Gepubliceerd: 25 april 2025
Indiener(s): Ruben Brekelmans (minister ) (VVD)
Onderwerpen: begroting financiƫn
Bron: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-36725-X-2.html
ID: 36725-X-2

Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Artikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2025 wijzigingen aan te brengen in de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Defensie (X).

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

De Minister van Defensie, R.P. Brekelmans

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1. Leeswijzer

De voorliggende eerste suppletoire begroting bevat de voorgestelde wijzigingen ten opzichte van de ontwerpbegroting 2025 van hoofdstuk X van de begroting van het Rijk.

In deze eerste suppletoire begroting van het Ministerie van Defensie zijn de besluiten van het kabinet uit de Voorjaarsnota verwerkt. Deze suppletoire wet dient dan ook in samenhang te worden gezien met de Voorjaarsnota. Als gevolg hiervan wordt de Defensiebegroting 2025 met € 3,0 miljard naar boven bijgesteld tot € 26,1 miljard. Dit is de optselsom van de verhoging op de begrotingen X (€ 2,2 miljard) en K (€ 0,8 miljard) tezamen. In deze wijziging van begrotingsstaat wordt specifiek ingegaan op de mutaties in hoofdstuk X van de Defensiebegroting.

In paragraaf 2.1 wordt de cijfermatige aansluiting ten opzichte van de ontwerpbegroting uiteengezet. Vervolgens worden in paragraaf 2.2 de belangrijkste begrotingswijzigingen op deze begroting van het Ministerie van Defensie vermeld met een overzicht uitgavenmutaties, en in paragraaf 2.3 wordt een overzicht ontvangstenmutaties toegelicht. Afsluitend is in paragraaf 2.4 per artikel een tabel opgenomen met daarin de budgettaire gevolgen van beleid en de uitgaven- en ontvangstenmutaties. In aansluiting op de ontwerpbegrotingen en de Voorjaarsnota worden vanaf 2025 ook de mutaties voor het jaar t+5 opgenomen in de tabel budgettaire gevolgen van beleid van de 1ste suppletoire begroting. Dit betreft de extrapolatie van de begroting – het toevoegen van het jaar t+5 – en vervolgens de mutaties tot en met t+5 die tijdens de Voorjaarsbesluitvorming zijn verwerkt. Per artikel worden de mutaties groter dan of gelijk aan onderstaande staffel op het niveau van de financiële instrumenten (en eventueel artikelonderdeel) toegelicht.

Omvang begrotingsartikel (stand ontwerpbegroting) in € miljoen

Beleidsmatige mutaties (ondergrens in € miljoen)

Technische mutaties (ondergrens in € miljoen)

< 50

1

2

=> 50 en < 200

2

4

=> 200 < 1.000

5

10

=> 1.000

10

20

De toelichtingen op de uitgaven gelden ook voor de verplichtingen. Alleen indien sprake is van een groot verschil van de verplichtingenmutaties ten opzichte van de uitgavenmutaties wordt dit verschil apart toegelicht. Deze verschillen ontstaan bijvoorbeeld doordat verplichtingen zijn aangegaan die niet tot een uitgavenmutatie leiden of door regelingen waarvoor de verplichtingen dit jaar worden aangegaan terwijl de uitgaven pas volgend jaar (of in de jaren daarna) plaatsvinden.

2. Het beleid

2.1. Voorstel van wet

Met het onderhavige wetsvoorstel wordt voorgesteld de uitgavenbegroting 2025 van het Ministerie van Defensie (X) ten opzichte van de vastgestelde begroting met een bedrag van € 2,2 miljard te verhogen. Voor het begrotingsbedrag van de ontvangsten 2025 wordt voorgesteld dit met € 51,6 miljoen te verhogen. De cijfermatige aansluiting ten opzichte van de vastgestelde begroting 2025 is als volgt:

Uitgaven (in duizend euro)

Stand vastgestelde begroting 2025

€ 12.994.137

Wijzigingen 1esuppletoire begroting 2025

€ 2.161.244

Stand begroting Defensie (X) in de voorjaarsnota 2025

€ 15.155,381

Ontvangsten (in duizend euro)

Stand vastgestelde begroting 2025

€ 245.411

Wijzigingen 1esuppletoire begroting 2025

€ 51.602

Stand begroting Defensie (X) in de voorjaarsnota 2025

€ 297.013

2.2. Uitgavenmutaties

Toelichting overzicht uitgavenmutaties

Overzicht belangrijkste suppletoire uitgavenmutaties 2025 (Eerste suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)
 

Artikelnummer

Uitgaven 2025

Uitgaven 2026

Uitgaven 2027

Uitgaven 2028

Uitgaven 2029

Uitgaven 2030

Vastgestelde begroting 2025

 

12.994.137

         

Belangrijkste suppletoire mutaties

             

1) Steun Oekraine

 

1.990.000

138.000

1.000.000

     

2) Compensatie voorraad Oekraine

 

– 250.000

         

3) Overige mutaties Oekraine

 

– 164.015

         

4) Extrapolatie

           

11.177.811

5) Eindejaarsmarge

 

36.122

         

6) Eindejaarsmarge HGIS

 

18.159

         

7) Kasschuiven NFE, DOO, ATM

 

– 13.777

– 24.310

– 4.234

18.321

16.000

8.000

8) Overboekingen met andere ministeries

 

54.031

59.826

93.790

145.367

178.532

214.846

9) Loonbijstelling

 

413.823

424.726

442.570

449.083

455.072

458.223

10) Prijsbijstelling

 

54.051

53.730

56.024

56.499

55.034

55.657

11) Grensbewaking

 

14.266

27.917

33.563

67.497

82.623

85.777

12) Overige mutaties

 

8.584

– 23.648

– 29.270

– 61.971

– 77.089

54.789

Stand 1e suppletoire begroting 2025

 

15.155.381

         

Toelichting overzicht uitgavenmutaties

Steun Oekraïne

Om de militaire steun aan Oekraïne onverminderd voort te zetten zijn additionele middelen toegekend. Van deze middelen is € 2,0 miljard geplaatst in 2025, om vanwege de militaire en geopolitieke ontwikkelingen een versnelling van de steun te bewerkstellingen. Daarnaast is € 0,1 miljard in 2026 en € 1,0 miljard in 2027 geplaatst. Voor 2025 en 2026 is er € 10,0 miljoen overgeveld naar BZ. Op een later moment zullen deze middelen conform de Comptabilteitswet (3.1) onderbouwd worden. In 2025 vinden ook diverse andere mutaties plaats met betrekking tot de steun aan Oekraïne.

Compensatie voorraad Oekraine

Ter compensatie van geleverd materieel uit eigen voorraad aan Oekraïne is € 250,0 miljoen overgeheveld naar het DMF. Door deze compensatie kan het geleverde materieel worden vervangen.

Overige mutaties Oekraine

€ 117,0 miljoen aan kasuitgaven is vervallen vanwege niet gerealiseerde ontvangsten in 2024. Deze ontvangsten van een partnerland waren verbonden aan een levering die niet meer plaats zal vinden. De benodigde kas- en verplichtingenruimte die aan de levering waren gekoppeld vervallen daarmee ook. Daarnaast is € 47,0 miljoen aan uitgaven voor Oekraïne eerder dan geraamd gerealiseerd in 2024. Dit bedrag komt in mindering op het 2025 budget.

Extrapolatie

Met de extrapolatie wordt de begrotingsstand in het extrapolatiejaar (t+ 5 jaar) toegevoegd aan de begroting van Defensie.

Eindejaarsmarge

Dit betreft de toevoeging van de eindejaarsmarge 2024 van € 36,1 miljoen euro.

Eindejaarsmarge HGIS

Dit betreft de toevoeging van de eindejaarsmarge 2024 van € 18,2 miljoen euro.

Kasschuiven NFE, DOO, ATM

Dit betreft het saldo van verschillende kasschuiven verspreid over meerdere jaren om meer aansluiting te krijgen bij een realistische kasreeks. De onderwerpen betreffen Nationeel Fonds Ereschuld (NFE), Defensie Open op Orde (DOO) en Air Traffic Management (ATM).

