Nr. 3 MEMORIE VAN TOELICHTING

De paragrafen in het algemeen deel van deze memorie zijn op onderwerp en maatregel gerangschikt. Vanaf paragraaf 2 wordt per maatregel in het wetsvoorstel een toelichting gegeven. In die paragraaf wordt ook per maatregel ingegaan op de doelmatigheid, de doeltreffendheid en de uitvoeringsgevolgen van de maatregel.

Doeltreffendheid is de mate waarin de beleidsmaatregel er naar verwachting in zal slagen om het gestelde beleidsdoel te bereiken. Uiteengezet wordt hoe en in welke mate de in te zetten instrumenten naar verwachting bijdragen aan het realiseren van het doel. De doelmatigheid is de mate waarin dat tegen zo laag mogelijke kosten gebeurt en hoe dat in verhouding staat tot de gestelde doelen. Het kan gaan om budgettaire gevolgen, maar ook om maatschappelijke gevolgen of uitvoeringskosten.

Daarnaast wordt per maatregel in het algemeen deel van deze memorie informatie over een al dan niet beoogde evaluatie of monitoring van de op voorhand ingeschatte doelmatigheid en doeltreffendheid gegeven. Daarbij komt ook de benodigde beleidsinformatie aan bod. Het is belangrijk om voorafgaand aan de implementatie van nieuw beleid te bepalen hoe die informatie wordt vergaard en hoe het beleid zal worden geëvalueerd. Dit draagt bij aan een effectieve toetsing van de effectiviteit en efficiëntie van overheidsbeleid.

Voor de (hypotheek)renteaftrek is vereist dat sprake is van een eigen woning. Om te voorkomen dat de woning vanwege een tijdelijk verblijf elders van de belastingplichtige (bijvoorbeeld een tijdelijke uitzending of overplaatsing) niet langer kan worden aangemerkt als eigen woning is de zogenoemde uitzendregeling opgenomen in de Wet inkomstenbelasting 2001 (Wet IB 2001).3 Deze regeling maakt het mogelijk om gedurende een tijdelijk verblijf elders van de belastingplichtige de woning op verzoek als eigen woning aan te blijven merken. Een van de voorwaarden hierbij is dat de woning in die periode niet bij derden in gebruik is. Ook kinderen, kleinkinderen (bloed- of aanverwanten in de rechte neergaande lijn), partners4 en andere personen die direct voorafgaand aan het tijdelijke verblijf elders van de belastingplichtige gedurende ten minste twaalf aaneengesloten maanden tot het huishouden van de uitgezonden belastingplichtige behoorden, worden in dit kader aangemerkt als derden. Als zij tijdens het tijdelijke verblijf elders van de belastingplichtige in de woning wonen, staat dat de (hypotheek)renteaftrek voor de belastingplichtige in de weg.

Bij besluit van 24 november 2009 is op grond van de hardheidsclausule goedgekeurd dat de uitzendregeling onder voorwaarden kan worden toegepast als kinderen van de belastingplichtige of diens partner jonger zijn dan 27 jaar en zij vanaf het tijdelijke verblijf elders van de belastingplichtige in de woning verblijven.5Bij besluit van 31 oktober 2022 is de goedkeuring uitgebreid naar een verblijf van 1. (stief)kinderen van de belastingplichtige, ongeacht de leeftijd, 2. de partner van de belastingplichtige en 3. andere personen die direct voorafgaand aan het tijdelijke verblijf elders van de belastingplichtige al gedurende ten minste twaalf aaneengesloten maanden tot het huishouden van de elders verblijvende belastingplichtige behoorden.6Het besef was gegroeid dat het niet (langer) kunnen toepassen van de uitzendregeling in deze situaties te streng uitpakt. De belastingplichtige die tijdelijk elders verblijft, ervaart het namelijk in het algemeen niet zo dat hij zijn woning ter beschikking stelt aan een derde als diens genoemde familieleden of (voormalige) huisgenoten in de woning achterblijven, aangezien hij in die situatie in het algemeen zijn woning op elk gewenst moment weer als hoofdverblijf kan betrekken. Een andere reden om de uitzendregeling uit te breiden is omdat de financiële gevolgen voor de belastingplichtige van het niet (meer) van toepassing zijn van de eigenwoningregeling in de genoemde situaties ongewenst groot kunnen zijn. Genoemde besluiten worden met dit voorstel grotendeels gecodificeerd.7 De regeling wordt hierbij ten opzichte van laatstgenoemd besluit zodanig uitgebreid dat ook (achter)kleinkinderen (bloed- of aanverwanten in de rechte neergaande lijn) in de woning kunnen verblijven zonder gevolgen voor de renteaftrek van de belastingplichtige. Hiervoor is gekozen om te voorkomen dat de uitzendregeling niet meer van toepassing is als het kind van de belastingplichtige dat achterblijft in de woning bevalt van een kind. Om de regeling niet onnodig te compliceren is de uitbreiding tot bloed- of aanverwanten in de rechte neergaande lijn niet beperkt tot deze situaties. Omdat de voorgestelde maatregelen technisch van aard zijn, passen ze binnen het kader van een verzamelwet. Er worden geen veranderingen van de huidige praktijk voorgesteld, omdat dit een codificatie van bestaand beleid betreft. Dit geldt ook voor de toevoeging van een aantal groepen aan de bepalingen.

Met deze maatregel kunnen (stief)kinderen, (stief)(achter)kleinkinderen en de partner van de belastingplichtige zonder gevolgen voor de renteaftrek van de belastingplichtige in de eigen woning van de belastingplichtige verblijven, terwijl de belastingplichtige tijdelijk elders verblijft. Het is – net als in laatstgenoemde besluit – hierbij niet van belang of de (stief)kinderen, de (stief)(achter)kleinkinderen of de partner van de belastingplichtige vóór de tijdelijke uitzending tot het huishouden van de belastingplichtige behoorden. Daarnaast worden zoals gezegd ook personen die direct voorafgaand aan het tijdelijke verblijf elders van de belastingplichtige ten minste twaalf aaneengesloten maanden tot het huishouden van de belastingplichtige behoorden niet aangemerkt als derden. Dit kan bijvoorbeeld een hulpbehoevende ouder zijn. Ten slotte geldt in alle gevallen de voorwaarde dat de woning om niet ter beschikking wordt gesteld.

Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat wel een hoger eigenwoningforfait geldt als gebruik wordt gemaakt van deze regeling.8

Een belastingplichtige met een alimentatieverplichting kan deze in het kader van een echtscheiding of scheiding van tafel en bed afkopen door met de afkoopsom een lijfrente aan te kopen voor de gewezen echtgenoot. De premie voor deze lijfrente is onder voorwaarden fiscaal aftrekbaar als een persoonsgebonden aftrekpost. Een van de voorwaarden vanuit de Wet IB 2001 voor deze fiscale faciliteit is dat de belastingplichtige de lijfrentepremie aan een professionele verzekeringsmaatschappij betaalt.11

Een vergelijkbare situatie geldt als een belastingplichtige in het kader van een echtscheiding of scheiding van tafel en bed een lijfrentepremie wil storten voor de (gewezen) echtgenoot die gerechtigd is tot de verrekening van pensioenrechten. De premie voor deze lijfrente kwalificeert onder voorwaarden als onderhoudsverplichting die fiscaal aftrekbaar is als een persoonsgebonden aftrekpost. Een van de voorwaarden voor deze fiscale faciliteit in de Wet IB 2001 is dat de belastingplichtige de lijfrentepremie aan een professionele verzekeringsmaatschappij betaalt.12

In het Verzamelbesluit lijfrenten is voor deze situaties goedgekeurd dat ook het overmaken van een bedrag naar een lijfrenterekening of een lijfrentebeleggingsrecht bij een bank, een beleggingsonderneming, een beheerder van een beleggingsinstelling of een instelling voor collectieve belegging in effecten kwalificeert zodat dit bedrag fiscaal aftrekbaar is als persoonsgebonden aftrekpost.13 Het gaat hier in principe – ook vanuit fiscale wetgeving bezien – om sterk vergelijkbare producten die bovendien alle in box 1 fiscaal gefaciliteerd zijn in de opbouwfase. Voorgesteld wordt dit beleid te codificeren.

De Wet LB 1964 voorziet in een delegatiegrondslag om in lagere regelgeving regels te stellen voor de situatie dat een werknemer aan het eind van zijn loopbaan in deeltijd gaat werken.18 Dit is uitgewerkt in het Uitvoeringsbesluit loonbelasting 1965 (UBLB 1965).19 Indien een werknemer minder gaat werken in de periode die aanvangt tien jaar direct voorafgaand aan de in de pensioenregeling vastgestelde ingangsdatum, is het op grond van de regels in het UBLB 1965 onder voorwaarden mogelijk dat de pensioenopbouw van het ouderdomspensioen en het partnerpensioen bij overlijden op of na pensioendatum kan worden gecontinueerd zonder dat rekening wordt gehouden met de vermindering van de arbeidsduur en daarmee de vermindering van het loon. Voor het partnerpensioen bij overlijden vóór pensioendatum is echter niet geregeld dat bij een vermindering van de arbeidsduur, waardoor het loon lager wordt, de dekking ongewijzigd gecontinueerd kan worden. De huidige wettelijke bepalingen, zoals deze met de invoering van de Wtp per 1 juli 2023 zijn komen te luiden, voorzien hier namelijk niet in.

Voorgesteld wordt om in de Wet LB 1964 een delegatiegrondslag op te nemen zodat ook voor het partnerpensioen bij overlijden vóór pensioendatum in lagere regelgeving hiervoor regels gesteld kunnen worden, op vergelijkbare wijze als reeds voor het ouderdomspensioen en het partnerpensioen bij overlijden op of na pensioendatum geldt.

Voorgesteld wordt ook te bepalen dat aan deze lagere regelgeving terugwerkende kracht kan worden verleend zodat deze verruiming ook geldt voor een eventueel reeds ingegaan partnerpensioen bij overlijden vóór pensioendatum waarbij voor het verzekerd partnerpensioen bijvoorbeeld geen rekening is gehouden met een vermindering van het loon vanwege de vermindering van de arbeidsduur zoals dat ook al gebruikelijk was voor de inwerkingtreding van de Wtp.

Daarnaast is in de Wet LB 1964 bepaald dat het mogelijk is om in afwijking van de minimale franchise een lagere franchise te hanteren.20 Deze mogelijkheid tot het hanteren van een lagere franchise is uitgewerkt in het UBLB 1965.21 Voor de situatie dat de pensioenopbouw plaatsvindt op basis van een leeftijdsafhankelijke premie is dat met de invoering van de Wtp per 1 juli 2023 niet expliciet geregeld. Daarom wordt voorgesteld om in de Wet LB 1964 eveneens een delegatiegrondslag op te nemen waarmee wettelijk wordt vastgelegd dat een lagere franchise ook in die situatie mogelijk is.22

Het doel van de voorgestelde maatregel is om een efficiencyslag te bereiken ten aanzien van de inkomensverklaring als controle-instrument voor de status van KBB zonder de controlemogelijkheden van de Belastingdienst op dit punt weg te nemen. De voorgestelde maatregel vermindert enerzijds de druk op de controlecapaciteit van de Belastingdienst en komt anderzijds het doenvermogen van burgers ten goede. De inspecteur kan echter, bijvoorbeeld indien er gerede twijfel bestaat over het al dan niet voldaan zijn aan de voorwaarden voor de kwalificatie als KBB, in individuele gevallen verzoeken om een inkomensverklaring.

De uitvoeringsprocessen bij de Belastingdienst zijn zo ingericht dat een Nederlandse modelinkomensverklaring25 automatisch kan worden in- en uitgelezen en worden verwerkt in de systemen, waarna de aangifte automatisch (opnieuw) kan worden gewogen op risico's met behulp van de gegevens van de inkomensverklaring. Een handmatige beoordeling is dan slechts noodzakelijk indien er niettemin nog steeds risico's worden geconstateerd op basis van de aangeleverde inkomensverklaring. In die gevallen waarin het verstrekken van een Nederlandse modelinkomensverklaring praktisch wel mogelijk blijft, zorgt de eis van die Nederlandse modelverklaring ervoor dat het toezicht doelmatig kan worden uitgevoerd met zo min mogelijk handmatige handelingen.

Voor het alternatief – het beoordelen van andere bewijsmiddelen als uitgangspunt nemen – is niet gekozen. Dit omdat het beoordelen van deze bewijsmiddelen, welke bijna altijd zijn opgesteld in een andere taal, zoals buitenlandse inkomensverklaringen of belastingaanslagen, in het geheel niet geautomatiseerd kan worden ingericht. Dit zou aanzienlijke vertragingen opleveren in het vaststellen van de aanslag wanneer de belastingplichtige wel aan zijn bewijslast moet voldoen om aannemelijk te maken dat wordt voldaan aan de materiële eisen. Dit alternatief is vanuit een dienstverlenende gedachte van de Belastingdienst en gelet op het volume van aangiften waarin belastingplichten zichzelf als eerstejaars KBB aanmerken niet wenselijk, omdat er toch altijd enig toezicht zal moeten worden uitgeoefend op, met name, het voldoen aan de inkomenseis. De voorgestelde wetswijziging heeft geen uitvoeringsgevolgen in de zin van extra benodigde personele capaciteit. Het beoordelen van andere bewijsmiddelen als uitgangspunt zou zorgen voor negatieve uitvoeringsgevolgen voor de Belastingdienst en risico's voor een tijdige vaststelling van de aanslag.

Met de in dit wetsvoorstel voorgestelde aanpassingen van de bezwaarmogelijkheden voor niet verrekende belasting in de vennootschapsbelasting wordt voor de deelnemingsverrekening, de verrekening bij buitenlandse ondernemingswinsten en de verrekening bij voordelen uit hoofde van een gecontroleerd lichaam vastgelegd dat een belastingplichtige niet in elk toekomstig jaar (opnieuw) bezwaar kan maken tegen een voor een eerder jaar reeds bij beschikking vastgesteld over te brengen bedrag. Een belastingplichtige kan bepaalde bedragen met de verschuldigde vennootschapsbelasting verrekenen. Het betreft voor de voorgestelde maatregelen de veronderstelde dan wel daadwerkelijke bedragen aan belasting onder de deelnemingsverrekening, de verrekening bij buitenlandse ondernemingswinsten en de verrekening bij voordelen uit hoofde van een gecontroleerd lichaam. Het kan zijn dat de door belastingplichtige verschuldigde vennootschapsbelasting in een jaar niet toereikend is om deze bedragen aan belasting volledig te verrekenen. Voor elk van die bedragen geldt dat zij in dat geval kunnen worden overgeheveld naar het volgende jaar. Het over te brengen bedrag is voor elk van die bedragen het totaalbedrag aan belasting onder de deelnemingsverrekening, het totaalbedrag aan belasting bij buitenlandse ondernemingswinsten dan wel het totaalbedrag aan belasting bij een gecontroleerd lichaam dat niet in een jaar kan worden verrekend, inclusief de bedragen aan belasting voor elk van die bedragen die reeds in voorgaande jaren niet voor verrekening in aanmerking kwamen. De naar het volgende jaar over te brengen totaalbedragen aan belasting wordt voor elk van die bedragen bij een voor bezwaar vatbare beschikking vastgesteld.

Voorgesteld wordt om vast te leggen dat alleen bezwaar (en beroep) openstaat tegen het bij beschikking vastgestelde bedrag aan over te brengen belasting voor zover dat ziet op het laatste jaar en niet op het bedrag dat eerder bij beschikking is vastgesteld. Daarmee wordt voor de deelnemingsverrekening, de verrekening bij buitenlandse ondernemingswinsten en de verrekening bij voordelen uit hoofde van een gecontroleerd lichaam vastgelegd dat een belastingplichtige niet in elk toekomstig jaar (opnieuw) bezwaar kan maken tegen een voor een eerder jaar reeds bij beschikking vastgesteld over te brengen bedrag. Daardoor staat, zoals gebruikelijk in de fiscaliteit, tegen een beschikking van de inspecteur eenmaal bezwaar (en beroep) open voor de belastingplichtige. Deze systematiek is analoog aan het vaststellen van een beschikking voor over te brengen voorheffingen en het Besluit voorkoming dubbele belasting 2001, zodat de voorgestelde wijziging bijdraagt aan de coherentie van het wettelijke systeem. De voorgestelde wijziging heeft daarnaast een positief effect op de uitvoerbaarheid van de genoemde verrekeningsbepalingen. Het voorstel is derhalve bedoeld om de coherentie en de uitvoerbaarheid van het wettelijke systeem van verrekeningsbepalingen te vergroten en is om deze reden opgenomen in dit verzamelwetsvoorstel.

In het beleidsbesluit is aangegeven dat het arrest van de HR aanleiding geeft om te bezien of de Wet OB 1968 kan worden aangepast om de vrijstelling voor leveringen en diensten van sociale en culturele aard te handhaven voor bepaalde winstbeogende instellingen als bedoeld in Bijlage B.31 Dat is het geval omdat de door de HR geconstateerde omissie onbedoeld is. Dit wetsvoorstel beoogt daarvoor de wettelijke basis te creëren. Voorgesteld wordt in de Wet OB 1968 expliciet op te nemen dat bij algemene maatregel van bestuur kan worden afgeweken van de voorwaarde van het niet-winst beogen. De in de Algemene aantekening in Bijlage B aangewezen winstbeogende instellingen vallen daardoor van rechtswege (weer) onder de vrijstelling uit de Wet OB 1968.

Er wordt niet voorzien in overgangsrecht, omdat de wijziging feitelijk de bestaande situatie continueert. Na het arrest is in een beleidsbesluit goedgekeurd dat winstbeogende ondernemers toch de btw-vrijstelling mochten (blijven) toepassen. Ondernemers die daar geen gebruik van hebben gemaakt, hebben hun diensten dus (tijdelijk) btw-belast aangeboden. Via het beleidsbesluit zijn zij echter vooraf op de hoogte gebracht over de mogelijkheid dat de Wet OB 1968 zou worden aangepast. Met eventuele gevolgen van hun keuze (bijvoorbeeld herzienings-btw) hebben zij dus vooraf rekening kunnen houden. Met het arrest van de HR is ook de reikwijdte van de btw-vrijstelling verruimd voor schuldhulpverlening en maatschappelijk werk. Dit had tot gevolg dat niet-winstbeogende ondernemers die dergelijke diensten verlenen vanaf de datum van het arrest verplicht werden om de btw-vrijstelling toe te passen. Dit betekende ook dat zij daardoor eventueel herzienings-btw verschuldigd werden. Winstbeogende ondernemers die dergelijke diensten verlenen, konden op dat moment ervoor kiezen om de beleidsmatige goedkeuring voor het toepassen van de btw-vrijstelling wel of niet toe te passen. Ondernemers die destijds de keuze maakten om hun diensten btw-belast te blijven aanbieden, zijn nu verplicht om alsnog de btw-vrijstelling toe te passen. Ook deze ondernemers zijn daardoor eventueel herzienings-btw verschuldigd.

Het kabinet acht de voorgestelde maatregel, gezien de omvang en reikwijdte ervan, niet geschikt voor een zelfstandig wetstraject. Ook ontbreekt de politieke en maatschappelijke urgentie en de budgettaire omvang die opname in een spoedtraject, zoals het Belastingplan, zou rechtvaardigen. Desondanks hebben de gesprekken met de geraakte sector duidelijk gemaakt dat een éénduidige btw-behandeling op korte termijn erg gewenst is, om de betrokken partijen snel meer rechtszekerheid en een gelijker speelveld te garanderen. Het kabinet heeft daarom ervoor gekozen deze maatregel mee te laten lopen in dit wetstraject, dat een duidelijk tijdpad kent maar ook alle betrokken partijen de ruimte biedt voor hun inbreng.

De in de derde alinea van de Algemene aantekening bij Bijlage B bedoelde winstbeogende ondernemers hebben kortstondig (vanaf 14 april 2023 tot 1 januari 2026) een keuzerecht om de daarvóór verplichte vrijstelling van btw niet toe te passen. Vanaf het van kracht worden van de voorgestelde maatregel vervalt dit keuzerecht en is toepassing van de vrijstelling van btw wederom verplicht.

Dit kan ertoe leiden dat winstbeogende ondernemers die vanaf 14 april 2023 zogenoemde investeringsgoederen hebben aangeschaft de daarop betrekking hebbende voordruk-btw gedeeltelijk weer moeten terugbetalen, te beginnen in 2026. Dit gevolg is voor de ondernemers die het betreft steeds duidelijk geweest. Te verwachten valt daarom dat deze ondernemers een weloverwogen keuze hebben gemaakt. Mede gelet op de relatief korte periode waarover het keuzerecht mogelijk is, wordt verwacht dat een zogenoemde herziening van btw zich slechts in een beperkt aantal gevallen zal voordoen.

Aangezien de voorgestelde maatregel niet nieuw is, maar een «herleven» van de status quo van vóór 14 april 2023, is de verwachting dat de uitvoeringsgevolgen voor de Belastingdienst erg beperkt zullen zijn.

