de preventieve aanpak en het doorbreken en verstoren van criminele netwerken en verdienmodellen moet een stevig normerende en repressieve aanpak staan: we vergroten de pakkans en verhogen de effectiviteit van straffen. Zo maken nieuwe instrumenten doelgerichte opsporing mogelijk, zoals het opsporen van verborgen ruimten in voertuigen. We sturen het wettelijke kader voor de inzet van kroongetuigen en getuigenbescherming in 2026 naar de Tweede Kamer.

Straf moet effectief, zeker snel en persoonsgericht zijn en niet enkel voor vergelding dienen. Het benadrukt dat straffen moeten bijdragen aan rehabilitatie en preventie van recidive.Wettelijke strafmaxima moeten ook meebewegen met actuele ontwikkelingen. Om de rechter meer ruimte te geven om passend te straffen verhogen we de strafmaten van grootschalige drugsdelicten. Ook krijgt de rechter meer mogelijkheden om personen te verbieden bepaalde beroepen uit te oefenen. We investeren in het tegengaan van voortgezet crimineel handelen vanuit detentie (VCHD). DJI treft extra maatregelen om dreigingen van buiten de Penitentiaire Inrichting (PI) tegen te gaan, zoals apparatuur om contrabande en drones te detecteren en onschadelijk te maken. Daarnaast versterken we de internationale samenwerking, onder andere doordat het Landelijk Bureau Inlichtingen en Veiligheid (LBIV) de samenwerking naar het buitenland uitbreidt. En we breiden de EBI uit met 12 plaatsen (conform motie Ellian/ Wilders).

Beschermen

Het stelsel beveiligen van personen zorgt ervoor dat ernstig bedreigde personen intensief bewaakt en beveiligd worden. We verwijzen hiervoor naar 2.1.1.

2.1.3   Staan voor onze rechtsstaat: herstel van vertrouwen

We zijn in Nederland gezegend met een beproefde democratische rechtsstaat. In internationale vergelijkingen eindigt Nederland in de top 5 als het gaat om de staat van de rechtsstaat. Toch slijt het vertrouwen van de samenleving in de instituties van de rechtsstaat, o.a. door de toeslagenaffaire en ‘het Groningse gas'2.We willen het vertrouwen terugwinnen door eerlijk te zijn over onze tekortkomingen en fouten, die te corrigeren en aan te geven wat de overheid wel en niet kan doen. Wij moedigen een dialoog aan tussen tegenpolen en benadrukken dat de instituties van de rechtsstaat neutraal te werk gaan op basis van wetten die we samen maakten en maken. Onderstaand onze belangrijkste maatregelen om het vertrouwen in de rechtsstaat te versterken.

Een versterkte strafrechtketen

Door de strafrechtketen te versterken krijgen burgers sneller zekerheid over hun zaak. Dat draagt bij aan het vertrouwen in het strafrecht en daarmee aan vertrouwen in de rechtsstaat. We treffen samen met de ketenorganisaties maatregelen om de prestaties te verbeteren. Daarbij ligt de focus op het wegwerken van voorraden, het versnellen van doorlooptijden en verdere digitalisering van de keten. Voor het versnellen van de doorlooptijden werken de ketenorganisaties een concrete meerjarenagenda uit. Daarbij geven zij prioriteit aan de zaakstromen jeugd en zeden en veel voorkomende criminaliteit. Bij deze verbeteringen betrekken we het Verantwoordingsonderzoek van de Algemene Rekenkamer. Op 1 april 2025 stemde de TK in met wetsvoorstellen voor een nieuw Wetboek van Strafvordering. In 2026 dienen we wetsvoorstellen in om het nieuwe wetboek aan te vullen en in te voeren. Ondertussen werkt de keten verder aan het implementeren van het nieuwe wetboek zodat bij het inwerkingtreden ervan – in 2029 – de processen en systemen voor informatievoorziening en de (keten)werkprocessen zijn aangepast en professionals in de hele keten zijn bijgeschoold.

Toegang tot het recht voor iedereen

We zorgen ervoor dat mensen snel de juiste hulp kunnen krijgen. Belangrijk onderdeel hiervan is het vernieuwen van het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand. Ook versterken we de samenwerking tussen het sociale en juridische domein, evenals de toegang tot het recht voor arbeidsmigranten. En samen met het ministerie van BZK richten we een stichting op die (rechts-) hulp en ondersteuning biedt bij discriminatie in Caribisch Nederland.

Het programma stelselvernieuwing rechtsbijstand is in 2025 afgerond. Als sluitstuk werken we aan een voorstel om de wet op de rechtsbijstand en de onderliggende besluiten aan te passen. Dit wetsvoorstel regelt o.a. de taken van het Juridisch Loket, de inning van de eigen bijdrage door de Raad voor Rechtsbijstand en een aangepast zelfredzaamheidscriterium. In 2026 krijgt het wetgevingstraject verder beslag. Ook werken we voorstellen uit voor een landelijk dekkend netwerk van sociaaljuridische dienstverlening en zetten we ons onverminderd in voor een versterkte sociale advocatuur. Er is structureel 30 miljoen euro extra beschikbaar gesteld voor de sociale advocatuur. Daarmee volgen we een groot deel van de aanbevelingen van de commissie Van der Meer II op. Samen met o.a. de Nederlandse Orde van Advocaten en de Raad voor Rechtsbijstand bouwen we verder aan het borgen van de continuïteit van de gesubsidieerde rechtsbijstand in Nederland. En we ontwikkelen initiatieven zodat rechtzoekenden kunnen blijven rekenen op hoogwaardige rechtsbijstand.

Recht doen aan slachtoffers

Slachtoffers verdienen erkenning en ondersteuning bij het te boven komen van de gevolgen van een strafbaar feit. Om de rechten van slachtoffers te verstevigen voeren we de maatregelen uit uit de Meerjarenagenda Slachtofferbeleid 2025-2028. We zetten in op het vergroten van het slachtofferbewustzijn door o.a. samen met de wetenschap een leerstoel Slachtofferrechten in te stellen. Ook verduidelijken we de rechtspositie van slachtoffers. Dit doen we onder andere door de ongemaximeerde voorschotregeling te verruimen en de vergoeding van affectieschade naar broers en zussen uit te breiden. Deze voorstellen gaan in 2026 in consultatie. Met het oog op het beschermen van slachtoffers werken we de mogelijkheid van een zelfstandig gebiedsverbod verder uit. Ook verbeteren we de toegang tot ondersteuning. Dit doen we door een nieuwe werkwijze die – doordat partijen optimaal samenwerken (één entree gedachte) - ervoor zorgt dat slachtoffers snel en zonder dat zij onnodig hun verhaal meermalen moeten vertellen, op de juiste plek terecht komen voor hulp.

Toezicht advocatuur

In 2026 werken we verder aan een nieuw, toekomstbestendig en robuust toezichtmodel voor de advocatuur. We streven ernaar het wetgevingsproces te starten. Er komt één landelijk onafhankelijke toezichthouder advocatuur (de OTA). Het doel hiervan is een verdere professionalisering en een betere aanpak van misstanden binnen de advocatuur. Sterk toezicht is essentieel voor de aanpak van ondermijnende criminaliteit en weerbaarheid van de advocatuur. Samen met de Nederlandse orde van advocaten geven we dit nieuwe toezichtsmodel verder vorm.

Gegevensbescherming

Ook zorgen we hierbij voor passende en moderne wet- en regelgeving, vooral de Uitvoeringswet AVG (UAVG). Het wetsvoorstel Verzamelwet gegevensbescherming draagt daaraan bij. Aansluitend verkennen we een bredere revisie van de UAVG. Daarbij betrekken we eerdere adviezen, evenals uitvoeringswetgeving in andere Europese lidstaten. Gegevensbeschermingsvraagstukken raken iedereen – ook de overheid. Daarom volgen we ontwikkelingen hieromtrent op de voet en hebben we contact hierover met o.a. het bedrijfsleven, overheden en de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). Hierbij zorgen we voor draagvlak en brengen we beleid en wetgeving tot stand. Tegelijk is in bepaalde gevallen het delen van (persoons-)gegevens noodzakelijk voor het goed functioneren van de overheid en de samenleving. Bijvoorbeeld wanneer bepaalde gegevens noodzakelijk zijn voor het uitoefenen van een wettelijke taak. We stimuleren onderdelen van JenV om in die gevallen – binnen de grenzen van de wet – gegevens met elkaar te delen. Waar de wet knelt onderzoeken we of een wetswijziging noodzakelijk is en doen daar in dat geval een voorstel voor. Zo geven we gevolg aan de brede oproep om te onderzoeken wanneer gegevensdeling noodzakelijk is, maar nu niet kan plaatsvinden. Om gegevensdeling te versnellen en toekomstbestendig te maken, heeft JenV een tijdelijke ‘Taskforce Gegevensdeling’ opgericht. Deze taskforce richt zich op het aanpakken van knelpunten in gegevensdeling op gebieden zoals de georganiseerde en ondermijnende criminaliteit, maar ook op problemen bij gegevensuitwisseling met instanties zoals het UWV en de Belastingdienst. En we zetten in op EU-initiatieven ter vermindering van de regeldruk waar het de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) betreft.

Goede wetgeving

Ook werken we de motie uit van het lid Mutluer3over het standaard uitvoeren van een uitvoeringstoets. Een ander belangrijk instrument dat we in 2026 verder doorontwikkelen is het (portfolio-) management van beleidsinitiatieven en wetgeving. Dit instrument moet helpen bij het krijgen van overzicht wat er op de strafrechtketen afkomt, en moet ook helpen bij het maken van keuzes in de toekomst.

Eind 2026 verschijnt de tweede editie van de Staat van de wetgevingskwaliteit. Dat is de basis voor de dialoog over wetgevingskwaliteit en dilemma’s hierbij, gericht op het verder versterken van de kwaliteit van wetgeving.

Digitalisering

Een sterke ‘digitale rechtsstaat’

Onze rechtsstaat moet waarborgen bieden voor een vrije, veilige en rechtvaardige samenleving, zowel offline als online, ook in Caribisch Nederland. Om zaken tijdiger, sneller en effectiever te behandelen digitaliseren de juridische beroepen, de rechterlijke macht, organisaties in de strafrechtketen en vele anderen hun dienstverlening, werkprocessen en zaakstromen.Rechtsbescherming en gegevensbescherming zijn twee belangrijke pijlers onder onze rechtsstaat. We evalueren regelmatig of het juridisch kader nog goed is toegesneden op nieuwe technologieën en digitale ontwikkelingen, en of het nodig is aanvullend te reguleren of bestaande normen te verhelderen. Daarnaast initiëren we een strategische visie op internationale gegevensstromen en -uitwisseling. Ook werken we verder aan een visie op toekomstbestendige digitali­sering van de civiele- en bestuursrechtelijke ketens. Digitalisering leidt immers regelmatig tot nieuwe beleidsvragen, bijvoorbeeld over hoe om te gaan met gegevens van burgers in openbare registers.

Aanpak cybercrime en gedigitaliseerde criminaliteit

Criminaliteit in de digitale wereld is inmiddels wijdverbreid. Dit geldt zowel voor cybercrime in enge zin, zoals ransomware en hacken, als gedigitaliseerde criminaliteit, zoals online fraude. Om slachtofferschap te voorkómen werken we aan bewustwording, o.a. met campagnes over social engineering en tweefactorauthenticatie. In 2026 stellen we voor de strafbedreiging van enkele cyberdelicten te verhogen. Dit weerspiegelt de ernst van deze feiten én biedt de opsporing meer mogelijkheden om daders op te sporen en criminele activiteiten te verstoren. In 2025 besloten we extra te investeren in politie, OM en NFI. Dit zorgde voor een impuls in de opsporing, maar het voorkwam niet dat het OM in de zomer van 2025 zelf slachtoffer werd van hacken. In 2026 spreken we onze ambities af in de nieuwe Veiligheidsagenda 2027-2030. We verbeteren de (vaak grensoverschrijdende) toegang tot digitale gegevens voor opsporing. We sluiten de implementatie af van de E-evidence verordening en de bijbehorende richtlijn. Deze verordening maakt het krijgen van digitaal bewijs in opsporingsonderzoeken uit andere EU-lidstaten een stuk efficiënter. Daarnaast bereiden we de ratificatie voor van het nieuwe VN-verdrag tegen cybercrime. Ook werken we oplossingsrichtingen uit gericht op het effectiever aanpakken van bad hosting, zoals know your customer beleid, meer Europese samenwerking en het verder stimuleren van het Cleannetworksproject. En we bezien hoe in Nederland een Anti Phishing Shield (APS) structureel kan worden opgezet voor alle internetgebruikers.

Implementeren van richtlijnen en wetgeving gericht op digitalisering

Ook in 2026 gaan we verder met het implementeren van een aantal Europese verordeningen en richtlijnen voor digitalisering. De toegankelijkheid van de rechtsstaat versterken we verder door het implementeren van de e-Justice verordening en richtlijn en de Europese AI-verordening. Voor betere toegang tot het recht zetten we ook in op nationale digitalisering, bijvoorbeeld door het notarissen mogelijk te maken meer ambtshandelingen digitaal te verrichten. In het kader van een effectieve en efficiënte rechtspleging maakt de rechtspraak het in steeds meer zaakstromen mogelijk om digitaal te procederen. We werken aan het beleidsmatig voorbereiden van een wettelijke regeling rond de publicatie van rechterlijke uitspraken. Die regeling gaat een kader bieden voor de openbaarheid en controleerbaarheid van de rechtspraak in het digitale tijdperk.Technologische ontwikkelingen op veiligheid gaan sneller dan ooit. In 2026 ondersteunen we gemeenten bij relatief nieuwe uitdagingen op dit terrein, zoals online aangejaagde openbare-ordeverstoringen. Het Midden- en Kleinbedrijf willen we digitaal weerbaarder maken. Ook opsporing in het digitale domein brengt uitdagingen met zich mee, zoals het krijgen van digitaal bewijs uit andere landen. Daarvoor nam de EU een verordening en een richtlijn aan, en is het 2e protocol bij het Verdrag van Boedapest getekend. In 2026 werken we aan de implementatie hiervan, waaronder de noodzakelijke nationale wetgeving.

Ondernemen, insolventie en financiering

We treffen maatregelen waarmee we ondernemers een passende juridische infrastructuur bieden voor het maximaal ontplooien van hun activiteiten. Bij het ondernemingsrecht gaat het dan bijvoorbeeld om de mogelijkheid tot een digitale algemene ledenvergadering. Daarnaast voeren we adviezen uit van de Expertgroep modernisering NV-recht. In EU-kader blijven we ons inzetten voor lastenluwe regelgeving, eenvoud en transparantie. Lopende implementatie van de EU-regelgeving over de duurzaamheidsrapportage (de CSRD-richtlijn), zoals over het meervoudig stemrecht op aandelen, zetten we onverminderd voort.