Overboekingen met andere ministeries

Per saldo stijgt de begroting van Defensie als gevolg van de interdepartementale budgetoverhevelingen met € 54,0 miljoen. Dit betreft met name opdrachten vanuit andere ministeries waarvoor Defensie budget ontvangt.

Loonbijstelling

De loonbijstelling van € 413,8 miljoen is toegevoegd aan de defensiebegroting. De loonbijstelling is inmiddels uitgekeerd aan de betreffende Defensieonderdelen. Sinds dit jaar is er geen sprake meer van loon en- en prijsbestelling op basis van LPO maar slechts volume en prijsbijstelling op basis van groei BBP.

Prijsbijstelling

De prijsbijstelling van € 54,0 miljoen is toegevoegd aan de defensiebegroting. De prijsbijstelling is inmiddels uitgekeerd aan de betreffende Defensieonderdelen. Sinds dit jaar is er geen sprake meer van loon en- en prijsbestelling op basis van LPO maar slechts volume en prijsbijstelling op basis van groei BBP.

Grensbewaking

Zoals genoemd in het Hoofdlijnenakkoord en het Regeerprogramma is het versterken van de grensbewaking één van de prioriteiten van het kabinet. Voor het intensiveren van de grensbewaking door de Koninklijke Marechaussee wordt extra geld beschikbaar gesteld. Het gaat in totaal om een oplopende reeks van € 45 miljoen in 2025 naar structureel € 151 miljoen vanaf 2029. Met de eerste suppletoire begroting wordt in 2025 € 14,3 miljoen van de Aanvullende Post van de Rijksbegroting naar de begroting van Defensie overgemaakt. Naar het Defensiematerieelbegrotingsfonds wordt € 30,7 miljoen overgeheveld.

Overige mutaties

Als gevolg van het saldo van de overige mutaties wordt de begroting van Defensie met € 8,6 miljoen naar boven bijgesteld.

2.3. Ontvangstenmutaties

Belangrijkste suppletoire ontvangstenmutaties 2025 (Eerste suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)
 

Artikelnummer

Ontvangsten 2025

Ontvangsten 2026

Ontvangsten 2027

Ontvangsten 2028

Ontvangsten 2029

Ontvangsten 2030

Vastgestelde begroting 2025

 

245.411

         

Belangrijkste suppletoire mutaties

             

1) Oekraine

 

47.602

         

5) Overige mutaties

 

4.000

4.000

4.000

4.000

4.000

4.000

Stand 1e suppletoire begroting 2025

 

297.013

         

Toelichting overzicht ontvangstenmutaties

Steun Oekraïne

De ontvangsten zijn € 47,6 miljoen hoger, dit is het gevolg van de steun voor Oekraïne. Nederland schaft materieel aan met andere landen, die een deel van de lasten dragen. Deze ontvangsten zijn niet gerealiseerd in 2024 en schuiven door naar 2025.

Overige ontvangstenmutaties

Als gevolg van een bijstelling in de ontvangsten van de zorgverzekeraar SZVK zijn de ontvangsten met € 4,0 miljoen verhoogd.

2.4 Budgettaire gevolgen van beleid

Beleidsartikel 1 Inzet

Artikel 1 Inzet (bedragen x € 1.000)
   

Ontwerpbegroting t (1)

Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)

Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

Mutatie 2030

Art.

Verplichtingen

3.204.145

0

3.204.145

1.818.941

5.023.086

98.492

987.973

– 12.027

– 12.027

188.541

                       
 

Uitgaven

2.042.590

750.000

2.792.590

1.585.839

4.378.429

131.002

993.002

– 6.998

– 6.998

220.384

                       
 

Apparaatsuitgaven

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

                       
 

Programmauitgaven

2.042.590

750.000

2.792.590

1.585.839

4.378.429

131.002

993.002

– 6.998

– 6.998

220.384

                       

1.1

Programmauitgaven

2.042.590

750.000

2.792.590

1.585.839

4.378.429

131.002

993.002

– 6.998

– 6.998

220.384

 

Opdrachten

2.042.590

750.000

2.792.590

1.585.839

4.378.429

131.002

993.002

– 6.998

– 6.998

220.384

 

Crisisbeheersingsoperaties

2.023.616

750.000

2.773.616

1.585.287

4.358.903

130.450

992.450

– 7.550

– 7.550

200.859

 

Financiering nationale inzet krijgsmacht

3.827

0

3.827

0

3.827

0

0

0

0

3.826

 

Overige inzet

15.147

0

15.147

552

15.699

552

552

552

552

15.699

                       
 

Ontvangsten

104.116

0

104.116

47.602

151.718

0

0

0

0

2.332

In totaal is voor 2025 37% juridisch verplicht en 63% beleidsmatig gereserveerd ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichtingen

Het verplichtingenbudget is met € 1,8 miljard gestegen. De stijging is met name te verklaren door € 2,0 miljard additionele middelen in 2025 voor de militaire steun aan Oekraïne, onderdeel van de totale toegezegde additionele middelen voor Oekraïne. Van deze middelen is € 2,0 miljard geplaatst in 2025 om vanwege de militaire en geopolitieke ontwikkelingen een versnelling van de steun te bewerkstelligen, € 0,1 miljard in 2026 en € 1,0 miljard zijn respectievelijk 2026 en 2027 geplaatst.

Daarnaast is € 211,4 miljoen aan niet benutte verplichtingenruimte uit 2024 overgeheveld naar 2025. Hier tegenover staat dat € 250,0 miljoen is overgeheveld naar het DMF, ter compensatie van geleverd materieel uit eigen voorraad. Door deze compensatie kan dit materieel worden vervangen. Daarnaast is er € 117,0 miljoen aan verplichtingenruimte vervallen, vanwege niet gerealiseerde ontvangsten in 2024. Deze ontvangsten van een partnerland waren verbonden aan een levering die niet meer plaats zal vinden. De benodigde kas- en verplichtingenruimte die aan de levering waren gekoppeld vervallen daarmee ook.

Het Budget Internationale Veiligheid (BIV) ontvangt € 16,9 miljoen aan HGIS eindejaarsmarge en jaarlijks wordt € 7,6 miljoen overgeheveld naar het Ministerie van Buitenlandse Zaken tot en met 2029 voor de inzet van de Civiele Missie Poule (CMP), omdat dit departement beter geëquipeerd is voor het financieel beheer van de CMP. Een aantal technische mutaties leiden tot slot tot € 25,3 miljoen lagere verplichtingen.

Toelichting op de uitgaven

Crisisbeheersingsoperaties

Het budget voor de Crisisbeheersingsoperaties stijgt met € 1,6 miljard. Dit is het gevolg van € 2,0 miljard additionele middelen in 2025 voor de militaire steun aan Oekraïne, onderdeel van de totale toegezegde additionele middelen voor Oekraïne. Hier tegenover staat dat € 250,0 miljoen is overgeheveld naar het DMF, ter compensatie van geleverd materieel uit eigen voorraad. Door deze compensatie kan dit materieel worden vervangen. Daarnaast is er € 117,0 miljoen aan kasuitgaven vervallen vanwege niet gerealiseerde ontvangsten in 2024. Tot slot is € 47,0 miljoen aan uitgaven voor Oekraïne eerder dan geraamd gerealiseerd, deze middelen zijn daarom verplaatst van 2025 naar 2024.

Het BIV ontvangt € 16,9 miljoen aan HGIS eindejaarsmarge en € 7,6 miljoen wordt overgeheveld naar het Ministerie van Buitenlandse Zaken voor de inzet van de CMP, jaarlijks en lopende tot en met 2029.

Toelichting op de ontvangsten

De ontvangsten zijn € 47,6 miljoen hoger, dit is het gevolg van de steun voor Oekraïne. Nederland schaft materieel aan met andere landen, die een deel van de lasten dragen. Deze ontvangsten zijn niet gerealiseerd in 2024 en schuiven door naar 2025.