De Wet implementatie Richtlijn kleineondernemersregeling heeft tot gevolg dat per 1 januari 2025 de bijzondere regeling voor kleine ondernemers in de Wet OB 1968 is gewijzigd. Vanaf 1 januari 2025 kunnen in Nederland gevestigde ondernemers in andere lidstaten de aldaar geldende kleineondernemersregeling toepassen. De ondernemers die hiervan gebruikmaken zijn verplicht om bij de aanmelding en daarna elk kalenderkwartaal omzetinformatie te verstrekken. Deze periodieke rapportages vormen onderdeel van een sluitend rapportagesysteem op basis waarvan lidstaten van de Europese Unie (EU) vervolgens kunnen beoordelen of de ondernemer voldoet aan de toepassingsvereisten van hun kleineondernemersregeling.

De betreffende bepalingen in de Wet OB 1968 zijn echter met betrekking tot informatieverstrekking bij toepassing van de Europese kleineondernemersregeling vatbaar voor meerdere lezingen en kunnen daardoor abusievelijk de indruk wekken dat een ondernemer reeds eerder in de voorafgaande kennisgeving verstrekte informatie nogmaals moet aanleveren of over een periode geen informatie hoeft aan te leveren. Dit is niet in lijn met het bovengeschetste uitgangspunt van de op elkaar aansluitende periodieke rapportages bij toepassing van de kleineondernemersregeling in een andere lidstaat. Voorliggend wetsvoorstel neemt deze onduidelijkheden weg en voorkomt daarmee onbedoelde dubbele rapportage van informatie of het niet verstrekken van informatie over een bepaalde periode bij aanvang van de regeling.

In de AWR is bepaald dat zowel een verzuim- als vergrijpboete kan worden opgelegd als een belasting- of inhoudingsplichtige (opzettelijk of grofschuldig bij een vergrijpboete) de belasting die op aangifte moet worden voldaan of afgedragen niet, gedeeltelijk niet, dan wel niet binnen de in de belastingwet gestelde termijn heeft betaald.38 Hoewel blijkens de wetsgeschiedenis bij de invoering van de vergrijpboetebepaling is bedoeld een mogelijkheid te creëren om «alle jegens wie naheffing kan plaatsvinden»39 te kunnen beboeten, bevat de wettekst een lacune als gevolg waarvan in sommige situaties aan een ander dan de belasting- of inhoudingsplichtige geen boete kan worden opgelegd, terwijl bij hem wel kan worden nageheven. Dat volgt uit een arrest van de HR dat ziet op een vergrijpboete.40 Die lacune doet zich ook voor bij de verzuimboetebepaling die immers een zelfde achtergrond en formulering kent als de vergrijpboetebepaling.41 Daarom wordt voorgesteld ook die bepaling te wijzigen.

De zaak die bij de HR voorlag betrof een belanghebbende die gebruikte personenauto’s met een Nederlands kenteken opkocht van particulieren en het merendeel daarvan verkocht aan kopers in het buitenland. In de jaren 2013–2016 heeft hij voor bijna alle verkopen om teruggaaf van belasting van personenauto’s en motorrijwielen verzocht en is hem die ook verleend. Na een boekenonderzoek heeft de inspecteur vastgesteld dat die teruggaven ten onrechte zijn verleend. Hij heeft vervolgens een naheffingsaanslag42 en vergrijpboetes43 opgelegd. In deze procedure was in geschil of de vergrijpboete kan worden opgelegd aan een ander dan de belasting- of inhoudingsplichtige, omdat aan die ander ten onrechte of tot een te hoog bedrag teruggaven van belasting zijn verleend en diegene opzettelijk of grofschuldig om die teruggaven van belasting heeft verzocht, terwijl de belastingwet in de gegeven omstandigheden niet in een dergelijke teruggaaf voorziet. Doordat in de boetebepaling44 een verwijzing ontbrak naar de regel dat naheffing ook kan geschieden aan degene aan wie ten onrechte, of tot een te hoog bedrag, vrijstelling of vermindering van inhouding dan wel teruggaaf is verleend, kon in deze situatie aan de belanghebbende geen boete worden opgelegd, oordeelde de HR op ambtshalve bijgebrachte gronden. Deze maatregel is opgenomen in dit verzamelwetsvoorstel omdat deze reparatiemaatregel niet van een omvang en complexiteit is dat het een afzonderlijk wetsvoorstel rechtvaardigt.

Door vernummering van een artikel in de Algemene douanewet (Adw) worden de bepalingen inzake het verstrekken van gegevens en inlichtingen in één paragraaf ondergebracht. Met deze aanpassing wordt geen inhoudelijke wijziging beoogd. In verband met de verplaatsing van het artikel wordt ook de aanhef van de betreffende paragraaf aangepast om de inhoud van de paragraaf beter weer te geven.

Daarnaast wordt met een wijziging van de Adw duidelijk gemaakt dat indien bezwaar wordt gemaakt tegen een uitnodiging tot betaling dit bezwaar betrekking kan hebben op alle bedragen die in die op het aanslagbiljet zijn genoemd. Met ingang van 1 januari 2023 is namelijk onduidelijkheid ontstaan over de uitwerking van de aanpassing van de AWR met betrekking tot bezwaar tegen bedragen van beschikkingen die zijn verenigd op één aanslagbiljet. Een belanghebbende is door de wijziging niet genoodzaakt meerdere bezwaarschriften in te dienen. Met de voorgestelde wijziging van de Adw wordt de onduidelijkheid weggenomen en wordt in de Adw dezelfde regeling getroffen die in de AWR reeds geldt. Bij de invoering van de regeling in de AWR viel de Adw abusievelijk buiten de reikwijdte van de regeling, hetgeen nu wordt hersteld. Doel en strekking van de regeling in de AWR (artikel 24a, tweede lid) en de regeling in de Adw (artikel 8:2, derde lid) zijn hetzelfde. Voor een uitgebreide toelichting van de regeling in de Adw wordt daarom verwezen naar de toelichting bij de invoering van artikel 24a AWR.48 Met het voorstelde artikel 8:2, derde lid, Adw wordt de leemte in rechtsbescherming van de belanghebbende opgevuld die na de invoering van artikel 24a, tweede lid, AWR onbedoeld ontstond in de Adw.

Een algemeen nut beogende instelling (ANBI) is een instelling die uitsluitend of nagenoeg uitsluitend (dus voor ten minste 90%) het algemeen nut dient en bovendien aan een aantal andere voorwaarden voldoet. Zo geldt sinds 1 januari 2014 voor ANBI’s uit het oogpunt van transparantie een publicatieverplichting (het openbaar maken van diverse gegevens via internet).50 Deze jaarlijkse publicatie mag op de eigen website of op een andere website plaatsvinden. Voorbeelden van gegevens die jaarlijks openbaar moeten worden gemaakt, zijn de doelstelling volgens de regelgeving van de instelling, de hoofdlijnen van het actuele beleidsplan, het verslag van de activiteiten, de bestuurssamenstelling en de financiële gegevens.51 Met ingang van 1 januari 2021 geldt voor de publicatieverplichting een standaardformulier voor grotere ANBI’s.52 In het kader van de genoemde publicatieverplichting kan worden opgemerkt dat in het register van ANBI’s dat op de website van de Belastingdienst is opgenomen, een beperkt deel van de hiervoor genoemde gegevens is opgenomen. Genoemd register bevat alleen de statutaire naam, de vestigingsplaats, het zogenoemde Rechtspersonen en Samenwerkingsverbanden Informatienummer (RSIN)53, een websiteadres, de ingangsdatum van de ANBI-status en voor instellingen die geen ANBI-status meer hebben de einddatum en intrekkingsdatum.54

Op verzoek van het toenmalige kabinet heeft een commissie van deskundigen zich gebogen over de regels die gelden voor een ANBI. Deze commissie heeft haar bevindingen en aanbevelingen opgenomen in het rapport ʽToezicht op algemeen nutʼ dat 21 juni 2022 naar de Tweede Kamer is verzonden.55 In het rapport is geconstateerd dat de informatiepositie van het ANBI-team van de Belastingdienst moet worden versterkt. Dit leidde tot de aanbeveling om de registratie van ANBI’s, het systematisch verzamelen van gegevens over ANBI’s en de communicatie met ANBI’s te digitaliseren. De commissie stelde voor dat de informatie die ANBI’s verplicht zijn te publiceren op een eigen of andere website ook gestructureerd op één centraal punt beschikbaar komt voor het algemeen publiek. Het portal moet ook geschikt zijn voor het indienen van informatie voor de aanvraag van de ANBI-status. Omdat de Belastingdienst een fiscale geheimhoudingsplicht heeft, adviseerde de commissie de publicatie te realiseren via het reeds bestaande Register Erkende Goede Doelen dat het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) onderhoudt.56

De inzet van het kabinet is om de informatiepositie van de Belastingdienst te versterken met als doel het toezicht op de naleving van de ANBI-regelgeving te verbeteren. Met het onderhavige voorstel wordt daartoe een wijziging van de AWR voorgesteld. Deze wetswijziging bestaat uit twee elementen.

Ten eerste wordt voorgesteld te regelen dat al het inkomend en uitgaand berichtenverkeer tussen de ANBI en de Belastingdienst gestructureerd – via elektronische weg – plaatsvindt door een aanpassing van de AWR.59 Hiermee wordt een wettelijke grondslag gecreëerd voor het bij ministeriële regeling60 aanwijzen van een portal waar ANBI-gegevens digitaal aangeleverd en verwerkt worden (werktitel: portal-ANBI toezicht). Deze wettelijke grondslag biedt tevens de mogelijkheid tot het bij ministeriële regeling opnemen van uitzonderingen voor bijvoorbeeld de kleine(re) ANBI’s. De portal-ANBI toezicht valt onder de verantwoordelijkheid van de Belastingdienst. Deze portal dient ertoe de registratie van ANBI’s, het systematisch verzamelen van gegevens over ANBI’s en de communicatie met ANBI’s te digitaliseren in het kader van het verbeteren van het toezicht van de Belastingdienst (ANBI Expertisecentrum).

Ten tweede wordt een wettelijke grondslag gecreëerd voor het bij ministeriële regeling aanwijzen van een portal waarmee invulling wordt gegeven aan de publicatieverplichting van elke ANBI. Op grond van dit wetsvoorstel wordt elke ANBI verplicht om de gegevens voor de publicatieverplichting met betrekking tot de betreffende ANBI via een standaardformulier te publiceren door aanlevering (zoals hiervoor is toegelicht) langs elektronische weg via een centraal digitaal punt dat wordt gefaciliteerd door de Belastingdienst (werktitel: portal-ANBI publicatieplicht). De gepubliceerde gegevens zijn via dit centraal digitaal punt voor het algemene publiek toegankelijk. Er is gekozen voor een gescheiden portal voor de publicatieplicht, zodat de verantwoordelijkheid voor de inhoud en tijdigheid van de gegevens net als nu blijft berusten bij de ANBI zelf. Hiermee wordt ook verantwoordelijkheid daarvan en administratieve lasten inzake het verwerken van (persoons-)gegevens voor de Belastingdienst voorkomen.

Indien uitzonderingen voor het verplicht digitaal aanleveren van alle berichten tussen een ANBI en Belastingdienst wenselijk zijn, worden deze uitzonderingen opgenomen in de Regeling EBV. Mogelijk zijn er meer aanpassingen in de Regeling EBV noodzakelijk. Uitgangspunt is dat alle ANBI’s onder de verplichting vallen. Er zal in overleg met de filantropiesector worden bezien op welke wijze het beste uitvoering kan worden gegeven aan de verplichting voor ANBI’s om het berichtenverkeer langs elektronische weg te laten plaatsvinden, rekening houdend met de mogelijkheden van ANBI’s van (zeer) geringe grootte, bijvoorbeeld ANBI’s die worden gedreven door vrijwilligers. Van het totale aantal ANBI’s van circa 45.000 is een zeer klein deel – ongeveer 400 – niet in Nederland gevestigd. Bij de ontwikkeling van de portals is het noodzakelijk zoveel mogelijk te voorkomen dat de portals niet voldoen aan vanuit het EU-recht administratieve voorschriften zoals taaleisen61 en toegangseisen62 en tot een belemmering van het vrij verkeer van kapitaal leiden.Voor zover dat niet kan worden voorkomen, vraagt dit om een rechtvaardiging. Het is denkbaar dat ter verbetering van het toezicht meer gegevens worden verlangd in het portal-ANBI toezicht dan thans voor de publicatieverplichting het geval is. Dit kan tevens bijdragen aan een beter inzicht in de ANBI-populatie voor analyses en onderzoeksdoeleinden. Het kan daarbij gaan om de vraag om welke soort ANBI het gaat. Zo kan zoals nu al voor de publicatieplicht voor de grotere ANBI’s het geval is, onderscheid worden gemaakt tussen fondsenwervende instellingen, vermogensfondsen, kerkgenootschappen, volkshuisvestingsinstellingen, onderwijsinstellingen, zorginstellingen en overig. Er zijn ANBI’s die bijvoorbeeld een combinatie zijn van deze indeling, die kunnen kiezen voor de volgens hen meest passende indeling. De kwalificatie overige ANBI is bedoeld als restcategorie. Daarnaast zal rekening worden gehouden met het feit dat een ANBI niet altijd in één categorie voor haar doel en werkzaamheden valt.63 Een deel van de fondsenwervende instellingen heeft een CBF-Erkenning.64 In dat geval kan naar verwachting worden volstaan met de gegevens in het zogenoemde Erkenningspaspoort van het CBF. Voor een religieuze instelling kan de vraag zijn of de ANBI is aangesloten bij het CIO.65 Dit is relevant vanwege het bestaande convenant tussen de Belastingdienst en het CIO. Andere vragen zouden kunnen zijn of sprake is van toezicht elders en zo ja, door welke instantie, of er een raad van toezicht is, de URL waar de andere ANBI-gegevens zijn te raadplegen, in welke branche de ANBI primair actief is, de omvang van het eventuele stamvermogen66 en of de ANBI actief is in algemeennutinvesteringen.67 Over de eventuele uitbreiding van de verlangde gegevens zal overleg met de filantropiesector plaatsvinden voordat de benodigde wijziging van de betreffende ministeriële regeling plaatsvindt.

De aanpassing van de UR AWR 1994 vanwege de aanpassing in de publicatieplicht is naar verwachting beperkt tot een verduidelijking dat de publicatie op internet moet plaatsvinden via het portal-ANBI publicatieplicht.

De voorgestelde maatregel betreft enerzijds de codificatie van een reeds geldend besluit. Daarnaast gaat het niet om een omvangrijke of complexe wijziging, waardoor is gekozen om deze maatregel op te nemen in deze verzamelwet. De aard van de wijziging rechtvaardigt geen afzonderlijk wetsvoorstel.

Aangezien met deze maatregel de wet wordt gewijzigd – waarbij wordt aangesloten bij bestaande regelgeving – wordt tevens van de gelegenheid gebruikgemaakt om enkele beperkte wijzigingen in de IW 1990 door te voeren. Deze wijzigingen zijn technisch van aard en gericht op het herstellen van een lacune, hetgeen bijdraagt aan een werkbaar juridisch kader voor de invordering van rijksbelastingen. Gezien het niet-ingrijpende karakter van deze voorgestelde aanpassingen, wordt verwacht dat deze wijzigingen niet politiek omstreden zullen zijn.

De voorgestelde maatregel voorziet enerzijds in de codificatie van het Besluit geruisloze omzetting en anderzijds in het herstel van een omissie, zodat het voor onbepaalde tijd verleende uitstel van betaling kan worden beëindigd wanneer de verkrijger van de aandelen of winstbewijzen een verboden handeling heeft verricht.

Door het codificeren van het Besluit geruisloze omzetting krijgt het renteloze uitstel de noodzakelijke wettelijke basis. Deze formalisering draagt daarnaast bij aan een verbeterde rechtsbescherming van de belastingschuldige.

Met het herstel van de omissie wordt een geconstateerde lacune verholpen. Het uitstel van betaling – dat voor onbepaalde tijd wordt verleend – kan tussentijds worden beëindigd wanneer een verboden handeling heeft plaatsgevonden. De huidige tekst maakt dit echter niet mogelijk indien de belastingschuldige zijn aandelen of winstbewijzen heeft overgedragen en de verkrijger van deze aandelen of winstbewijzen de verboden handeling heeft verricht.

Na de voorgestelde wijziging kan de ontvanger het uitstel van betaling beëindigen wanneer de houder van de aandelen of winstbewijzen een verboden handeling heeft verricht. Bovendien worden de omissies in de gelieerde kwijtscheldingsfaciliteit en de aansprakelijkheidsbepaling gerepareerd.

Op basis van bovenstaande kan worden geconcludeerd dat de voorgestelde wijzigingen zowel doeltreffend als doelmatig zijn.

De uitvoeringsgevolgen van de voorgestelde wijzigingen zijn zeer beperkt. Het betreft in wezen een codificatie van een beleidsbesluit waaraan al geruime tijd uitvoering wordt gegeven, zodat er geen extra inspanningen voor de Belastingdienst noodzakelijk zijn. Bovendien maakt de voorgestelde wijziging het mogelijk om in bepaalde situaties het bijzondere uitstel te beëindigen, ook wanneer de aandeelhouder en de belastingschuldige verschillend zijn. Het betreffende verzoek, dat door de Belastingdienst is ingediend, biedt de mogelijkheid om het bijzondere uitstel te beëindigen en de belastingaanslag alsnog te innen.

De voorgestelde wijzigingen zijn door de Belastingdienst beoordeeld door middel van een uitvoeringstoets. De Belastingdienst acht de maatregel uitvoerbaar en verwacht dat de gevolgen voor de uitvoering zeer beperkt zullen zijn.

De motorrijtuigenbelasting is nauw verweven met de provinciale opcenten. De afgelopen jaren zijn wijzigingen doorgevoerd binnen de motorrijtuigenbelasting met het oog op het stimuleren van emissievrije motorrijtuigen, het verminderen van fiscale regelingen en het verbeteren van de aansluiting op de gegevens van de Dienst Wegverkeer (RDW). Ook voor 2025 en verder worden aanpassingen voorzien. Nadere bestudering van de wetgeving die als gevolg van voorgaande inzet is ontstaan, laat zien dat de provinciale opcenten op twee onderdelen aangepast dienen te worden om in samenhang met de motorrijtuigenbelasting door de Belastingdienst te kunnen worden uitgevoerd. Met dit wetsvoorstel komt het specifieke tarief binnen de opcenten met ingang van 1 januari 2026 te vervallen voor een personenauto die is ingericht voor het vervoer van paarden ten behoeve van de paardensport en uitsluitend niet-beroepsmatig wordt gebruikt. Voor kampeerauto’s gaat bij aanvaarding van het wetsvoorstel binnen de provinciale opcenten met ingang van 1 januari 2026 een halftarief gelden en komt een einde aan het onderscheid tussen particulier en bedrijfsmatig gehouden kampeerauto’s. Deze twee aanpassingen zijn via het Belastingplan 2024 (BP 2024) voor het rijksdeel al geregeld met ingang van 1 januari 2026. De aanpassingen zijn abusievelijk echter niet verwerkt in de wetgeving voor de provinciale opcenten. Die aanpassingen zijn echter wel eerder beoogd en noodzakelijk voor de Belastingdienst om de provinciale opcenten voor de provincies te kunnen uitvoeren. Om te borgen dat de motorrijtuigenbelasting en de provinciale opcenten met ingang van 1 januari 2026 in samenhang door de Belastingdienst kunnen worden uitgevoerd, is de aanpassing opgenomen in de Fiscale Verzamelwet 2026.

De aanpassingen hebben voor het rijk geen budgettaire consequenties. De aanpassingen hebben wel budgettaire gevolgen voor de provincies, aangezien de provinciale opcenten een eigen belastingmiddel van de provincies betreft.

Als de geraamde inkomsten voor het rijk en provincies van de motorrijtuigenbelasting onderscheidenlijk de opcenten voor 202487 als uitgangspunt wordt genomen, is het budgettaire belang voor provincies bij deze maatregelen respectievelijk € 29 miljoen (kampeerauto) en € 750.000 (paardenvervoer). Dit is echter een onderschatting, omdat voor een deel van de auto’s (in het bijzonder bestelauto’s) wel motorrijtuigenbelasting wordt betaald, maar geen provinciale opcenten (dit geldt voor ongeveer 15% van de inkomsten voor het rijk). Rekening houdend met dit effect is de verwachting dat het gaat om € 34 miljoen (kampeerauto) en € 900.000 (paardenvervoer). Provincies kunnen er voor kiezen om deze extra opbrengsten te gebruiken voor de verlaging van de opcenten.