Om het Nederlandse ondernemings- en investeringsklimaat te verbeteren werken we verder aan het insolventie-en zekerhedenrecht. We moderniseren het pandrecht om eenvoudiger en laagdrempeliger krediet te kunnen aantrekken. En we vereenvoudigen herstructurering en afwikkeling van ondernemingen in financiële nood door te inventariseren wat in de praktijk wenselijk is als het gaat om de Wet homologatie onderhands akkoord (Whoa), zoals bijvoorbeeld aanpassingen waarmee het midden-en kleinbedrijf eenvoudiger en goedkoper via de Whoa kunnen herstructureren. De maatschappelijke schade van faillissementen willen we beperken door in te zetten op stille voorbereiding van faillissementen, door het verder brengen van het in de Eerste Kamer aanhangige wetsvoorstel Wet continuïteit ondernemingen I (WCO I). Met de Wet overgang van onderneming in faillissement (WOVOF) verbeteren we de positie van werknemers in faillissementen, o.a. door objectieve selectiecriteria te hanteren bij een doorstart. Voor een snelle afwikkeling van faillissementen is adequate financiering van de taken van de curator van groot belang. Met inachtneming van resultaten van het in 2025 opgeleverde WODC-onderzoek over de taakuitoefening door faillissementscuratoren, bekijken we hoe we dit beter kunnen waarborgen. In 2026 verwachten we te werken aan de implementatie van de Europese richtlijn materieel insolventierecht en hebben we aandacht voor de internationale dimensie van faillissementen.

Auteursrecht

Op nationaal niveau koersen we aan op het spoedig invoeren van de Wet versterking auteurscontractenrecht. Deze wet beoogt de positie te versterken van makers ten opzichte van andere partijen. Naar aanleiding van een evaluatie van het College van Toezicht Auteursrechten (CvTA) werken we o.a. met hen verder aan hun aanbevelingen. We dienen een wetsvoorstel in dat ziet op het oplossen van knelpunten zoals het CvTA noemt in hun evaluatie. 

In EU-verband maken we ons er hard voor dat de Europese Unie reciprociteit gaat regelen ten aanzien van vergoedingen voor het gebruik van beschermde werken en prestaties in landen buiten de Europese Unie en Europese Economische Ruimte.

Handhavingstekort

De afgelopen jaren zijn gemeentelijke handhavers meer bestuursrechtelijke en strafrechtelijke taken gaan uitvoeren, ondersteunend aan de politie. Inmiddels zijn er signalen over een groeiend handhavingstekort en mogelijke gevolgen daarvan. Waar toezicht en handhaving ontbreken, lijken burgers minder geneigd om regels na te leven of verliezen ze het vertrouwen in de overheid. Alleen inzetten op meer capaciteit is onvoldoende. We verkennen hoe gemeenten te ondersteunen dit probleem op te lossen, bijvoorbeeld door technologie in te zetten. En aan de hand van een omgevingsanalyse brengen we in kaart welke factoren van invloed zijn op dit vraagstuk.

2.1.4   Politie, missiekritische communicatie en criminaliteitsbestrijding

Keuzes in de politietaak

De vraag naar politiecapaciteit nam de afgelopen jaren significant toe. Tegelijkertijd was het de afgelopen jaren een uitdaging om de capaciteit op peil te houden door pensioenuitstroom en een krappe arbeidsmarkt. Het is van groot belang dat de politie zichtbaar en bereikbaar blijft voor eenieder die dit dat nodig heeft. Deze zichtbaarheid en nabijheid moeten toekomstbestendig vorm krijgen. Hierbij zetten we in 2026 in op de juiste combinatie van fysiek contact op straat, contact vanuit permanente fysieke locaties, mobiele vormen van fysiek contact, innovatieve loketten, digitale kanalen en andere manieren om in contact te komen met de politie. Ook de financiële kaders vragen om keuzes. In aansluiting op het eerste halfjaarbericht politie4 heeft de minister van JenV alleen de politiebegroting voor 2026 vastgesteld en niet de door politie ingediende meerjarenraming 2027-2030. Het komende jaar moeten in het licht van toegenomen kosten (o.a. informatievoorziening en kosten voor de zorg van politiepersoneel), mede op basis van de ontwikkelagenda politiefunctie, keuzes worden gemaakt in wat  de politie wel en niet kan doen, en welke bezetting en technische ontwikkelingen daarbij het beste passen. De keuzes die gemaakt moeten worden zijn gericht op een betaalbaar en toekomstbestendig politiekorps en moeten leiden tot een meerjarig sluitende politiebegroting.

EU-regelgeving met belangen voor de politie

Het implementeren van de door de Europese Commissie voorgestelde EU wet- en regelgeving brengt grote opgaven (en financiële gevolgen) met zich mee. Zo vragen het integreren van politiesystemen met Europese informatiesystemen, het (technisch) aanpassen van applicaties van de politie en het wijzigen van werkprocessen en inrichting veel aandacht van de politie. Dit betreft in ieder geval de Prüm II-verordening en de AI Verordening. Ook zijn er tal van Europese implementatieopgaven (o.a. milieucriminaliteit, ontneming en confiscatie vermogensbestanddelen, bestrijding online seksueel kindermisbruik) die de politie gaan raken. Gezien de druk op de politieorganisatie zal implementatie keuzes vragen.

Optimaliseren en vernieuwen missiekritische communicatie

Politie, brandweer, ambulancezorg en Koninklijke Marechaussee moeten kunnen blijven rekenen op een goede communicatievoorziening. Voor het optimaliseren van C2000 verbeteren we de radiodekking, stellen we de gebruiker centraal en zoeken we innovatieve manieren om het huidige C2000 robuust en betrouwbaar te houden tot de opvolger in gebruik is genomen. De contracten van C2000 lopen af. We werken aan nieuwe contracten zodat de dienstverlening voor C2000 is geborgd. Ook zorgen we voor een goede overgang naar nieuwe contracten en de nieuwe missiekritische communicatievoorziening. Voorgaande jaren zorgde de kwartiermakersorganisatie voor het fundament, de governance en een gemeenschappelijk beeld. In 2026 werken we toe naar de realisatiefase.

Doorontwikkelen meldkamerdomein

Veiligheid vereist dat hulpverleners burgers snel helpen en snel ter plaatse zijn en hun werk veilig kunnen uitvoeren. Dat vereist borging van de continuïteit van de 112-keten en de meldkamervoorzieningen. In 2025 voltooiden we het landelijk netwerk van 10 meldkamers. Ondertussen neemt de omvang en complexiteit van veiligheidsrisico’s en dreigingen toe. Dit dwingt ons om samen te verkennen hoe we het netwerk van de 10 meldkamers en de 112-keten nog veiliger en robuuster kunnen organiseren, mét aandacht voor de meldkamervoorzieningen, alsook voor de samenwerking en uitvoering van de meldkamerfunctie. Nieuwe ontwikkelingen plaatsen het meldkamerdomein in een nieuwe fase, waarbij partijen telkens moeten bepalen wat zij individueel of gezamenlijk oppakken. Daarom geven we in 2026 verder invulling aan de werkagenda van de toekomst. Daarmee kan het meldkamerdomein gerichter inspelen op ontwikkelingen en risico’s.

Criminaliteitsbestrijding

JenV bevordert en draagt bij aan een rechtvaardige, effectieve en integrale rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding. We stellen het opsporings- en vervolgingsapparaat zo goed mogelijk in staat om hun taak uit te oefenen. Doel is een veiliger Nederland, met structureel dalende criminaliteitscijfers. Onderstaand de prioritaire activiteiten die we daarvoor in 2026 ondernemen.

Aanpak van mensenhandel

In 2026 gaan we verder met het Actieplan van het programma Samen tegen mensenhandel en sturen we aan op het in werking laten treden van de gemoderniseerde strafbaarstelling van mensenhandel (WvSr). Doel van het programma is: minder slachtoffers van mensenhandel. Dit realiseren we door slachtofferschap te voorkomen en snel en adequaat slachtofferschap te signaleren, door slachtoffers uit de situatie te halen en zorg en ondersteuning te bieden, en door daders zowel strafrechtelijk als bestuursrechtelijk aan te pakken.

Aanpak van seksuele misdrijven

Ook gaan we door met het versterken van de aanpak van seksuele misdrijven. Die aanpak kreeg een impuls met het in werking treden van de Wet seksuele misdrijven op 1 juli 2024. Samen met de betrokken organisaties blijven we de voortgang van deze wet volgen, waaronder de instroom van meldingen en aangiftes en de capaciteit binnen de zedenteams van de politie en het OM. Ook evalueren we de wet en het proces. In 2026 verwachten we de evaluatie af te ronden naar de effectiviteit van handhaving van de strafbaarstelling van seksuele intimidatie door boa’ s en politie. Op basis hiervan richten we de handhaving verder in.

Aanpak van antisemitisme

Antisemitisme is een blijvend en een onverminderd groot probleem in Nederland. Conflicten elders, zoals in het Midden-Oosten, werken hier door. In 2024 is de Strategie Bestrijding Antisemitisme 2024-2030 opgesteld. JenV coördineert dit en bewaakt de voortgang. Jaarlijks bezien we of aanvullende acties nodig zijn en informeren we de Kamer.

De Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB) heeft een belangrijke adviserende rol bij de strategie. Daarnaast is een Taskforce Antisemitismebestrijding opgericht onder voorzitterschap van Jaap Smit. De taskforce heeft tot taak voorstellen te doen om de veiligheid van Joden te bevorderen, in het bijzonder gericht op de veiligheid van Joodse studenten, het weren van antisemitische sprekers op hogescholen en universiteiten en veiligheidsconsequenties van sit-ins op OV-stations.

2.1.5   Gevangeniswezen en Forensische Zorg

Het Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ) raamt dat er komende jaren fors meer (jeugd)capaciteitsplaatsen nodig zijn. Zonder maatregelen nemen de bestaande tekorten toe5. Samen met DJI en andere ketenorganisaties werken we aan maatregelen om het tekort terug te dringen. DJI benut cellen optimaal en waar dat verantwoord kan, plaatsen we gedetineerden op een meerpersoonscel (MPC). Ook zetten we in op sobere detentie¬concepten voor kortgestrafte zelfmelders (beperkt dagprogramma, minder arbeid) om zo de voorraad zelfmelders af te remmen. Daarnaast creëren we extra celcapaciteit door gebruik van tijdelijke plekken met een lager beveiligingsniveau. Om de huidige gebouwen in stand te houden moeten we renoveren. Doen we dat niet dan vallen op termijn plekken uit. Het risico van sluiting geldt voor 3.100 plaatsen. Het streven is dat er zo min mogelijk plekken uitvallen6.

Ook in tbs-klinieken zijn capaciteitsproblemen. Hierdoor wachten ca. 225 personen in de gevangenis op het tenuitvoerleggen in de gevangenis op het tenuitvoerleggen van de tbs-maatregel. Om dit aan te pakken verkennen we, naast de geplande uitbreidingen, de vormgeving van een beschikbaarheidsfinanciering. Of dit aanbieders stimuleert te investeren in extra plaatsen en onder welke voorwaarden. Een nieuwe garantieregeling maakt het al mogelijk dat JenV garant staat voor maximaal € 300 mln. aan leningen voor particuliere FPC’s. Hierdoor kunnen particuliere FPC’s tegen een lagere rente leningen afsluiten om capaciteit uit te breiden of in stand te houden. En we gaan verder met het implementeren van de meerjarenagenda forensische zorg. Technologische innovatie en flexibel op- en afschalen moet de capaciteitsdruk verder ontlasten.

Daarnaast zorgt de gezamenlijke Werkagenda Aansluiting reguliere en forensische zorg ervoor dat we de reguliere ggz beter toerusten voor zorgverlening aan patiënten met een hoog veiligheidsrisico. De Werkagenda is een onderdeel van de brede aanpak voor personen met verward en/of onbegrepen gedrag, maar richt zich specifiek op de doelgroep met een hoog veiligheidsrisico (± 1500 personen). Het gehele pakket aan maatregelen onder de Werkagenda moet ervoor zorgen dat personen met verward gedrag en een hoog veiligheidsrisico niet tussen wal een schip vallen.

2.1.6   Preventie: jeugd, femicide, geweld, kansspelen en vuurwerk

Aanpak van jeugdcriminaliteit

Jeugdcriminaliteit vergt een integrale aanpak van preventie en repressie. Voorkomen moet worden dat jongeren met politie en justitie in aanraking komen, in de criminaliteit belanden of daarin doorgroeien en/of recidiveren. Daarom continueren we de bestaande aanpak van jeugdcriminaliteit, inclusief het programma Preventie met Gezag (PmG, zie ook 2.1.2).

We investeren in de meest kwetsbare gebieden. Voor de langere termijn en samen met partners ontwikkelen we een aanpak waarin we preventie en repressie combineren. We combineren kansrijke en bewezen effectieve interventies passend bij de levensloopbenadering, van secundaire preventie tot en met re-integratie. De partners uit de (jeugd)strafrechtketen, het zorg-, sociaal- en veiligheidsdomein én het onderwijs slaan hiertoe de handen ineen. Zo leren we steeds beter wat werkt om de weerbaarheid van deze jongeren te vergroten. Deze aanpak hanteren we ook in het Caribisch deel van het Koninkrijk.

Ook repressie speelt een rol in de aanpak van jeugdcriminaliteit. De straf moet passend zijn. Dit betekent: licht waar het kan en zwaar waar het moet. Daarom scherpen we het jeugdstrafrecht aan en verhogen we voor 14- en 15-jarigen de maximale straffen voor ernstige misdrijven. Ook verankeren we in de wet een uitgebreide motiveringsplicht, die geldt wanneer rechters het adolescentenstrafrecht bij meerderjarigen toepassen. En we werken aan extra mogelijkheden om ouders aan te spreken op hun verantwoordelijkheid als hun kinderen delicten plegen.

De Inspectie Justitie en Veiligheid constateerde (d.d. 10-9-2024) dat het functioneren van de jeugdstrafrechtketen onder druk staat door o.a. arbeidsmarktkrapte en complexere zaken, waardoor de tijd tussen aanhouding en afdoening te lang is. Samen met de keten verbeteren we dit door o.a. nieuwe streefnormen bij doorlooptijden en behoud van het jeugdspecialisme.

Jeugd: betere bescherming

In 2026 werken we verder aan de aanpak van problemen in de jeugdbescherming en de veiligheidsproblematiek bij kinderen en volwassenen door lokale teams, Veilig Thuis, gecertificeerde instellingen, Raad voor de Kinderbescherming en andere organisaties. Dat doen we door de uitgangspunten van het Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming verder uit te werken en voorstellen te doen voor het aanpassen van het stelsel van jeugd- en gezinsbescherming. Dit in samenhang met de Hervormingsagenda Jeugd. We verwachten in 2026 het wetsvoorstel Verbetering rechtsbescherming in de jeugdbescherming naar de Kamer te kunnen sturen.