Beleidsartikel 2 Koninklijke Marine

Artikel 2 Koninklijke Marine (bedragen x € 1.000)
   

Ontwerpbegroting t (1)

Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)

Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

Mutatie 2030

Art.

Verplichtingen

1.138.756

0

1.138.756

80.968

1.219.724

70.361

78.217

79.348

72.154

1.289.385

                       
 

Uitgaven

1.180.461

0

1.180.461

111.404

1.291.865

82.429

83.853

83.871

84.283

1.295.346

                       
 

Apparaatsuitgaven

1.096.079

0

1.096.079

90.417

1.186.496

74.579

76.001

76.006

76.417

1.207.196

                       

2.2

Apparaatsuitgaven

1.096.079

0

1.096.079

90.417

1.186.496

74.579

76.001

76.006

76.417

1.207.196

 

Personele uitgaven

1.072.528

0

1.072.528

88.911

1.161.439

73.056

74.520

74.873

75.284

1.182.875

 

Eigen personeel

957.591

0

957.591

76.718

1.034.309

65.220

66.739

66.986

67.307

1.092.913

 

Externe inhuur

10.695

0

10.695

513

11.208

504

44

44

44

961

 

Overige personele exploitatie

65.187

0

65.187

4.597

69.784

4.098

4.525

4.643

4.733

49.710

 

Kustwacht NL

15.382

0

15.382

4.432

19.814

2.239

2.240

2.228

2.228

15.707

 

Kustwacht CARIB

23.673

0

23.673

2.651

26.324

995

972

972

972

23.584

 

Materiële uitgaven

23.551

0

23.551

1.506

25.057

1.523

1.481

1.133

1.133

24.321

 

Overige materiële exploitatie

22.355

0

22.355

1.303

23.658

1.297

1.317

967

967

22.982

 

Kustwacht NL

107

0

107

1

108

4

2

3

3

87

 

Kustwacht CARIB

1.089

0

1.089

202

1.291

222

162

163

163

1.252

                       
 

Programmauitgaven

84.382

0

84.382

20.987

105.369

7.850

7.852

7.865

7.866

88.150

                       

2.1

Programmauitgaven

84.382

0

84.382

20.987

105.369

7.850

7.852

7.865

7.866

88.150

 

Opdrachten

84.307

0

84.307

20.985

105.292

7.850

7.852

7.865

7.866

88.150

 

Gereedstelling

22.547

0

22.547

– 344

22.203

533

535

548

549

19.500

 

Kustwacht NL

58.144

0

58.144

21.001

79.145

7.317

7.317

7.317

7.317

65.434

 

Kustwacht CARIB

3.616

0

3.616

328

3.944

0

0

0

0

3.216

 

(Schade)vergoeding

75

0

75

2

77

0

0

0

0

0

 

Schadevergoeding overig

75

0

75

2

77

0

0

0

0

0

                       
 

Ontvangsten

12.324

0

12.324

0

12.324

0

0

0

0

12.324

In totaal is voor 2025 74% juridisch verplicht en 26% beleidsmatig gereserveerd ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichtingen

Ten opzichte van de vastgestelde begroting is het verplichtingenbudget per saldo met € 81,0 miljoen gestegen. Dit valt grotendeels te verklaren door de hogere uitgaven.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget is met € 111,4 miljoen gestegen, de verklaring hiervoor ligt voornamelijk in de personele uitgaven en opdrachten.

Personele uitgaven

Ten opzichte van de vastgestelde begroting is het budget voor eigen personeel met € 76,7 miljoen toegenomen. Deze stijging is voornamelijk het gevolg van aanvullend budget voor arbeidsvoorwaarden (€ 53,7 miljoen) en de invoering van het Individueel Keuze Budget (IKB) voor € 26,7 miljoen. Met de invoering van het IKB is budget beschikbaar gesteld voor de uitkering van opgebouwd vakantiegeld in 2024 en eindejaaruitkering. Daarnaast is voor diverse maatregelen budget ontvangen binnen eigen personeel (€ 8,3 miljoen). Verder is € 10,0 miljoen herschikt ten gunste van het Defensiematerieelbegrotingsfonds (DMF) voor verhoogde uitbestedingen van onderhoudswerkzaamheden in verband met personeelstekorten. De overige verlaging van € 2,0 miljoen betreft diverse kleinere mutaties.

Opdrachten

Ten opzichte van de ontwerpbegroting is het budget voor Kustwacht Nederland met € 21,0 miljoen gestegen met name als gevolg van de interdepartementale overboekingen van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (€ 18,9 miljoen) in verband met de kosten van de betonningsvaartuigen en de Emergency Rescue and Towing Vessels Noord, Midden en Zuid. Ook is € 2,8 miljoen toegevoegd voor de financiering van het luchtverkenningscontract vanuit het DMF, artikel 1 onderzoeksfase.

Beleidsartikel 3 Koninklijke Landmacht

Artikel 3 Koninklijke Landmacht (bedragen x € 1.000)
   

Ontwerpbegroting t (1)

Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)

Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

Mutatie 2030

Art.

Verplichtingen

2.017.561

0

2.017.561

126.422

2.143.983

134.579

140.710

147.256

145.417

2.241.096

                       
 

Uitgaven

2.018.172

0

2.018.172

125.811

2.143.983

133.357

138.880

144.811

150.373

2.241.096

                       
 

Apparaatsuitgaven

1.916.198

0

1.916.198

122.722

2.038.920

130.129

135.572

141.423

146.939

2.132.360

                       

3.2

Apparaatsuitgaven

1.916.198

0

1.916.198

122.722

2.038.920

130.129

135.572

141.423

146.939

2.132.360

 

Personele uitgaven

1.880.687

0

1.880.687

121.906

2.002.593

129.537

134.958

140.790

146.321

2.095.869

 

Eigen personeel

1.764.889

0

1.764.889

118.494

1.883.383

124.303

129.223

134.671

140.008

1.991.805

 

Externe inhuur

36.732

0

36.732

1.182

37.914

3.457

3.579

3.636

3.727

25.283

 

Overige personele exploitatie

79.066

0

79.066

2.230

81.296

1.777

2.156

2.483

2.586

78.781

 

Materiële uitgaven

35.511

0

35.511

816

36.327

592

614

633

618

36.491

 

Overige materiële exploitatie

35.511

0

35.511

816

36.327

592

614

633

618

36.491

                       
 

Programmauitgaven

101.974

0

101.974

3.089

105.063

3.228

3.308

3.388

3.434

108.736

                       

3.1

Programmauitgaven

101.974

0

101.974

3.089

105.063

3.228

3.308

3.388

3.434

108.736

 

Opdrachten

101.974

0

101.974

3.089

105.063

3.228

3.308

3.388

3.434

108.736

 

Gereedstelling

101.974

0

101.974

3.089

105.063

3.228

3.308

3.388

3.434

108.736

                       
 

Ontvangsten

8.054

0

8.054

0

8.054

0

0

0

0

8.054

In totaal is voor 2025 74% juridisch verplicht en 26% beleidsmatig gereserveerd ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichting

Ten opzicht van de ontwerpbegroting zijn de verplichtingen van de Koninklijke Landmacht gestegen met € 126,4 miljoen. Deze verhoging is nagenoeg gelijk met de stijging binnen de uitgaven en zal hieronder verder worden toegelicht.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget is met € 125,8 miljoen gestegen, de verklaring hiervoor ligt voornamelijk in de personele uitgaven.