Op 1 januari 2024 is de Wet compensatie wegens selectie aan de poort en daarmee de wettelijke grondslag in werking getreden om burgers te compenseren van wie aangiften inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen niet op voor fiscaal toezicht relevante en objectieve criteria zijn geselecteerd en vervolgens in het nadeel van de burger zijn gecorrigeerd. Het kabinet is tot deze (onverplichte) compensatieregeling gekomen, omdat – ondanks het ontbreken van een juridische verplichting tot schadevergoeding – het volgens het kabinet niet juist is geweest dat aangiften inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen enkel zijn geselecteerd op karakteristieken van de burger die (fiscaal) niet relevant zijn. Aangiften inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen dienen volgens het kabinet enkel op voor fiscaal toezicht relevante en objectieve criteria te worden geselecteerd. De hoogte van de compensatie is gekoppeld aan de correctie op het verzamelinkomen in de aangifte inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen die heeft plaatsgevonden. Door de compensatie te koppelen aan de correctie die op het verzamelinkomen heeft plaatsgevonden, wordt volgens het kabinet voldoende recht gedaan aan de fout die door de inspecteur van de Belastingdienst is gemaakt en kan worden voorkomen dat de compensatieregeling minder gunstig is voor de belanghebbende dan als de compensatie plaatsvindt door middel van een ambtshalve vermindering.

Aangiften inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen die mogelijk niet op voor fiscaal toezicht relevante en objectieve criteria zijn geselecteerd, zijn door de inspecteur van de Belastingdienst opnieuw beoordeeld om vast te stellen of sprake is geweest van een selectie op niet-fiscaal relevante en objectieve criteria (een zogenoemde onterechte selectie). Als bij de herbeoordeling voor de selectie geen voor fiscaal toezicht relevante en objectieve criteria worden gevonden en daarmee de selectie derhalve onterecht is geweest, kent de inspecteur de betreffende burger een compensatie toe. Er zijn ongeveer 10.300 aangiften inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen opnieuw beoordeeld. Hieruit is gebleken dat ongeveer 2.200 aangiften inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen onterecht zijn geselecteerd. Bij het onderzoek naar de aangiften inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen is voorts gebleken dat een omvangrijk gedeelte van de burgers dat in aanmerking komt voor een compensatie reeds is overleden voor de inwerkingtreding van de Wet compensatie wegens selectie aan de poort, te weten 1 januari 2024, en daarmee is overleden voordat de compensatie daadwerkelijk zou kunnen worden toegekend. Ongeveer 450 burgers van wie een aangifte inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen onterecht is geselecteerd en vervolgens is gecorrigeerd, zijn reeds overleden voordat de compensatie zou kunnen worden toegekend.

Na het overlijden van de burger van wie de aangifte inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen onterecht is geselecteerd, is het niet meer mogelijk de compensatie ambtshalve toe te kennen. Dit betekent dat de compensatie na het overlijden van de burger van wie de aangifte inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen ten onrechte is geselecteerd niet automatisch wordt toegekend aan eventuele nabestaanden. Bij inwerkingtreding van de Wet compensatie wegens selectie aan de poort is niet voorzien in een regeling voor nabestaanden van een overleden burger die in aanmerking zou zijn gekomen voor de compensatieregeling als hij niet voor toekenning van de compensatie zou zijn overleden. Dit hangt onder meer samen met dat pas kort voor inwerkingtreding van de eerdergenoemde wet gedurende het onderzoek naar de aangiften inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen die mogelijk onterecht zijn geselecteerd, is gebleken dat een omvangrijk gedeelte van de onderzoekspopulatie reeds is overleden en daarmee behoefte bestaat aan een nabestaandenregeling om op een grote schaal herstel te kunnen bieden. Bij ongeveer 450 burgers geen herstel bieden en daarenboven ook niet na het overlijden van deze burgers bij hun nabestaanden acht het kabinet niet wenselijk en zou afbreuk kunnen doen aan de compensatieregeling, terwijl juist gepoogd wordt het vertrouwen in de overheid en met name in de Belastingdienst te herstellen. Het kabinet wenst daarom nu op korte termijn in een nabestaandenregeling te voorzien, zodat de compensatie ook aan nabestaanden kan worden uitgekeerd. Hiermee kan volgens het kabinet breed herstel worden geboden en recht worden gedaan aan de fout die is gemaakt.

Het kabinet wenst in een nabestaandenregeling te voorzien en de compensatie te kunnen uitkeren aan nabestaanden niet vanwege eventueel leed of schade die de nabestaande heeft ervaren door de onterechte afwijzing, maar gezien de achtergrond van de compensatieregeling. Hiervoor is toegelicht dat de compensatieregeling ziet op het onverplicht compenseren van burgers van wie een aangifte inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen ten onrechte is geselecteerd, althans selecties waarbij niet kan worden vastgesteld dat de selectie van aangiften inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen heeft plaatsgevonden op fiscale gronden. Indien niet aannemelijk kan worden gemaakt dat een selectie op fiscale gronden heeft plaatsgevonden, valt daarmee niet uit te sluiten dat bij de selectie van de aangifte inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen mogelijk sprake is geweest van een schending van een grondrecht, zoals een schending van het verbod op discriminatie naar afkomst of geloofsovertuiging.88 Een onterechte selectie van een aangifte inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen – en daarmee een mogelijke schending van een grondrecht − had nooit mogen gebeuren. Deze onterechte selecties vormen de aanleiding voor een ruimhartige compensatie. De omstandigheid dat het bij de Wet compensatie wegens selectie aan de poort mogelijk gaat om een schending van een grondrecht van een burger, weegt volgens het kabinet zwaar bij de vraag of alsnog moet worden voorzien in een nabestaandenregeling en daarmee moet worden afgeweken van het uitgangspunt dat bij het overlijden van een burger die bij leven recht op een compensatie heeft, de compensatie komt te vervallen indien die nog niet is toegekend. Het kabinet acht het passend − gezien de ernst van de fout die ten grondslag ligt aan de compensatie − om de compensatie te kunnen toekennen aan nabestaanden als de burger van wie de aangifte inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen onterecht is geselecteerd is overleden voordat de compensatie daadwerkelijk zou kunnen worden toegekend. Hiermee wordt recht gedaan aan de fout die is gemaakt en sluit de nabestaandenregeling aan op één van de uitgangspunten van de compensatieregeling.

Het voorgaande hangt samen met dat tussen de onterechte selectie en het moment dat de inspecteur een compensatie daadwerkelijk gaat toekennen een aanzienlijke periode kan zitten. In sommige gevallen gaat het om meer dan tien jaar. Een compensatie kan sinds 1 januari 2024 worden toegekend, terwijl de Wet compensatie wegens selectie aan de poort betrekking heeft op aangiften inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen over de kalenderjaren 2012 tot en met 2019. Het kabinet acht het niet juist om bedragen welke op grond van de Wet compensatie wegens selectie aan de poort in beginsel moeten worden uitbetaald − omdat die bedragen het gevolg zijn geweest van een onterechte selectie waarbij mogelijk sprake is geweest van een schending van een grondrecht − niet te hoeven toekennen en uitkeren enkel doordat de burger reeds is overleden, temeer nu een omvangrijk deel van de onderzoekspopulatie is overleden voordat de inspecteur de compensatie heeft kunnen toekennen. Het voorgaande past ook niet goed bij een ruimhartig compensatiebeleid dat wegens de mogelijke schending van een grondrecht van burger is vormgegeven en zou betekenen dat op kleinere schaal herstel zou worden geboden.

Voorts wordt opgemerkt dat bij de vormgeving van de compensatieregeling het alternatief is overwogen van compensatie via een ambtshalve vermindering van de aanslag inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen die ten onrechte is geselecteerd. Onder andere vanwege de uitvoerbaarheid van de compensatieregeling is echter gekozen voor compensatie door middel van het toekennen van een forfaitair bedrag. Als er was gekozen voor compensatie via een ambtshalve vermindering van de aanslag inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen, dan hadden de wettelijke erfgenamen het bedrag kunnen ontvangen via de ambtshalve vermindering van de aanslag inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen van de overledene. In tegenstelling tot de huidige compensatieregeling in de vorm van toekenning van een forfaitair bedrag zou in geval van de route van een ambtshalve vermindering de compensatie dan dus wel terecht kunnen komen bij een ander dan de burger van wie de aangifte inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen onterecht is geselecteerd, nadat die burger is overleden. Bij het vormgeven van de compensatieregeling heeft het kabinet overwogen dat een forfaitaire compensatie niet minder gunstig voor de burger mag zijn dan in de situatie dat de compensatie plaatsvindt door middel van een ambtshalve vermindering.89 Dit heeft ook te gelden voor de nabestaandenregeling. Als mogelijk wordt gemaakt dat nabestaanden de compensatie toegekend kunnen krijgen als de burger van wie de aangifte onterecht is geselecteerd reeds is overleden voor toekenning van de compensatie, dient hierbij ook gekeken te worden naar wat als was gekozen voor compensatie via ambtshalve vermindering. Gezien het voorgaande ziet het kabinet geen ruimte om bij de nabestaandenregeling te kiezen voor een andere vorm van compensatie, bijvoorbeeld compensatie door een vast bedrag. Compensatie door een vast bedrag sluit niet aan op het uitgangspunt van de compensatieregeling dat de manier van compenseren voor burgers niet minder gunstig mag zijn dan compenseren via ambtshalve vermindering. Het kabinet acht het daarom ook passend om de compensatie aan anderen te kunnen toekennen als de burger van wie een aangifte inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen onterecht is geselecteerd voor toekenning van de compensatie is overleden.

Het kabinet heeft besloten om de nabestaandenregeling geen betrekking te laten hebben op de mogelijkheid tot een aanvullende compensatie die is opgenomen in de Wet compensatie wegens selectie aan de poort.90 Gezien het karakter van de mogelijkheid tot een aanvullende compensatie – waarbij de nadruk ligt op het directe nadeel dat is geleden en niet zozeer op de erkenning van leed dat de burger van wie een aangifte onterecht is geselecteerd heeft kunnen ervaren – wordt het niet opportuun geacht om de mogelijkheid tot het doen van een verzoek om aanvullende compensatie open te stellen voor nabestaanden.

Voor de vormgeving van de nabestaandenregeling is overwogen om het wettelijk erfrecht te volgen of te kiezen voor een regeling waarbij de wet specifieke nabestaanden aanwijst, de zogenaamde aangewezen nabestaanden. Uiteindelijk is gekozen voor een nabestaandenregeling met aangewezen nabestaanden, te weten de fiscaal partner op het moment van overlijden of, indien die er niet is, de kinderen van de overledene.91 Voor een nabestaandenregeling met deze aangewezen nabestaanden is hoofdzakelijk gekozen vanwege de uitvoerbaarheid van de nabestaandenregeling. Een nabestaandenregeling waarbij sprake is van aangewezen nabestaanden (de fiscale partner of kinderen van de overledene) vergroot de uitvoerbaarheid van de regeling. De inspecteur kan immers redelijk eenvoudig achterhalen wie de fiscale partner is geweest op het moment dat de burger is komen te overlijden. Hetzelfde geldt in principe ook voor de kinderen van de overledene. Voor het kunnen toekennen van een compensatie is dus in principe niet eerst een uitgebreid en grondig onderzoek nodig. De inspecteur kan bij aangewezen nabestaanden op relatief korte termijn de compensatie alsnog toekennen en uitkeren. Daarnaast sluit de keuze voor aangewezen nabestaanden, waarbij het de fiscale partner of kinderen van de overledene betreft, aan op nabestaandenregelingen in andere tegemoetkomings- en compensatieregelingen zoals bij de Wet hersteloperatie toeslagen.

Het kabinet wenst de compensatieregeling op korte termijn af te ronden. Het onderzoek naar alle aangiften is reeds in 2024 afgerond en er is al in kaart gebracht welke burgers reeds zijn overleden voor toekenning van de compensatie. Daarnaast heeft de compensatieregeling betrekking op aangiften die al enige tijd geleden onterecht zijn geselecteerd. Afronding op korte termijn is afhankelijk van de voorgestelde nabestaandenregeling. Het moment dat de voorgestelde nabestaanderegeling van kracht zal zijn, zal bepalend zijn voor wanneer de gehele compensatieregeling kan worden afgerond. Het kabinet stuurt daarom op dit punt aan op inwerkingtreding per 1 januari 2026. Bij een latere inwerkingtreding dan 1 januari 2026 is de kans groter dat mutaties plaatsvinden in de nabestaandenpopulatie door het overlijden van nabestaanden. Om de voornoemde datum te halen is de wijziging van de Wet compensatie wegens selectie aan de poort in de onderhavige verzamelwet opgenomen.

In eerste instantie zal de inspecteur bezien of de betrokken burger bij overlijden een fiscale partner had. Indien er geen fiscale partner (in leven) is, komt de compensatie ten goede aan de kinderen van de betrokken burger of de kinderen van de (voormalige) echtgenoot of (voormalige) geregistreerde partner van de betrokken burger. Bij meerdere kinderen wordt de compensatie naar evenredigheid over de kinderen verdeeld. Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen minder- en meerderjarige kinderen.

Ondanks dat de inspecteur actief op zoek gaat naar de nabestaanden, kan het voorkomen dat de inspecteur een nabestaande – een kind − niet kan achterhalen of niet weet dat er meer nabestaanden zijn dan dat volgt uit het onderzoek van de Belastingdienst. Hiervan kan sprake zijn als een kind in het buitenland woont en geen Nederlands burgerservicenummer (bsn) heeft. De compensatie kan dan dus niet ambtshalve aan deze kinderen van de overledene worden toegekend. Het voorgaande geldt niet voor de fiscale partner van de overledene. De fiscale partner van de overledenen zal altijd bekend moeten zijn, anders kan deze persoon ook niet als fiscale partner worden aangemerkt.

Kinderen die niet bij de inspecteur bekend zijn, kunnen zelf een aanvraag tot toekenning van de compensatie doen. Een aanvraag kan direct na inwerkingtreding van de voorgestelde wijziging van de Wet compensatie wegens selectie aan de poort – en uiteraard pas na het overlijden van de burger van wie een aangifte inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen onterecht is geselecteerd – worden gedaan. De aanvraag dient voor 1 januari 2027 te worden gedaan, oftewel binnen één jaar na wijziging van de Wet compensatie wegens selectie aan de poort. Een aanmeldperiode van twaalf maanden geeft de nabestaande voldoende tijd om zich aan te melden, temeer omdat in principe het onderzoek naar de betreffende aangiften reeds is afgerond. Voorts biedt deze termijn ook duidelijkheid voor de uitvoering. De inspecteur kan dan nauwkeurig inschatten tot welk moment uitvoering gegeven zal moeten worden aan de nabestaandenregeling.

Indien een kind een aanvraag tot toekenning van de compensatie doet en deze wordt toegewezen, dan is de hoogte van het bedrag dat hij ontvangt gelijk aan het bedrag dat reeds andere kinderen per persoon ambtshalve of op aanvraag hebben ontvangen. Dit geldt uiteraard alleen als er ook sprake is van andere kinderen die ambtshalve of op aanvraag de compensatie hebben ontvangen. Als er geen sprake is van andere kinderen die ambtshalve of op aanvraag de compensatie reeds hebben ontvangen, dan wordt de compensatie verdeeld over de kinderen die een verzoek tot toekenning van de compensatie hebben gedaan en de inspecteur op die aanvragen nog geen besluit heeft genomen. Het kabinet is zich ervan bewust dat de voornoemde mogelijkheid kan betekenen dat het totale bedrag aan compensatie dat wordt uitgekeerd hoger is dan de compensatie die zou worden uitgekeerd as de burger van wie de aangifte onterecht is geselecteerd nog in leven zou zijn. Bij de vormgeving is dit risico beschouwd en zijn alternatieven onderzocht. Deze alternatieven stuiten echter op nadelen worden niet als passend of wenselijk gezien. Voorts wordt het risico hierop laag ingeschat, temeer omdat maar in een zeer beperkt aantal gevallen sprake zal zijn van niet bij de Belastingdienst bekende kinderen.

Bij de vormgeving van de compensatieregeling selectie aan de poort is reeds aandacht besteed aan een eventuele doorwerking van een compensatie in het ontvangstjaar naar bijvoorbeeld het recht op een inkomensafhankelijke regeling of bijstandsuitkering.92 Voor een nabestaande geldt hetzelfde als voor een burger van wie de aangifte inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen onterecht is geselecteerd een compensatie ontvangt. De compensatie heeft geen relatie met winst, loon of werkzaamheid en is geen fiscale bron van inkomen.93

Als de nabestaande ervoor kiest om de compensatie op zijn bank- of spaarrekening te laten staan, kan dit wél tot gevolg hebben dat deze compensatie tot het (fiscale) vermogen van deze nabestaande zal worden gerekend, bijvoorbeeld bij zijn aanvraag voor een aangifte inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen. Gelet daarop is het mogelijk dat de te ontvangen compensatie bij de aangifte inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen in het jaar volgend op het jaar waarin deze compensatie is uitgekeerd gevolgen heeft voor het vast te stellen vermogen. Ook hier geldt dat − net als bij burgers van wie de aangifte inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen onterecht is geselecteerd − het gezien de vermogensnorm die hierbij van toepassing is het niet opportuun wordt geacht om de compensatie bij dit fiscale gebied uit te zonderen. Bij het voornoemde fiscale gebied is derhalve niet in een vermogensuitzondering voorzien. Bij het toekennen van de compensatie zal de Belastingdienst de nabestaande attenderen op de mogelijke gevolgen als de compensatie wordt gespaard en daarmee tot het (fiscale) vermogen gaat behoren.

Ten aanzien van het recht op een bijstandsuitkering of een inkomensafhankelijke regeling is wel voorzien in een vermogensuitzondering, omdat bij die gebieden sprake is van andere – in bepaalde gevallen lagere – vermogensnormen. Een mogelijke (onwenselijke) doorwerking van de compensatie naar het recht op een bijstandsuitkering wordt voorkomen door de uitzondering die is opgenomen in de Regeling Participatiewet, IOAW en IOAZ.94 Uit de eerdergenoemde regeling volgt dat de compensatie niet tot het inkomen en vermogen van de burger in het kader van een bijstandsuitkering wordt gerekend. Voor een eventuele doorwerking naar een inkomensafhankelijke regeling zal met ingang van 1 januari 2025 een soortgelijke uitzondering worden opgenomen in de Uitvoeringsregeling Algemene wet inkomensafhankelijke regelingen.

Het doel van de voorgestelde maatregel is om de compensatie aan iemand anders dan de burger van wie de aangifte inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen onterecht is geselecteerd te kunnen toekennen, als deze burger reeds is overleden voordat de compensatie door de inspecteur aan hem is toegekend. Door de voorgestelde nabestaandenregeling wordt dit doel bereikt, waarbij door te kiezen voor aangewezen nabestaanden de compensatie wordt toegekend aan (waarschijnlijk) de personen die dicht bij de overledene hebben gestaan. Voorts draagt de voorgestelde mogelijkheid van het doen van een aanvraag door een nabestaande bij aan het doel van de voorgestelde regeling. Hiermee kunnen nabestaanden die niet bij de inspecteur bekend zijn ook in aanmerking komen voor de compensatie. Gezien het voorgaande wordt de voorgestelde maatregel doeltreffend en doelmatig geacht.

Gelet op het bijzondere (specifieke) karakter van de compensatieregeling en de voorgestelde nabestaandenregeling in combinatie met de omstandigheid dat binnen een redelijke termijn de compensaties aan nabestaanden kunnen zijn uitgekeerd, wordt een evaluatie niet opportuun geacht. Het voorgaande laat onverlet dat bij uitvoering van de nabestaandenregeling, wordt gemonitord of het proces voldoet en wordt het proces indien nodig aangepast.

Het principiële karakter van het keuzerecht neemt niet weg dat het mogelijk moet zijn om op het keuzerecht uitzonderingen te maken. Er gelden thans drie uitzonderingsmogelijkheden: voor bepaalde berichten, groepen personen en omstandigheden. De wet regelt dat hiervoor bij ministeriële regeling uitzonderingen kunnen worden gemaakt.

De keuzeregeling is ingevoerd, maar de inwerkingtredingsdatum moet nog bij koninklijk besluit worden vastgesteld, omdat de benodigde systeemaanpassingen dienen te worden doorgevoerd bij de Belastingdienst om te kunnen voldoen aan de keuzeregeling.

Daarnaast worden in dit wetsvoorstel bij inkomend berichtenverkeer de drie uitzonderingsmogelijkheden uitgebreid met bepaalde administratieplichtigen en ANBI’s. Bij uitgaand berichtenverkeer worden ANBI’s toegevoegd aan de uitzonderingsmogelijkheid. De toevoeging van ANBI’s vloeit voort uit een nieuwe wettelijke verplichting voor ANBI’s.