Femicide, huiselijk geweld en kindermishandeling

in Nederland zijn het hoofdzakelijk partners, ex-partners of familieleden die femicide7 plegen. Om femicide te voorkomen is het daarom belangrijk om tijdig in te grijpen bij (dreigend) huiselijk geweld en kindermishandeling. Daarom verbeteren we in 2026 interventies die cruciaal zijn in de samenwerking tussen o.a. politie en justitieorganisaties, Veilig Thuis en gemeenten (Veiligheid voorop): inzet van het tijdelijk huisverbod, strafrechtelijke aanpak van psychisch geweld, bredere inzet van het slachtoffer-device en het versterken van de aandacht voor de veiligheid van partner en kind(eren) in het familierecht. Samen met andere departementen en ketenpartners werken we aan de implementatie van de EU-Richtlijn om geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld te bestrijden en aan het aanvaarden van de Verdragen van Istanbul voor Caribisch Nederland.

Aanpak van geweld, waaronder explosies

De recente toename van slachtofferschap van geweld is een zorgelijke ontwikkeling. Nederlandse burgers moeten kunnen leven zonder angst voor geweldsincidenten. Samen met lokale overheden, publieke instanties en private partijen zetten we in op de preventieve en repressieve aanpak van geweld. Daarbij heeft vooral het voorkomen van aanslagen met explosieven en online geweld onze aandacht. Met expertise, middelen en samenwerking ondersteunen we gemeenten bij het waarborgen van de openbare orde en veiligheid.

Kansspelen

Met de visie op kansspelen legden we in 2025 een nieuwe basis voor het kansspelbeleid. Het belangrijkste doel daarbij is het beschermen van alle burgers tegen de risico’s van kansspelen. Dus ook mensen die (nog) niet gokken. Hierbij hebben we vooral aandacht voor minderjarigen en jongvolwassenen. Ook formuleerden we als doel het verhinderen van deelname aan illegaal spel en het bestrijden van illegaal aanbod. Op basis van de nieuwe visie werken we aan een nieuw wetsontwerp voor kansspelen op afstand. Dat ontwerp brengen we in de tweede helft van 2026 in consultatie en periodiek brengen we een rapportage uit over het gehele kansspelbeleid.

Vuurwerk

Het parlement stemde op 8 april en 1 juli 2025 in met de Wet veilige jaarwisseling. Op het moment dat deze wet in werking treedt, is het afsteken van F2, F3 en F4 vuurwerk door consumenten verboden. Daarnaast heeft het parlement de mogelijkheid gecreëerd om, door een ontheffing van de burgemeester, F2-vuurwerk door georganiseerde groepen burgers te laten ontbranden tijdens de jaarwisseling. Om invulling te geven aan de handhaving van de wet en de onderliggende AmvB stellen we - zoals gevraagd in de eerste voorwaarde in het amendement Michon-Derkzen - een handhavingsplan op (inclusief communicatie). Dit doen we in nauwe samenwerking met diverse partners zoals gemeenten, politie en OM. Het plan dient als handreiking voor het lokale gezag om op lokaal niveau concreet invulling aan te geven.

2.1.7 Herstel- en Veerkrachtplan

Het HVP, inclusief het REPowerEU-hoofdstuk, bestaat uit 131 mijlpalen en doelstellingen die zijn vastgelegd in het raadsuitvoeringsbesluit. Op 12 mei jl. is het gewijzigde raaduitvoeringsbesluit aangenomen door de Ecofinraad.8De implementatie van het Nederlandse Herstel- en Veerkrachtplan (HVP) is in volle gang. Nederland kan in totaal € 5,4 miljard aan Europese middelen ontvangen uit de Herstel- en Veerkrachtfaciliteit (HVF) voor belangrijke investeringen en hervormingen. Inmiddels zijn er twee betaalverzoeken succesvol ingediend ter waarde van € 2,5 miljard. Over de voortgang van de implementatie van het HVP wordt de Kamer minimaal tweejaarlijks geïnformeerd. Het kabinet werkt nu hard aan de resterende betaalverzoeken. Voor deze betaalverzoeken geeft het ministerie van Justitie en Veiligheid uitvoering aan de volgende maatregel hervorming anti-witwasmaatregelen door vergroten van de beschikbare capaciteit bij de FIU. Nederland is voornemens om eind 2025 het derde betalingsverzoek bij de Europese Commissie in te dienen. Over de indiening en beoordeling van dit betalingsverzoek wordt de Kamer te zijner tijd geïnformeerd.

2.2 Veiligheidsagenda

In de Veiligheidsagenda staan de landelijke beleidsdoelstellingen voor politie voor de periode 2023 t/m 2026. Volgens de Politiewet 2012 stelt de Minister, gehoord het College van procureurs-generaal en de regioburgemeesters, minstens eens per vier jaar landelijke beleidsdoelstellingen vast voor de taakuitvoering van de politie. De afspraken uit de Veiligheidsagenda zijn complementair aan de lokale veiligheidsagenda’s en laten ruimte aan het gezag om lokaal, en daar waar het gezag landelijk ligt, landelijk, keuzes te maken en prioriteiten te kunnen stellen ten aanzien van de taakuitvoering van de politie.

Er is gekozen voor een set kwantitatieve en kwalitatieve afspraken met een realistisch ambitieniveau. Zij zijn gemaakt in de overtuiging dat het van belang is om een meerjarige koers uit te zetten, maar tevens in het bewustzijn dat een vierjarig kader de nodige wendbaarheid en flexibiliteit behoeft. In onderstaande tabel worden de prestatie-indicatoren voor de kwantitatieve afspraken uit de Veiligheidsagenda gepresenteerd. Een toelichting, ook op de gemaakte kwalitatieve afspraken, is te vinden in de Veiligheidsagenda 2023-2026.

2.3 Belangrijkste beleidsmatige mutaties

De onderstaande tabellen bevatten de belangrijkste mutaties voor respectievelijk de uitgaven en ontvangsten sinds de begroting 2025. De mutaties die groter zijn dan € 10 mln. worden toegelicht en, indien politiek relevant, worden ook kleinere mutaties toegelicht.

Toelichting Voorjaarsnota 2025 / eerste suppletoire begroting 2025

• 1. Identificatie en registratie Per 1 januari 2025 is de politie gestopt met het uitvoeren van de Identificatie en Registratiewerkzaamheden (I&R) ten behoeve van asielaanvragers. De hierbij behorende taken en activiteiten zijn overgedragen aan de nieuw opgerichte Dienst Identificatie en Screening Asielzoekers (DISA). Met deze overboeking worden de I&R middelen bij de politie structureel overgeheveld naar het hoofdstuk Asiel en Migratie waaronder DISA valt.

• 2. Recherche Samenwerkingsteam (RST)Op basis van het Convenant Financieringssystematiek recherchesamenwerkingsteam d.d. 4 juli 2019 worden de voor het Recherchesamenwerkingsteam beschikbare ondermijningsmiddelen overgeheveld van begrotingshoofdstuk 4 Koninkrijksrelaties naar begrotingshoofdstuk 6 Justitie en Veiligheid. Voor 2025 is dit € 15,3 mln. inclusief loonen prijsbijstelling.

• 3. Inzet arbeidsvoorwaardenmiddelenHet betreft incidentele vrijval uit arbeidsvoorwaardenmiddelen die voor 2025 via de eindejaarsmarge beschikbaar wordt gesteld.

• 4. Ramingsbijstelling Ter dekking van problematiek op de JenV-begroting en de ontwikkeling van de PMJ wordt op een aantal budgetten, waar zich de afgelopen jaren onderuitputting heeft voorgedaan, een ramingsbijstelling ingeboekt.

• 5. Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ) 9Het Prognosemodel Justitiële Ketens raamt de capaciteitsbehoefte van de justitiële keten. De grootste mutaties zijn onder andere verwerkt bij de onderstaande posten

  • • Op basis van de meest recente prognose van het aantal toevoe­ gingen in asielzaken wordt de geraamde uitgaven aan gesubsidi­ eerde rechtsbijstand bijgesteld. Het budget wordt in 2025 verlaagd met € -10 mln. en in 2026 verlaagd met € -5,6 mln.

  • • Volumeontwikkeling rechtspraak: op basis van de meest recente uitkomsten van het Prognosemodel Justitiële Ketens zijn de geraamde uitgaven aan de rechtspraak bijgesteld. Met name bij belasting- en handelszaken bij de rechtbanken en bij kantonzaken is de geraamde instroom hoger. Het budget in 2026 wordt verhoogd met € 8,1 mln. en vanaf 2027 met 16 mln.

  • • Het PMJ-budget OM wordt in 2026 met € 11,9 mln. verhoogd. De stijging wordt met name veroorzaakt door de stijging van het aantal feitgecodeerde overtredingszaken en zaken waarbij in beroep wordt gegaan bij de OvJ tegen een verkeersboete.

  • • De PMJ raamt een toenemende capaciteitsbehoefte in de Justitiële Jeugd Inrichtingen. Om aan deze behoefte te kunnen voldoen wordt het budget aangepast met € 9,5 mln. in 2025 oplopend naar € 28,3 mln. vanaf 2027.

  • • De PMJ raamt een toenemende capaciteitsbehoefte bij Klinische plaatsen overige Forensische zorg. Om aan deze behoefte te kunnen voldoen wordt het budget meerjarig aangepast met € 20,8 mln.

  • • Naar aanleiding van een uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven heeft de NZa herziene Zorgprestatiemodel-tarieven voor de jaren 2022 t/m 2025 gepubliceerd. DJI heeft contractueel vastgelegd dat aanpassingen op de NZa tarieven worden doorgevoerd. Dit verhoogt de gemiddelde dagprijs voor de overige forensische zorg (OFZ) en tbs. Het beschikbare financieelfinancieelkader wordt in 2025 verhoogd met € 16,9 mln. in 2025 oplopend naar € 18,8 mln. vanaf 2029 om de benodigde klinische OFZ en tbs tegen de verhoogde tarieven te kunnen realiseren.

• 12. Meerjaren Productie Prognose (MPP) De raming van de Meerjaren Productie Prognose leidt tot een budgetverhoging bij de Raad voor de Rechtspraak. In 2025 € 9,6 mln. en in 2026 € 12,7 mln.

• 13. Cao rechterlijke macht OM Doordat de cao rechterlijke macht pas in 2025 is afgesloten, vallen daarmee samenhangende kosten in 2025 in plaats van 2024 voor het Openbaar Ministerie.

• 14. Kasschuif DG-ondermijning Als gevolg van verwachte incidentele kosten wetswijziging Nieuwe Psychoactieve Stoffen (NPS) in verband met uitkomsten evaluatie, 1 jaar na inwerkingtreding van de wet, implementatiekosten van het vertraagde wetsvoorstel NCBC (Non conviction based confiscation) en kosten bouw Beslag Informatie systeem is een kasschuif van de middelen noodzakelijk om de verschuiving van kosten van 2025 naar de jaren 2027 en 2028 te dekken.

• 15. Aanpak problematische schulden Het kabinet voert een pakket aan maatregelen in om problematische schulden fundamenteel aan te pakken, hieronder vallen de invoering van de kosteloze betalingsherinnering, de invoering van een discretionaire bevoegdheid en één overheidsincasso. Dit pakket is gebaseerd op het basispakket uit het IBO Problematische schulden. Hiervoor wordt € 7 mln. in 2026 en € 18 mln. in 2027 van SZW overgeboekt naar JenV.

• 16. Garantieregeling forensische zorgTen behoeve van de garantieregeling Forensische Zorg (Forzo) wordt € 24 mln. via de eindejaarsmarge meegenomen naar 2025 teneinde te storten in de begrotingsreserve horende bij de garantieregeling Forzo.

  Voor deze mutatie heeft uw Kamer voor het zomerreces de onderbouwing ontvangen, conform de werkwijze Beleidskeuzes uitgelegd (CW3.1)10.

• 17. Vervroegde invrijheidsstelling en zelfmeldersBij de behandeling van de Voorjaarsnota 2025 is via een amendement van het lid Sneller € 25 miljoen aan financiële middelen beschikbaar gesteld voor het gevangeniswezen in de jaren 2025 tot en met 2027, oplopend tot in totaal € 75 miljoen. Met dit amendement wordt beoogd verdere vervroegde invrijheidsstelling te voorkomen en het aantal zelfmelders terug te dringen.

• 18. Ramingsbijstelling inburgering Op basis van de MPP-raming voor te huisvesten statushouders wordt ieder jaar de raming bijgesteld van de SPUK Inburgeringsvoorzieningen. Daarnaast is ervoor gekozen om de 10% korting op de SPUK inburgeringsvoorzieningen voor de jaren 2026 en 2027 niet door te voeren, hetgeen leidt tot een tegenvaller. Mede op basis van de evaluatie van de Wet Inburgering 2021 werkt JenV de komende tijd aan wetsaanpassingen om tot een structurele invulling van de korting te komen.

• 19. Herverkaveling apparaatsbudgetMet ingang van de begroting 2025 heeft het onderdeel Asiel en Migratie een eigen begrotingshoofdstuk (XX). Het budget directe apparaatsuitgaven Asiel en Migratie stond nog op de begroting van Justitie en Veiligheid en wordt nu bij de eerste suppletoire begroting structureel overgeboekt naar de begroting van Asiel en Migratie.

• 20. Dekking interne problematiek.Meerjarig nog onverdeelde middelen zijn ingezet om de JenV-begroting sluitend te maken.

• 21. Boeten en transacties Ter compensatie voor de derving van de boete-ontvangsten als gevolg van een lagere indexering in 2024 dan benodigd voor dekking van rijksbrede problematiek wordt een bedrag oplopend tot 25 miljoen euro afgeboekt ten behoeve van het generale beeld.

• 22. Nationale Veiligheid HLA Voor versterking van de nationale veiligheid wordt in het hoofdlijnenakkoord in 2025 € 200 mln.; in 2026 € 250 mln. en vanaf 2027 € 300 mln. structureel beschikbaar gesteld voor meer slagkracht bij de politie, justitie en veiligheidsdiensten. Bij de eerste suppletoire begroting wordt hiervoor aan Defensie in 2025 € 0,8 mln.; in 2026 € 9,7 mln. en vanaf 2027 € 25,8 mln. beschikbaar gesteld. En aan BZK wordt voor 2025 € 7,5 mln; in 2026 € 32,3 mln. en vanaf 2027 structureel € 77,6 mln. aan budget overgeboekt. Voor deze mutatie heeft uw Kamer voor het zomerreces de onderbouwing ontvangen, conform de werkwijze Beleidskeuzes uitgelegd (CW3.1)11.