Personele uitgaven

Ten opzicht van de ontwerpbegroting is het budget voor eigen personeel met € 118,5 miljoen toegenomen. Deze stijging is met name het gevolg van aanvullend budget voor Arbeidsvoorwaarden (€ 101,0 miljoen) en de invoering van het Individueel Keuze Budget (IKB) voor € 52,4 miljoen. Met de invoering van het IKB is budget beschikbaar gesteld voor de uitkering van opgebouwd vakantiegeld in 2024 en eindejaaruitkering. Daarnaast is voor diverse maatregelen budget ontvangen binnen eigen personeel (€ 9,5 miljoen). Wegens vacatures binnen de Koninklijke Landmacht, wordt een deel van de Personele uitgaven niet gerealiseerd. Hieruit is € 43,9 miljoen beschikbaar gesteld voor het oplossen van defensiebrede problematiek.

Beleidsartikel 4 Koninklijke Luchtmacht

Artikel 4 Koninklijke Luchtmacht (bedragen x € 1.000)
   

Ontwerpbegroting t (1)

Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)

Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

Mutatie 2030

Art.

Verplichtingen

1.021.994

0

1.021.994

36.236

1.058.230

26.229

58.464

58.489

51.979

1.096.409

                       
 

Uitgaven

1.021.994

0

1.021.994

51.236

1.073.230

26.229

58.464

58.489

57.962

1.096.409

                       
 

Apparaatsuitgaven

989.764

0

989.764

55.298

1.045.062

25.294

57.508

57.534

57.029

1.063.346

                       

4.2

Apparaatsuitgaven

989.764

0

989.764

55.298

1.045.062

25.294

57.508

57.534

57.029

1.063.346

 

Personele uitgaven

897.470

0

897.470

55.337

952.807

21.791

54.173

54.020

53.729

963.180

 

Eigen personeel

770.248

0

770.248

46.362

816.610

13.388

46.647

46.036

45.082

853.526

 

Externe inhuur

16.883

0

16.883

6.627

23.510

3.688

2.631

3.211

4.294

3.584

 

Overige personele exploitatie

110.339

0

110.339

2.348

112.687

4.715

4.895

4.773

4.353

106.070

 

Materiële uitgaven

92.294

0

92.294

– 39

92.255

3.503

3.335

3.514

3.300

100.166

 

Overige materiële exploitatie

92.294

0

92.294

– 39

92.255

3.503

3.335

3.514

3.300

100.166

                       
 

Programmauitgaven

32.230

0

32.230

– 4.062

28.168

935

956

955

933

33.063

                       

4.1

Programmauitgaven

32.230

0

32.230

– 4.062

28.168

935

956

955

933

33.063

 

Opdrachten

32.230

0

32.230

– 4.062

28.168

935

956

955

933

33.063

 

Gereedstelling

32.230

0

32.230

– 4.062

28.168

935

956

955

933

33.063

                       
 

Ontvangsten

12.111

0

12.111

0

12.111

0

0

0

0

12.111

In totaal is voor 2025 72% juridisch verplicht en 28% beleidsmatig gereserveerd ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichtingen

Ten opzichte van de vastgestelde begroting zijn de verplichtingen van de Koninklijke Luchtmacht gestegen met € 36,2 miljoen. Hoofdzakelijk veroorzaakt door een mutatie binnen eigen personeel van € 46,4 miljoen die eveneens binnen het uitgavenbudget heeft plaatsgevonden.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget is met € 51,2 miljoen gestegen, de verklaring hiervoor ligt voornamelijk in de personele uitgaven en de gereedstelling.

Personele uitgaven

Het budget voor eigen personeel gestegen met € 46,4 miljoen. Deze stijging is met name het gevolg van aanvullend budget voor arbeidsvoorwaarden (€ 44,0 miljoen) en de invoering van het Individueel Keuze Budget (IKB) voor € 22,8 miljoen. Met de invoering van het IKB is budget beschikbaar gesteld voor de uitkering van opgebouwd vakantiegeld in 2024 en eindejaaruitkering. Als gevolg van formatieve ondervulling is het budget aangewend voor externe inhuur voor € 5,8 miljoen. Voor het uitbreiden van de formatie voor onderhoudswerkzaamheden F-35 is binnen de kaders van het Life Cycle Cost-model € 2,2 miljoen omgeboekt van instandhouding materieel (DMF) naar eigen personeel. Ook is voor diverse maatregelen budget ontvangen binnen eigen personeel (€ 1,6 miljoen).Tot slot is als gevolg van de overrealisatie in 2024 het budget van eigen personeel neerwaarts bijgesteld met € 18,0 miljoen.

Gereedstelling

Als gevolg van overrealisatie in 2024 op het gereedstellingsbudget, is het budget neerwaarts bijgesteld met € 4,0 miljoen.

Beleidsartikel 5 Koninklijke Marechaussee

Artikel 5 Koninklijke Marechaussee (bedragen x € 1.000)
   

Ontwerpbegroting t (1)

Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)

Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

Mutatie 2030

Art.

Verplichtingen

747.868

0

747.868

87.087

834.955

44.215

58.053

107.992

117.109

930.230

                       
 

Uitgaven

747.868

0

747.868

93.087

840.955

44.215

58.053

107.992

124.468

930.230

                       
 

Apparaatsuitgaven

740.985

0

740.985

92.887

833.872

43.316

57.154

105.869

122.345

921.259

                       

5.2

Apparaatsuitgaven

740.985

0

740.985

92.887

833.872

43.316

57.154

105.869

122.345

921.259

 

Personele uitgaven

715.669

0

715.669

99.412

815.081

51.974

63.119

102.670

113.514

887.315

 

Eigen personeel

682.542

0

682.542

89.843

772.385

36.927

54.193

93.142

108.668

852.433

 

Externe inhuur

861

0

861

5.347

6.208

12.640

6.163

5.614

1.099

1.172

 

Overige personele exploitatie

32.266

0

32.266

4.222

36.488

2.407

2.763

3.914

3.747

33.710

 

Materiële uitgaven

25.316

0

25.316

– 6.525

18.791

– 8.658

– 5.965

3.199

8.831

33.944

 

Overige materiële exploitatie

25.316

0

25.316

– 6.525

18.791

– 8.658

– 5.965

3.199

8.831

33.944

                       
 

Programmauitgaven

6.883

0

6.883

200

7.083

899

899

2.123

2.123

8.971

                       

5.1

Programmauitgaven

6.883

0

6.883

200

7.083

899

899

2.123

2.123

8.971

 

Opdrachten

6.883

0

6.883

200

7.083

899

899

2.123

2.123

8.971

 

Gereedstelling

6.883

0

6.883

200

7.083

899

899

2.123

2.123

8.971

                       
 

Ontvangsten

4.459

0

4.459

0

4.459

0

0

0

0

4.459

In totaal is voor 2025 79% juridisch verplicht en 21% beleidsmatig gereserveerd ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichtingen

Ten opzichte van de vastgestelde begroting is het verplichtingenbudget met € 87,1 miljoen gestegen. Dit valt grotendeels te verklaren door de hogere uitgaven.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget is met € 93,1 miljoen gestegen, de verklaring hiervoor ligt voornamelijk in de personele uitgaven.

Personele uitgaven

Ten opzichte van de vastgestelde begroting is het budget voor eigen personeel met € 89,8 miljoen toegenomen. Deze stijging is hoofdzakelijk het gevolg van aanvullend budget voor arbeidsvoorwaarden (€ 40,3 miljoen) en de invoering van het Individueel Keuze Budget (IKB) van € 19,8 miljoen. Met de invoering van het IKB is budget beschikbaar gesteld voor de uitkering van opgebouwd vakantiegeld in 2024 en eiindejaarsuitkering. Daarnaast is het budget naar boven bijgesteld als gevolg van een aantal indepartementale budgetoverhevelingen. Het gaat om een bijdrage van het Ministerie van Buitenlandse Zaken inzake de inzet van de Koninklijke Marechaussee bij de beveiliging van Nederlandse Hoog Risico Vertegenwoordigingen (€ 12,1 miljoen). Verder heeft een bijdrage plaatsgevonden van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties voor het versterken van het grenstoezicht van de Caribische landen in het Koninkrijk (€ 11,8 miljoen).