Voor de toevoeging van groepen administratieplichtigen gaat het voor deze wettelijke bepalingen specifiek om administratieplichtigen die bij of krachtens wettelijk voorschrift aan de Belastingdienst of Dienst Toeslagen gegevens over derden zoals belastingplichtigen of toeslaggerechtigden moeten aanleveren. Hierbij valt te denken aan verzekeraars die over bepaalde verzekeringsproducten renseigneren ten behoeve van de vooringevulde aangifte inkomstenbelasting of kinderopvangorganisaties die gegevens van kinderen en ouders aan de Dienst Toeslagen moeten verstrekken ten behoeve van het vaststellen van (de omvang van) het recht op kinderopvangtoeslag van de ouders. De huidige (gedelegeerde) bepalingen over de wijze van verstrekking van dergelijke gegevens behoeven een verduidelijking in die zin dat wordt geëxpliciteerd dat voor deze administratieplichtigen een bepaald portaal en een bepaald inlogmiddel kan worden voorgeschreven, bijvoorbeeld om te borgen dat wordt voldaan aan Europese regelgeving omtrent veilig en betrouwbaar berichtenverkeer, te weten de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) en de Verordening (EU) nr. 910/2014 van het Europees parlement en de Raad van 23 juli 2014 betreffende elektronische identificatie en vertrouwensdiensten voor elektronische transacties in de interne markt en tot intrekking van Richtlijn 1999/93/EG (hierna: eIDAS-verordening). Bij deze verduidelijking wordt gekozen voor opname in de betreffende bepalingen over het inkomend berichtenverkeer in de algemene wetten (Awir, AWR en IW 1990) omdat dit systematisch gezien de meest logische plek is en dat ook bijdraagt aan de vindbaarheid van de grondslag.

Per maatregel is middels de doenvermogenscan een inschatting gemaakt van de «doenlijkheid». Het gaat er dan om in hoeverre een maatregel (direct) kan leiden tot (problematische) belasting van het doenvermogen van de betreffende burgers en/of ondernemers.

Secundaire effecten van maatregelen zijn effecten die het doenvermogen kunnen beïnvloeden, bijvoorbeeld via inkomenseffecten. Secundaire effecten worden hieronder bij de inschatting van de doenlijkheid van maatregelen buiten beschouwing gelaten. Bij het doenvermogen wordt gekeken naar een aantal factoren zoals:

• • op welke groep burgers en/of ondernemers is het wetsvoorstel van toepassing;

• • welke extra acties worden er van deze doelgroep gevraagd ten opzichte van de huidige situatie; en

• • in hoeverre kunnen deze acties samenvallen met omstandigheden die het doenvermogen kunnen inperken, zoals financiële stress en life events.

In Nederland gevestigde ondernemers die gebruik willen maken van een kleineondernemersregeling in een andere lidstaat, kunnen zich bij de Nederlandse inspecteur aan- of afmelden voor deze regeling in die lidstaat. Bij aanmelding en vervolgens per kalenderkwartaal moet de ondernemer informatie over zijn omzet verstrekken. Deze centrale aan- en afmeldprocedure, gecombineerd met een centrale informatieverstrekking, verlaagt het beroep op het doenvermogen van de ondernemer, omdat de ondernemer zich niet langer afzonderlijk in andere lidstaten hoeft te registreren voor btw-doeleinden of aldaar aangiften hoeft te doen.

De onderhavige maatregel verduidelijkt de procedure voor informatieverstrekking indien een ondernemer opteert voor toepassing van de kleineondernemersregeling in een andere lidstaat. Hierdoor wordt het mogelijk om binnen de Unie op een geharmoniseerde manier van deze regeling gebruik te maken. Vanuit dit perspectief wordt verwacht dat deze wijziging geen extra beroep doet op het doenvermogen van burgers of bedrijven

Voor alle ANBI’s zullen de gevolgen van de invoering van de centraal aangeleverde digitale gegevens voor de publicatieverplichting (portal-ANBI publicatieplicht) beperkt zijn.

Voor grote ANBI’s die worden geleid door professionals zullen de gevolgen van de invoering van de portal-ANBI toezicht relatief beperkt zijn. Voor ANBI’s van (zeer) geringe grootte, bijvoorbeeld ANBI’s die worden gedreven door vrijwilligers zullen de gevolgen van de invoering van de portal-ANBI toezicht groter kunnen zijn. Dit is een punt voor overleg met de filantropiesector, mede om de gevolgen voor de administratieve lastendruk zo goed mogelijk te kunnen inschatten en zo beperkt mogelijk te houden.

Alle maatregelen die hieronder niet afzonderlijk worden behandeld hebben geen of slechts zeer beperkte structurele gevolgen voor de administratieve lasten voor burgers en bedrijven.

Alle maatregelen uit dit wetsvoorstel zijn voorgelegd aan het Adviescollege Toetsing Regeldruk (ATR). De ATR heeft het wetsvoorstel niet voor formeel advies geselecteerd.

Voor de aangewezen instellingen die prestaties verrichten in het sociaal of maatschappelijk domein zorgt deze aanpassing ervoor dat het beleid eenduidig en voor iedereen gelijk geldend is. Dat het beleid eenduidig en voor iedereen gelijk geldend is, is tevens een wens van de sector in de schuldhulpverlening en bewindvoering. Dit blijkt uit consultatie van de sector. Aan deze wens komt het kabinet dus tegemoet met dit voorstel. Het is mogelijk dat niet alle sectoren die geraakt worden door het arrest van de HR zijn geconsulteerd. Deze sectoren zijn echter wel in de gelegenheid geweest om te reageren via de internetconsultatie. Het kabinet is er voorstander van om voor alle betreffende sectoren het beleid eenduidig en voor iedereen gelijk geldend te laten zijn. Die omstandigheid heeft in algemene zin een positief effect op het ondernemerschap binnen die sectoren. Eenduidig en stabiel overheidsbeleid stelt ondernemers immers in staat om hun ondernemingsbeslissingen over een langere periode met meer zekerheid te nemen. Met deze aanpassing wordt het verplicht voor de aangewezen instellingen die winst beogen de btw-vrijstelling toe te passen. Dit heeft als resultaat dat bepaalde prestaties in het sociaal of maatschappelijke domein zonder berekening van btw worden verricht en daarmee toegankelijker worden.

Daarnaast heeft de HR geoordeeld dat diensten gericht op het voorkomen van problematische schulden dan wel terugval en diensten op het gebied van beschermingsbewind en curatele100 onder de reikwijdte van de sociaal-culturele vrijstelling voor maatschappelijk werk of schuldhulpverlening vallen. Die ruimere uitleg betekent dat winstbeogende ondernemers die vóór het arrest van de HR dergelijke diensten btw-belast verleenden na deze wetswijziging voor die diensten in de vrijstelling worden betrokken. Dit is geen direct gevolg van de wetswijziging, maar het gevolg van de ruimere uitleg die de HR aan de sociaal-culturele vrijstelling heeft gegeven. De voorgestelde wetswijziging beoogt enkel de omissie te herstellen die de betreffende bepaling uit Bijlage B zijn werking ontnam. Voor niet-winstbeogende ondernemers die zulke diensten verlenen heeft het arrest tot gevolg gehad dat de btw-vrijstelling direct verplicht moest worden toegepast. Mede uit het oogpunt van een gelijke behandeling wordt niet in overgangsrecht voorzien voor winstbeogende ondernemers.

Het kabinet hecht grote waarde aan het samenspel tussen beleid en uitvoering.

Het is belangrijk om samen met de uitvoering tot een effectief beleid te komen waarmee een bijdrage kan worden geleverd aan het oplossen van maatschappelijke opgaven. Het is daarbij niet alleen belangrijk dat maatregelen op individueel niveau uitvoerbaar zijn, maar dat ook een wetsvoorstel in zijn geheel uitvoerbaar is. Hiermee wordt eventuele verdringing in het portfolio zichtbaar. Er wordt daarom vroegtijdig een beeld gedeeld van alle beleidsopdrachten die mogelijk door de Belastingdienst, Douane en Dienst Toeslagen moeten worden uitgevoerd.

Naar aanleiding van het arrest van de HR zijn, voorafgaand aan het uitwerken van de maatregel en de internetconsultatie, gesprekken gevoerd met meerdere koepelorganisaties uit de sector schuldhulpverlening en bewindvoering. Uit deze gesprekken bleek vooral de wens naar beleid dat eenduidig en voor iedereen gelijk geldend is. Dat wil zeggen dat winstbeogende en niet-winstbeogende instellingen voor de btw op eenzelfde manier behandeld zouden moeten worden om concurrentieverstoring binnen deze sector tegen te gaan. Hieraan komt het kabinet tegemoet.

De internetconsultatie van dit wetsvoorstel heeft geleid tot tientallen reacties, allemaal afkomstig uit de sector schuldhulpverlening en bewindvoering. Hieruit blijkt dat men zich voornamelijk zorgen maakt over de volgende onderwerpen: 1) een kostenstijging door het verlies van btw-aftrekrecht en door herzienings-btw op reeds aangeschafte bedrijfsmiddelen, 2) stijgende administratieve lasten door het moeten splitsen in vrijgestelde en btw-belaste prestaties, 3) de kwalificatie van werkzaamheden die al dan niet onder de btw-vrijstelling vallen en 4) het feit dat de door het Ministerie van Justitie en Veiligheid vastgestelde tarieven voor deze sector de afgelopen jaren onvoldoende verhoogd zijn om de uitbreiding van het takenpakket te dekken.

Verder suggereert GDN dat voor de verschillende typen ANBI’s (zoals fondsenwervende organisaties, vermogensfondsen etc.) een passend standaardformulier voor de portal-publicatieplicht beschikbaar moet zijn met als doel een beter inzicht in de samenstelling van het totale ANBI-bestand. Ook het CBF Toezicht op goeddoen merkt op dat bij de inrichting van de portal-publicatieplicht hier rekening mee moet worden gehouden. Het CBF stelt in dit verband voor dat de ANBI een link op het formulier moet plaatsen die verwijst naar de data bij een externe toezichthouder, zodat het publiek enige vorm van validatie heeft. Bij de uitwerking van het portal-publicatieplicht zullen dit belangrijke punten zijn. De Belastingdienst gaat bij de uitwerking met de filantropiesector in gesprek.

De NOV gaat er terecht van uit dat met de invoering van het portal-publicatieplicht de publicatieverplichting op de website van de ANBI zelf of een ander platform komt te vervallen.

De suggesties die de NOV doet vanuit het klantperspectief zullen eveneens worden bekeken bij de concrete uitwerking van beide portals. Tot slot merkt GDN terecht op dat de bestaande werkwijzen op basis van bijvoorbeeld een convenant bij de overgang naar de portals specifieke aandacht van de Belastingdienst verdienen.

De NOB is verheugd over het voornemen tot invoering van een portal voor de publicatieverplichting en een portal voor het toezicht maar signaleert wel enige aandachtspunten. De NOB merkt op dat het doel van de publicatieplicht is het publieksvertrouwen in ANBI’s te versterken en daarmee een niet-fiscaal doel dient. Volgens de NOB is niet duidelijk hoe de gevraagde extra informatie van de uitbreiding van de publicatieplicht helpt om het publieksvertrouwen te versterken. Daarnaast vindt de NOB de gesuggereerde aanvullingen onduidelijk. Er wordt verzocht dit per voorgestelde uitbreiding af te wegen en in het uiteindelijke wetsvoorstel toe te lichten waarom hiermee een bijdrage wordt geleverd aan de doelstelling van de publicatieplicht. De publicatieplicht is per 1 januari 2014 ingevoerd om uitvoering te geven aan de motie Omtzigt/Van Vliet.103De gedachte achter die motie, dat ANBI’s vanwege de fiscale voordelen die zij genieten transparant dienen te zijn, is door het toenmalig kabinet ten volle onderschreven.104Het gaat om informatie die van belang is voor transparantie en verantwoording in de filantropische sector. Vanuit publieksbelang wordt meer (gratis) transparantie geëist van de ANBI’s. Dit publieksbelang kan worden omschreven als het belang dat belastingbetalers, donateurs en begunstigden hebben bij inzicht in het functioneren van de filantropische sector.105 De bedoeling van een uitbreiding van de publicatieplicht is om het inzicht in een ANBI te verbeteren en daarnaast het systematische inzicht in ANBI’s te vergroten. In de concepttoelichting is een aantal suggesties voor aanvullende gegevens opgenomen. Zo is een van de gedachten dat het voor de verschillende doelgroepen handig kan zijn als in één oogopslag in het portal-ANBI publicatieplicht duidelijk wordt welke ANBI’s bijvoorbeeld zijn aan te merken als een fondsenwervende instelling, welke ANBI’s zich bezighouden met algemeen nut-investeringen en in welke branche een ANBI grosso modo actief is. Voor het standaardformulier voor grotere ANBI’s wordt nu al onderscheid gemaakt in verschillende categorieën ANBI’s. Bij de nadere uitwerking in de UR AWR 1994 zal worden bezien welke aanvullende gegevens in de publicatieverplichting worden opgenomen. Daarbij kan ook de keuze worden gemaakt om deze gegevens niet te verlangen voor het portal- ANBI publicatieplicht maar wel in het portal-ANBI toezicht. Een en ander zal plaatsvinden na overleg met de filantropiesector. Een concept van de aanpassing UR AWR 1994 zal voor internetconsultatie worden voorgelegd.

Voorts constateert de NOB terecht dat momenteel nog niet duidelijk is welke gegevensuitwisseling moet gaan plaatsvinden bij het portal-ANBI toezicht. Op dit punt zal een nadere regeling volgen, de artikelsgewijze toelichting is op dit punt aangevuld. De suggesties van de NOB met betrekking tot de uitwisseling van gegevens tussen het portal-ANBI publicatieplicht en het portal-ANBI toezicht alsmede het berichtenverkeer met ANBI’s worden bij de verdere uitwerking ter harte genomen. Daarnaast adviseert de NOB bij de voorgestelde uitbreiding van artikel 3a AWR naar ANBI’s een opt-out mogelijkheid voor de groep kleine ANBI’s voor wie dit problematisch is.

Tot slot geeft de NOB in overweging om het berichtenverkeer met ANBI’s niet te koppelen aan één persoon aangezien dit kwetsbaar is. Deze overweging is goed te begrijpen maar moet worden afgewogen tegen de veiligheidsrisico’s. Zo is bijvoorbeeld eHerkenning om veiligheidsredenen gekoppeld aan één persoon. Ingeval een ANBI één persoon heeft die volgens het handelsregister vertegenwoordigingsbevoegd is, kan alleen die persoon eHerkenning voor de ANBI aanvragen. Indien een ANBI meerdere personen heeft die volgens het handelsregister vertegenwoordigingsbevoegd zijn dan kan elk van die personen eHerkenning aanvragen.

Social Enterprise NL en de Code Sociale Ondernemingen hebben in hun reactie de suggestie gedaan om in de uitbreiding van de publicatieplicht ook te vragen of een ANBI is opgenomen in het Register van de Code Sociale Ondernemingen.106 Deze suggestie is niet overgenomen omdat een uitbreiding van de publicatiegegevens er vooral toe strekt om naast transparantie een beter inzicht in de samenstelling van de populatie ANBI’s te krijgen en het toezicht op deze manier te verbeteren. Opvolging van deze suggestie draagt daaraan niet bij maar zou wel de administratieve lasten voor alle ANBI’s verhogen. Hierbij zij bedacht dat de voorwaarden om als ANBI te worden aangemerkt (onder andere uitsluitend of nagenoeg uitsluitend (dus voor ten minste 90%) het algemeen nut dienen en voorwaarden omtrent de rechtsvorm) strenger zijn dan de voorwaarden om als een sociale onderneming te worden aangemerkt.

Artikel 3.65, eerste lid, Wet IB 2001 regelt dat op verzoek van de belastingplichtige onder voorwaarden een (fiscaal) geruisloze omzetting kan plaatsvinden van een onderneming in de zin van de inkomstenbelasting (IB-onderneming) in een in de vorm van een door een nv of bv gedreven onderneming. Hierbij wordt de IB-onderneming geacht niet te zijn gestaakt en worden de fiscale reserves (zoals de herinvesteringsreserve) en de stille reserves geruisloos doorgeschoven naar de nv of bv. Artikel 3.65, eerste lid, Wet IB 2001 bewerkstelligt dat de inkomstenbelastingclaim op inkomen uit werk en woning wordt omgezet in een gecombineerde belastingclaim van inkomstenbelasting, ter zake van inkomen uit aanmerkelijk belang, en vennootschapsbelasting. Ten aanzien van buitenlandse belastingplichtigen bestaat de mogelijkheid dat de uit een geruisloze omzetting voortvloeiende aanmerkelijkbelangclaim – als gevolg van verdragstoepassing – niet kan worden geëffectueerd.

Het voorgestelde artikel 7.2, twintigste lid, Wet IB 2001 regelt dat in deze gevallen de stille en fiscale reserves op het tijdstip van de omzetting in beginsel tot de winst uit onderneming worden gerekend. Voor zover zonder de toepassing van artikel 3.65, eerste lid, Wet IB 2001 positieve of negatieve voordelen zouden zijn vrijgesteld door de toepassing van de artikelen 3.11 (vrijstelling voor bosbedrijf) of 3.12 (landbouwvrijstelling) Wet IB 2001 wordt deze winst verlaagd, onderscheidenlijk verhoogd, met deze voordelen. Zodoende wordt voorkomen dat een voorheen niet bestaande inkomstenbelastingclaim wordt gevestigd op hetgeen waarop een objectieve vrijstelling van toepassing is. Op grond van het voorgestelde artikel 2.8, tweede lid, Wet IB 2001 wordt deze winst uit onderneming aangemerkt als te conserveren inkomen, zodat dit inkomen niet wordt meegenomen in het belastbare inkomen uit werk en woning voor de bepaling van de op grond van een gewone aanslag over een kalenderjaar verschuldigde inkomstenbelasting.

Voor de toepassing van artikel 2.7, eerste lid, Wet IB 2001 wordt de over het te conserveren inkomen verschuldigde belasting berekend aan de hand van de voor het belastbare inkomen uit werk en woning geldende tarieftabel. De inkomstenbelastingclaim die op dit te conserveren inkomen rust, dient echter te worden omgezet in een vennootschapsbelastingclaim en een inkomstenbelastingclaim ter zake van inkomen uit aanmerkelijk belang. Om dit te realiseren wordt in het voorgestelde artikel 2.9, derde lid, Wet IB 2001 geregeld dat de verschuldigde inkomstenbelasting over dat te conserveren inkomen gelijk is aan het bedrag dat volgt uit de overeenkomstige toepassing van de in het kalenderjaar van omzetting van de IB-onderneming geldende tarieven voor inkomen uit aanmerkelijk belang op het te conserveren inkomen, na vermindering van dit inkomen met de vennootschapsbelastingclaim die op dat inkomen rust.

Zoals in het algemeen deel van deze memorie is toegelicht, betreft deze wijziging een codificatie van bijlage 2 van het Besluit geruisloze omzetting waarin richtlijnen zijn opgenomen ten aanzien van de toepassing van artikel 3.65 Wet IB 2001.