• 23. Sociale advocatuurEr worden extra middelen beschikbaar gesteld om de sociale advocatuur te versterken. Het betreft € 30 mln. vanaf het jaar 202712. Voor deze mutatie heeft uw Kamer voor het zomerreces de onderbouwing ontvangen, conform de werkwijze Beleidskeuzes uitgelegd (CW3.1)13.

• 24. WeerbaarheidEr zijn extra middelen beschikbaar gesteld om de weerbaarheid van Nederland tegen militaire en hybride dreigingen te versterken. Het betreft structureel een bedrag van € 70 mln. vanaf 2027, waarover de Tweede Kamer per brief14 is geïnformeerd. Voor deze mutatie ontvangt uw Kamer in september nadere onderbouwing, conform de werkwijze Beleidskeuzes uitgelegd (CW3.1).

• 25. Eindejaarsmarge 2024De eindejaarsmarge 2024 is met deze mutatie aan de begroting van JenV toegevoegd.

• 26. Loonbijstelling 2025De tranche loonbijstelling 2025 is na aftrek van de loonbijstelling externe inhuur met deze mutatie aan de begroting van JenV toegevoegd.

• 27. Prijsbijstelling 2025De jaarlijkse prijsbijstelling is bij Voorjaarsnota met 50% gekort en de toekenning van deze prijsbijstelling wordt met deze mutatie toegevoegd aan de JenV-begroting.

• 28. Dekking uit eindejaarsmargeDe eindejaarsmarge 2024 is ingezet ter dekking van de overlopende verplichtingen uit 2024.

• 29. Extrapolatie Dit zijn de standen van het jaar 2029 die nu ook voor 2030 zijn opgenomen (ook wel extrapolatiestanden genoemd).Toelichting Miljoenennota 2026 / Ontwerpbegroting 2026

• 30. Terugvordering bijzondere bijdragen

  Een terugvordering van € 31,9 mln. na afrekening van diverse bijzondere bijdragen aan de politie uit het jaar 2024 die niet volledig tot besteding zijn gekomen, met name in verband met arbeidsmarktproblematiek. Deze middelen worden via desaldering toegevoegd aan het uitgavenbudget en voor een deel teruggestort naar het artikelonderdeel 'Aanpak ondermijning’.

• 31. Asielmaatregelen regeerprogrammaVoor de uitvoering van asielmaatregelen uit het Regeerprogramma worden middelen vanuit het ministerie van Asiel en Migratie overgeheveld naar het ministerie van Justitie en Veiligheid. Het betreft de onder andere volgende budgetmutaties:

  • • EU-migratiepact (inclusief de wetsvoorstellen invoering tweestatusstelsel en asielnoodmaatregelenwet). Aan de Raad voor de rechtspraak wordt € 4,6 mln. toegekend in 2026, € 22,6 mln in 2027, € 27,6 mln in 2028 en 2029 en € 25,2 mln in 2030. Voor de voorbereiding en uitvoering van de wetsvoorstellen worden voor 2028 en 2029 € 13,5 mln. en voor 2030 € 12,3 mln. beschikbaar gesteld voor toevoegingen rechtsbijstand.Daarnaast worden er, in verband met de extra werkzaamheden als gevolg van de wetsvoorstellen, structurele middelen toegevoegd op het onderdeel 'eigen personeel: € 0,2 mln. in 2025, € 1,1 mln. in 2026 en vanaf 2027 structureel € 2,5 mln.

  • • Voor de uitvoering van de verplichtingen die voortvloeien uit het Migratiepact wordt € 1,2 mln. beschikbaar gesteld in 2025 , € 0,9 mln. in 2026 en vanaf 2027 structureel 0,6 mln.

  • • Voor de meerkosten van het oprichten van een nieuw ministerie wordt structureel € 2,5 mln. aan middelen beschikbaar gesteld.

  Voor deze mutatie ontvangt uw Kamer voor de ontwerpbegrotingsbehandeling de onderbouwing conform de werkwijze Beleidskeuzes uitgelegd (CW3.1) van de minister van Asiel en Migratie.

• 35. Herstelregeling KinderopvangtoeslagVanaf 1 maart 2021 kunnen gedupeerde ouders van de Kinderopvangtoeslagaffaire, bij verzoeken in het kader van de Herstelregelingen Kinderopvangtoeslag bij Belastingdienst/Toeslagen, via de Raad voor Rechtsbijstand adequate en kosteloze rechtsbijstand ontvangen. Het ministerie van Financiën voorziet in de voor meerdere jaren benodigde middelen en draagt daarmee de daadwerkelijke kosten van deze regeling.

• 36. Institutionele vernieuwing rechtspraakDe Regeerprogrammagelden waarmee het kabinet investeert in de versterking van de familie- en jeugdrechtspraak en institutionele vernieuwing van de Rechtspraak worden in 2025 ter beschikking gesteld aan de Raad voor de rechtspraak voor een bedrag van € 13,6 mln.

• 37. Prijsafspraak Raad voor de rechtspraakDe prijsafspraken voor de komende prijsperiode 2026-2028 zijn vastgesteld met de Raad voor de rechtspraak. De hiervoor binnen de JenV-begroting gereserveerde middelen worden met deze mutatie toegevoegd aan het beleidsartikelonderdeel van de Raad voor de rechtspraak. Hiermee worden de prijsgevolgen (onder andere voor het versterken van de rechtspraak en voor wet- en regelgeving) gefinancierd. Voor deze mutatie ontvangt uw Kamer voor de ontwerpbegrotingsbehandeling de onderbouwing, conform de werkwijze Beleidskeuzes uitgelegd (CW3.1).

• 38. SchadeloosstellingenBij de begrotingsbehandeling 2025 heeft een amendement plaatsgevonden op het budget voor schadeloosstellingen waardoor dit budget met € 10 miljoen is verlaagd. De huidige raming, gebaseerd op de uitputting tot en met juni, laat een tekort zien, dat meer is dan de neerwaartse bijstelling. Met deze mutatie wordt het budget aangevuld.

• 39. Kasschuif middelen amendement-EllianBij de begrotingsbehandeling 2025 is via het amendement-Ellian € 20 mln. beschikbaar gesteld voor het inrichten van licht beveiligde plekken, met als doel de voorraad zelfmelders te verlagen. Het kasritme wordt aangepast via een kasschuif, zodat de beschikbare dekking aansluit op de jaren waarin de uitgaven naar verwachting worden gedaan. Hiervoor wordt € 16,1 mln. van 2025 doorgeschoven naar 2027 (€ 11,6 mln.), 2028 (€ 3,8 mln.) en 2029 (€ 0,7 mln.).

• 40. Kasschuif amendement SnellerMet het amendement «Sneller» zijn voor de jaren 2025 tot en met 2027 extra middelen van in totaal 3 x € 25 mln. beschikbaar gesteld voor het gevangeniswezen om vervroegde invrijheidsstelling te voorkomen en het aantal zelfmelders terug te brengen. Middels een kasschuif worden de middelen voor de jaren 2025 en 2026 doorgeschoven naar de jaren 2028 en 2029. De kasschuif is nodig zodat DJI in staat is om extra celcapaciteit te realiseren inclusief de daarbij behorende personeelskosten. Deze capaciteit is momenteel nog niet beschikbaar en om deze te verwerven moeten er kosten worden gemaakt in 2027 en de daaropvolgende jaren.

• 41. Bewaken en BeveiligenVoor het versterken en vernieuwen van het stelsel Bewaken en Beveiligen worden middelen overgeheveld naar het ministerie van Defensie. Het gaat om € 6,2 mln. in 2025 en vanaf 2026 structureel € 12,7 mln.

• 42. WeerbaarheidHet kabinet heeft bij de Voorjaarsnota 2025 structureel € 70 mln. vrijgemaakt voor weerbaarheid. Deze middelen worden aangewend voor de versterking van lokale en regionale weerbaarheid, waaronder lokale noodsteunpunten en communicatie-uitingen richting de samenleving, zoals de publiekscampagne en een huis-aan-huispublicatie. Aanvullend hierop heeft de Minister van Justitie en Veiligheid € 10 mln. in 2025 en € 20 mln. in 2026 vrijgemaakt. Dit is tijdens het commissiedebat over Nationale Veiligheid en Weerbaarheid op 15 mei 2025 aan de kamer gecommuniceerd. Daarnaast is via een kasschuif extra middelen beschikbaar gesteld in 2025 (€ 2 mln.) en in 2026 (€ 5 mln.). Deze middelen zijn doorgeschoven vanuit de jaren 2027 (-€ 2.5 mln), 2028 (-€ 3 mln.) en 2029 (-€ 1,5 mln.). Met deze mutatie worden de middelen overgeheveld van artikel 92 naar artikelen 91 en 36 voor uitvoering.

• 43. Herverkaveling InburgeringDe Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid blijft belast met de behartiging van de aangelegenheden op het terrein van inburgering, voor zover deze taak op 2 juli 2024 al aan hem was opgedragen.

  De taken van het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) worden dienovereenkomstig aangepast. Dit houdt in dat uitsluitend voor het jaar 2025 de Minister van JenV wordt belast met de behartiging van de aangelegenheden op het terrein van inburgering. Het budget voor inburgering wordt daarom met ingang van 2026 structureel overgeheveld naar het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

• 44. Verdeling Loon- en prijsbijstelling

  De toegekende loon- en prijsbijstelling tranche 2025 wordt met deze mutatie doorverdeeld naar de desbetreffende artikelen.

• 45. Kasschuif ondermijning justitiële jeugdinrichting (JJI) Harreveld

  Er wordt € 25 mln. uit het ondermijningsbudget in 2025 middels een kasschuif naar 2028 tot en met 2030 ingezet voor de dekking van de JJI Harreveld.

• 46. Verlaging middelen ondermijning

  Deze mutatie betreft de dekking voor de JJI Harreveld en komt uit het ondermijningsbudget van 2025 die middels een kasschuif in het juiste kasritme wordt gezet. Daarnaast wordt € 5 mln. in 2029 uit het ondermijningsbudget hiervoor ingezet.

• 47. Huisvestingsproblematiek Dienst Justitiële Inrichtingen

  Voor huisvestingsproblematiek bij Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) wordt vanaf 2028 € 25 mln. beschikbaar gesteld en vanaf 2031 structureel € 50 mln. uit de middelen voor het Constitutioneel Hof en hervorming Raad van State (RvS). Deze middelen worden ingezet voor de huisvestingsproblematiek van DJI, waaronder de opening van de justitiële jeugdinrichting (JJI) Harreveld. Hiervan wordt incidenteel € 30 mln. in de periode 2028 tot en met 2030 gedekt binnen de JenV-begroting.

• 48. Overige mutatiesDe post ‘overige mutaties’ bestaat voornamelijk uit technische mutaties en mutaties van minder dan € 10 mln. De grootste mutatie betreft de tegenboeking van de mutatie ‘verdeling loon- en prijsbijstelling’ op artikel 92.

Toelichting voorjaarsnota 2025 / eerste suppletoire begroting 2025

• 1. Prognosemodel Justitiële Keten (PMJ)Het Prognosemodel Justitiële Ketens raamt de capaciteitsbehoefte van de justitiële keten. Deze mutatie bevat de volgende twee posten:

  • • Bij de griffierechten is de raming van de ontvangsten naar boven bijgesteld op basis van de jaarlijkse herijking van de raming (aan de hand van de gerealiseerde ontvangsten, gerealiseerde instroom en de meest recente uitkomsten van het Prognosemodel Justitiële Ketens). Het betreft € 24,2 mln. in 2025 met een oploop naar € 32 mln. vanaf 2027.

  • • De nieuwe ramingen voor het aantal WAHV boetes laten voor de jaren 2025 t/m 2030 een minder sterk stijgende trend zien in vergelijking met de raming van vorig jaar. Naast een autonome daling, wordt er een negatief effect als gevolg van vervanging vaste flitspalen en enkele trajectcontroles geraamd en een positief effect voor extra flitspalen, focusflitsers en flexflitspalen. Als gevolg van de minder sterke stijging in aantallen boetes, is het ontvangstenbudget verhaal administratiekosten ook naar beneden bijgesteld. Het betreft € -5,8 mln. in 2025 met een afloop naar € -7 mln. vanaf 2027.

• 4. Boeten en Transacties De nieuwe raming voor de boetes en transacties laat een stijgende trend zien voor de periode 2025 tot en met 2030. Hierbij is rekening gehouden met de benodigde vervangingen van flitspalen en het gegeven dat enkele trajectcontroles aan het eind van hun levensduur komen in de komende jaren. De inzet van focusflitsers en flexflitspalen leidt tot een gemiddeld hoger tarief per boete. Daarnaast is het aantal opgelegde transacties gestegen.

• 5. Afroming eigen vermogen DJIHet eigen vermogen van DJI komt boven de grens van 5% uit en wordt voor dat deel afgeroomd.

• 6. Specifieke uitkering (Spuk) inburgering Het afgelopen jaar was het aantal statushouders dat door de gemeenten wordt ingeburgerd lager dan eerder geraamd waardoor de gemeenten een bedrag van 31,2 mln. terugboeken naar JenV.

• 7. Extrapolatie Dit zijn de standen van het jaar 2029 die nu ook voor 2030 zijn opgenomen (ook wel extrapolatiestanden genoemd).Toelichting miljoenennota 2026 / Ontwerpbegroting 2026

• 8. Terugvordering bijzondere bijdragenEen terugvordering van € 31,9 mln. na afrekening van diverse bijzondere bijdragen aan de politie uit het jaar 2024 die niet volledig tot besteding zijn gekomen, met name in verband met arbeidsmarktproblematiek. Deze middelen worden via desaldering toegevoegd aan het uitgavenbudget en voor een deel teruggestort naar het artikelonderdeel 'Aanpak ondermijning’.

• 9. Raad voor RechtsbijstandDe liquiditeitspositie van de Raad voor Rechtsbijstand is hoger dan de toegestane omvang. De overschrijding wordt conform de gemaakte afspraken teruggestort naar het ministerie.

• 10. Overige mutaties

  De post ‘overige mutaties’ bestaat voornamelijk uit technische mutaties en mutaties van minder dan 10 miljoen euro.

2.4 Openbaarheidsparagraaf

Met de Wet open overheid (hierna: Woo) is sinds 2022 een belangrijke stap gezet naar een open en transparantere overheid. Hoofdonderdelen van de Woo zijn: openbaarmaking op verzoek, openbaarmaking uit eigen beweging en het op orde brengen van de informatiehuishouding. Openbaarmaking op verzoek wordt ook wel ‘passieve’ openbaarmaking genoemd: de documenten waar om is gevraagd, worden openbaar gemaakt. Openbaarmaking uit eigen beweging, of wel ‘actieve’ openbaarmaking, houdt in dat het ministerie zelf proactief informatie openbaar maakt - ook als daar (nog) niet om is gevraagd.