Met de Miljoenenota 2025 zijn extra middelen toegekend voor de versterking van de grensbewaking door de Koninklijke Marechaussee. Het budget voor eigen personeel wordt daardoor verhoogd met € 13,6 miljoen. Het gaat in totaal om een oplopende reeks van € 45,0 miljoen in 2025 naar structureel € 151,0 miljoen vanaf 2029. Deze middelen worden van de Aanvullende Post op de Rijksbegroting naar de begroting van Defensie en het Defensiematerieelbegrotingsfonds overgemaakt.

Het budget voor externe inhuur is toegenomen met € 5,3 miljoen als gevolg van formatieve ondervulling. De materiële uitgaven zijn per saldo met € 6,5 miljoen afgenomen. Dit wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door een herschikking van € 12,7 miljoen voor defensiebrede problematiek, naast dat een tweetal bijdragen zijn ontvangen van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties en het Ministerie van Buitenlandse Zaken voor de uitvoering van bovengenoemde taken door de Koninklijke Marechaussee (€ 10,8 miljoen).

Beleidsartikel 7 Commando Materieel en IT (COMMIT)

Artikel 7 Commando Materieel en IT (COMMIT) (bedragen x € 1.000)
   

Ontwerpbegroting t (1)

Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)

Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

Mutatie 2030

Art.

Verplichtingen

864.084

0

864.084

77.048

941.132

50.755

51.539

51.844

42.255

908.232

                       
 

Uitgaven

864.084

0

864.084

100.966

965.050

53.831

54.615

54.920

54.292

908.232

                       
 

Apparaatsuitgaven

676.789

0

676.789

95.466

772.255

48.281

48.973

49.283

48.763

713.038

                       

7.2

Apparaatsuitgaven

676.789

0

676.789

95.466

772.255

48.281

48.973

49.283

48.763

713.038

 

Personele uitgaven

657.844

0

657.844

90.865

748.709

47.277

48.378

48.686

48.135

690.610

 

Eigen personeel

581.280

0

581.280

69.317

650.597

45.016

46.137

46.530

45.830

630.078

 

Externe inhuur

52.194

0

52.194

20.352

72.546

1.567

1.542

1.451

1.594

34.812

 

Overige personele exploitatie

24.370

0

24.370

1.196

25.566

694

699

705

711

25.720

 

Materiële uitgaven

18.945

0

18.945

4.601

23.546

1.004

595

597

628

22.428

 

Overige materiële exploitatie

18.945

0

18.945

4.601

23.546

1.004

595

597

628

22.428

                       
 

Programmauitgaven

187.295

0

187.295

5.500

192.795

5.550

5.642

5.637

5.529

195.194

                       

7.1

Programmauitgaven

187.295

0

187.295

5.500

192.795

5.550

5.642

5.637

5.529

195.194

 

Opdrachten

187.295

0

187.295

5.500

192.795

5.550

5.642

5.637

5.529

195.194

 

Gereedstelling

187.295

0

187.295

5.500

192.795

5.550

5.642

5.637

5.529

195.194

                       
 

Ontvangsten

25.765

0

25.765

0

25.765

0

0

0

0

25.765

In totaal is voor 2025 77% juridisch verplicht en 23% beleidsmatig gereserveerd ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichtingen

Ten opzichte van de vastgestelde begroting is het verplichtingenbudget met € 77,0 miljoen gestegen. Dit wordt grotendeels verklaard door de hogere uitgaven.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget is met € 101,0 miljoen gestegen, de verklaring hiervoor ligt voornamelijk in de personele uitgaven.

Personele uitgaven

Ten opzichte van de vastgestelde begroting is het budget voor eigen personeel met € 69,3 miljoen toegenomen. Deze stijging is voornamelijk het gevolg van aanvullend budget voor arbeidsvoorwaarden (€ 32,7 miljoen) en de invoering van het Individueel Keuze Budget (IKB) van € 20,5 miljoen. Met de invoering van het IKB is budget beschikbaar gesteld voor de uitkering van opgebouwd vakantiegeld in 2024 en eindejaarsuitkering. Daarnaast heeft er een formatieuitbreiding plaatsgevonden ten behoeve van instandhouding IT en Vervanging M-fregatten (ASWF) van € 5,4 miljoen. Het exploitatiebudget van ASWF wordt in eerste instantie in het Defensiematerieelbegrotingsfonds gealloceerd voor uitbesteding aan derden. Indien echter gekozen wordt voor instandhouding door eigen personeel dan vindt een budgetoverheveling plaats vanuit het Defensiematerieelbegrotingsfonds naar de Defensiebegroting. Ook heeft een formatieuitbreiding plaatsgevonden ten behoeve van het project Grenade 29 (€ 6,1 miljoen). Dit project heeft als doel het proces van interpretatie van ruwe data tot effectieve en efficiënte informatie te vereenvoudigen. Daarnaast is het budget voor externe inhuur inclusief prijsbijstelling met € 20,4 miljoen verhoogd.

Gereedstelling

Op het budget van gereedstelling is prijsbijstelling toegevoegd ter hoogte van € 5,5 miljoen.

Beleidsartikel 8 Defensie Ondersteuningscommando

Artikel 8 Defensie Ondersteuningscommando (bedragen x € 1.000)
   

Ontwerpbegroting t (1)

Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)

Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

Mutatie 2030

Art.

Verplichtingen

1.715.650

0

1.715.650

162.757

1.878.407

113.749

137.839

149.139

97.483

1.814.336

                       
 

Uitgaven

1.728.050

0

1.728.050

165.272

1.893.322

105.549

137.839

149.139

114.301

1.814.336

                       
 

Apparaatsuitgaven

1.583.400

0

1.583.400

154.305

1.737.705

133.474

137.187

117.181

93.351

1.696.014

                       

8.2

Apparaatsuitgaven

1.583.400

0

1.583.400

154.305

1.737.705

133.474

137.187

117.181

93.351

1.696.014

 

Personele uitgaven

1.153.367

0

1.153.367

121.770

1.275.137

111.110

112.541

114.051

115.338

1.288.148

 

Eigen personeel

874.611

0

874.611

70.303

944.914

82.475

85.631

87.296

88.390

1.019.347

 

Externe inhuur

5.798

0

5.798

– 472

5.326

– 514

– 553

– 553

– 553

3.542

 

Overige personele exploitatie

250.406

0

250.406

53.952

304.358

31.011

29.164

28.906

28.954

245.349

 

Attaches

22.552

0

22.552

– 2.013

20.539

– 1.862

– 1.701

– 1.598

– 1.453

19.910

 

Materiële uitgaven

430.033

0

430.033

32.535

462.568

22.364

24.646

3.130

– 21.987

407.866

 

Overige materiële exploitatie

424.509

0

424.509

30.333

454.842

20.233

22.652

1.230

– 23.750

400.814

 

Attaches

5.524

0

5.524

2.202

7.726

2.131

1.994

1.900

1.763

7.052

                       
 

Programmauitgaven

144.650

0

144.650

10.967

155.617

– 27.925

652

31.958

20.950

118.322

                       

8.1

Programmauitgaven

144.650

0

144.650

10.967

155.617

– 27.925

652

31.958

20.950

118.322

 

(Schade)vergoeding

144.650

0

144.650

10.967

155.617

– 27.925

652

31.958

20.950

118.322

 

Schadevergoeding overig

8.655

0

8.655

855

9.510

808

772

741

733

9.518

 

Nationaal Fonds Ereschuld

131.799

0

131.799

9.990

141.789

– 28.855

– 242

31.095

20.095

104.486

 

Reservering schadevergoedingen Chroom-6 Defensie

4.196

0

4.196

122

4.318

122

122

122

122

4.318

                       
 

Ontvangsten

68.995

0

68.995

4.000

72.995

4.000

4.000

4.000

4.000

72.995

In totaal is voor 2025 55% juridisch verplicht, 1% bestuurlijk gebonden en 44% beleidsmatig gereserveerd ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichtingen

Het verplichtingenbudget voor 2025 is met € 162,1 miljoen verhoogd wat voornamelijk samenhangt met de uitgaven die hieronder worden toegelicht.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget voor 2025 is met € 164,6 miljoen verhoogd. Dit wordt verklaard door onderstaande bijstellingen in de personele en materiële uitgaven en uitgaven aan schadevergoedingen.