Artikel 3.100 Wet IB 2001 regelt wat wordt verstaan onder belastbare periodieke uitkeringen en verstrekkingen. Voorgesteld wordt aan dit artikel een lid toe te voegen. In het voorgestelde artikel 3.100, vierde lid, Wet IB 2001 wordt bepaald dat artikel 3.100, eerste lid, onderdeel b, Wet IB 2001 van overeenkomstige toepassing is op termijnen of uitkeringen van een niet of niet langer kwalificerende lijfrente, tenzij ter zake van die aanspraak negatieve uitgaven voor inkomensvoorzieningen in aanmerking zijn genomen. Onder een niet of niet langer kwalificerende lijfrente wordt op grond van het voorgestelde artikel 3.100, vierde lid, tweede zin, aanhef en onderdeel a, Wet IB 2001 als eerste verstaan een aanspraak waarvoor wel lijfrentepremies als uitgaven voor inkomensvoorzieningen in aanmerking zijn genomen als bedoeld in artikel 3.124, eerste lid, onderdeel a, Wet IB 2001, maar die niet of niet langer voldoet aan de voorwaarden van de Wet IB 2001 en de daarop berustende bepalingen voor aftrek van uitgaven voor inkomensvoorzieningen. Hiermee wordt bereikt dat een dergelijke aanspraak toch in de heffing kan worden betrokken mits geen negatieve uitgaven voor inkomensvoorzieningen in aanmerking zijn genomen. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om een lijfrenteovereenkomst die niet of niet langer voldoet aan een of meer van de voorwaarden die zijn opgenomen in artikel 1.7, eerste lid, Wet IB 2001, zoals bijvoorbeeld het afkoopverbod, of waarin niet wordt voldaan aan een of meer van de voorwaarden die zijn opgenomen in de artikelen 3.125 of 3.126a Wet IB 2001, zoals bijvoorbeeld de uiterste ingangsdatum. Dit zijn namelijk voorwaarden die de Wet IB 2001 stelt aan aftrek van uitgaven voor inkomensvoorzieningen voor lijfrenten. Als tweede wordt op grond van het voorgestelde artikel 3.100, vierde lid, tweede zin, aanhef en onderdeel b, Wet IB 2001 onder een niet of niet langer kwalificerende lijfrente verstaan een aanspraak waarvoor uitgaven voor inkomensvoorzieningen in aanmerking zijn genomen als bedoeld in artikel 3.124, eerste lid, onderdeel a, Wet IB 2001 en waarbij zich een omstandigheid heeft voorgedaan als bedoeld in artikel 3.133, tweede en derde lid, Wet IB 2001 anders dan bedoeld in het voorgestelde artikel 3.100, vierde lid, tweede zin, aanhef en onderdeel a, Wet IB 2001. Hiermee wordt bereikt dat een dergelijke aanspraak, waarvoor zich bijvoorbeeld een omstandigheid als bedoeld in artikel 3.133, tweede lid, Wet IB 2001 heeft voorgedaan of die niet tijdig is ingegaan, toch in de heffing kan worden betrokken, tenzij negatieve uitgaven voor inkomensvoorzieningen in aanmerking zijn genomen. Met het voorgestelde artikel 3.100, vierde lid, Wet IB 2001 wordt beoogd een vergelijkbare situatie te creëren als die geldt voor pensioenuitkeringen op grond van artikel 10, vierde lid, Wet LB 1964. Het beoogde doel van het voorgestelde artikel 3.100, vierde lid, Wet IB 2001 is dat ook termijnen of uitkeringen van een niet of niet langer kwalificerende lijfrente betrokken kunnen worden in de belastingheffing in box 1 ingeval ter zake van die aanspraak lijfrentepremies als uitgaven voor inkomensvoorzieningen in aanmerking zijn genomen. Als een lijfrente wordt gewijzigd en daardoor niet langer voldoet aan de wettelijke voorwaarden is artikel 3.133 Wet IB 2001 van toepassing. Indien artikel 3.133 Wet IB 2001 ook daadwerkelijk is toegepast, vindt op grond van het voorgestelde artikel 3.100, vierde lid, Wet IB 2001 geen heffing over de termijnen of uitkeringen plaats. Daarmee wordt dubbele heffing voorkomen. In veel situaties was echter niet in beeld dat artikel 3.133 Wet IB 2001 moest worden toegepast. Op grond van het voorgestelde artikel 3.100, vierde lid, tweede zin, aanhef en onderdeel b, Wet IB 2001 kan dan wel alsnog over de termijnen of uitkeringen worden geheven. Het kan ook voorkomen dat een aanspraak al vanaf de start niet kwalificeert als lijfrente, terwijl wel lijfrentepremies als uitgaven voor inkomensvoorzieningen in aanmerking zijn genomen. Artikel 3.133 Wet IB 2001 kan dan niet worden toegepast. Ook in die situatie kan op grond van het voorgestelde artikel 3.100, vierde lid, tweede zin, aanhef en onderdeel a, Wet IB 2001 wel over de termijnen of uitkeringen worden geheven. Zoals toegelicht in het algemeen deel van deze memorie is het ongewenst als wel uitgaven voor inkomensvoorzieningen in aanmerking zijn genomen maar belastingheffing over de termijnen of uitkeringen achterwege zou blijven. Dit wordt voorkomen met het voorgestelde artikel 3.100, vierde lid, Wet IB 2001. Zoals toegelicht in het algemeen deel van deze memorie wordt vanwege het voorkomen van anticipatiegedrag voorgesteld de voorgestelde maatregel in werking te laten treden met terugwerkende kracht tot en met de dag waarop dit wetsvoorstel wordt ingediend bij de Tweede Kamer, dat wil zeggen tot en met 25 april 2025.

Voor deze eerste twee groepen is niet van belang of de betreffende personen voorafgaand aan het tijdelijke verblijf elders van de belastingplichtige tot diens huishouden behoorden.

De derde groep die onder de uitzondering valt, zijn de personen, genoemd in het voorgestelde artikel 3.111, zevende lid, onderdeel c, Wet IB 2001. Dat zijn de personen die direct voorafgaand aan het tijdelijke verblijf elders van de belastingplichtige gedurende ten minste twaalf aaneengesloten maanden behoorden tot het huishouden van de belastingplichtige. Hierbij is een familiaire relatie dus niet relevant. Van de gelegenheid wordt ten slotte gebruikgemaakt om in artikel 3.111, zesde lid, Wet IB 2001 een redactionele verbetering aan te brengen.

Artikel 3.111, zesde lid, Wet IB 2001 regelt dat bij een woning die door een tijdelijk verblijf elders van de belastingplichtige, bijvoorbeeld door tijdelijke uitzending of overplaatsing, tijdelijk niet het hoofdverblijf van de belastingplichtige is, de (hypotheek)rente wel in aftrek kan worden gebracht. Hier zijn wel bepaalde voorwaarden aan verbonden. Voor zover van belang geldt op grond van artikel 3.111, zesde lid, aanhef en onderdeel a, Wet IB 2001 de voorwaarde dat de woning gedurende die periode niet aan derden ter beschikking wordt gesteld (via verhuur of om niet). Het toestaan van gebruik van de eigen woning door uitsluitend een kraakwacht wordt daarbij op grond van de jurisprudentie niet aangemerkt als het ter beschikking stellen van de woning (en dus ook niet als het ter beschikking stellen van de woning aan een derde).

Hoewel de voorwaarde dat de woning niet ter beschikking mag worden gesteld aan derden onverkort blijft gelden, wordt met het voorgestelde artikel 3.111, zevende lid, Wet IB 2001 de reikwijdte beperkt door de definitie van «derden» aan te passen. In genoemd lid wordt geregeld wie niet als derde in de zin van genoemde regeling wordt aangemerkt en daarmee aan welke personen de woning wel zonder gevolgen voor de renteaftrek van de belastingplichtige ter beschikking kan worden gesteld. Daarbij geldt nog steeds in alle gevallen de voorwaarde dat de woning om niet, dus zonder vergoeding, ter beschikking wordt gesteld.

Bij toepassing van de genoemde regeling is wel het verhoogde eigenwoningforfait, bedoeld in artikel 3.112, vijfde lid, Wet IB 2001, van toepassing.

De eerste groep die onder de voorgestelde uitzondering valt, zijn de personen, genoemd in het voorgestelde artikel 3.111, zevende lid, onderdeel a, Wet IB 2001. Dat zijn de bloed- of aanverwanten in de rechte neergaande lijn van de belastingplichtige of van diens partner in de zin van artikel 5a AWR, in combinatie met artikel 1.2 Wet IB 2001 (fiscale partner). Onder een bloed- of aanverwant in de rechte neergaande lijn wordt ook begrepen een pleegkind of pleeg(achter)kleinkind op grond van artikel 1.4 Wet IB 2001. Het is mogelijk dat door het tijdelijk verblijf elders van de belastingplichtige iemand geen fiscale partner meer is. Om ongelijkheid tussen aanverwante kinderen en (achter)kleinkinderen van de belastingplichtige te voorkomen, vallen ook het kind en het (achter)kleinkind van degene die direct voorafgaand aan het tijdelijke verblijf elders van de belastingplichtige diens fiscale partner was onder de voorgestelde uitzondering. De leeftijd van het kind of (achter)kleinkind is niet van belang.

De tweede groep die onder de voorgestelde uitzondering valt, zijn de personen, genoemd in het voorgestelde artikel 3.111, zevende lid, onderdeel b, Wet IB 2001. Dat zijn de fiscale partner van de belastingplichtige en degene die direct voorafgaand aan het tijdelijke verblijf elders van de van de belastingplichtige diens fiscale partner was. Zoals reeds is genoemd bij de toelichting op het voorgestelde artikel 3.111, zevende lid, onderdeel a, Wet IB 2001 is het mogelijk dat door het tijdelijke verblijf elders van de belastingplichtige iemand geen fiscale partner meer is. Het is onwenselijk dat in een dergelijk geval deze voormalige fiscale partner niet onder de uitzondering zou vallen. Daarom wordt deze situatie ook geregeld in dit onderdeel.

Voorgesteld wordt om in artikel 3.126a, vierde lid, onderdeel a, onder 4°, Wet IB 2001 een zinsdeel te laten vervallen met terugwerkende kracht tot en met 1 januari 2023. Dit zinsdeel is per 1 januari 2023 in de betreffende bepaling opgenomen met de Fiscale verzamelwet 2023. Artikel 3.126a, vierde lid, onderdeel a, onder 4°, Wet IB 2001 voorziet kort gezegd in de mogelijkheid om na het overlijden van de partner, mits de eerste termijn binnen zes maanden na dit overlijden wordt uitgekeerd, de lijfrente in minimaal vijf jaar uit te keren aan de verzekeringnemer, bedoeld in artikel 3.126a, derde lid, Wet IB 2001 en dus de belastingplichtige. Dit kan echter nooit een tijdstip zijn waarop de belastingplichtige een leeftijd heeft die 15 jaar hoger is dan de pensioengerechtigde leeftijd, bedoeld in artikel 7a, eerste lid, van de Algemene Ouderdomswet (AOW). Dan had de lijfrente namelijk al ingegaan moeten zijn op grond van artikel 3.126a, vierde lid, onderdeel a, onder 1°, Wet IB 2001 en kan niet meer toegekomen worden aan artikel 3.126a, vierde lid, onderdeel a, onder 4°, Wet IB 2001. Aan het met terugwerkende kracht tot en met 1 januari 2023 laten vervallen van dit zinsdeel zijn dan ook geen gevolgen verbonden voor belastingplichtigen.

Met de Fiscale verzamelwet 2025 is met ingang van 1 januari 2025 in artikel 3.126a, zesde lid, Wet IB 2001 na «zijn erfgenamen» ingevoegd «of legatarissen». Met onderhavig wetsvoorstel wordt voorgesteld in artikel 3.126a, zesde lid, Wet IB 2001 voor «zijn erfgenamen of legatarissen» in te voegen «een of meer». In de parlementaire geschiedenis bij de introductie van deze bepaling is opgenomen: «Indien uitkeringen zijn ingegaan en de gerechtigde komt te overlijden gaat het recht op nog niet uitgekeerde termijnen over op zijn erfgenamen. Naar het oordeel van de initiatiefnemers brengt een redelijke wetstoepassing met zich mee dat – mits vooraf vastgelegd – de uitkeringen ook slechts op één dan wel enkele van de erfgenamen kunnen overgaan. Op die wijze kan worden voorkomen dat de uitkering over alle erfgenamen moet worden verdeeld, waardoor er allemaal relatief lage deeluitkeringen ontstaan.». Toepassing van deze uitleg leidt ertoe dat het vooraf dient te worden vastgelegd wil men de ingegane lijfrentetermijnen van de lijfrenterekening of het lijfrentebeleggingsrecht doen toekomen aan één van de erfgenamen. In de praktijk wordt echter lang niet altijd vooraf vastgelegd dat de lijfrentetermijnen bij overlijden naar bijvoorbeeld de langstlevende partner dienen te gaan. Dit leidt ertoe dat in een dergelijke situatie waarin niets vooraf is vastgelegd fiscaal bezien deze lijfrentetermijnen moeten toekomen aan alle erfgenamen. Dit acht het kabinet een onwenselijke uitwerking. Het zou erfgenamen vrij moeten staan om binnen de kaders van het erfrecht de ingegane lijfrentetermijnen van de lijfrenterekening of het lijfrentebeleggingsrecht toe te delen aan de langstlevende partner. Met de voorgestelde aanpassing van de wettekst wordt dit expliciet mogelijk gemaakt. Daarnaast wordt voorgesteld om dit in artikel 38p, tweede lid, onderdeel b, onder 2°, en derde lid, Wet LB 1964 op gelijke wijze aan te passen voor de aanspraak ingevolge een oudedagsverplichting.

Artikel 3.127, vierde lid, Wet IB 2001 regelt de vermindering van de jaarruimte in verband met de opbouw van pensioenaanspraken. Voorgesteld wordt aan artikel 3.127, vierde lid, Wet IB 2001 een zinsnede toe te voegen waarmee wordt bepaald dat de vermindering wordt beperkt tot ingelegde premies die het gevolg zijn van de toeneming van de diensttijd in dat kalenderjaar. De toevoeging «voor zover deze ingelegde premies het gevolg zijn van de toeneming van de diensttijd in dat kalenderjaar» zorgt ervoor dat alleen de reguliere pensioenopbouw wordt geïmputeerd op de jaarruimte. Eventuele inhaalpremies voor pensioenopbouw over eerdere jaren hebben tot gevolg dat op grond van artikel 3.133, tweede lid, onderdeel k, Wet IB 2001 negatieve uitgaven voor inkomensvoorzieningen in aanmerking worden genomen voor zover het pensioentekort uit die eerdere jaren waarvoor premies voor lijfrentes in aanmerking zijn genomen op de voet van artikel 3.127, eerste of tweede lid, Wet IB 2001 nadien wordt gecompenseerd door de genoemde inhaalpremies.

Voorafgaand aan de per 1 juli 2023 in werking getreden Wet toekomst pensioen was dit reeds vergelijkbaar geregeld in het toen geldende artikel 3.127, vierde lid, Wet IB 2001. In dat lid stond de zinsnede: «voorzover deze aangroei het gevolg is van de toeneming van de diensttijd in dat kalenderjaar». Met die zinsnede werd bewerkstelligd dat alleen de aangroei die het gevolg was van de toeneming van de diensttijd in het betreffende kalenderjaar in aanmerking werd genomen voor de imputatie op de jaarruimte van het betreffende jaar. Met de voorgestelde aanpassing met terugwerkende kracht tot en met 1 juli 2023 van artikel 3.127, vierde lid, Wet IB 2001 wordt dit weer op vergelijkbare wijze geregeld. Hiermee wordt ook weer aangesloten bij de opgave van de ingelegde premies die de verzekeraar doet aan de belastingplichtige op grond van artikel 15, eerste lid, UBIB 2001 zoals dat geldt vanaf 1 juli 2023. Aan deze terugwerkende kracht tot en met 1 juli 2023 zijn dan ook geen gevolgen verbonden voor belastingplichtigen. Daarnaast wordt voorgesteld de tekst redactioneel te verbeteren door «partnerpensioen op of na pensioendatum» te vervangen door «partnerpensioen bij overlijden op of na pensioendatum». Dit is conform de aanduiding hiervan in artikel 18a, eerste lid, Wet LB 1964. In dat kader wordt daarom eveneens voorgesteld een verwijzing naar artikel 18a, eerste lid, Wet LB 1964 op te nemen om duidelijk te maken dat het gaat om de ingelegde premies voor een ouderdomspensioen en partnerpensioen bij overlijden op of na pensioendatum als bedoeld in artikel 18a, eerste lid, Wet LB 1964.

Artikel 3.133 Wet IB 2001 voorziet in de regeling van negatieve uitgaven voor inkomensvoorzieningen bij handelen in strijd met de voorwaarden. Het gaat dan om handelingen, zoals afkoop, die een inbreuk betekenen op het onderhoudskarakter van een lijfrente of een recht op periodieke uitkeringen of waarmee dit karakter in gevaar wordt gebracht. Tevens vervult dit artikel een rol bij het handhaven van de Nederlandse claim op de uitkeringen. Artikel 3.133, derde lid, Wet IB 2001 bepaalt de uiterste datum waarop van een aanspraak op lijfrente de lijfrentetermijnen moeten zijn vastgesteld na het verstrijken van de contractueel overeengekomen einddatum van de aanspraak op lijfrente. Voorgesteld wordt artikel 3.133, derde lid, Wet IB 2001 te herformuleren. In het voorgestelde artikel 3.133, derde lid, Wet IB 2001 wordt bepaald op welke uiterste datum een eerste termijn uitgekeerd dient te zijn. De voorgestelde uiterste datum bij leven is 31 december van het kalenderjaar volgend op het kalenderjaar waarin de belastingplichtige de leeftijd heeft bereikt die vijf jaar hoger is dan de pensioengerechtigde leeftijd, bedoeld in artikel 7a, eerste lid, AOW. Bij overlijden is de voorgestelde uiterste datum 31 december van het tweede kalenderjaar volgend op het kalenderjaar van overlijden. Als op de uiterste datum (31 december) de eerste lijfrentetermijn nog niet is uitgekeerd, wordt op de direct daaropvolgende dag (1 januari) de aanspraak op lijfrente geacht te zijn afgekocht. Er is hierbij vanwege uitvoeringsredenen voor de Belastingdienst gekozen voor 1 januari van het volgende kalenderjaar. Het renseignement kan dan meegenomen worden in de vooringevulde aangifte.

Ten opzichte van de huidige tekst van artikel 3.133, derde lid, Wet IB 2001 wordt niet langer aangesloten bij de contractueel overeengekomen einddatum. Daarnaast komt in het voorgestelde artikel 3.133, derde lid, Wet IB 2001 het zinsdeel «omzetting in een andere zodanige aanspraak» niet meer terug. Onder de huidige tekst van artikel 3.133, derde lid, Wet IB 2001 geldt dat als een lijfrenteverzekering een contractueel overeengekomen einddatum heeft op de 62-jarige leeftijd van de verzekeringnemer deze tot en met 31 december van het volgende jaar heeft om de uitkeringen vast te stellen dan wel de lijfrenteverzekering om te zetten in een andere zodanige aanspraak, bijvoorbeeld een lijfrenteverzekering met een latere contractueel overeengekomen einddatum of een lijfrenterekening of lijfrentebeleggingsrecht. In het voorgestelde artikel 3.133, derde lid, Wet IB 2001 heeft het zinsdeel «omzetting in een andere zodanige aanspraak» geen belang meer. Er wordt pas toegekomen aan het voorgestelde artikel 3.133, derde lid, Wet IB 2001 bij een overschrijding van de daarin opgenomen wettelijke termijn bij leven of overlijden. Deze termijn geldt voor alle lijfrentevormen waarvoor het voorgestelde artikel 3.133, derde lid, Wet IB 2001 geldt. Omzetten naar een andere aanspraak op lijfrente leidt niet tot een andere uiterste termijn.

Met het voorgestelde artikel 3.133, dertiende lid, Wet IB 2001 wordt specifiek bepaald voor niet of niet langer kwalificerende lijfrenten als bedoeld in het voorgestelde artikel 3.100, vierde lid, Wet IB 2001, die zijn ondergebracht in eigen beheer bij een verzekeraar als bedoeld in artikel 3.126, eerste lid, onderdeel a, onder 2°, Wet IB 2001 (stakingswinstlijfrenten) waarvan de termijnen niet of niet langer overeenkomstig het derde lid en artikel 3.125 Wet IB 2001 worden uitgekeerd, dat artikel 3.133 Wet IB 2001 van overeenkomstige toepassing is (en het voorgestelde artikel 3.100, vierde lid, Wet IB 2001 is dan dus niet van toepassing). Het beoogde doel hiervan is onder meer dat de ingang van de termijnen van dergelijke niet of niet langer kwalificerende stakingswinstlijfrenten niet ongelimiteerd uitgesteld kan worden, maar voldaan dient te worden aan de in het voorgestelde artikel 3.133, derde lid, Wet IB 2001 en artikel 3.125 Wet IB 2001 gestelde voorwaarden. Als die voorwaarden worden geschonden, vindt artikel 3.133 Wet IB 2001 toepassing waardoor negatieve uitgaven voor inkomensvoorzieningen in aanmerking worden genomen over het bedrag zoals vastgesteld met inachtneming van artikel 3.137, eerste lid, Wet IB 2001 en ook revisierente is verschuldigd op grond van artikel 30i, eerste lid, onderdeel b, AWR. Dit is met de Fiscale verzamelwet 2025 vergelijkbaar geregeld voor pensioenen in eigen beheer (artikel 38n, tweede lid, Wet LB 1964), aanspraken ingevolge een oudedagsverplichting (artikel 38p, zesde lid, Wet LB 1964) en stamrechten in eigen beheer (artikel 39f, vijfde lid, Wet LB 1964). Om anticipatiegedrag te voorkomen wordt voorgesteld het voorgestelde artikel 3.133, dertiende lid, Wet IB 2001 in werking te laten treden met terugwerkende kracht tot en met de dag waarop dit wetsvoorstel wordt ingediend bij de Tweede Kamer, dat wil zeggen tot en met 25 april 2025.

Bij de nummering van artikel 3.133, dertiende lid, Wet IB 2001 is reeds rekening gehouden met de inwerkingtreding van artikel IV, onderdeel A, van de Wet bedrag ineens, RVU en verlofsparen en met het tot wet verheven worden van het bij koninklijke boodschap van 29 juni 2022 ingediende voorstel van wet houdende wijziging van de Wet bedrag ineens, RVU en verlofsparen in verband met de herziening van de mogelijkheid tot afkoop in de vorm van een bedrag ineens alsmede tot wijziging van de Wet op de loonbelasting 1964 en de inwerkingtreding van artikel I, onderdeel D, onder 3, van die wet.