Om dit te kunnen doen, is een adequate en toegankelijke informatievoorziening nodig; en die leunt op zijn beurt op een gezonde informatiehuishouding. Het in de begroting aandacht schenken aan de beleidsvoornemens over de uitvoering van de Woo is ook één van de verplichtingen. In deze paragraaf wordt weergegeven hoe het ministerie van Justitie en Veiligheid en het ministerie van Asiel en Migratie (hierna JenV/AenM) hier invulling aan geven.

Openbaarmaking

Sinds 2024 zorgt de centrale directie Openbaarmaking voor een tijdige en kwalitatief hoogwaardige afhandeling van Woo-verzoeken. Deze directie adviseert ook de taakorganisaties van JenV/AenM op het gebied van de Woo, zowel op het gebied van openbaarmaking op verzoek als openbaarmaking uit eigen beweging. Hiervoor worden er verschillende beleidsproducten ontwikkeld. Zo is er een start gemaakt met het ontwikkelen van een JenV/AenM-brede visie op openbaarmaking en wordt er toe gewerkt naar het leggen van een solide fundering voor kwalitatief hoogwaardige openbaarmaking; nu nog voor het Bestuursdepartement en in de toekomst ook voor de taakorganisaties.

De afhandeling van Woo-verzoeken, het implementeren van de verplichte informatiecategorieën als ook het vormgeven aan de inspanningsverplichting én de ondersteuning van de Parlementaire Enquête Corona (ook ondergebracht bij de directie Openbaarmaking), worden uitgevoerd met de huidige capaciteit op het Bestuursdepartement. Omdat de vraag om (actieve) openbaarmaking toeneemt, is het belangrijk om voldoende te investeren in digitale hulpmiddelen en mogelijk ook AI-toepassingen. Advisering over technische kanten van publicatie en over de informatiehuishouding (zoals archivering), ligt bij de directie Informatievoorziening en Inkoop.

JenV/AenM zet hiermee niet alleen in op een adequate uitvoering van de Woo maar wil zo ook de transparantie van de organisaties in het JenV/AenM-domein verder bevorderen. Tenslotte participeert JenV/AenM vanuit haar Woo-deskundigheid in de interdepartementale overleggen, waaronder het onderzoek naar de uitvoerbaarheid, kosten en (benodigde) capaciteit van de Wet open overheid.

Verbetering informatiehuishouding

Het JenV/AenM-programma Open op Orde startte in 2021, met als scope het (inmiddels) JenV/AenM-brede concern en de opdracht om gestructureerd te werken aan een verbetering van de informatiehuishouding (hierna: IHH). Daarbij hebben de Politie en Rechtspraak op basis van hun rechtstatelijke positie een eigen programma. Sindsdien zijn flinke stappen gezet met het oplossen van een aantal generieke uitdagingen bij de JenV/AenM-organisaties. Het volwassenheidsniveau steeg in 2024 naar 2,4 op een vierpuntschaal en daarmee groeide wederom het inzicht in de stand van de informatiehuishouding.

Het voor de nog resterende looptijd van het programma opgestelde transitieplan wordt geactualiseerd. Het transitieplan richt zich enerzijds op de herbelegging binnen het bestuursdepartement van taken en structurele middelen en anderzijds de meer beleidsmatige aspecten die ingaan op hoe we in de volle breedte blijven groeien qua volwassenheid op informatiehuishouding. Het streven blijft om eind 2026 volwassenheidsniveau 3 te bereiken.

Meerjarig portfolio met vier actielijnen

Rijksbrede en JenV/AenM-brede prioriteiten

Vanuit de Regeringscommissaris Informatiehuishouding zijn prioriteiten meegegeven aan alle departementen. JenV/AenM werkt hier aan door onder andere door zoveel als mogelijk aan te sluiten op de rijksbreed ontwikkelde voorzieningen, zoals voor de archivering van websites en chatberichten. Jaarlijks wordt de IHH-volwassenheidsmeting uitgevoerd en wordt daarover gerapporteerd. De volwassenheidsmetingen worden gebruikt om prioritering aan te brengen bij de uitvoering van de verbeteracties en de actualisatie van het al eerder genoemde JenV/AenM-eigen transitieplan.

Naast de Rijksbrede prioriteiten heeft JenV/AenM eigen prioriteiten: het verwerken van papieren en digitale achterstanden, de ontwikkeling van selectiebeleid en het toepassen van de selectielijst, en het verbeteren van de gegevenskwaliteit in nauwe samenwerking met het CDO Office.

Financiën

Het budget voor het JenV/AenM-brede Open op Orde-programma bestaat uit een basisbedrag van € 9,9 mln. Daarnaast wordt vanuit het BZK-programma Open Overheid een bedrag van € 1,449 mln. additionele middelen beschikbaar gesteld, opgeteld € 11,349 mln. Dit bedrag staat tot en met 2032 vast en wordt ingezet voor onder meer de uitbreiding van structurele capaciteit en materiële kosten, zoals licentiekosten voor nieuwe systemen. De verdeling van het beschikbare budget over 2026 over de verschillende actielijnen ziet er als volgt uit:

2.5 Strategische Evaluatie Agenda (SEA)

De Strategische Evaluatie Agenda (SEA) is in 2021 geïntroduceerd als één van de instrumenten van het herziene Rijksbrede evaluatiestelsel. Sindsdien heeft het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) aanzienlijke vooruitgang geboekt in de kwaliteit ervan. Vorig jaar heeft JenV de thema-indeling van de SEA herijkt door het aantal hoofdthema’s te reduceren. Voor de SEA in de begroting 2026 is de focus verlegd naar een betere onderbouwing van de benodigde inzichten. Om deze inzichtsbehoeften zo nauwkeurig mogelijk vast te stellen, is het essentieel om de beleidstheorie in kaart te brengen. Dit is een intensief proces waarvoor JenV een groeimodel hanteert.

Afgelopen jaar zijn diverse beleidsdirecties gestart met het opstellen van deze beleidstheoriën. Hierdoor is het mogelijk om beter te onderbouwen welke inzichten noodzakelijk zijn voor de beoordeling van de doeltreffendheid en doelmatigheid van de thema's. Ook voor de thema's waarvoor nog geen beleidstheorie is opgesteld is extra aandacht gevraagd voor de onderbouwing van de evaluatieprogrammering. De komende jaren zal het reconstrueren van de beleidstheoriën verder worden doorgezet, wat de verdere onderbouwing van de evaluatieagenda zal verbeteren.

De SEA is een meerjarig evaluatie-instrument dat zich richt op lopend beleid. Wijzigingen in de onderzoeksprogrammering kunnen plaatsvinden op basis van de prioriteiten uit het Hoofdlijnenakkoord en het Regeerprogramma van een nieuw kabinet.

Voor het meest recente overzicht van de realisatie van periodieke rapportages (voorheen beleidsdoorlichtingen) klik op deze link: Status periodieke rapportages. In «Bijlage 3: Uitwerking Strategische Evaluatie Agenda»zijn alle geplande onderzoeken en evaluaties per beleidsthema nader uitgewerkt. De thema's op de Strategische Evaluatie Agenda worden onderstaand nader toegelicht.

Met ingang van het Kabinet-Schoof is de SEA op het gebied van Toegang, toelating en opvang vreemdelingen (artikel 37.4), Terugkeerbeleid (artikel 37.5) en Opvang ontheemden uit Oekraïne (artikel 37.7) overgeheveld naar de begroting van het Ministerie van Asiel en Migratie.

Artikel 31 en 36 - Politie en veiligheidregio's

DGPenV staat voor het creëren van de randvoorwaarden waarbinnen bestuurders, gezagen en uitvoerende organisaties – binnen rechtstatelijke waarborgen – veiligheid optimaal vorm kunnen geven voor de inwoners van Nederland. Hierbij kent zij een stelselverantwoordelijkheid voor een aantal belangrijke stelsels in het veiligheidsdomein: politie, brandweer, rampenbestrijding en risico- en crisisbeheersing. Dit betekent dat zij zorg draagt voor heldere rollen, verantwoordelijkheden en taken voor de diverse organisaties en dat de stelsels toekomstbestendig zijn. Daarnaast is zij verantwoordelijk voor de kwaliteit, legitimiteit en continuïteit van uitvoerende organisaties zoals de politie, veiligheidsregio's, maar ook het brandweerkorps en de politiekorpsen in Caribisch Nederland. Dit betekent dat DGPenV zorgt voor passend beleid, de juiste bevoegdheden en heldere kaders voor deze uitvoeringsorganisaties.

Ook andere DG-en maken beleid dat de politie uitvoert, bijvoorbeeld op het terrein van crisisbeheersing, rechtshandhaving, migratie, en dergelijke. Dit begrotingsonderdeel ziet louter op het beleid waar DGPenV verantwoordelijk voor is.               

Kritische communicatie en veiligheidsprocessen                      

DGPenV draagt als stelselverantwoordelijke zorg voor de rampenbestrijding, crisisbeheersing, brandweerzorg, missiekritische communicatievoorzieningen en alerteringssystemen. Vanuit de begroting worden bijdragen verstrekt aan de veiligheidsregio’s (de Brede Doeluitkering Rampenbestrijding) en de Landelijke Meldkamer Samenwerking voor hun taken op dat gebied. Ook wordt een bijdrage verstrekt aan het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV) om de veiligheidsregio’s bij hun taakuitvoering te ondersteunen. In die hoedanigheid heeft DGPenV een kader- en normzettende rol in de governance, maar is zij ook systeemeigenaar van een aantal belangrijke (vitale) communicatiesystemen.

Beleid gericht op de continuïteit van de politieorganisatie en politiestelsel (wetten)  

Eén van de centrale opgaven is er toe bij te dragen dat de politieorganisatie, nu en in de toekomst, berekend is op haar taak. Het gaat hier onder meer om aspecten die onder de verantwoordelijkheid van DGPenV vallen. Hierbij valt te denken aan de kaders die worden gesteld voor politiepersoneel (passende arbeidsvoorwaarden en goede personeelszorg voor actief dienend en gewezen politiepersoneel), maar ook aan samenwerkingen op internationaal terrein (t.b.v. effectieve opsporing in binnen en buitenland) en de wisselwerking tussen politie en de samenleving. Welke maatschappelijke ontwikkelingen zien we op de politie afkomen en wat betekent dit voor de organisatie? Hoe kunnen we het politiebestel effectief en efficiënt inrichten, zijn de bevoegdheden toekomstbestendig? Het doel van het beleid met betrekking tot het politiebestel is het zorgen voor een goed werkend politiebestel met de juiste balans in de sturing op de politie, en in de verhouding lokaal regionaal en landelijk. Op de planning staat de vervolgevaluatie van de Politiewet 2012, hierin worden de aanbevelingen vanuit de eerste evaluatie meegenomen.

Om de politietaak goed te kunnen uitvoeren, beschikken verschillende onderdelen van de politie over bevoegdheden, waaronder de politiële geweldbevoegdheid. Het doel van het beleid is het in kaart brengen, het toekennen en het afbakenen van bevoegdheden en het bewaken van een juiste inbedding ervan in de organisatie. Ook worden de kaders voor de politieorganisatie op het terrein van informatievergaring, -verwerking, -deling en -opslag opgesteld en/of bewaakt.

Artikel 32 - Rechtspleging en rechtsbijstand

DGRR schept de voorwaarden voor het in standhouden en verbeteren van een slagvaardig, toegankelijk en doelmatig rechtsbestel. Het thema Rechtsbestel is geclusterd in twee subthema’s: Toegang tot het recht en Strafrechtelijk bestel.

Toegang tot het recht

Toegang tot het recht is een voorwaarde voor een goed functionerende rechtsstaat. Het is één van de taken binnen DGRR om te zorgen dat rechtszoekenden toegang tot het recht vinden. Iedereen in Nederland moet een passende en duurzame uitkomst kunnen vinden voor zijn of haar (juridische) probleem. Daar wordt aan gewerkt door ervoor te zorgen dat iedereen toegang heeft tot informatie, advies en ondersteuning, en een beslissing door een neutrale instantie. Daarbij wordt de rechtzoekende centraal gesteld. Zo is er aandacht voor herstelrecht, wordt de geschilbeslechtingsdelta geëvalueerd en is er aandacht voor de continuïteit in en vernieuwing van de juridische beroepen zoals notariaat en gerechtsdeurwaarders.

Strafrechtelijk bestel

Het strafrechtelijk bestel is een andere belangrijke pijler van het rechtsbestel. Het strafrechtelijk bestel verdient continue aandacht, onderhoud en vernieuwing. De beleidsdossiers zijn uiteenlopend en strafrechtelijk dan wel strafvorderlijk van aard. Op dit moment vinden belangrijke beleidsontwikkelingen plaats op drie beleidsdossiers, te weten klassenjustitie; zorgvuldig, snel en maatwerk in de rechtsbijstand (ZSM-rechtsbijstand); doorloop in de strafrechtketen. Daarnaast wordt een monitor opgezet op de ontwikkeling van mediation in strafzaken.

Toelichting planning periodieke rapportage

De laatste beleidsdoorlichting van artikel 32 is gepubliceerd in 2022. De eerstvolgende periodieke rapportage voor Rechtsbestel staat In 2028 gepland. De invulling daarvan zal in 2026 worden bepaald en aan de Kamer worden gecommuniceerd.

Artikel 33 - Veiligheid en criminaliteitsbestrijding (exclusief ondermijning)

DGRR werkt aan een veiligere samenleving door een doelmatige en effectieve rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding, en door versterking van de bestuurlijk aanpak van criminaliteit door de decentrale overheden.

Rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding

Het beleid inzake rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding is gericht op het bewerkstelligen van een veiliger samenleving, het verminderen van schade aan samenleving, economie en milieu door criminaliteit, het zorgen voor een veilige publieke taak, rechtsherstel voor slachtoffers, incapacitatie van daders, het stellen en handhaven van normen en daarmee het verkrijgen van een sterkere rechtsstaat/instituties. Die doelen worden bereikt door te zorgen voor betrouwbare informatie uit sporenonderzoek ten behoeve van het opsporen van verdachten en vrijpleiten van onschuldigen, de inrichting van de rechtspraak en het openbaar ministerie, zorgvuldige rechtsgang, herstel van bij de rechtsgang gemaakte fouten, burgerbetrokkenheid c.q. -participatie, kennisvermeerdering over criminaliteitsfenomenen en specifiek beleid op afzonderlijke beleidsthema’s. Deze worden in bijlage 3 nader uitgewerkt.