Personele uitgaven

Het budget voor eigen personeel is per saldo met € 70,3 miljoen verhoogd. Deze stijging is met name het gevolg van aanvullend budget voor Arbeidsvoorwaarden (€ 49,6 miljoen) en de invoering van het Individueel Keuze Budget (IKB) voor € 29,7 miljoen. Daarnaast is het budget met € 29,0 miljoen verhoogd als gevolg van nieuwe opdrachten die het DOSCO ontvangen heeft.

Ondanks dat de organisatie groeit wordt, mede door krapte op de arbeidsmarkt, een lagere personele vulling verwacht. Ter dekking van tekorten elders op de begroting is het budget voor eigen personeel met € 38,0 miljoen verlaagd. Dit is deels overgeheveld naar het budget voor de materiële exploitatie voor tegenvallers zoals energie en water (€ 12,0 miljoen), schoonmaak (€ 8,0 miljoen) en reststoffen en afval (€ 4,0 miljoen). Ook is € 14,0 miljoen overgeheveld naar het budget voor instandhouding infrastructuur.

Het budget voor overige personele exploitatie is per saldo met € 54,0 miljoen verhoogd. Dit wordt onder andere veroorzaakt door extra budget in het kader van de Werkkostenregeling (€ 31,8 miljoen). Defensie heeft in 2024 conform het arbeidsvoorwaardenakkoord onbelaste vergoedingen in het kader van duurzaamheid verstrekt aan het personeel, waarvan de vergoedingen onder de Werkkostenregeling (WKR) vallen. Over deze vergoedingen is Defensie belasting verschuldigd. Daarnaast is aanvullend budget voor arbeidsvoorwaarden (€ 12,5 miljoen) beschikbaar gesteld. Een aantal kleine herschikkingen en toevoeging van de prijsbijstelling leiden tot de resterende verhoging van het budget met € 9,7 miljoen.

Materiële uitgaven

Het budget voor overige materiële exploitatie is per saldo met € 30,3 miljoen verhoogd. Aan het budget voor energie en water is in totaal € 32,0 miljoen toegevoegd vanwege de gestegen prijzen. Ook is vanuit het budget voor eigen personeel € 8,0 miljoen toegevoegd aan het budget voor schoonmaak en € 4,0 miljoen aan het budget voor reststoffen en afval vanwege te verwachten tekorten. Een groot aantal herschikkingen leidt per saldo tot een verlaging van het budget met € 24,5 miljoen. Tot slot is € 10,8 miljoen prijsbijstelling toegevoegd.

(Schade)vergoeding

Het budget voor het Nationaal Fonds Ereschuld (NFE) is in 2025 per saldo verhoogd met € 10,0 miljoen. Deze ophoging wordt veroorzaakt door de ophoging met het budget dat in 2024 overgebleven is in het NFE en in 2025 weer voor het NFE beschikbaar gesteld is (€ 12,4 miljoen), door aanvullend budget voor arbeidsvoorwaarden (€ 6,6 miljoen in 2025, uiteindelijk structureel € 4,6 miljoen) en door de verlaging van het budget met € 9,0 miljoen in 2025 dat doorgeschoven is naar latere jaren. Deze € 9,0 miljoen maakt deel uit van in totaal € 51,0 miljoen die uit de jaren 2025 tot en met 2027 doorgeschoven is naar de jaren 2028 tot en met 2030. Doordat de Belastingdienst bepaald heeft dat Defensie over de schadevergoedingen vanuit de Regeling Volledige Schadevergoeding (RVS) in het NFE geen belasting meer verschuldigd is, is het verwachte overschot dat hierdoor in de eerste jaren ontstond doorgeschoven naar de latere jaren om het verwachte tekort daarin te dichten dat ontstond door het in deze jaren verwachte aantal uit te keren schadevergoedingen. Hiermee is het budget in deze jaren op één lijn gebracht met het verwachte benodigde budget voor de nog uit te betalen schadevergoedingen.

Niet-Beleidsartikel 9 Algemeen

Artikel 9 Algemeen (bedragen x € 1.000)
   

Ontwerpbegroting t (1)

Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)

Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

Mutatie 2030

Art.

Verplichtingen

257.941

0

257.941

10.938

268.879

16.186

10.405

14.267

16.750

328.385

                       
 

Uitgaven

258.759

0

258.759

10.938

269.697

16.186

10.405

14.267

16.750

328.385

                       

9.1

Programmauitgaven

258.759

0

258.759

10.938

269.697

16.186

10.405

14.267

16.750

328.385

 

Subsidies (regelingen)

49.570

0

49.570

2.063

51.633

2.165

2.261

2.153

2.153

51.358

 

Subsidies

49.570

0

49.570

2.063

51.633

2.165

2.261

2.153

2.153

51.358

 

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

82.032

0

82.032

– 5.888

76.144

6.875

6.813

4.256

2.020

75.397

 

Kennisopbouw TNO via EZ

72.151

0

72.151

– 7.550

64.601

5.413

5.375

3.618

1.868

66.076

 

Kennisopbouw NLR via EZ

4.280

0

4.280

1.925

6.205

1.725

1.701

901

101

3.557

 

Kennisopbouw MARIN via EZ

5.036

0

5.036

147

5.183

147

147

147

147

5.183

 

Overige Bijdragen

565

0

565

– 410

155

– 410

– 410

– 410

– 96

581

 

Opdrachten

13.676

0

13.676

9.537

23.213

3.232

2.662

2.684

2.771

13.468

 

Opdrachten beleid

7.952

0

7.952

– 91

7.861

662

91

113

200

7.059

 

opdrachten milieu beleid

5.724

0

5.724

9.628

15.352

2.570

2.571

2.571

2.571

6.409

 

Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties

106.898

0

106.898

– 8.344

98.554

3.744

– 1.501

5.004

9.636

182.152

 

Bijdrage aan de NAVO

96.990

0

96.990

– 8.440

88.550

3.648

– 1.714

4.944

9.577

173.348

 

Bijdrage aan internationale samenwerking

9.908

0

9.908

96

10.004

96

213

60

59

8.804

 

Bekostiging

4.024

0

4.024

117

4.141

117

117

117

117

4.141

 

Bekostiging diverse instellingen

4.024

0

4.024

117

4.141

117

117

117

117

4.141

 

Inkomensoverdrachten

742

0

742

3.500

4.242

0

0

0

0

0

 

Overige bijdragen

742

0

742

3.500

4.242

0

0

0

0

0

 

(Schade)vergoeding

1.817

0

1.817

9.953

11.770

53

53

53

53

1.869

 

Schadevergoeding overig

1.817

0

1.817

53

1.870

53

53

53

53

1.869

 

Regeling Chroom 6 Defensie

0

0

0

9.200

9.200

0

0

0

0

0

 

Civielrechtelijke Regeling Srebrenica 2020

0

0

0

700

700

0

0

0

0

0

                       
 

Ontvangsten

1.600

0

1.600

0

1.600

0

0

0

0

1.600

In totaal is voor 2025 4% juridisch verplicht, 12% bestuurlijk gebonden en 84% beleidsmatig gereserveerd ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichtingen

Het verplichtingenbudget wordt per saldo met € 10,9 miljoen verlaagd. De mutaties hangen samen met de uitgaven die hieronder worden toegelicht.

Toelichting op de uitgaven

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

Het uitgavenbudget is met € 5,9 miljoen verlaagd. In 2024 is voor € 13,0 miljoen meer uitgegeven aan Kennisopbouw TNO via EZ ten behoeve van programmafinanciering op het gebied van kennis en innovatie. Het budget voor 2025 wordt hierdoor verlaagd. Hier tegenover is € 5,2 miljoen aan budget toegevoegd ten behoeve van het versterken en uitbreiden van het Defensie Cyber Commando (DCC), waarvan € 1,8 miljoen voor Kennisopbouw NLR via EZ en € 3,4 miljoen voor Kennisopbouw TNO via EZ. Het verschil wordt verklaard door meerdere kleine herschikkingen die per saldo optellen tot € 1,9 miljoen.