Artikel 6.5 Wet IB 2001 voorziet in de mogelijkheid om in het kader van een echtscheiding of scheiding van tafel en bed een afkoopsom van een alimentatieverplichting die plaatsvindt in de vorm van een premie voor een lijfrenteverzekering die wordt betaald aan een verzekeraar in aanmerking te nemen als een onderhoudsverplichting als bedoeld in artikel 6.3, eerste lid, onderdeel b, Wet IB 2001. In onderdeel 9.3.4 van het Verzamelbesluit Lijfrenten is goedgekeurd dat ook het overmaken van een bedrag naar een lijfrenterekening of een lijfrentebeleggingsrecht bij een bank, een beleggingsonderneming, een beheerder van een beleggingsinstelling of een instelling voor collectieve belegging in effecten in aanmerking kan worden genomen als een onderhoudsverplichting als bedoeld in artikel 6.3, eerste lid, onderdeel b, Wet IB 2001. Voorgesteld wordt dit beleid te codificeren door aan het huidige artikel 6.5 Wet IB 2001 een lid toe te voegen waarin wordt bepaald dat artikel 6.5 Wet IB 2001 van overeenkomstige toepassing is op bedragen die worden overgemaakt naar een lijfrenterekening of een lijfrentebeleggingsrecht bij een bank, een beleggingsonderneming, een beheerder van een beleggingsinstelling of een instelling voor collectieve belegging in effecten als bedoeld in artikel 3.126a, tweede lid, Wet IB 2001.

Omdat bij een lijfrentebankrekening of een lijfrentebeleggingsrecht geen sprake is van een verzekeringsproduct, kan de in artikel 6.5, tweede lid, onderdeel c, Wet IB 2001 opgenomen voorwaarde dat de uitkeringen uiterlijk bij het overlijden van de gewezen echtgenoot eindigen niet overeenkomstig worden toegepast. Op grond van de voorgestelde wettekst geldt daarom in plaats daarvan de voorwaarde dat de lijfrenterekening of het lijfrentebeleggingsrecht bij overlijden van de betreffende gewezen echtgenoot vererft aan een of meer erfgenamen of legatarissen van die gewezen echtgenoot, in lijn met het voorgestelde artikel 3.126a, zesde lid, Wet IB 2001.

Artikel 6.6 Wet IB 2001 voorziet in de mogelijkheid om in het kader van een echtscheiding of scheiding van tafel en bed pensioenrechten te verrekenen door betaling van een premie voor een lijfrente aan een verzekeraar en deze premie in aanmerking te nemen als een onderhoudsverplichting als bedoeld in artikel 6.3, eerste lid, onderdeel d, Wet IB 2001. In onderdeel 9.3.5 van het Verzamelbesluit Lijfrenten is goedgekeurd dat ook het overmaken van een bedrag naar een lijfrenterekening of een lijfrentebeleggingsrecht bij een bank, een beleggingsonderneming, een beheerder van een beleggingsinstelling of een instelling voor collectieve belegging in effecten in aanmerking kan worden genomen als een onderhoudsverplichting als bedoeld in artikel 6.3, eerste lid, onderdeel d, Wet IB 2001. Voorgesteld wordt dit beleid te codificeren door aan het huidige artikel 6.6 Wet IB 2001 een lid toe te voegen waarin wordt bepaald dat artikel 6.6 Wet IB 2001 van overeenkomstige toepassing is op bedragen die worden overgemaakt naar een lijfrenterekening of een lijfrentebeleggingsrecht bij een bank, een beleggingsonderneming, een beheerder van een beleggingsinstelling of een instelling voor collectieve belegging in effecten van een lijfrenterekening of lijfrentebeleggingsrecht als bedoeld in artikel 3.126a, tweede lid, Wet IB 2001.

Op grond van de huidige tekst van artikel 7.8, zesde lid, Wet IB 2001 kunnen echter bij algemene maatregel van bestuur regels worden gesteld op grond waarvan om doelmatigheidsredenen de inkomensverklaring achterwege kan blijven. In dat kader is bij het Eindejaarsbesluit 2023 met ingang van 1 januari 2024 via een aanpassing van artikel 21bis UBIB 2001 geregeld dat een inkomensverklaring achterwege kan blijven als een belastingplichtige in een jaar wordt aangemerkt als KBB en sindsdien onafgebroken blijft voldoen aan de overige voorwaarden om als KBB te worden aangemerkt. Deze bepaling is geïntroduceerd, omdat de toetsing en controle op inkomensverklaringen grote uitvoeringslasten met zich meebrengt voor de Belastingdienst, waardoor belastingplichtigen regelmatig lang moesten wachten voordat ze als KBB konden worden aangemerkt. De voorgestelde wetswijziging breidt de mogelijkheden dat een inkomensverklaring achterwege kan blijven verder uit. Op grond van de voorgestelde wettekst is het alleen nodig een inkomensverklaring107 te verstrekken als de inspecteur daarom verzoekt. Als niet aan dat verzoek wordt voldaan, is de belastingplichtige in beginsel geen KBB. Op grond van de voorgestelde wettekst staat het de inspecteur echter vrij om die belastingplichtige na dat verzoek alsnog de mogelijkheid te bieden om, net als andere belastingplichtigen, op een andere wijze dan met een inkomensverklaring aannemelijk te maken dat aan de overige voorwaarden is voldaan, bijvoorbeeld als het moeten verstrekken van een inkomensverklaring toch onredelijk bezwarend of onevenredig blijkt te zijn voor de belastingplichtige. Dit biedt de inspecteur dus ruimte om ander bewijs toe te staan dat voor de belastingplichtige eenvoudiger is te verstrekken, bijvoorbeeld de aangifte inkomstenbelasting uit het woonland.

Met de voorgestelde wetswijziging vervalt tevens de zinsnede dat regels kunnen worden gesteld op grond waarvan om doelmatigheidsredenen de verklaring achterwege kan blijven. Deze zinsnede is niet langer nodig, aangezien de inspecteur op grond van de voorgestelde wettekst zonder opgave van reden het verzoek om een inkomensverklaring achterwege kan laten.

Op grond van artikel 23c, zevende lid, Wet Vpb 1969 wordt het bedrag aan over te brengen niet verrekende buitenlandse winstbelasting op het niveau van een deelneming door de inspecteur vastgesteld bij voor bezwaar vatbare beschikking. Het voorgestelde artikel 23c, negende lid, Wet Vpb 1969 regelt dat rechtsmiddelen, zoals bezwaar en beroep, tegen deze beschikking uitsluitend betrekking kunnen hebben op de grootte van het bedrag aan over te brengen belastingen voor zover dat niet eerder bij beschikking is vastgesteld. Dit betekent dat in bezwaar en beroep tegen die beschikking niet kan worden opgekomen tegen het bedrag aan niet verrekende buitenlandse winstbelasting op het niveau van de deelneming dat reeds bij een voorgaande beschikking is vastgesteld. Ter zake van dat bedrag aan niet verrekende belastingen stond immers bezwaar en beroep open tegen de beschikking waarmee dat bedrag voor het eerst is overgebracht. Indien die beschikking onherroepelijk is geworden, staat het bijbehorende bedrag aan niet verrekende belastingen over dat jaar dus in beginsel vast.

Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat het voorgestelde artikel 23c, negende lid, Wet Vpb 1969 niet ziet op een herziening van de voor bezwaar vatbare beschikking op grond van het bestaande artikel 23c, achtste lid, Wet Vpb 1969. Het voornoemde achtste lid regelt dat de inspecteur een beschikking waarin een te hoog bedrag aan over te brengen belasting is opgenomen onder voorwaarden kan herzien. Tegen de herziening van de beschikking staat bezwaar en beroep open.

Het voorgestelde artikel 23e, negende lid, Wet Vpb 1969 vindt voor het eerst toepassing met betrekking tot boekjaren die aanvangen op of na 1 januari 2026.

Op grond van artikel 23d, vijfde lid, Wet Vpb 1969 wordt het bedrag aan over te brengen buitenlandse winstbelasting op het niveau van de vaste inrichting door de inspecteur vastgesteld bij voor bezwaar vatbare beschikking. Het voorgestelde artikel 23d, zevende lid, Wet Vpb 1969 regelt dat rechtsmiddelen, zoals bezwaar en beroep, tegen deze beschikking uitsluitend betrekking kunnen hebben op de grootte van het bedrag aan over te brengen belastingen voor zover dat niet eerder bij een beschikking is vastgesteld. Dit betekent dat in bezwaar en beroep tegen die beschikking niet kan worden opgekomen tegen het bedrag aan niet verrekende buitenlandse winstbelasting op het niveau van de vaste inrichting dat reeds bij voorgaande beschikking is vastgesteld. Ter zake van dat bedrag aan niet verrekende belastingen stond immers bezwaar en beroep open tegen de beschikking waarmee dat bedrag voor het eerst is overgebracht. Indien die beschikking onherroepelijk is geworden, staat het bijbehorende bedrag aan niet verrekende belastingen over dat jaar dus in beginsel vast.

Het voorgestelde artikel 23d, zevende lid, Wet Vpb 1969 ziet niet op een herziening van de voor bezwaar vatbare beschikking op grond van het bestaande artikel 23d, zesde lid, Wet Vpb 1969. Tegen de herziening van de beschikking staat bezwaar en beroep open.

Het voorgestelde artikel 23d, zevende lid, Wet Vpb 1969 vindt voor het eerst toepassing met betrekking tot boekjaren die aanvangen op of na 1 januari 2026.

Op grond van artikel 23e, vijfde lid, Wet Vpb 1969 wordt het bedrag aan over te brengen buitenlandse winstbelasting op het niveau van een gecontroleerd lichaam als bedoeld in artikel 13ab Wet Vpb 1969 en buitenlandse kwalificerende binnenlandse bijheffing door de inspecteur vastgesteld bij voor bezwaar vatbare beschikking. Het voorgestelde artikel 23e, zevende lid, Wet Vpb 1969 regelt dat rechtsmiddelen, zoals bezwaar en beroep, tegen deze beschikking uitsluitend betrekking kunnen hebben op de grootte van het bedrag aan over te brengen belastingen voor zover dat niet eerder bij beschikking is vastgesteld. Dit betekent dat in bezwaar en beroep tegen die beschikking niet kan worden opgekomen tegen het bedrag aan niet verrekende buitenlandse winstbelasting op het niveau van een gecontroleerd lichaam of buitenlandse kwalificerende binnenlandse bijheffing dat reeds bij een voorgaande beschikking is vastgesteld. Ter zake van dat bedrag aan niet verrekende belastingen stond immers bezwaar en beroep open tegen de beschikking waarmee dat bedrag voor het eerst is overgebracht. Indien die beschikking onherroepelijk is geworden, staat het bijbehorende bedrag aan niet verrekende belastingen over dat jaar dus in beginsel vast.

Het voorgestelde artikel 23e, zevende lid, Wet Vpb 1969 ziet niet op een herziening van de voor bezwaar vatbare beschikking op grond van het bestaande artikel 23e, zesde lid, Wet Vpb 1969. Tegen de herziening van de beschikking staat bezwaar en beroep open.

Het voorgestelde artikel 23e, zevende lid, Wet Vpb 1969 vindt voor het eerst toepassing met betrekking tot boekjaren die aanvangen op of na 1 januari 2026.

In artikel 11, eerste lid, onderdeel f, Wet OB 1968 is een vrijstelling van btw opgenomen voor leveringen en diensten die van sociale of culturele aard zijn. Daarbij gelden als voorwaarden dat de ondernemer geen winst beoogt en geen verstoring van de concurrentieverhoudingen optreedt ten opzichte van ondernemers die winst beogen. Deze vrijstelling is nader uitgewerkt in artikel 7, eerste lid, UBOB 1968 en Bijlage B behorende bij het UBOB 1968.

In de derde alinea van de Algemene aantekening van Bijlage B is opgenomen dat de voorwaarde dat geen winst wordt beoogd niet geldt voor bepaalde instellingen. Het gaat hierbij onder andere om (wijk)verpleging, dagverblijven voor gehandicapten, preventie in de jeugdzorg en jeugdhulpaanbieders, instellingen voor algemeen maatschappelijk en bedrijfsmaatschappelijk werk en instellingen die werkzaam zijn op het gebied van schuldhulpverlening.

De HR heeft in zijn arrest van 14 april 2023 geoordeeld dat deze bepaling in de Algemene aantekening onverbindend is, omdat de in de Algemene aantekening opgenomen uitzondering op de voorwaarde van het niet winst beogen geen grondslag heeft in de Wet OB 1968.110 Het gevolg daarvan is dat instellingen die winst beogen zijn uitgesloten van de hier bedoelde vrijstelling.

Om te voorkomen dat instellingen als gevolg van dit oordeel in een financieel of economisch ongunstiger positie komen te verkeren is per 20 april 2023 bij beleidsbesluit goedgekeurd dat de in de eerdergenoemde Algemene aantekening opgenomen uitzondering op de voorwaarde van het niet winst beogen wordt gehandhaafd voor de daarin aangewezen instellingen.111

Met dit wetsvoorstel wordt deze door de HR geconstateerde omissie hersteld en een wettelijke basis voor de genoemde uitzondering gecreëerd. Daartoe wordt met het voorgestelde artikel 11, negende lid, Wet OB 1968 expliciet geregeld dat bij algemene maatregel van bestuur kan worden afgeweken van de voorwaarde dat geen winst wordt beoogd. Instellingen ten aanzien waarvan in de Algemene aantekening is opgenomen dat het winst beogen niet van invloed is op het van toepassing zijn van de vrijstelling, vallen daarmee weer onder de vrijstelling van genoemd onderdeel f.

Artikel 25e, eerste lid, Wet OB 1968 regelt de verplichting voor de in Nederland gevestigde ondernemer die de kleineondernemersregeling in één of meer andere lidstaten van de EU toepast om ieder kalenderkwartaal informatie te verstrekken aan de inspecteur over de behaalde omzetten. Als een ondernemer de kleineondernemersregeling voor het eerst in een andere lidstaat toepast, kan de eerste informatieverstrekking onbedoeld informatie bevatten die al in de voorafgaande kennisgeving is gerapporteerd. Dit kan zich voordoen als de voorafgaande kennisgeving en de mededeling van het individueel nummer met het achtervoegsel «EX» in hetzelfde kwartaal plaatsvinden.

Het voorgestelde artikel 25e, vierde lid, Wet OB 1968 regelt om die reden dat de ondernemer in zijn eerste periodieke informatieverstrekking informatie verstrekt over zijn omzet in andere EU-lidstaten, met uitzondering van de informatie over het kalenderkwartaal die al is verstrekt in de voorafgaande kennisgeving. Voor zover de informatie over het kalenderkwartaal al in zijn voorafgaande kennisgeving is opgenomen, verstrekt de ondernemer deze informatie dus niet nogmaals.

Het voorgestelde artikel 39bis Wet OB 1968 verduidelijkt dat bezwaar of beroep tegen een voldoening zowel kan leiden tot een vermindering van die voldoening naar nihil (waardoor een recht op teruggaaf ontstaat van de eerder op aangifte voldane belasting) of een teruggaaf van de bij de aangifte niet eerder in aftrek gebrachte belasting.

Het voorgestelde artikel 39ter, eerste lid, Wet OB 1968 regelt dat voor de toepassing van artikel 26, tweede lid, AWR en het voorgestelde artikel 39bis Wet OB 1968 met voldoening op aangifte wordt gelijkgesteld een voldoening van nihil. Hierdoor wordt wettelijk vastgelegd dat bezwaar en beroep openstaat bij een voldoening van nihil.

Het moment waarop de bezwaartermijn aanvangt is bij de omzetbelasting normaliter afhankelijk van het moment waarop de verschuldigde belasting op aangifte is voldaan.112 Bij de nihilaangifte is er sprake van een voldoening van nihil. Aan deze voldoening kan geen precieze datum worden gekoppeld, omdat er geen handeling tot voldoening is verricht. Via het voorgestelde artikel 39ter, tweede lid, Wet OB 1968 wordt een startmoment voor bezwaar aangewezen bij een voldoening van nihil. Voor dit startmoment wordt aangesloten bij de dag na het einde van de betalingstermijn. Een voorwaarde voor het gebruikmaken van deze rechtsingang is dat de ondernemer de aangifte met een saldo van nihil tijdig heeft ingediend. Het voorgestelde artikel 39ter, tweede lid, Wet OB 1968 houdt tevens rekening met de situatie dat de belastingplichtige uitstel heeft gekregen voor het indienen van de aangifte.

De omvang van het geschil bij voldoeningen van omzetbelasting op aangifte in de zin van artikel 26 AWR ziet niet enkel op het bedrag van de voldoening. Een bezwaar- of beroepsprocedure kan er immers toe strekken dat meer belasting wordt teruggegeven dan op aangifte is voldaan.113 Ook bij een voldoening van nihil is er dus een procesbelang. Het aangewende rechtsmiddel kan de indiener ervan immers in een betere positie brengen.114

De voorgestelde wetswijziging heeft onmiddellijke werking per 1 januari 2026. De onmiddellijke werking resulteert erin dat de voorgestelde wetswijziging voor het eerst van toepassing zal zijn op belastingtijdvakken die aflopen op of na 31 december 2025. Dit betreft in principe het laatste kwartaal van 2025, maar kan ook over de maand december 2024 of het gehele jaar 2025 gaan. Dit is afhankelijk van het door inspecteur vastgestelde tijdvak waarover aangifte moet worden gedaan.

In onderdeel a, post 6, van tabel I, Wet OB 1968 staan onder verwijzing naar de Geneesmiddelenwet geneesmiddelen genoemd waarvoor een handelsvergunning is verleend, en geneesmiddelen waarvoor geen handelsvergunning is vereist. Bij deze laatste categorie geneesmiddelen wordt verwezen naar bepaalde onderdelen van artikel 40, derde lid, van de Geneesmiddelenwet. In genoemd derde lid wordt bepaald voor welke categorieën geneesmiddelen geen handelsvergunning is vereist. Per 1 januari 2019 is aan het derde lid onderdeel i toegevoegd voor een radiofarmaceuticum als bedoeld in artikel 7 van Richtlijn (EU) 2001/83.115

Bij de toevoeging van onderdeel i ingevolge de Wet van 25 mei 2018 tot wijziging van de Geneesmiddelenwet in verband met technische verbeteringen en verhoging van het boetemaximum is abusievelijk de verwijzing naar dat onderdeel in onderdeel a, post 6, van tabel I, Wet OB 1968 niet aangepast. Met de voorgestelde wijziging van tabel I wordt dit hersteld. Met het opnemen van een verwijzing naar genoemd onderdeel i wordt gecodificeerd dat ook een radiofarmaceuticum als bedoeld in artikel 7 van Richtlijn 2001/83 belast is tegen het verlaagde btw-tarief.

Op grond van artikel 24, onderdeel b, Wbm wordt afvalstoffenbelasting geheven van de kennisgever, bedoeld in artikel 2, vijftiende lid, van de Europese verordening overbrenging afvalstoffen (EVOA), aan wie de toestemming voor transport van afval over de grens is verleend. Indien de kennisgever niet in Nederland is gevestigd en hier geen vaste inrichting heeft, was het in de praktijk niet mogelijk om de belasting te heffen. Het voorgestelde artikel 24a, eerste lid, Wbm verplicht de niet in Nederland gevestigde kennisgever die hier te lande geen vaste inrichting heeft om een fiscaal vertegenwoordiger aan te wijzen, zodat tot heffing kan worden overgegaan. De fiscaal vertegenwoordiger treedt namens de belastingplichtige op met betrekking tot het doen van aangifte en het afdragen van de verschuldigde belasting.

Ingevolge het voorgestelde artikel 24a, tweede lid, Wbm dient de fiscaal vertegenwoordiger in het bezit te zijn van een door de inspecteur verstrekte vergunning.

In het voorgestelde artikel 24a, derde lid, wordt bepaald dat degene die wil optreden als fiscaal vertegenwoordiger, daartoe een verzoek moet doen bij de inspecteur voor een vergunning.

Het voorgestelde artikel 24a, vierde lid, bepaalt dat de beoogd fiscaal vertegenwoordiger een verklaring moet overleggen waaruit blijkt dat hij gemachtigd is de kennisgever te vertegenwoordigen.

Het voorgestelde artikel 24a, vijfde lid, bepaalt dat bij algemene maatregel van bestuur nadere regels zullen worden gesteld met betrekking tot de gegevens die het verzoek moet bevatten en met betrekking tot de voorwaarden waaronder de vergunning wordt verleend, gewijzigd en ingetrokken

Het voorgestelde artikel 24a, zesde lid, bepaalt dat bij ministeriële regeling nadere regels worden gesteld ten behoeve van de uitvoering van dat artikel.

In artikel 47, eerste lid, Wbm zijn definities van begrippen opgenomen ten behoeve van de toepassing van hoofdstuk VI Wbm (inzake de energiebelasting) en de daarop berustende bepalingen. In onderdeel p van genoemd eerste lid is het begrip «energie-intensief bedrijf» opgenomen. Die begripsomschrijving is opgenomen vanwege artikel 66 Wbm dat een teruggaafregeling bevatte voor energie-intensieve bedrijven voor het verbruik van elektriciteit boven de 10 miljoen kWh. Op 1 januari 2023 is artikel 66 Wbm en daarmee de daarin opgenomen teruggaafregeling vervallen ingevolge het Belastingplan 2022. Omdat dat het enige artikel was waarin het begrip «energie-intensief bedrijf» voorkwam, kan artikel 47, eerste lid, onderdeel p, vervallen (onderdeel D, onder 1). Bij de voorgestelde verlettering die hierdoor noodzakelijk wordt, is rekening gehouden met de in artikel XXXI, onderdeel A, van het Belastingplan 2025 opgenomen wijziging van artikel 47, eerste lid, Wbm (eveneens) met ingang van 1 januari 2026.