Veiligheid en lokaal bestuur

DGRR zorgt voor de (wettelijke) toerusting van de burgemeester ten aanzien van haar openbare-ordetaak en voor het ondersteunen van publieke en private partners bij het tegengaan van criminaliteit. Dit vindt plaats met menskracht, financiering, beleid en wetgeving, agendering, kennis, onderzoek, gedragsbeïnvloeding en het verstevigen en bestendigen van het bestuurlijke netwerk. Dit doet DGRR nadrukkelijk nooit alleen, maar in goede samenwerking met onder andere haar partners: gemeenten, VNG, CCV, PVO’s, de RIEC’s, politie en brancheorganisaties, maar natuurlijk ook de individuele burger en individuele particuliere partners, zoals ondernemers en overige (maatschappelijke) organisaties. Hiervoor voorziet DGRR binnen het thema veiligheid en lokaal bestuur onder andere ook in een infrastructuur tussen lokaal bestuur, ondernemers en het ministerie van Justitie en Veiligheid. Dit zijn de RIEC's, LIEC, PVO's en PVO-NL, accounthouders, en overleggen met G4, G40 en M50. Daarnaast voert DGRR  het secretariaat van het Nationaal Platform Criminaliteitsbeheersing en het Strategisch Beraad Veiligheid. Tot slot financiert DGRR het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid.

Toelichting planning periodieke rapportage

De laatste beleidsdoorlichting van artikel 33 is gepubliceerd in 2021. De eerstvolgende periodieke rapportage voor Veiligheid en Lokaal Bestuur was eerder aangekondigd voor 2026. Besloten is echter om dit uit te stellen naar 2027. Dit geeft de tijd om voor de drie prioritaire subthema's de beleidstheorie gedegen te reconstrueren en aanvullend onderzoek uit te laten voeren. Op die manier is de verwachting dat voor deze drie subthema's beter onderbouwde uitspraken gedaan kunnen worden in de periodieke rapportage. Daarnaast biedt uitstel de tijd om ook voor de niet-prioritaire subthema's in ieder geval de beleidstheorie uit te werken, zodat hier ook enige aandacht aan besteed kan worden in de periodieke rapportage.

Artikel 33 - Veiligheid en criminaliteitsbestrijding (Ondermijning)

De aanpak van georganiseerde, ondermijnende criminaliteit staat al jaren hoog op de politieke agenda. In de afgelopen jaren is de aanpak geïntensiveerd en is er meer geld beschikbaar gekomen om het fenomeen zoveel mogelijk te voorkomen en te bestrijden. Daarmee is er binnen DGO ook veel aandacht voor de resultaten en effecten van de aanpak. De komende jaren wordt in toenemende mate gewerkt aan het verkrijgen van beter inzicht in de behaalde resultaten van de gezamenlijke aanpak. Bij dit proces worden inzichten uit onderzoek en uitvoeringspraktijk betrokken en worden werkwijzen ontwikkeld om kennis, geleerde lessen en succesvolle voorbeelden te benutten.

De subthema's worden in bijlage 3 per pijler nader toegelicht. Binnen DGO wordt er vanuit deelopgaven ook gewerkt aan aspecten van de aanpak van georganiseerde, ondermijnende criminaliteit die nog niet terugkomen op de SEA 2026. Het betreft de volgende onderwerpen: aanpak corruptie en criminele inmenging, bestuurlijke aanpak, internationaal offensief en regionale integrale aanpak. Binnen deze deelopgaven vinden er allerlei activiteiten plaats die uiteindelijk moeten bijdragen aan het versterken van de aanpak, maar hiervoor staan momenteel nog geen evaluatieonderzoeken gepland. Daarom ontbreken deze thema’s momenteel nog op de SEA en zijn ze nog geen onderwerp van een Periodieke Rapportage tot 2030. Naar verwachting zullen vanuit deze onderwerpen wel onderzoeken geprogrammeerd gaan worden bij volgende rondes van de SEA.

Toelichting planning periodieke rapportage

DGO zal in 2027 de eerste Periodieke rapportage opleveren. Uiterlijk in 2030 volgt een tweede. De onderwerpen die onder de subthema’s voorkomen, doorbreken en bestraffen vallen, zullen op een logisch samenhangende manier verdeeld worden over de twee rapportages. De eerste rapportage zal als thema ‘voorkomen/weerbaarheid van de samenleving’ en de tweede ‘doorbreken van criminele verdienmodellen/criminele machtsstructuren’. Het derde subthema dat in de SEA wordt aangehouden, namelijk ‘bestraffen’, zal onderverdeeld worden bij de andere twee subthema’s in de Periodieke Rapportages. In de Harbersbrief voorafgaand aan de eerste Periodieke rapportage wordt de verdeling van de beleidsthema’s over beide rapportages in de onderzoeksvraag gepreciseerd.

Artikel 34 - Straffen en beschermen

Genoegdoening

Binnen het thema genoegdoening staat de zorg aan slachtoffers en nabestaanden die getroffen zijn door een strafbaar feit, de uitvoering van het slachtofferbeleid en de tenuitvoerlegging van strafrechtelijke en geldelijke sancties centraal. De meerjarenagenda is hierbij leidend. Belangrijke vragen op dit thema zijn onder andere in welke mate slachtoffers gebruikmaken van de rechten die zij hebben en welk percentage van de slachtoffers DGSenB bereikt voor hulp en ondersteuning. Voor het sanctiebeleid wordt nog een inzichtsbehoefte opgesteld aan de hand van de beleidstheorie.

Voorkomen

Het beleid met betrekking tot het thema voorkomen omvat het voorkomen van daderschap en herhaald daderschap. DGSenB is verantwoordelijk voor het kansspelbeleid en het beschikbaar stellen van integriteitsinstrumenten (screenen, de forensische zorg, aanpak criminaliteitsfenomenen en aanpak jeugdcriminaliteit). In het kader van  het kansspelbeleid werkt DGSenB aan de doorontwikkeling van de wet kansspelen op afstand. In 2024 is de Wet kansspelen op afstand geëvalueerd. De uitkomsten van de evaluatie en de gewijzigde beleidsvisie op kansspelen van 14 februari 2025 geven aanleiding tot een herziening van de Wet op de kansspelen. Met betrekking tot de forensische zorg werkt DGSenB aan een voldoende en passend forensisch aanbod en detentiecapaciteit. Voor de subthema’s Forensische zorg en Kansspelen wordt in 2026 een periodieke rapportage opgeleverd. De overige subthema's screenen, aanpak criminaliteitsfenomenen en aanpak jeugdcriminaliteit komen in de opvolgende jaren aan de orde in de periodieke rapportage. De subthema’s worden nader uitgewerkt in bijlage 5.

Beschermen

Het thema beschermen richt zich met name op de jeugdbescherming. Belangrijk doel is het verbeteren van de rechtsbescherming van het kind en het gezin. Tevens werkt DGSenB aan een effectiever jeugdbeschermingsstelsel en structurele workloadverlaging in de jeugdbescherming. Aan de beleidstheorie en inzichtsbehoefte op dit thema is het afgelopen jaar gewerkt. Andere beleidsterreinen waar DGSenB zich op richt die onder het thema beschermen vallen zijn adoptie, gezinsvorming en huiselijk geweld en kindermishandeling. Voor deze subthema’s wordt nog een inzichtsbehoefte opgesteld.

Toelichting planning periodieke rapportage

De periodieke rapportages zijn gepland op basis van eerdere beleidsdoorlichtingen en de stand van de beleidsontwikkeling. In 2026 is de periodieke rapportage voorkomen aan de orde. Binnen dat thema is gekozen voor de subthema’s kansspelen en forensische zorg. Gezien de verschillen in onderwerp is gekozen om hier twee aparte rapportages van te maken. De keuze voor die twee onderwerpen is ingegeven door het feit dat op deze subthema’s al enige tijd wordt gewerkt met een beleidstheorie en een inzichtsbehoefte.

Artikel 36 - Contraterrorisme en nationaal veiligheidsbeleid

Het is de taak van de overheid om te zorgen voor nationale veiligheid, om te voorkomen dat de samenleving ernstig wordt geschaad. De Veiligheidsstrategie voor het Koninkrijk der Nederlanden 2023-2029 vormt de basis voor de aanpak. Veel partijen werken hieraan mee, waaronder politie en inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Ook andere organisaties zoals vakdepartementen, gemeenten en aanbieders van vitale processen spelen een belangrijke rol. De NCTV is binnen dit netwerk de verbinder die de inspanningen van betrokken partners coördineert. Zij brengt de fenomenen in beeld en zoekt naar de juiste balans tussen de belangen die dienen te worden beschermd, de dreigingen die op Nederland afkomen en de manier waarop we onze weerbaarheid tegen deze dreigingen kunnen versterken.

Zoals gezegd werken meerdere partijen aan de bescherming van de nationale veiligheid. Dit overzicht heeft enkel betrekking op de activiteiten van de NCTV en omvat het begrotingsartikel 36.2.

Nationale Veiligheid

Het beleidsthema nationale veiligheid kent vijf subthema's: bewaken en beveiligen; contraterrorisme; crisisbeheersing; cybersecurity en statelijke dreigingen (zie verdere toelichting in bijlage 3). De inzichtsbehoeften die op deze beleidsterreinen spelen, hebben betrekking op de te beschermen belangen; de aard, omvang en ernst van bestaande en nieuwe dreigingen voor deze belangen; en de wijzen waarop de weerbaarheid tegen die dreigingen effectief en efficiënt kan worden verbeterd. Daarbij gaat tevens aandacht uit naar nieuwe concepten, methoden en technieken om het zicht op de belangen, de dreiging en de stand van de weerbaarheid te verbeteren; de randvoorwaarden waaronder de inzet van beleidsinstrumenten kan plaatsvinden; en de kosten en baten (inclusief eventuele neven- en averechtse effecten) die een toepassing ervan met zich mee brengen.

Toelichting planning periodieke rapportage

De periodieke rapportage die op het thema Nationale Veiligheid voor 2025 staat gepland, richt zich op het subthema contraterrorisme.De overige subthema's zullen in 2027 in een periodieke rapportage worden geadresseerd.

2.6 Overzicht risicoregelingen

Faillissementscuratoren

De garantstellingsregeling faillissementscuratoren (GSR) biedt curatoren de mogelijkheid om in faillissementen waarin sprake lijkt te zijn van kennelijk onbehoorlijk bestuur, maar in de boedel onvoldoende middelen aanwezig zijn, toch onderzoek te kunnen doen of een procedure te starten om onrechtmatig aan de boedel onttrokken gelden en goederen terug te halen. Bij de uitgaven in het «overzicht uitgaven en ontvangsten garanties» betreft het de opdrachten tot betaling.

Hypothecaire leningen aan JJI's

Het feitelijk risico van de verleende garanties aan particuliere jeugdinrichtingen betreft borgstellingen ten behoeve van het restantbedrag van leningen die particuliere inrichtingen zijn aangegaan ter financiering van de gebouwen. Zonder garantieverlening was het niet mogelijk tegen gunstige condities dergelijke leningen bij externe financiers af te sluiten. Omdat DJI de kapitaallasten van de betreffende leningen bovennormatief vergoedt aan de inrichtingen was het uit efficiencyoverwegingen van belang dat de leningen tegen een zo gunstig mogelijk rentepercentage konden worden afgesloten.

Garantieregeling Forensische Zorg

Om tbs-klinieken te stimuleren om capaciteit uit te breiden, wordt een garantieregeling ingericht. De garantieregeling voor FPC’s is bedoeld voor leningen die particuliere FPC’s nodig hebben om capaciteit uit te breiden, dan wel in stand te houden. Door als overheid garant te staan voor een deel van de lening, kunnen deze FPC’s naar verwachting tegen een lagere rente een lening afsluiten voor de beoogde uitbreiding. Dat maakt het voor particuliere FPC’s aantrekkelijker om te investeren in uitbreiding en/of renovatie. Ten behoeve van de garantieregeling wordt in 2025 ten laste van artikel 34 een bedrag van € 24 mln. gestort in een begrotingsreserve bij het ministerie van Financien.Als de garantieregeling gereed is (schatting medio 2026) kan een realistische inschatting van het jaarlijkse te verlenen en te vervallen garantiebedrag worden gemaakt. Tevens kan dan ook een samenhangende raming van de provisie-inkomsten/disagio in de begroting worden opgenomen.

3. Beleidsartikelen

3.1 Artikel 31. Politie

A. Algemene doelstelling

Een veilige samenleving met behulp van een goed functionerende politie.

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister heeft ten aanzien van het politiekorps en brandweerkorps Bonaire, Sint Eustatius en Saba (Caribisch Nederland) een financierende en regisserende rol. De beheersverantwoordelijkheid voor het politie- en brandweerkorps Bonaire, Sint Eustatius en Saba, berust bij hem.16

C. Beleidswijzigingen

Doorontwikkeling politiefunctie

Voor de toekomst van de politiefunctie is nodig dat meer (en tijdiger) expliciete keuzes worden gemaakt met inachtneming van maatschappelijke ontwikkelingen die gevolgen hebben voor de politiefunctie en het werk van de politie. Het gaat om keuzes over de taakverdeling binnen de overheid en ook de verdeling van verantwoordelijkheid tussen de overheid en anderen zoals het bedrijfsleven en de samenleving als geheel. Uitgangspunt is dat het borgen van veiligheid in de maatschappij niet alleen een taak en verantwoordelijkheid is van de overheid (zoals politie). Hierover vindt o.a. het gesprek plaats in het Landelijk Overleg Veiligheid en Politie (LOVP), waar zowel de politie als de vertegenwoordigers van het gezag (burgemeesters en openbaar ministerie) aan deelnemen. In het LOVP wordt het gesprek gevoerd over maatschappelijke ontwikkelingen, het veranderende veiligheidsvraagstuk en hoe hiermee om te gaan.

Daarnaast zal de opbrengst van de boa-beschouwing, met een duidelijk en gedeeld beeld van de rol en taak van de buitengewoon opsporingsambtenaar (boa), worden benut om keuzes te maken in de handhaving binnen de publieke ruimte. Voorts zien we dat het aantal meldingen bij de politie over incidenten met personen met verward/onbegrepen gedrag blijft stijgen. Deze mensen krijgen vervolgens vaak niet de hulp en ondersteuning die ze écht nodig hebben en de politie is er veel tijd mee kwijt. Om de politie te ontlasten wordt onder andere ingezet op scherpere triage op de 112-meldkamer, inzet van het Meldpunt Zorgwekkend gedrag en verbeterde samenwerking tussen politie en zorgprofessionals op straat.

Verder is het nieuwe stelsel voor beroepsgerelateerde gezondheids-klachten (dienstongevallen en beroepsziekten waaronder PTSS) per 1 april 2025 in werking getreden. Het accent komt te liggen op preventie, re-integratie en herstel. De resultaten zullen periodiek worden gemonitord en geëvalueerd. In 2026 wordt een invoeringstoets gedaan. Daarbij zal worden getoetst of het stelsel is geïmplementeerd zoals afgesproken en of er in de uitvoering nog aandachtspunten zijn om de werking van het stelsel te bevorderen. In 2028 zal een tussenevaluatie worden gedaan om te beoordelen of er zich onvoorziene situaties voordoen waarvoor een aanpassing van regelgeving en/of uitvoering noodzakelijk is. Ook de eerste financiële effecten zullen bij deze tussenevaluatie in beeld gebracht worden. In 2031 volgt een formele evaluatie waarbij de doeltreffendheid en effecten van het nieuwe stelsel centraal zullen staan.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Het juridisch verplichte deel van de bijdragen aan ZBO’s/RWT’s heeft betrekking op uitgaven voor de politie en de Politieacademie op grond van wetgeving, de beheersovereenkomst met de politie voor de jaarlijkse exploitatiekosten van C2000 en de uitgaven voor internationale samenwerking. De juridisch verplichte opdrachten omvatten onder andere de meerjarige contracten met de telecomaanbieders in verband met tapkosten.