Opdrachten

Het uitgavenbudget is met € 9,5 miljoen verhoogd. Dit wordt grotendeels verklaard doordat het budget voor opdrachten mileubeleid met € 9,6 miljoen middels een herschikking binnen de Defensiebegroting is verhoogd, waaronder € 5,0 miljoen voor het leefbaarheidsfonds Zuid-Limburg, € 2,0 miljoen voor het programma Opwek van Energie op RIjksvastgoed (OER) en € 1,5 voor het programma beleid en bekostiging. Het resterende verschil wordt verklaard door meerdere kleinere mutaties

Bijdrage aan (inter-) nationale organisaties

Het uitgavenbudget is met € 8,3 miljoen verlaagd. Dit wordt grotendeels verklaard door een verschuiving naar latere jaren van de Bijdrage aan de NAVO. De NAVO wijzigt jaarlijks haar begroting op basis van het Common Funding Resource Plan. In deze begroting is een deel van de verwachte uitgaven naar latere jaren overgeheveld. Het Nederlandse kostenaandeel is vervolgens verwerkt in het kasritme.

(Schade)vergoeding

Het uitgavenbudget is met € 10,0 miljoen verhoogd. Dit komt hoofdzakelijk doordat er € 9,2 miljoen aan budget dat in 2024 overgebleven is in 2025 is toegevoegd ten behoeve van de Regeling uitkering chroom-6 Defensie. Dit budget is bestemd voor de betalingen van nog uit te keren en nog binnen te komen aanvragen voor schadevergoedingen vanuit deze regeling. De rest van het verschil wordt verklaard door meerdere kleinere mutaties.

Niet-Beleidsartikel 10 Apparaat kerndepartement

Artikel 10 Apparaat kerndepartement (bedragen x € 1.000)
   

Ontwerpbegroting t (1)

Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)

Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

Mutatie 2030

Art.

Verplichtingen

1.892.942

0

1.892.942

– 25.433

1.867.509

86.312

104.301

106.850

101.304

2.008.364

                       
 

Uitgaven

1.896.787

0

1.896.787

14.603

1.911.390

87.348

105.337

107.886

119.057

2.009.510

                       

10.2

Apparaatsuitgaven

1.896.787

0

1.896.787

14.603

1.911.390

87.348

105.337

107.886

119.057

2.009.510

 

Personele uitgaven

1.829.088

0

1.829.088

17.173

1.846.261

86.448

104.020

108.270

119.883

1.952.696

 

Eigen personeel

501.813

0

501.813

58.001

559.814

91.554

104.004

103.209

103.269

628.626

 

Externe Inhuur

6.704

0

6.704

45.138

51.842

– 19.586

– 15.898

– 11.138

286

6.253

 

Overige personele exploitatie

30.684

0

30.684

3.930

34.614

4.365

4.999

5.028

5.028

34.424

 

Uitkeringen (pensioenen en wachtgelden)

1.289.887

0

1.289.887

– 89.896

1.199.991

10.115

10.915

11.171

11.300

1.283.393

 

Materiële uitgaven

67.699

0

67.699

– 2.570

65.129

900

1.317

– 384

– 826

56.814

 

Overige materiële exploitatie

67.699

0

67.699

– 2.570

65.129

900

1.317

– 384

– 826

56.814

                       
 

Ontvangsten

7.987

0

7.987

0

7.987

0

0

0

0

7.987

In totaal is voor 2025 92% juridisch verplicht en 8% beleidsmatig gereserveerd ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichting

Het verplichtingenbudget is met € 25,4 miljoen verlaagd. Dit hangt grotendeels samen met de uitgaven die hieronder worden toegelicht. Daarnaast is het verplichtingenbudget met € 34,0 verlaagd doordat reeds in 2024 verplichtingen zijn aangegaan, onder andere voor het plannen, regisseren en implementeren van nieuwe digitale oplossingen voor het programma Defensie Open op Orde.

Toelichting op de uitgaven

Personele uitgaven

Het budget voor personele uitgaven is per saldo met € 17,2 miljoen verhoogd. Dit wordt verklaard door een verhoging van het budget voor eigen personeel met € 58,0 miljoen. Deze stijging is met name het gevolg van aanvullend budget voor arbeidsvoorwaarden (€ 70,3 miljoen). Daarnaast is het budget verhoogd met € 11,2 miljoen ten behoeve van het versterken en uitbreiden van het Defensie Cyber Commando (DCC). Hieronder valt onder andere het versterken van de offensieve cybercapaciteit en de cyberreadiness van Defensie. Daarnaast is € 34,0 miljoen herschikt naar externe inhuur. Het verschil op eigen personeel van € 10,5 miljoen wordt verklaard door meerdere kleinere mutaties. Verder is het budget voor externe inhuur met € 45,1 miljoen verhoogd. Dit wordt grotendeels verklaard door een herschikking van eigen personeel (€ 34,0 miljoen) en overige materiële exploitatie (€ 10,8 miljoen) ten behoeve van het programma Defensie Open op Orde (DOO). Dit programma implementeert de Rijksbrede maatregelen bij Defensie, met de focus op informatiehuishouding en transparantie. Ten slotte is het budget voor uitkeringen (pensioenen en wachtgelden) per saldo met € 89,8 miljoen verlaagd. Door de betaling van pensioenen in december 2024, waar deze normaliter in 2025 zou zijn betaald, is het budget in 2024 met € 100,0 miljoen verhoogd. Met dezelfde omvang wordt het budget voor 2025 verlaagd. Het verschil van € 10,1 miljoen wordt verklaard door meerdere kleinere mutaties.

Niet-Beleidsartikel 11 Geheim

Artikel 11 Geheim (bedragen x € 1.000)
   

Ontwerpbegroting t (1)

Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)

Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

Mutatie 2030

Art.

Verplichtingen

19.217

0

19.217

832

20.049

414

459

459

459

21.220

                       
 

Uitgaven

19.217

0

19.217

832

20.049

414

459

459

459

21.220

                       

11.0

Geheim

19.217

0

19.217

832

20.049

414

459

459

459

21.220

 

Geheim

19.217

0

19.217

832

20.049

414

459

459

459

21.220

 

Geheim

19.217

0

19.217

832

20.049

414

459

459

459

21.220

                       
 

Ontvangsten

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

In totaal is voor 2025 63% juridisch verplicht en 37% beleidsmatig gereserveerd ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Niet-Beleidsartikel 12 Nog onverdeeld

Artikel 12 Nog onverdeeld (bedragen x € 1.000)
   

Ontwerpbegroting t (1)

Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)

Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

Mutatie 2030

 

*** CONCEPT ***

                   

Art.

Verplichtingen

466.155

0

466.155

– 91.335

374.820

– 24.319

– 48.464

– 40.040

– 4.775

1.189.955

                       
 

Uitgaven

466.155

0

466.155

– 91.335

374.820

– 24.319

– 48.464

– 40.040

– 4.775

1.189.955

                       
 

Ontvangsten

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Toelichting op de uitgaven

Het budget op artikel 12 Nog onverdeeld is met € 91,3 miljoen naar beneden bijgesteld. De loon- en prijsbijstelling van € 467,9 miljoen is vanuit het DMF toegevoegd.

Vanuit artikel 12 Nog onverdeeld is € 631,4 miljoen aan middelen voor arbeidsvoorwaarden overgeheveld naar de Defensieonderdelen. Het overgrote deel van deze middelen is bestemd voor de gestegen personele uitgaven als gevolg van het arbeidsvoorwaardenakkoord 2025–2026 en de invoering van het IKB bestaande uit het opgebouwde vakantiegeld en eindejaarsuitkering in 2024. Daarnaast is de loonbijstelling voor inhuur en pensioenen (€ 16,6 miljoen) en prijsbijstelling (€ 55,0 miljoen) doorverdeeld binnen de Defensiebegroting.