Artikel 47, vijfde lid, Wbm behelst een delegatiebevoegdheid met betrekking tot de toepassing van het eerste lid, onderdeel p, van dat artikel. Met het vervallen van artikel 47, eerste lid, onderdeel p, Wbm kan ook het vijfde lid van dat artikel vervallen; daarbij wordt artikel 47, zesde tot en met achtste lid Wbm vernummerd tot vijfde tot en met zevende lid van dat artikel (onderdeel D, onder 2).

Vanwege de hiervoor genoemde vernummering in artikel 47 Wbm wordt de verwijzing naar artikel 47, zevende lid, Wbm in artikel 56, eerste lid, onderdeel a, onder 2°, Wbm vervangen door een verwijzing naar artikel 47, zesde lid, Wbm (onderdeel E).

Vanwege de hiervoor genoemde verlettering in artikel 47, eerste lid, Wbm wordt de verwijzing naar artikel 47, eerste lid, onderdelen v tot en met z, Wbm in artikel 59c Wbm vervangen door een verwijzing naar artikel 47, eerste lid, onderdelen u tot en met y, Wbm (onderdeel F).

Vanwege de hiervoor genoemde vernummering in artikel 47 Wbm wordt de verwijzing naar artikel 47, achtste lid, onderdeel b, Wbm in artikel 61a Wbm vervangen door een verwijzing naar artikel 47, zevende lid, onderdeel b, Wbm (onderdeel G).

De aanpassing van artikel 24a AWR met ingang van 1 januari 2023 heeft tot onduidelijkheid geleid wat daarvan de uitwerking is met betrekking tot bezwaar tegen bedragen van beschikkingen die zijn verenigd op één aanslagbiljet. In artikel 24a, tweede lid, AWR is bepaald dat wanneer de bedragen van een belastingaanslag (lees in het geval van de Adw: een uitnodiging tot betaling) en van een voor bezwaar vatbare beschikking op één aanslagbiljet zijn vermeld, de voor bezwaar vatbare beschikking voor de toepassing van de wettelijke voorschriften over bezwaar en beroep geacht wordt onderdeel uit te maken van de belastingaanslag. In artikel 24a, vierde lid, AWR is vervolgens geregeld dat het tweede lid van dat artikel niet van toepassing is op andere belastingen dan rijksbelastingen waardoor de rechten bij invoer of uitvoer strikt gezien uitgesloten worden, hetgeen niet de bedoeling is geweest. Met de voorgestelde wijziging wordt duidelijk gemaakt dat indien bezwaar wordt gemaakt tegen een uitnodiging tot betaling dit bezwaar betrekking kan hebben op alle bedragen die op het aanslagbiljet zijn vermeld. Belanghebbende is dan niet genoodzaakt meerdere bezwaarschriften in te dienen. De bedragen waar het hier om kan gaan zijn de rechten bij invoer en uitvoer, de bedragen van de verschuldigde rente op achterstallen, de bedragen van de verschuldigde bestuurlijke boeten en de bedragen van de verschuldigde kosten. Wanneer de Adw van overeenkomstige toepassing is verklaard in andere wetgeving ziet deze bepaling tevens op bedragen van andere belastingen en heffingen die in de EU dan wel Nederland vanwege de invoer dienen te worden voldaan in Nederland. De zinsnede «als bedoeld in het tweede lid» is opgenomen om bedragen die voortvloeien uit beschikkingen die zijn genomen op grond van andere wetten dan de Adw of het Douanewetboek van de Unie en de daarmee samenhangende Europese rechtshandelingen, waarbij de Adw niet van overeenkomstige toepassing is verklaard, uit te zonderen. De rechtsbescherming met betrekking tot die beschikkingen is op een andere wijze geregeld, bijvoorbeeld via de AWR of de Awb.

De voorgestelde wijziging van artikel 8:2 Adw heeft tot doel in de Adw dezelfde regeling te treffen als de in artikel 24a, tweede lid, AWR opgenomen regeling. Bij de invoering van artikel 24a AWR viel de Adw abusievelijk buiten de reikwijdte van de regeling. Het doel en de strekking van het voorgestelde artikel 8:2, derde lid, Adw zijn hetzelfde als bij artikel 24a AWR. Voor een uitgebreide toelichting van de regeling wordt daarom verwezen naar de memorie van toelichting116 bij de invoering van artikel 24a, tweede lid, AWR die naar analogie toegepast kan worden.

Artikel 7, zesde lid, Awir regelt dat het toetsingsinkomen van inwonende kinderen of pleegkinderen jonger dan 23 jaar slechts wordt meegeteld bij de bepaling van de draagkracht als dit inkomen meer bedraagt dan € 5.970 (grens 2024). Met de voorgestelde invoeging wordt verduidelijkt dat deze bepaling ook van toepassing is op het toetsingsinkomen van kinderen voor wie de verzorgers een pleegvergoeding of kinderbijslag (hebben) ontvangen.

In de Awir wordt een onderscheid gemaakt tussen verschillende vormen van pleegzorg. Met een pleegkind wordt bedoeld «een kind dat wordt opgevoed en onderhouden als een eigen kind».117 Bij kinderen voor wie de pleegouders een pleegvergoeding ontvangen, geldt dat niet wordt voldaan aan het onderhoudsvereiste, zodat het kind niet wordt aangemerkt als (pleeg)kind in de zin van artikel 4 Awir.118 Met de voorgestelde invoeging wordt bewerkstelligd dat pleegkinderen voor wie wel en pleegkinderen voor wie geen pleegvergoeding wordt ontvangen gelijk worden behandeld. Het gaat er om dat kinderen voor wie de belanghebbende, zijn partner of medebewoner een pleegvergoeding ontvangt op grond van de Wet op de jeugdzorg of de Jeugdwet dan wel voor wie de belanghebbende in enig jaar kinderbijslag heeft ontvangen, ook niet als partner worden aangemerkt ten aanzien van de inkomensafhankelijke regelingen. Pleegkinderen voor wie een pleegvergoeding wordt ontvangen, zijn echter nog niet apart genoemd in artikel 7, zesde lid, Awir; dit wordt bewerkstelligd met de voorgestelde invoeging. De definitie is daarbij gelijkluidend aan die van artikel 3, vijfde lid, onderdeel b, Awir.

In beginsel wordt een pleegkind niet meer aangemerkt als kind in de zin van artikel 4 Awir indien de kinderbijslag stopt doordat het kind achttien jaar wordt, of indien de pleegvergoeding ophoudt doordat het kind 21 wordt (de leeftijd waarop pleegzorg in beginsel eindigt). De uitzondering voor het toetsingsinkomen van de huurtoeslag geldt echter voor kinderen tot 23 jaar. Dit zou betekenen dat pleegkinderen van boven de achttien of voormalig pleegkinderen anders behandeld zouden worden dan kinderen die direct als eerstegraads bloed- of aanverwant kwalificeren. Om deze reden is de toevoeging van «in enig jaar» noodzakelijk. Dit is tevens in lijn met de formulering en doelstelling van de uitzondering op het partnerbegrip van artikel 3, vijfde lid, Awir, waarin het onderscheid tussen pleegkinderen voor wie wel en geen pleegvergoeding is of wordt ontvangen reeds is weggenomen.

Ingevolge de voorgestelde aanpassingen van OFM 2020 (artikel XIII, onderdeel A), worden ANBI’s toegevoegd aan artikel 3a AWR, waarmee voor ANBI’s nadere regels kunnen worden gesteld aan het uitgaand berichtenverkeer, en worden administratieplichtigen en ANBI’s toegevoegd aan artikel 3b AWR, waarmee voor administratieplichtigen en ANBI’s nadere regels kunnen worden gesteld aan het inkomend berichtenverkeer. De in OFM 2020 opgenomen wijzigingen van de artikelen 3a en 3b AWR treden ingevolge artikel XXI, tweede lid, OFM 2020 in werking op een bij koninklijk besluit te bepalen tijdstip. Mogelijk is het eerder dan dat tijdstipnoodzakelijk dat artikel 3a AWR voorziet in de mogelijkheid om voor administratieplichtigen en ANBI’s te kunnen voorschrijven hoe het berichtenverkeer geschiedt. Deze wijziging regelt daarom dat deze twee groepen nu reeds aan het huidige artikel 3a AWR worden toegevoegd.

Voor een nadere toelichting wordt ter zake van de toevoeging van ANBI’s verwezen naar de artikelsgewijze toelichting bij artikel XIII, onderdeel B (artikelen 3a en 3b AWR in OFM 2020).

Op grond van artikel 3a, eerste lid, AWR vindt het berichtenverkeer tussen de Belastingdienst en belastingplichtigen of inhoudingsplichtigen in beginsel geheel langs elektronische weg plaats. Op grond van artikel 3a, tweede lid, AWR kunnen bij ministeriële regeling regels worden gesteld met betrekking tot de wijze waarop het elektronische berichtenverkeer plaatsvindt. Op grond van artikel 3a, derde lid, AWR bestaat de mogelijkheid om bij ministeriële regeling berichten en groepen van belastingplichtigen of inhoudingsplichtigen aan te wijzen waarvoor het berichtenverkeer kan plaatsvinden anders dan langs elektronische weg. Hetzelfde geldt voor omstandigheden waaronder het berichtenverkeer langs andere weg mag plaatsvinden. Deze voorschriften en uitzonderingen zijn opgenomen in de Regeling EBV.

Voorgesteld wordt artikel 3a AWR ook voor ANBI’s te laten gelden waardoor ook het berichtenverkeer tussen de Belastingdienst en ANBI’s in beginsel geheel langs elektronische weg plaatsvindt. In de Regeling EBV kan vervolgens worden bepaald van welk portaal en welk inlogmiddel – zoals eHerkenning – een ANBI gebruik moet maken bij het inzenden van formele berichten. Deze wettelijke grondslag voor een gestructureerde vorm van berichtenverkeer kan overigens ook worden gebruikt voor voormalige ANBI’s aangezien die administratieplichtig zijn op de voet van artikel 10e van het Uitvoeringsbesluit Successiewet 1956. Voorgesteld wordt deze aanpassing van artikel 3a AWR in werking te laten treden met ingang van 1 januari 2026.119 Er zal in overleg met de filantropiesector worden bezien vanaf wanneer en op welke wijze het beste uitvoering kan worden gegeven aan de verplichting voor ANBI’s om in principe het berichtenverkeer langs elektronische weg te laten plaatsvinden, ook rekening houdend met de mogelijkheden van ANBI’s van (zeer) geringe grootte.

Artikel 5b, eerste lid, onderdeel b, AWR bepaalt dat een ANBI haar gegevens op elektronische wijze via internet openbaar dient te maken. Artikel 5b, tiende lid, AWR regelt dat bij ministeriële regeling regels worden gesteld met betrekking tot deze gegevens, alsmede met betrekking tot de wijze waarop deze gegevens via internet openbaar worden gemaakt (publicatieverplichting) en dat daarbij door grotere instellingen een verplicht standaardformulier moet worden gebruikt. Het doel van de voorgestelde wijziging van artikel 5b, tiende lid, AWR is dat alle ANBI’s aan de publicatieverplichting voldoen met behulp van een standaardformulier en niet meer alleen de grotere ANBI’s.120

In de artikelen 67c, vierde lid, en 67f, zesde lid, AWR is bepaald dat artikel 20, eerste lid, tweede volzin, en tweede lid, tweede volzin, AWR van overeenkomstige toepassing is. Met de voorgestelde wijzigingen wordt ook artikel 20, tweede lid, eerste zin, AWR van overeenkomstige toepassing verklaard, zodat conform de bedoeling van de artikelen 67c, vierde lid, en 67f, zesde lid, AWR eenieder van wie kan worden nageheven ook kan worden beboet. Daarnaast behelzen de voorgestelde wijzigingen een redactionele aanpassing door de term «volzin» te vervangen door «zin».

Om te voorkomen dat het voorstel in strijd komt met het legaliteitsbeginsel, wordt overgangsrecht voorgesteld. Dat houdt in dat artikel X, onderdelen C en D, voor het eerst toepassing vindt met betrekking tot beboetbare gedragingen die zijn begaan op of na 1 januari 2026.

Met de voorgestelde wijziging wordt beoogd om in artikel 25, achtste lid, IW 1990 de grondslag op te nemen voor het uitstel van betaling aan de in het buitenland woonachtige aandeelhouder die gebruik heeft gemaakt van de faciliteit van de geruisloze omzetting. Tevens worden enkele voorwaarden voor het uitstel van betaling in dit artikel opgenomen. Hiermee wordt de uitstelfaciliteit uit het Besluit geruisloze omzetting gecodificeerd.

De wijziging regelt dat op grond van artikel 28, derde lid, IW 1990 geen invorderingsrente in rekening wordt gebracht over de periode waarin de belastingschuldige uitstel van betaling is verleend. Hiermee ontbreekt niet langer een wettelijke grondslag voor het niet rekenen van invorderingsrente. Verder zorgt de wijziging ervoor dat zowel het verlenen als het intrekken van het uitstel van betaling bij wet is geregeld. Daarnaast wordt op grond van artikel 24, zesde lid, IW 1990 vastgelegd dat gedurende het uitstel van betaling geen verrekening mogelijk is, tenzij de belastingschuldige daar specifiek om verzoekt. Wanneer een verrekening heeft plaatsgevonden, zal dit op grond van artikel 24, zevende lid, IW 1990 onverwijld bekend worden gemaakt. De tussentijdse beëindigingsgronden van artikel 25, achtste lid, onderdelen a en b, IW 1990 blijven ongewijzigd. Eveneens blijven de kwijtscheldingsbepalingen van artikel 26, vierde lid en vijfde lid, onderdeel a, IW 1990 van toepassing, nu deze bepalingen verwijzen naar artikel 25, achtste lid, IW 1990.

In de URIW 1990 zal worden opgenomen dat het schriftelijke verzoek om uitstel van betaling en de zekerheidsstelling achterwege kunnen blijven wanneer de belastingschuldige woonachtig is in een lidstaat van de EU. Dit sluit aan bij de situaties waarin op grond van artikel 25, achtste lid, IW 1990 uitstel van betaling kan worden gevraagd. De mogelijkheid tot tussentijds beëindiging van het uitstel van betaling, opgenomen in het Besluit geruisloze omzetting, wanneer de feitelijke leiding van de vennootschap naar een ander land dan Nederland wordt verplaatst, komt te vervallen. Deze beëindigingsgrond is niet in overeenstemming met het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU).

Tot slot verbetert de voorgestelde wijziging de rechtsbescherming van de belastingschuldige. Een besluit tot afwijzing, verlening, herziening of (gedeeltelijke) beëindiging van uitstel van betaling geschiedt voortaan bij een voor bezwaar vatbare beschikking.

Met de voorgestelde wijziging ingevolge artikel XI, onderdeel B, onder 2, wordt voorgesteld om artikel 25, achtste lid, onderdeel b, IW 1990 te wijzigen. Dit onderdeel regelt dat wanneer de vennootschap waarin de belastingschuldige aandelen of winstbewijzen houdt een uitdeling doet aan de belastingschuldige, de ontvanger het verleende uitstel van betaling (deels) kan beëindigen. Het kan voorkomen dat de belastingschuldige en de aandeelhouder of houder van winstbewijzen verschillende personen zijn. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer het aanmerkelijkbelangdeel in de aangifte inkomstenbelasting – overeenkomstig artikel 2.17 Wet IB 2001 – volledig aan de ene fiscale partner is toebedeeld, terwijl de andere fiscale partner de aandeelhouder of houder van winstbewijzen is. In dat geval is de fiscale partner aan wie het aanmerkelijk belang is toebedeeld de belastingschuldige, terwijl eventuele dividenduitkeringen met betrekking tot de aandelen of winstbewijzen die aan het uitstel van betaling ten grondslag liggen, worden uitgekeerd aan de andere fiscale partner, die niet de belastingschuldige is.

In dergelijke situaties kan het uitstel van betaling niet tussentijds worden beëindigd. Dit knelt met name, omdat het uitstel van betaling op grond van artikel 25, achtste lid, IW 1990 voor onbepaalde tijd wordt verleend. Derhalve is het wenselijk om bij dividenduitkeringen op de aandelen of winstbewijzen die aan het uitstel van betaling ten grondslag liggen, de ontvanger de mogelijkheid te bieden om het uitstel van betaling te beëindigen. Met deze beëindigingsgrond wordt beoogd de aanmerkelijkbelangclaim veilig te stellen. Bovendien komen door de handelingen – die aanleiding geven tot beëindiging van het uitstel van betaling – middelen vrij.

In navolging van de voorgestelde wijziging van artikel 25, achtste lid, onderdeel b, IW 1990 wordt tevens voorgesteld om de hieraan gelieerde kwijtscheldingsfaciliteit en aansprakelijkheidsbepaling aan te passen. Deze wijzigingen sluiten aan bij de wijziging van artikel 25, achtste lid, onderdeel b, IW 1990.

Zo wordt voorgesteld om in artikel 26, vierde lid, IW 1990 expliciet te verduidelijken dat het gaat om dividendbelasting die wordt voldaan in verband met een uitkering op de aandelen of winstbewijzen die aan het uitstel ten grondslag liggen. Daarnaast wordt in artikel 26, vijfde lid, onderdeel c, IW 1990 voorgesteld om de term «belastingschuldige» te vervangen door «aandeelhouder of houder van winstbewijzen». Dit omdat – zoals hierboven toegelicht – de belastingschuldige niet altijd de aandeelhouder of houder van winstbewijzen is. Met deze wijziging wordt een juridische en feitelijke discrepantie weggenomen. Tot slot wordt voorgesteld om in artikel 45 IW 1990 «belastingschuldige» te laten vervallen, aangezien – zoals eerder toegelicht – niet altijd de belastingschuldige de aandelen of winstbewijzen kan vervreemden. Met deze wijziging wordt een juridische en feitelijke discrepantie weggenomen, wanneer de belastingschuldige niet degene is die de aandelen of winstbewijzen heeft vervreemd. Daarnaast wordt ter verduidelijking voorgesteld op te nemen dat het specifiek gaat om de vervreemding van aandelen of winstbewijzen die aan het uitstel van betaling ten grondslag liggen. De overige wijzigingen van artikel 45 IW 1990 zijn uitsluitend technisch van aard en beogen geen inhoudelijke wijziging.

Uit het voorgestelde artikel 34a, eerste lid, IW 1990 volgt een vermoeden over de omvang van de aansprakelijkheidsschuld. De schuld wordt vermoed 35% te bedragen van het bedrag van de factuur van de uitlener of doorlener gericht aan de inlener. Eventuele bedragen die de inlener op de g-rekening heeft gestort, worden op deze aansprakelijkheidsschuld in mindering gebracht. Als de som van de berekende aansprakelijkheid van de bij de ontvanger bekende inleners de openstaande belastingschuld over het betreffende belastingtijdvak te boven gaat, wordt voorgesteld dat het bedrag waarvoor de inlener aansprakelijk wordt gesteld evenredig wordt verminderd. Tevens wordt voorgesteld dat bestuurlijke boetes buiten beschouwing worden gelaten. De inlener kan zijn aansprakelijkheid dus op grond van het voorgestelde artikel 34a, eerste lid, IW 1990 beperken door bedragen op de g-rekening van de uitlener of doorlener te storten. Als de inlener minimaal 35% van het bedrag van de factuur op de g-rekening heeft gestort en daarbij aan de administratieve voorwaarden is voldaan, kan er geen aansprakelijkstelling plaatsvinden op grond van het voorgestelde artikel 34a, eerste lid, IW 1990. De inlener kan tegenbewijs leveren over de werkelijke omvang van de aansprakelijkheidsschuld, bijvoorbeeld op basis van stukken uit zijn eigen administratie.121 Met het voorgestelde artikel 34a, eerste lid, IW 1990 in combinatie met de beleidsmatige vrijwaring van een aansprakelijkheid bij een storting van 35% van de factuursom, wordt het aantrekkelijker voor de inlener om de verschuldigde bedragen te storten op de g-rekening.

De ontvanger kan de betrokken inlener(s) identificeren op basis van de administratie (bijvoorbeeld bankafschriften) van de uitlener. Om de hoogte van de aansprakelijkstelling te kunnen bepalen zal de ontvanger de facturen gebruiken die door de uitlener of doorlener naar de inlener zijn gestuurd. De ontvanger zal deze facturen in eerste instantie opvragen bij de uitlener of doorlener. Indien de uitlener of doorlener niet kan of wil voldoen aan dit verzoek, zal de ontvanger de facturen bij de inlener opvragen. In geval van een faillissement van de uitlener of doorlener zal de ontvanger zich wenden tot hun curator voor de facturen. Indien de administratie zowel bij de uitlener als inlener ontbreekt, kan de ontvanger de hoogte van de aansprakelijkstelling baseren op bankafschriften waaruit de betalingen van de inlener aan de uitlener over een bepaald tijdvak blijken. De bankafschriften kan de ontvanger opvragen bij de bank van de uitlener.