E. Toelichting op de financiële instrumenten

31.2 Bekostiging politie

Bijdragen aan ZBO’s en RWT’s

Politie

De politie levert een belangrijk aandeel aan het handhaven en vergroten van de veiligheid in Nederland. De politie ontvangt daartoe, op basis van artikel 33 van de Politiewet 2012, algemene- en bijzondere bijdragen. De doelstelling is het beschikbaar stellen van personeel en materieel ten behoeve van een effectieve taakuitvoering en adequaat beheer van de politie.

De algemene bijdrage wordt jaarlijks als lumpsumbedrag ter beschikking gesteld aan de politie en komt volledig ten gunste van de reguliere politietaken. Het beleid is erop gericht de politie de nodige flexibiliteit te geven om de middelen zo doelmatig en doeltreffend als mogelijk in te zetten en de afgesproken doelstellingen te realiseren.

Bijzondere bijdragen worden toegekend voor specifiek omschreven doelen, bijvoorbeeld het versterken van het stelsel bewaken en beveiligen, de digitalisering en cybercrime.

Daarnaast heeft de politie nog andere taken zoals het uitzenden van politiefunctionarissen naar crisisgebieden of het beheer van de meldkamerorganisatie. Deze en verdere taken worden apart begroot en verantwoord als onderdeel van het artikelonderdeel 31.3 «Kwaliteit, arbeidsvoorwaarden en beheer meldkamers».

Besteding bijdragen

De bijdragen vanuit de JenV-begroting worden door de politie aangewend voor de in de Politiewet opgenomen taken. Tabel 11 geeft op hoofdlijnen inzicht in de bestedingsrichting van de aan de politie ter beschikking gestelde middelen voor de jaren 2024, 2025 en 2026. De meerjarenraming voor de jaren 2027-2030 in de politiebegroting is gebaseerd op een aantal indicatieve hoofdrichtingen en vereist nog nadere uitwerking door de politie, afstemming met de gezagen en definitieve besluitvorming. De uitkomsten hiervan zullen worden verwerkt in de politiebegroting 2027-2031 en zullen inzichtelijk worden gemaakt in de JenV-begroting 2027.

De voorziene middelen voor innovatie17 worden in de periode 2025-2027 getemporiseerd en incidenteel ingezet voor de financiële opgave bij de politie.

Conform de lijn in het eerste halfjaarbericht politie18 heeft de minister van JenV alleen de politiebegroting voor 2026 vastgesteld en niet de door politie ingediende meerjarenraming 2027-2030.

De volledige begroting van de politie is als separate bijlage met de JenV-begroting meegezonden. In de begroting van de politie wordt per post nader ingegaan op de wijze waarop de aan de politie beschikbaar gestelde middelen worden ingezet.

Besluitvorming over nog te nemen maatregelen in lijn met de meerjarenraming van de politie moet nog plaatsvinden. In dat kader is in onderstaande tabellen informatie opgenomen over de meerjarige formatie en over de lasten voor 2026 (tabel 12), de bezetting voor 2026 (tabel 13) en de meerjarige formatie per werksoort (tabel 14) die in algemene zin te relateren is aan de beleidsdoelstellingen. De bezetting en formatie van de politie en de opleidingen zijn belangrijke onderwerpen. Deze zijn onder de tabel kort toegelicht.

De verstrekte bijdragen vanuit de JenV-begroting zijn primair ter financiering van de formatie. De formatie is binnen de politie conform het Inrichtingsplan en 'Besluit verdeling sterkte en middelen politie' verdeeld over de regionale eenheden, landelijke eenheid, de ondersteunende dienst Politieacademie, Politie Dienstencentrum en staf korpsleiding. Het is de verantwoordelijkheid van de korpschef om de bezetting van de formatie te realiseren.

Politieacademie - Politieonderwijs

Het zelfstandig bestuursorgaan Politieacademie is verantwoordelijk voor het verzorgen van het politieonderwijs, de examinering daarvan en de uitvoering van wetenschappelijk onderwijs waarmee invulling wordt gegeven aan de kennisfunctie. De ZBO Politieacademie ontvangt een eigen budget waarmee onder andere de personele kosten van de directeur en zijn plaatsvervanger worden betaald en de kosten voor extern wetenschappelijk onderzoek. De bekostiging van het personeel en de middelen die door de korpschef om niet ter beschikking worden gesteld aan de Politieacademie, voor de uitvoering van haar wettelijke taken, vindt plaats via een bijzondere bijdrage politieacademie waarmee voor de Politieacademie een bedrag binnen de begroting van de politie voor de Politieacademie wordt gealloceerd. De aanwending van de bijzondere bijdrage legt de Minister van JenV jaarlijks vast in een brief Sterkte en Middelen.

Bijdragen medeoverheden

Brandweerkorps en Politiekorps Caribisch Nederland

De Minister is korpsbeheerder van het brandweer- en politiekorps Caribisch Nederland. Ter bekostiging van de personele en materiële uitgaven van deze korpsen wordt een bijdrage verstrekt. De jaarlijks vastgestelde begroting vormt de wettelijke grondslag voor de bekostiging van de beide korpsen van Caribisch Nederland.

31.3 Kwaliteit, arbeidsvoorwaarden en beheer meldkamers

Bijdragen aan ZBO’s en RWT’s

Internationale samenwerkingsoperaties

In opdracht van de Minister voert de politie activiteiten uit in het kader van internationale politiesamenwerking en de uitzending van politiefunctionarissen naar internationale (civiele) missies en operaties. Die activiteiten zijn voor een groot deel gebaseerd op de visie internationale politiesamenwerking en de bijbehorende strategische agenda.

Beheer meldkamers

Voor het beheer van de meldkamers ten behoeve van de hulpdiensten van politie, brandweer, ambulance en KMar, wordt jaarlijks een bijzondere bijdrage aan de politie verstrekt. Dit is een multidisciplinaire financiële bijdrage die tot stand is gekomen uit een bijdrage van alle hulpdiensten. Het beheer is ondergebracht bij het organisatieonderdeel Landelijke Meldkamer Samenwerking (LMS) van de politie. Het beheer heeft betrekking op facilitaire dienstverlening, huisvesting en het beheer van de ICT voorzieningen voor de meldkamers, waaronder het C2000 netwerk en het gemeenschappelijk meldkamersysteem. In de regeling hoofdlijnen van beleid en beheer meldkamers is de multidisciplinaire governance en de beleids- en beheercyclus beschreven. Binnen deze multidisciplinaire governance vinden aan de hand van het jaarlijks vast te stellen beleids- en bestedingsplan voor het beheer van de meldkamers integrale afwegingen plaats over de inzet van het beschikbare budget.

Programma Nieuw Missiekritisch Communicatiesysteem

Het C2000-systeem is aan vervanging toe. Hiervoor wordt een nieuw missiekritisch communicatiesysteem ontwikkeld. Om het budget inzichtelijk te maken, te monitoren en over te verantwoorden zijn deze middelen gerealloceerd naar de nieuwe regeling apart van C2000.

Bijdragen medeoverheden

Bijdragen in het kader van de inrichting, werking en ontwikkeling van het politiebestel

Dit budget wordt gebruikt voor de ondersteuning van de regioburge­ meesters bij de uitvoering van hun taken op grond van de Politiewet 2012, zoals (de voorbereiding van) het overleg met en de advisering aan de Minister over de taakuitvoering door en het beheer ten aanzien van de politie. Het budget voor de regioburgemeesters is meerjarig overgedragen van JenV naar het Gemeentefonds.

Subsidies

Opsporing

Deze subsidie wordt verstrekt aan de onafhankelijke Stichting Meld Misdaad Anoniem voor de exploitatie van de meldlijn Meld Misdaad Anoniem, zodat burgers makkelijker een bijdrage kunnen leveren aan de bestrijding van criminaliteit in Nederland.

Stichting Arbeidsmarkt en Opleidingsfonds Politie (SAOP)

De Stichting Arbeidsmarkt en Opleidingsfonds Politie, het A&O fonds voor de sector politie, subsidieert, adviseert en registreert scholings-, arbeidsmarkt- en werkgelegenheidsprojecten. Het primaire doel van de SAOP is het bevorderen van het goed functioneren van de arbeidsmarkt van de politie en het stimuleren van opleidingsactiviteiten. Dit doet de SAOP met behulp van een financiële bijdrage die zij op basis van arbeidsvoorwaardelijke afspraken ontvangt van de Minister.

Opdrachten

Providers

De Staat heeft, op grond van de Regeling kosten aftappen en gegevensverstrekking, een overeenkomst gesloten met de grote telecomaanbieders. Deze overeenkomst wordt periodiek vernieuwd.

Op grond van hoofdstuk 13 Telecommunicatiewet zijn telecomaanbieders verplicht om hun netwerken en diensten aftapbaar te maken en mee te werken aan aftappen en gegevensverstrekkingen over hun klanten. De Staat vergoedt bepaalde kosten die aanbieders in dit verband maken.

3.2 Artikel 32. Rechtspleging en rechtsbijstand

A. Algemene doelstelling

Een doeltreffend en doelmatig rechtsbestel.

B. Rol en verantwoordelijkheid

C. Beleidswijzigingen

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Juridisch verplicht zijn de bijdragen aan ZBO’s en RWT’s. Dat geldt ook voor de bijdrage voor de kosten voor de rechtsbijstand en de bijdrage aan de Raad voor de rechtspraak. Ook de opdrachten in het kader van de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP) zijn volledig juridisch verplicht.

De subsidies die op dit artikel worden verantwoord zijn geheel juridisch verplicht. Dit heeft in hoofdzaak betrekking op de subsidierelaties met Stichting de Geschillencommissie (SdG), het Juridisch Loket (hJL), de Nederlandse Vereniging voor de rechtspraak (NVvR), de Academie voor Overheidsjuristen en de Academie voor Wetgeving.

De bestuurlijk gebonden uitgaven het voor het grootste gedeelte betrekking op de toevoegingen rechtsbijstand.

E. Toelichting op de financiële instrumenten

32.1 Apparaatsuitgaven Hoge Raad

Hoge Raad (HR)

De Hoge Raad der Nederlanden is het hoogste rechtscollege in het Koninkrijk op het gebied van het civiele-, straf- en fiscale recht. De Hoge Raad bevordert de rechtseenheid en de rechtsontwikkeling. Ook kan hij rechtsbescherming bieden in de individuele zaken die aan hem worden voorgelegd. Hij doet dit door te beslissen op cassatieberoepen, die worden ingesteld om de raad te laten beoordelen of het gerechtshof — en in voorkomende gevallen de rechtbank — in zijn uitspraak het recht juist heeft toegepast en of de gegeven motivering deugdelijk is. Aan deze taken wordt tevens invulling gegeven door te beslissen op prejudiciële vragen in het civiele en fiscale recht en op vorderingen van de procureur-generaal bij de Hoge Raad tot cassatie in het belang der wet. De Hoge Raad en de procureur-generaal hebben daarnaast nog enkele bij wet opgedragen bijzondere taken.

32.2 Adequate toegang tot het rechtsbestel

Bijdragen aan ZBO’s en RWT’s

Raad voor Rechtsbijstand (RvR)

Het betreft hier de financiering voor apparaatsuitgaven van de Raad voor Rechtsbijstand. De RvR is belast met de uitvoering van de Wet op de rechtsbijstand, die ervoor zorgt dat on- en mindervermogenden verzekerd zijn van toegang tot het rechtsbestel.

Bureau Financieel Toezicht (BFT)

Het Bureau Financieel Toezicht houdt financieel toezicht op notarissen en gerechtsdeurwaarders. Ook is het belast met het toezicht op de naleving van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (WWFT).

Subsidies

Stichting de Geschillencommissie (SdG, voorheen SGC)Stichting de Geschillencommissie behandelt klachten van consumenten tegen ondernemers door middel van bindende adviezen. Onder de SdG vallen in totaal 85 verschillende geschillencommissies, waaronder 47 die consumentenzaken behandelen in vele sectoren, en 8 klachtenloketten. De SdG ontvangt voor een deel van de kosten van de koepelorganisatie een subsidie van JenV. De SdG levert met de laagdrempelige werkwijze een belangrijke bijdrage aan duurzame geschiloplossing.

Stichting het Juridisch Loket (hJL)Het Juridisch Loket verleent rechtshulp zoals omschreven in de Wet op de rechtsbijstand. Rechtzoekenden kunnen hier terecht voor informatie, advies en hulp bij juridische vragen en problemen. Hiermee draagt het Juridisch Loket bij aan een goede toegang tot het recht.

Overige subsidies

Dit betreft de subsidie die de SdG ontvangt voor de instandhouding van de commissie Algemeen (vangnetcommissie) ter uitvoering van de Imple­mentatiewet buitengerechtelijke geschillenbeslechting consumenten.

Opdrachten

Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP)

Het bureau WSNP coördineert de uitvoering van de Wet schuldsanering en reguleert de kwaliteit van de bewindvoering, onder andere door het register WSNP en een helpdesk. Via het bureau WSNP wordt een bijdrage verstrekt aan de WSNP-bewindvoerder die een schuldsanering naar behoren afwikkelt.

Toevoegingen Rechtsbijstand

De Raad voor Rechtsbijstand verstrekt toevoegingen aan een advocaat of mediator voor de verlening van rechtsbijstand aan rechtzoekenden met een laag inkomen en vermogen. In onderstaande tabel is een uitsplitsing in uitgaven en in aantallen weergegeven van de productiegegevens van de Raad over de verschillende onderdelen binnen de rechtsbijstand.

In tabel 17 is een uitsplitsing in uitgaven en in aantallen weergegeven van de productiegegevens van de Raad voor Rechtsbijstand en van het Juridisch Loket over de verschillende onderdelen binnen de rechtsbijstand.

De begrotingsraming is gebaseerd op de verwachte uitgaven na opvolging per 2026 van de aanbevelingen van de commissie-Van der Meer II op het terrein van puntenaantallen en toeslagen, het punttarief en de reiskostenvergoeding voor mediators.