Het overige wordt grotendeels veroorzaakt door een verhoging van het budget met € 138,9 miljoen. Dit betreft de budgettair technische verwerking van hoger dan voorziene uitgaven van een aantal Defensieonderdelen in 2024. Deze middelen zullen later in het jaar worden ingezet voor defensiebrede problematiek.

3. Bijlage subsidieoverzicht

Subsidies (bedragen x € 1.000)

Naam

2023

2024

Vastgestelde begroting 2025

Stand 1e suppletoire begroting 2025

Afwijking 1e suppletoire 2025 t.o.v. vastgestelde begroting 2025

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

Reden afwijking stand van 1e suppletoire t.o.v. vastgestelde begroting 2025

Laatste evaluatie

Volgende evaluatie

Einddatum

Stichting Nederlands Veteraneninstituut (NLVi)

28.410

35.098

28.285

28.285

0

0

0

0

0

 

2022

2026

2026

Nationaal Comité Herdenking Capitulatie 1945 Wageningen

25

25

25

50

25

0

0

0

0

eenmalige extra bijdrage voor uitbreiding evenement

2021

2026

2026

Stichting Veteranen Platform (VP)

245

285

366

489

123

0

0

0

0

hogere kosten door toegenomen aantal lidorganisaties en uitbreiding activiteiten

2022

2027

2027

Stichting Koninklijke Defensiemusea

18.184

18.940

19.817

19.817

0

0

0

0

0

 

2019

2025

2025

Stichting Nationale Taptoe

322

346

322

460

138

0

0

0

0

incidentele toekenning extra middelen in overbrugging naar nieuwe locatie

2022

2027

2027

Universiteit van Amsterdam

0

148

74

79

5

0

0

0

0

loon- en prijsindexering 2024

2022

2027

2027

Stichting Maritiem Kenniscentrum

25

25

25

25

0

0

0

0

0

 

2022

2027

2027

Stichting Historische Vlucht

123

125

129

134

5

0

0

0

0

loon- en prijsindexering 2024

2022

2027

2027

SWoon NLDA

23

25

25

25

0

0

0

0

0

 

2022

2027

2027

Stichting Klachtentelefoon Luchtverkeer Limburg

75

75

75

75

0

0

0

0

0

 

n.v.t.

2027

2027

Europees Jeugdparlement Nederland

0

0

0

22

22

0

0

0

0

incidentele subsidie voor eenmalig evenement i.h.k.v. Vrede, Veiligheid en Defensie in Den Haag

n.v.t.

   

Subsidies te verstrekken na evaluatie/ nader te verdelen

0

1.109

427

2.172

1.745

               

Totaal subsidies

47.432

56.201

49.570

51.633

2.063

0

0

0

0

       

De genoemde bedragen betreffen het wettelijk plafond voor subsidies

De genoemde bedragen zijn exclusief de door het Ministerie van Financien vestrekte loon- en prijsbijstelling

Deze mutatie is n.a.v. budgetoverdracht voor de subsidie Stichting Klachtentelefoon Luchtverkeer Limburg

4. Bijlage Input-Output Defensie-uitgaven 2% bbp

In het HLA is een wettelijke koppeling afgesproken tussen de defensie-uitgaven en minimaal 2% van het Nederlandse bbp. Om uitvoering te geven aan de wettelijke koppeling zijn technische werkafspraken gemaakt tussen het Ministerie van Financiën en het Ministerie van Defensie. Met de Voorjaarsnota 2025 (Bijlage 5) is de Tweede Kamer hierover geïnformeerd. Onderstaande tabel maakt inzichtelijk hoeveel middelen aan Defensie beschikbaar worden gesteld ieder jaar (input). Vervolgens draagt Defensie de verantwoordelijkheid voor (het moment van) de realisatie van deze middelen (output). Dit overzicht biedt tevens een uitsplitsing van verwerkte maatregelen die de input met de output koppelen.

Input-Output Defensie-uitgaven 2% bbp (bedragen x € 1.000.000)
 

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Originele input 2% (VJN25)

21.019

24.943

25.942

27.005

27.996

29.023

Intensivering VJN25

   

90

507

657

737

Huidige input VJN25

21.019

24.943

26.032

27.512

28.653

29.760

Nominaal bbp CEP 2025

1.195.972

1.247.137

1.297.077

1.350.258

1.399.807

1.451.173

%-bbp (input)

1,76%

2,00%

2,01%

2,04%

2,05%

2,05%

             

Cumulatief saldo in voorgaande perioden verwerkte maatregelen

   

520

521

510

 

Maatregelen huidige periode:

           

Maatregel A: saldo kasschuiven

– 14

– 24

– 4

18

16

8

Maatregel B: saldo in- of extensiveringen

           

Maatregel C: Onderuitputting en EJM

232

         

Maatregel D: Overboekingen van andere departementen (toerekenbaar)

104

35

26

26

26

26

Maatregel E1: Overboekingen naar andere departementen (totaal)

– 89

– 8

– 8

– 8

– 8

 

Maatregel E2: Overboekingen naar andere departementen (waarvan toerekenbaar)

89

8

8

8

8

 

Maatregel F: saldo overig

32

         

Totaal maatregelen huidige periode

354

11

22

44

42

34

             

Stand Defensie-uitgaven VJN25

21.373

24.953

26.573

28.077

29.205

29.795

%-bbp (output)

1,79%

2,00%

2,05%

2,08%

2,09%

2,05%

De originele input om de defensie-uitgaven minimaal 2% van het Nederlandse bbp te laten bedragen bestaat uit de Defensiebegroting Hoofdstuk 10 en Hoofdstuk K, de toerekening van posten op de begroting bij andere departementen en de reserveringen voor Defensie op de Aanvullende Post bij het Ministerie van Financiën. De originele input is in de voorjaarsbesluitvorming aanvullend verhoogd met een intensiveringsreeks oplopende tot structureel 737 miljoen euro. Hierdoor bedraagt de input voor Defensie vanaf 2027 meer dan 2%. Onder cumulatief saldo in voorgaande perioden verwerkte maatregelen zijn de kasschuiven ad. 1,55 miljard euro uit augustus 2024 inzichtelijk gemaakt. De lagere output in 2024 leidt tot een incidenteel hogere output in de jaren 2027 tot en met 2029. Onder maatregelen huidige periode zijn o.a. het saldo kasschuiven opgenomen en de toegekende eindejaarsmarge 2024. Daarnaast zijn ook de saldi opgenomen voor overboekingen van andere departementen, voor overboekingen naar andere departementen en voor overige mutaties, voor zover deze toerekenbaar zijn aan de NAVO-norm. Het saldo onder maatregel D bestaat uit de van Buitenlandse Zaken (BZ) ontvangen eindejaarsmarge Homogene Groep Internationale Samenwerking (HGIS), de bijdrage vanuit Infrastructuur & Waterstaat (I&W) voor de inhuur van een patrouilleschip voor Intelligence Surveillance Recovery (ISR) taken Noordzee, de bijdrage vanuit Justitie & Veiligheid (J&V) voor de enveloppe nationale veiligheid uit het Hoofdlijnenakkoord (HLA) en de bijdrage voor Ukraine Comprehensive Assistance Package (UCAP). Het saldo onder maatregel E1 bestaat uit de bijdragen van Defensie aan Economische Zaken (EZ) voor de begrotingsreserve maatwerkgarantie, aan Binnenlandse Zaken (BZK) voor de civiele missiepool uit Budget Internationale Veiligheid (BIV) en aan Economische Zaken (EZ) voor het Security Fund. Deze middelen blijven toerekenbaar aan de NAVO-norm (E2). Het saldo onder maatregel F bestaat uit tegenboekingen in 2025 van mutaties die eind 2024 naar aanleiding van de veegbrief zijn gesteld voor artikel 4.