Om een aansprakelijkstelling verder te vereenvoudigen, wordt in het voorgestelde artikel 34a, tweede lid, IW 1990 het vermoeden opgenomen dat de onderneming die is ingeschreven in het openbaar register als toegelaten uitzendondernemingen een uitlener is in de zin van artikel 34, eerste lid, IW 1990 en het voorgestelde artikel 34a, eerste lid, IW 1990. Op die manier is duidelijk dat het gaat om inlening en dat dus de fiscale inlenersaansprakelijkheid van toepassing kan zijn. In het algemeen deel van deze memorie is reeds benoemd dat in de praktijk het onderscheid tussen inlening en aanneming van werk niet altijd eenvoudig te maken is. De effectiviteit van de voorgestelde vereenvoudigde aansprakelijkstelling kan in het geding komen als de ontvanger eerst een (tijdrovend) onderzoek moet doen naar de feitelijke situatie en de vraag of sprake is van inlening of aanneming van werk.

Het vermoeden over de hoedanigheid van de uitlener ontstaat vanaf het moment dat de toelating van de uitlener is opgenomen in het openbaar register. Als de toelating in het openbaar register is opgenomen, zal de ontvanger redelijk eenvoudig kunnen achterhalen of er sprake is van een uitlener die over een toelating beschikt. De ontvanger kan het vermoeden van inlening niet toepassen op de belastingtijdvakken die zijn aangevangen op of de dag na waarop het besluit om de toelating van de uitlener in te trekken in werking treedt. Ook tegen het vermoeden van het tweede lid is tegenbewijs door de aansprakelijkgestelde mogelijk.122 De aansprakelijk gestelde kan betogen dat er, ondanks de toelating van de uitlener, sprake was van aanneming van werk. Hiertoe zal hij de omstandigheden van het geval moeten aantonen in combinatie met informatie op facturen en de overeenkomst met de uitlener.

Voorgesteld wordt de wijzigingen in werking te laten treden zodra het op 6 oktober 2023 ingediende wetsvoorstel Wet toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten123 tot wet is verheven en in werking is getreden. Het laatstgenoemde wetsvoorstel voorziet in wijzigingen van de Waadi ingevolge waarvan een toelatingsstelsel zal gaan gelden binnen de uitzendsector. Het voorgestelde artikel 34a IW 1990 sluit aan bij de eerdergenoemde voorgestelde wijzigingen van de Waadi. Gezien de samenhang tussen het voorgestelde artikel 34a IW 1990 en de voorgestelde wijzigingen van de Waadi – en daarmee het voorgestelde toelatingsstelsel in de uitzendsector − wordt het wenselijk geacht om met betrekking tot de inwerkingtreding van het voorgestelde artikel 34a IW 1990 aansluiting te zoeken bij de inwerkingtreding van het wetsvoorstel Wet toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten nadat dat wetsvoorstel tot wet is verheven. De beoogde datum van inwerkingtreding van het wetsvoorstel Wet toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten is 1 januari 2026.

Het voorgestelde artikel 34a, eerste lid, IW 1990 − waaruit het vermoeden over de omvang van de aansprakelijkheidsschuld volgt en de mogelijkheid voor de inlener om de omvang van deze schuld te verminderen – kan enkel worden toegepast ten aanzien van belastingschulden die betrekking hebben op belastingtijdvakken die aanvangen op of na de dag van inwerkingtreding van het wetsvoorstel Wet toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten nadat dat wetsvoorstel tot wet is verheven. Het voorgestelde artikel 34a, eerste lid, IW 1990 hangt immers nauw samen met de wijzigingen die voortvloeien uit het wetvoorstel Wet toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten, te weten de introductie van het toelatingsstelsel. Gelet daarop wordt het wenselijk geacht dat het voorgestelde artikel 34a, eerste lid, IW 1990 enkel kan worden toegepast op belastingtijdvakken die aanvangen vanaf het moment dat de wijzigingen van de Waadi die voortvloeien uit het wetvoorstel Wet toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten – de introductie van het toelatingsstelsel – van kracht zijn.

In OFM 2018 zijn maatregelen opgenomen waardoor de grondslag van de berekening van de motorrijtuigenbelasting kan worden aangepast. De inzet is erop gericht om niet langer uit te gaan van de «eigen massa» van het voertuig, maar van de «massa rijklaar» zoals opgenomen in het kentekenregister. Door die aanpassing is ook aanpassing van de definitie van «toegestane maximum massa» noodzakelijk. Met betreffende in OFM 2018 opgenomen wijzigingen zijn geen gevolgen voor de hoogte van de te bepalen motorrijtuigenbelasting of provinciale opcenten beoogd. Inwerkingtreding van de maatregelen was voorzien bij koninklijk besluit en afhankelijk gesteld van het moment waarop de modernisering van het heffingssysteem voor de motorrijtuigenbelasting zou zijn afgerond. De afronding hiervan heeft aanmerkelijk langer geduurd dan bij voorbaat was verwacht. Hierdoor sluiten de bepalingen die waren voorzien niet langer aan bij de Wet MRB 1994 zoals deze inmiddels is komen te luiden. Daarom worden wijzigingen van OFM 2018 voorgesteld waarmee de beoogde aanpassingen alsnog kunnen worden ingevoerd. Inwerkingtreding blijft voorzien bij koninklijk besluit. De verwachting is dat de aanpassingen met ingang van 1 juli 2026 in werking kunnen treden.

Specifiek voor de provinciale opcenten wordt van de gelegenheid gebruikgemaakt om de leesbaarheid te vergroten van de tariefstructuur zoals die voor de provinciale opcenten van toepassing is. Ook dat waren aanpassingen die reeds in OFM 2018 waren voorzien. Specifiek wordt voorgesteld niet langer te verwijzen naar belastingvakken die na 31 december 2011 zijn aangevangen. Die toevoeging heeft niet langer meerwaarde. Voorgesteld wordt tevens om de tarieven in artikel 222 van de Provinciewet op te nemen en hiervoor niet langer te verwijzen naar het tarief van de Wet op de MRB 1994 zoals dat gold op 1 april 1995. Deze aanpassing is wenselijk, omdat de tarieven zoals die golden op 1 april 1995 moeilijk vindbaar zijn en bovendien nog in guldens waren vastgesteld. Bij de redactie is rekening gehouden met de aanpassingen die uit hoofde van het Belastingplan 2025 met ingang van 1 januari 2026 worden voorzien.

Artikel II, onderdeel A, OFM 2020 wijzigt – op een bij koninklijk besluit te bepalen tijdstip – artikel 13 Awir, dat over uitgaand formeel berichtenverkeer gaat.

Ingevolge artikel XIII, onderdeel A, onder 1, subonderdeel a, wordt voorgesteld het in artikel II, onderdeel A, onder 2, OFM 2020 opgenomen artikel 13, eerste lid, Awir te wijzigen. Laatstgenoemde bepaling bevat het keuzerecht voor uitgaand formeel berichtenverkeer (officiële berichten) voor het toeslagendomein. Dit keuzerecht heeft betrekking op alle berichten van de Dienst Toeslagen, dus niet slechts bepaalde berichtensoorten.124 Na inwerkingtreding van artikel I, onderdeel D, Wmebv – zie het inwerkingtredingsartikel van dit wetsvoorstel – geldt op grond van artikel 2:8 Awb evenwel dat een burger per berichtensoort door middel van het geven van toestemming kan aangeven hoe hij die berichtensoort wenst te ontvangen. Daarom is het in zoverre nodig om van artikel 2:8 Awb af te wijken. De vaste afwijkingsformule van de Wmebv, die luidt «in afwijking van de artikelen 2:7, tweede lid, en 2:8 van de Algemene wet bestuursrecht» kan hier niet onverkort worden benut, omdat het in artikel 13, eerste lid, Awir neergelegde keuzerecht nu juist niet afwijkt van artikel 2:7, tweede lid, Awb. Artikel 2:7, tweede lid, Awb, dat voor zowel inkomend als uitgaand berichtenverkeer geldt, behelst een verbod aan bestuursorganen om het gebruik van de elektronische weg voor te schrijven. Dat verbod komt materieel neer op het keuzerecht dat is neergelegd in artikel 13, eerste lid, Awir.

Ingevolge artikel XIII, onderdeel A, onder 1, subonderdeel b, wordt voorgesteld het in artikel II, onderdeel A, onder 3, OFM 2020 opgenomen artikel 13, derde lid, Awir te wijzigen. Laatstgenoemde bepaling bevat de delegatiegrondslag om bij uitgaand berichtenverkeer uitzonderingen te maken op het in artikel 13, eerste lid, Awir neergelegde keuzerecht. In zoverre maakt deze delegatiebepaling ook afwijking mogelijk van het keuzerecht zoals neergelegd in de artikelen 2:7, tweede lid, en 2:8 Awb, na inwerkingtreding van de Wmebv, waar het gaat om uitgaand berichtenverkeer. Artikel 2:7 Awb gaat immers over zowel inkomend als uitgaand berichtenverkeer. Derhalve is het nodig om in de delegatiebepaling specifiek te verwijzen naar zowel artikel 2:7, tweede lid, Awb als artikel 2:8 Awb.

Ingevolge artikel XIV, onderdeel A, onder 2, wordt voorgesteld het in artikel II, onderdeel B, OFM 2020 opgenomen artikel 13a, eerste lid, Awir te wijzigen. Laatstgenoemde bepaling biedt bij inkomend formeel berichtenverkeer de delegatiegrondslag om uitzonderingen te maken op de Awb.125 Voorgesteld wordt om artikel 13a, eerste lid, Awir op twee punten te wijzigen. De eerste wijziging betreft het aanpassen van dit lid aan de situatie waarin artikel I, onderdeel A, Wmebv in werking is getreden. Daartoe moet worden afgeweken van artikel 2:7, tweede lid, Awb. Daarmee wordt overigens ook van artikel 2:13 Awb afgeweken aangezien artikel 2:7, tweede lid, Awb net als artikel 2:13 Awb het inkomende berichtenverkeer betreft.126 Afwijking van artikel 2:8 Awb is hier niet aan de orde aangezien dat artikel alleen gaat over uitgaand berichtenverkeer. De tweede wijziging betreft het toevoegen van partijen ten aanzien van wie het mogelijk moet worden om bij ministeriële regeling – de Regeling EBV – te kunnen bepalen langs welk voorziening (portaal) en met welk authenticatiemiddel (inlogmiddel) zij gegevens over derden kunnen of moeten verstrekken. Het gaat dan om die partijen die ingevolge artikel 38 Awir gehouden zijn om bepaalde informatie over derden aan de Dienst Toeslagen te verstrekken. Het gaat dan meer concreet om de partijen, genoemd in artikel 38, eerste, vierde en negende lid, Awir.

Voor een toelichting op de voorgestelde wijzigingen van artikel 3a AWR wordt grotendeels verwezen naar de toelichting op de voorgestelde wijzigingen van artikel 13, eerste lid, Awir (onderdeel A). Voor een toelichting op de voorgestelde wijziging van artikel 3a AWR die ziet op de toevoeging van ANBI’s wordt echter verwezen naar de toelichting op de voorgestelde wijzigingen van artikel 5b AWR (artikel X, onderdeel B). Toevoeging van administratieplichtigen, zoals in artikel 3b AWR wel gebeurt, is niet nodig, omdat dit alleen noodzakelijk is voor inkomend berichtenverkeer, en artikel 3a AWR alleen gaat over uitgaand berichtenverkeer.

Voor een toelichting op de voorgestelde wijzigingen van artikel 3b AWR ter zake van het afwijken van de Awb wordt verwezen naar de toelichting op de wijzigingen van artikel 13a, eerste lid, Awir (onderdeel A).

In artikel 3b AWR worden ook administratieplichtigen ingevoegd. Deze wijziging betreft het opnemen van administratieplichtigen ten aanzien van wie het mogelijk moet worden om bij ministeriële regeling – de Regeling elektronisch berichtenverkeer Belastingdienst – te kunnen bepalen langs welke voorziening (portaal) en met welk authenticatiemiddel (inlogmiddel) zij gegevens over derden kunnen of moeten verstrekken. In de context van dit artikel gaat het dus alleen om administratieplichtigen in de zin van artikel 52 AWR voor zover artikel 53 AWR op hen van toepassing is omdat het specifiek gaat om administratieplichtigen die bij of krachtens wettelijk voorschrift aan de Belastingdienst of de Dienst Toeslagen gegevens over derden zoals belastingplichtigen of toeslaggerechtigden moeten aanleveren. Voor een toelichting op de voorgestelde wijziging van artikel 3b AWR die ziet op de toevoeging van ANBI’s wordt voorts verwezen naar de toelichting op de voorgestelde wijzigingen van artikel 5b AWR (artikel XI, onderdeel B).

Voor een toelichting op de voorgestelde wijzigingen van artikel 7c IW 1990 ter zake van het afwijken van de Awb wordt verwezen naar de toelichting op de voorgestelde wijzigingen van artikel 13, eerste lid, Awir (onderdeel A).

Voor een toelichting op de voorgestelde wijzigingen van artikel 7d IW 1990 ter zake van het afwijken van de Awb wordt verwezen naar de toelichting op de voorgestelde wijzigingen van artikel 13a, eerste lid, Awir (onderdeel A).

Voor een toelichting op de toevoeging van aansprakelijk gestelden wordt verwezen naar de toelichting op de wijziging van het huidige artikel 7c IW 1990 (artikel XI, onderdeel A). In deze context gaat het om aansprakelijk gestelden in de zin van de IW 1990.127

Bij inwerkingtreding van de Wet compensatie wegens selectie aan de poort is niet voorzien in een bepaling om de compensatie van een belanghebbende van wie een aangifte inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen onterecht is geselecteerd, aan bepaalde nabestaanden toe te kennen als de belanghebbende vóór toekenning van de compensatie op grond van de Wet compensatie wegens selectie aan de poort is overleden. Door de Wet compensatie wegens selectie aan de poort te wijzigen kan dit alsnog worden bewerkstelligd. Voorgesteld wordt dat de inspecteur de compensatie toekent aan de nabestaanden die door de Wet compensatie wegens selectie aan de poort zullen worden aangewezen, de zogenoemde aangewezen nabestaanden. Om duidelijk te maken welke nabestaanden dit zijn, wordt voorgesteld artikel 1 van de Wet compensatie wegens selectie aan de poort aan te vullen met een definitie van het begrip nabestaande. In beginsel gaat het om de fiscale partner van de belanghebbende. Indien er geen fiscale partner (in leven) is, wordt de compensatie toegekend aan de kinderen van de belanghebbende, zijnde de bloedverwanten of aanverwanten in de neergaande lijn van de belanghebbende. Het gaat hierbij om de kinderen van de belanghebbende of de kinderen van de (voormalige) echtgenoot of (voormalige) geregistreerde partner van de belanghebbende.

Uit het voorgestelde artikel 2a, eerste lid, van de Wet compensatie wegens selectie aan de poort volgt dat de inspecteur de compensatie ambtshalve toekent aan nabestaanden van een belanghebbende wiens aangifte inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen onterecht is geselecteerd, als deze belanghebbende is overleden voordat de compensatie aan hem door de inspecteur is toegekend. Hiervan kan sprake zijn als de belanghebbende komt te overlijden nadat het onderzoek naar de betreffende aangifte is afgerond en de inspecteur deze belanghebbende nog niet de beschikking waarmee de compensatie wordt toegekend heeft kunnen doen toekomen. Ook kan de situatie zich voordoen dat de belanghebbende al is komen te overlijden tijdens of voorafgaand aan het onderzoek naar een aangifte. Ook in die gevallen kan de inspecteur op grond van het voorgestelde artikel 2a, eerste lid, van de Wet compensatie wegens selectie aan de poort de compensatie toekennen aan de aangewezen nabestaanden.

Om duidelijk te maken hoe de compensatie moet worden verdeeld als er meerdere kinderen van de overledene zijn die aanspraak maken op de compensatie, wordt in artikel 2a, tweede lid, van de Wet compensatie wegens selectie aan de poort voorgesteld dat het bedrag van de compensatie dan naar evenredigheid wordt verdeeld over deze nabestaanden.

In het voorgestelde artikel 2a, derde lid, van de Wet compensatie wegens selectie aan de poort wordt bepaald dat niet bij de inspecteur bekende nabestaanden – het zal hierbij gaan om kinderen en niet om fiscale partners, aangezien een fiscale partner bij de inspecteur bekend zou moeten zijn − op aanvraag de compensatie kunnen ontvangen. Hiervan kan sprake zijn als een kind niet beschikt over een Nederlands bsn en daardoor niet bekend is bij de inspecteur. Een niet bij de inspecteur bekend kind zal een gemotiveerde aanvraag bij de inspecteur moeten indienen om de compensatie te kunnen ontvangen. Uit de aanvraag zal moeten blijken welke belanghebbende bij leven in aanmerking zou zijn gekomen voor de compensatie en dat de nabestaande het kind van die belanghebbende is. In het voorgestelde artikel 2a, vierde lid, van de Wet compensatie wegens selectie aan de poort wordt bepaald dat niet bij de inspecteur bekende kinderen de aanvraag vóór 1 januari 2027 moeten hebben ingediend bij de Belastingdienst. De inspecteur dient op grond van het voorgestelde artikel 2a, vijfde lid, van de Wet compensatie wegens selectie aan de poort binnen zes weken op de aanvraag te beslissen. Deze termijn kan eenmaal met zes weken worden verlengd. Een beslistermijn van zes weken is in lijn met de beslistermijn die geldt bij een verzoek om een aanvullende compensatie op grond van artikel 5 van de Wet compensatie wegens selectie aan de poort. Op grond van het voorgestelde artikel 2a, zesde lid, van de Wet compensatie wegens selectie aan de poort is de hoogte van de compensatie gelijk aan het bedrag dat een ander kind ambtshalve of op aanvraag door de inspecteur is toegekend. Hiermee wordt voorkomen dat kinderen die op aanvraag de compensatie ontvangen de gehele compensatie krijgen, terwijl al aan andere kinderen van dezelfde overledene per persoon een lager bedrag is toegekend. Als er geen sprake is van andere kinderen die de compensatie ambtshalve of op aanvraag reeds toegekend hebben gekregen, dan wordt de compensatie verdeeld over de kinderen die ambtshalve voor compensatie in aanmerking komen en de kinderen die een aanvraag tot toekenning van de compensatie hebben gedaan en waarbij de inspecteur in beide gevallen die compensatie nog niet heeft toegekend.

Tot slot volgt uit het voorgestelde artikel 6, derde en vierde lid, van de Wet compensatie wegens selectie aan de poort dat de compensatie wordt uitbetaald op een daartoe bestemde bankrekening die op naam van de nabestaande staat. De inspecteur betaalt de compensatie uit binnen zes weken nadat het bankrekeningnummer bij de inspecteur bekend is geworden. Dit betekent dat de inspecteur niet eerst hoeft te wachten op een reactie van een aangewezen nabestaande, alvorens hij de compensatie kan uitbetalen als de inspecteur al over het bankrekeningnummer van deze aangewezen nabestaande beschikt. Als het bankrekeningnummer bij de inspecteur niet bekend is, zal de inspecteur de aangewezen nabestaande vragen het bankrekeningnummer aan hem bekend te maken. Dit zal de inspecteur gelijktijdig doen met het toekennen van de compensatie. De aangewezen nabestaanden dient vervolgens binnen zes weken zijn bankrekeningnummer aan de inspecteur te doen toekomen. Als de aangewezen nabestaanden niet binnen zes weken het bankrekeningnummer aan de inspecteur verstrekt, wordt de compensatie niet uitgekeerd. Door de periode voor het aanleveren van het bankrekeningnummer te beperken tot zes weken wordt duidelijkheid gecreëerd voor de uitvoering. Een periode van zes weken wordt redelijk geacht voor het aanleveren van het bankrekeningnummer, temeer omdat de inspecteur eerst zelf zal bezien of hij niet al over het bankrekeningnummer van de aangewezen nabestaande beschikt en de inspecteur de aangewezen nabestaande actief zal attenderen op het belang van het tijdig delen van zijn bankrekeningnummer. Het voorgaande geldt zowel voor nabestaanden die bij de inspecteur bekend zijn als nabestaanden die op aanvraag de compensatie ontvangen. Als er sprake is van een minderjarige nabestaande – waarbij de leeftijd ten tijde van toekenning van de compensatie leidend is − vindt uitbetaling van de compensatie plaats op een daartoe door de wettelijke vertegenwoordiger van de minderjarige nabestaande bestemde bankrekening waarbij de bankrekening op naam staat van de minderjarige nabestaande of diens wettelijke vertegenwoordiger.