Overige opdrachten

De post overige opdrachten bestaat voornamelijk aan uitgaven omvattende de incidentele gelden Toegang tot het Recht (€ 1,4 mln.) en de implementatie van de conclusies interdepartementaal beleidsonderzoek Problematische schulden (€ 7,8 mln.). De Toegang tot het Recht-gelden worden verstrekt aan verscheidene uitvoeringsorganisaties, ketenpartners en beroepsorganisaties om de toegang tot het recht in brede zin te verbeteren. De IBO Problematische Schulden-gelden worden ingezet onder andere voor het versterken van de zorgplicht van deurwaarders en het implementeren van een sociaal tarief.

32.3 Optimale randvoorwaarden voor een doelmatig en doeltreffend rechtsbestel

Bijdragen aan ZBO’s en RWT’s

Autoriteit Persoonsgegevens (AP)

In de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) en de Europese Richtlijn voor gegevensbescherming bij rechtshandhaving (RGR) staat dat elke lidstaat van de Europese Unie (EU) een gegevensbeschermingsautoriteit heeft die onafhankelijk toezicht houdt op de verwerking van persoonsgegevens. In Nederland is dat de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). De taken en bevoegdheden van de AP staan in de AVG respectievelijk de RGR en zijn verder uitgewerkt in de Uitvoeringswet AVG (UAVG) alsmede de Wet politiegegevens (Wpg) en de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens (Wjsg). De AP houdt toezicht, doet onderzoek, geeft adviezen (bijvoorbeeld over nieuwe wet- en regelgeving die gaat over de verwerking van persoons­gegevens), geeft voorlichting, verstrekt informatie en verschaft helderheid over de uitleg van wettelijke normen. De AP is bij de uitvoering van haar taken gehouden aan de bepalingen van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Binnen de AP is in een aparte directie de coördinerend algoritmetoezichthouder ondergebracht. Deze directie werkt aan vroegtijdige, overkoepelende risicosignalering en heeft de coördinatie van het toezicht op algoritmes en AI met bijzondere aandacht voor transpa­rantie, discriminatie en willekeur. De Minister van BZK is politiek verantwoordelijk voor dit specifieke onderdeel.

College voor de Rechten van de Mens

Het College voor de Rechten van de Mens (hierna: het College) is het nationale mensenrechteninstituut van Nederland. Als onafhankelijke toezichthouder belicht, beschermt en bevordert het College de mensen-rechten in zowel Europees als Caribisch Nederland. Daartoe voert het College de taken uit die bij de Wet College voor de rechten van de mens zijn opgedragen. Het College doet onderzoek, adviseert de regering en het parlement, rapporteert aan internationale comités, geeft voorlichting, bevordert mensenrechteneducatie en oordeelt in individuele gevallen over discriminatie. Het College is tevens toezichthouder voor het VN-verdrag handicap. Het rapporteert jaarlijks over de manier waarop dat verdrag in Nederland wordt uitgevoerd en nageleefd.

Nederlands Register Gerechtelijke Deskundigen (NRGD)

Het NRGD waarborgt en bevordert de kwaliteit van de inbreng van deskundigen in de rechtsgang. Indien een deskundige, zoals een psycholoog, toxicoloog of orthopedagoog, zich als gerechtelijk deskundige wil laten registreren, dient de aanmelding getoetst te worden door het NRGD. Het NRGD heeft een wettelijke basis (Wet deskundigen in strafzaken) en is onafhankelijk.

Stichting Advisering Bestuursrechtspraak (StAB)

De StAB adviseert, door middel van deskundigenberichten, op verzoek van de Raad van State en de rechtbanken over geschillen op het terrein van de fysieke leefomgeving zoals milieu, ruimtelijke ordening, water, bouw en schade.

Bijdrage medeoverheden

Caribisch Nederland (BES)

Nederland draagt op verschillende manieren bij aan het rechtsbestel in Caribisch Nederland en de andere landen van het Koninkrijk. Naast een jaarlijkse bijdrage vanuit Nederland ten behoeve van het Gemeenschappelijk Hof van Justitie (via de Beheerraad) en het OM wordt onder andere gestimuleerd dat het aantal rechters en officieren van justitie zowel kwantitatief als kwalitatief op goed niveau blijft. Bijzonderde aandacht gaat uit naar de Koninkrijksbrede aanpak van ondermijnende criminaliteit.De juridische dienstverlening op de BES is geborgd door de juridische beroepsgroepen, zoals door advocaten, notarissen en gerechtsdeurwaarders. Via Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN) en de Raad voor Rechtsbijstand wordt kosteloze rechtsbijstand verleend aan onvermogenden. Er komt een laagdrempelige fysieke faciliteit voor het verschaffen van kosteloze rechtsbijstand aan onvermogenden op alle drie de eilanden in Caribisch Nederland. Voorts wordt een subsidie beschikbaar gesteld voor een notaris van Sint Maarten ten behoeve van de beschikbaarheid van het notariaat op Saba en Sint-Eustatius. Ook is er een Commissie bescherming persoonsgegevens BES die toezicht houdt op de uitvoering van de Wet persoonsgegevens BES. Tot slot wordt de Raad voor de rechtshandhaving in staat gesteld zijn taak, als vastgelegd in de Rijkswet Raad voor de Rechtshandhaving, op een goed niveau uit te kunnen voeren.

Raad voor de rechtspraak (Rvdr)De Minister bekostigt de rechtspraak via de Raad voor de rechtspraak. De Rvdr is het landelijk orgaan van de Rechtspraak, die verder bestaat uit de rechtbanken, de gerechtshoven, de Centrale Raad van Beroep en het College van Beroep voor het Bedrijfsleven. De Raad bevordert de kwaliteit en eenheid van de rechtspraak, verzorgt de financiën, houdt toezicht en ondersteunt de bedrijfsvoering bij de gerechten. De Raad spreekt zelf geen recht. In dit artikelonderdeel wordt de totstandkoming van de bijdrage van de Minister aan de Raad voor de rechtspraak toegelicht.

Prijsafspraken

In het besluit Financiering Rechtspraak 2005 is bepaald dat de prijzen voor de Rechtspraak voor een periode van drie jaar worden vastgesteld en opgenomen in de begroting van JenV. Er zijn met de Rvdr prijsafspraken gemaakt voor de periode 2026-2028. Met deze prijsafspraken is er voor de Rechtspraak extra geld beschikbaar gekomen in de vorm van een aantal oplopende reeksen. Voor 2026 zal er ten opzichte van 2025 met name meer geld beschikbaar komen voor het primaire proces, zowel in het algemeen, als specifiek naar aanleiding van nieuwe  regelgeving en jurisprudentie. Daarnaast is er extra geld beschikbaar voor beveiliging en AI.

Instroom, financiering en productie

Conform de Wet op de rechterlijke organisatie heeft de Rvdr zijn begro­tingsvoorstel ingediend bij de Minister voor Rechtsbescherming op basis van de in- en uitstroomramingen uit onder andere het Prognosemodel Justitiële ketens, daarbij nog uitgaand van de prijzen zoals zijn vastgelegd in het Prijsakkoord 2023-2025. De instroom en verwachte uitstroom zijn hoger dan de prognoses die ten grondslag liggen aan de begroting 2025.

Met deze bijdrage is onderstaande productieafspraak met de Raad voor de rechtspraak gemaakt.

Toelichting

In de mutatie in de bijdrage aan de Rvdr is onder meer compensatie voor loon- en prijsontwikkeling (loon- en prijsbijstelling) verwerkt, een verhoging vanaf 2026 vanwege het aantal geraamde rechtszaken (Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ)) en een verhoging voor de jaren 2026 en 2027 vanwege een geraamde toename van het aantal vreemdelingenzaken (Meerjaren Productie Prognoses (MPP) Vreemdelingenketen). Het kabinet heeft ten aanzien van de geraamde instroomontwikkelingen in de PMJ een ingroeipad gehanteerd. Dit heeft ertoe geleid dat de ingediende begroting (zie hoofdstuk 6) van de Raad voor de rechtspraak niet volledig is gehonoreerd. Als het aantal zaken zich ontwikkelt volgens de prognoses, kunnen de doorlooptijden van de diverse zaken gaan oplopen.

Subsidies

Subsidie Rechtspleging

De subsidie Rechtspleging betreft met name een subsidie aan de Nederlandse Vereniging voor de Rechtspraak (NVvR).

Subsidie Wetgeving

De subsidie Wetgeving betreft een subsidie aan de Stichting Recht en Overheid (Academie voor Wetgeving en Academie voor Overheidsjuristen) en aan het Nederlandse Juristencomité voor de mensenrechten (NJCM).

Ontvangsten

Griffierechten

Het Ministerie van JenV ontvangt griffierechten van burgers, overheden, bedrijven en ander rechtspersonen die civiele of bestuursrechtelijke procedures starten.

3.3 Artikel 33. Veiligheid en criminaliteitsbestrijding

A. Algemene doelstelling

Een veiligere samenleving door een doelmatige en effectieve rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding, en door versterking van de bestuurlijke aanpak van criminaliteit door de decentrale overheden.

B. Rol en verantwoordelijkheid

Opsporing en vervolging

Het Ministerie van JenV bevordert en draagt bij aan een rechtvaardige, effectieve en integrale rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding (preventief en repressief) op lokaal, regionaal, landelijk en internationaal niveau. Binnen de rechtstatelijke kaders stelt het Ministerie van JenV het opsporings- en vervolgingsapparaat zo goed als mogelijk in staat om zijn taak uit te oefenen. Doel is een veiliger Nederland, met structureel dalende criminaliteitscijfers.

De Minister heeft een regisserende rol en is beleidsverantwoordelijk voor het landelijke opsporings- en vervolgingsbeleid en financiert daartoe onder andere het Openbaar Ministerie (OM) en het Nationaal Forensisch Instituut (NFI).

Het OM is belast met de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde (Wet op de rechterlijke organisatie). Het voert het gezag over de opsporing door politie en bijzondere opsporingsdiensten, beslist over de vervolging van strafbare feiten en ziet erop toe dat de opgelegde straf naar behoren wordt uitgevoerd.

Veiligheid en lokaal bestuur

Op het gebied van veiligheid en lokaal bestuur heeft de Minister een stimulerende rol en is hij belast met het ontwikkelen van visie, beleid en samen­werkingsvormen op het terrein van de bestuurlijke aanpak van onveiligheid en criminaliteit.

Inspanningen zijn erop gericht het lokaal bestuur en het bedrijfsleven zo effectief en efficiënt als mogelijk in staat te stellen de veiligheid te vergroten en weerbaar te maken tegen onveiligheid en criminaliteit met een integrale en preventieve aanpak. Het Ministerie van JenV is verantwoordelijk voor de (wettelijke) toerusting van de burgemeester ten aanzien van zijn openbare orde taak en ondersteunt publieke en private partners bij het tegengaan van criminaliteit. Onder andere door het beschikbaar stellen van instrumenten voor het bewaken van de bestuurlijke integriteit (Bibob) en de inzet door de Regionale Informatie- en Expertise Centra (RIEC’s).

Het Ministerie van JenV faciliteert en ondersteunt de aanpak van de meest voorkomende vormen van overlast, zoals overlast gerelateerd aan gastvrij en veilig betaald voetbal en de jaarwisseling. Dit wordt ingevuld samen met het lokale bestuur, onder andere via structureel overleg met de VNG en gemeenten.

Het Ministerie van JenV is in staatcoalities te vormen die nodig zijn om lokaal bestuur en bedrijfsleven in staat te stellen onveiligheid en criminaliteit te bestrijden.

Binnen het Actieprogramma Veilig Ondernemen 2023-2026 van het Nationaal Platform Criminaliteitsbeheersing wordt door overheid en bedrijfsleven intensief samengewerkt om criminaliteit te voorkomen en terug te dringen. Het Ministerie van JenV stimuleert deze publiek-private samenwerking op nationaal, regionaal en lokaal niveau met een sleutelrol voor de Platforms Veilig Ondernemen. Daarbij ligt de focus op de aanpak van criminaliteit tegen het bedrijfsleven en het (on)bewust faciliteren van criminaliteit door het bedrijfsleven. In dit actieprogramma staan geprioriteerd: de aanpak preventie cybercrime voor het bedrijfsleven, de aanpak georganiseerde ondermijnende criminaliteit en de gebiedsgerichte aanpak van (vermogens)criminaliteit.

Vervolging en berechting van verdachten van het neerhalen van vlucht MH17

De vervolging en berechting van de verdachten van het neerhalen van de vlucht MH17 heeft in Nederland plaatsgevonden onder de Nederlandse wet, ingebed in internationale steun en samenwerking. Hiertoe is nauw samengewerkt met het Ministerie van Buitenlandse Zaken.

C. Beleidswijzigingen

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

De juridisch verplichte bedragen betreffen de bijdragen aan het OM, de bijdragen genoemd onder (inter)nationale organisaties/medeoverheden, de bijdragen aan de agentschappen NFI, Justid en Justis, aan Domeinen Roerende Zaken, Centrale Opvang Slachtoffers van Mensenhandel en het CIOT en aan de ZBO’s College Gerechtelijk Deskundigen en Autoriteit terroristische content en kinderpornografische materiaal (ATKM). Daarnaast zijn de subsidiebedragen en de gerechtskosten juridisch verplicht. De niet juridische verplichte budgetten voor (opdrachten) schadeloosstellingen en onrechtmatige detentie worden op basis van rechtelijke uitspraken uitgeput en zijn derhalve niet vrij besteedbaar.

E. Toelichting op de financiële instrumenten

33.1 Apparaatsuitgaven Openbaar Ministerie

Openbaar Ministerie (OM)

Het OM is de enige instantie in Nederland die een verdachte voor de strafrechter kan brengen, afgezien van de bijzondere procedure die geldt voor ambtsdelicten van Kamerleden en bewindspersonen. Samen met de rechtspraak is het OM onderdeel van de rechterlijke macht. Het OM zorgt ervoor dat strafbare feiten worden opgespoord en vervolgd. Daarvoor wordt samengewerkt met politie en andere opsporingsdiensten. Het OM is een landelijke organisatie verdeeld over tien arrondissementen. Deze zijn gelijk aan de tien regionale eenheden van de politie. Daarnaast richt het Landelijk Parket zich op de bestrijding van (internationaal) georganiseerde misdaad, bestrijdt het Functioneel Parket criminaliteit op het gebied van milieu, economie en fraude en worden alle beroepen tegen verkeersboetes en eenvoudige misdrijfzaken door het Parket Centrale Verwerking OM (CVOM) behandeld. De zaken waarin hoger beroep wordt aangetekend komen bij een van de vier vestigingen van het Ressortsparket.

Dit budget is bestemd voor de financiering van de apparaatsuitgaven van het OM. Het verschil ten opzichte van 2025 wordt grotendeels verklaard door de loon- en prijsontwikkelingen en daarnaast door enkele aanvullende investeringen ten behoeve van volumeontwikkelingen, de bestrijding van ondermijnende criminaliteit en het nieuwe wetboek van strafvordering.

Het OM realiseert naar verwachting de hieronder genoemde productie.