Wetsartikelen 1 tot en met 3
De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2024 wijzigingen aan te brengen in de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.
De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).
De Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking,E.N.A.J. Schreinemacher
De voorliggende suppletoire begroting bevat de voorgestelde wijzigingen ten opzichte van de Ontwerpbegroting 2024 van hoofdstuk XVII van de begroting van het Rijk.
In hoofdstuk 2 is een overzicht opgenomen met de belangrijkste mutaties op de begroting voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking met een toelichting op de substantiële verschillen.
Hoofdstuk 3 bevat per beleidsartikel een tabel budgettaire gevolgen van beleid. Na de tabel ‘budgettaire gevolgen van beleid’ wordt een toelichting op de mutaties gegeven. Hierbij worden per artikel de mutaties die groter of gelijk zijn aan de ondergrenzen in onderstaande staffel (tabel 1) conform de Rijksbegrotingsvoorschriften toegelicht. De wijzigingen van de verplichtingen worden alleen toegelicht wanneer ze groter zijn dan 10% ten opzichte van de vorige stand op artikelniveau.
Omvang begrotingsartikel (stand ontwerpbegroting) in € miljoen | Beleidsmatige mutaties (ondergrens in € miljoen) | Technische mutaties (ondergrens in € miljoen) |
|---|---|---|
< 50 | 1 | 2 |
=> 50 en < 200 | 2 | 4 |
=> 200 < 1000 | 5 | 10 |
=> 1000 | 10 | 20 |
Een hogere bezetting en prijs bij het COA van eerstejaars asielzoekers uit DAC-landen leiden tot een tegenvaller binnen het ODA-budget, waardoor een herschikking van het BHOS-budget plaatsvindt. Deze meerkosten van asiel worden grotendeels bekostigd uit het bufferartikel van de BHOS-begroting in 2026 en een kasschuif vanuit 2025. Per saldo resteert in 2026 een ombuiging van EUR 288 miljoen op de BHOS-begroting. In deze eerste suppletoire begroting wordt de ombuiging op artikelniveau verwerkt en administratief geboekt op het instrument «nog te verdelen» op de artikelonderdelen 1.3, 2.3, 3.1, 4.3 en 5.2. Evenals bij de ombuigingen die in de begroting 2024 zijn verwerkt zijn in de berekening de intensiveringen uit het coalitieakkoord en de BHOS-nota rekenkundig ontzien. Bij een volgend begrotingsmoment wordt inzichtelijk gemaakt hoe de ombuiging is verwerkt en is verdeeld naar de artikelonderdelen.
Middels de extrapolatie wordt het jaar 2029 toegevoegd aan de begrotingshorizon. Hierdoor bevat het jaar 2029 in de tabellen ‘Budgettaire gevolgen van beleid’ zowel de mutaties uit deze eerste suppletoire begroting als een extrapolatie van de jaarbedragen.
In dit wetsvoorstel is een aantal begrotingswijzigingen opgenomen die per saldo leiden tot een verhoging van de geraamde uitgaven op de begroting voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII) met EUR 213 miljoen en een verhoging van de geraamde ontvangsten met EUR 11,9 miljoen. De belangrijkste uitgavenmutaties bij eerste suppletoire begroting worden in onderstaande tabel weergegeven en toegelicht. De uitgebreide toelichtingen zijn per beleidsartikel opgenomen in hoofdstuk 3.
Artikelnummer | Uitgaven 2024 | |
|---|---|---|
Vastgestelde begroting 2024 | 3 719 718 | |
Belangrijkste suppletoire mutaties | ||
1) Versterkte Nederlandse Handels- en Investeringspositie | 1.2 | 6 196 |
2) Klimaat | 2.3 | 31 000 |
3) Maatschappelijk middenveld | 3.3 | 20 000 |
4) Humanitaire hulp | 4.1 | 44 000 |
5) Overig armoedebeleid | 5.2 | 163 324 |
6) Overige mutaties | div. | ‒ 51 502 |
Stand 1e suppletoire begroting 2024 | 3 932 736 |
Toelichting
1) In de eerste suppletoire begroting 2024 worden de uitgaven op artikel 1.2 Versterkte Nederlandse Handels- en Investeringspositie verhoogd. De verhoging komt door een structurele verhoging van de RVO-bijdrage noodzakelijk vanwege loon- en prijsbijstelling en additionele bouwkosten voor de Osaka Expo.
2) Vanuit het verdeelartikel wordt EUR 34 miljoen beschikbaar gesteld ten behoeve van het doorlenen van trekkingsrechten aan het Resilience and Sustainability Trust van het IMF.
3) De extra toestroom van asielzoekers uit DAC-landen heeft in 2023 tot een herschikking binnen het ODA-budget geleid. Dit betekent een totale ombuiging van EUR 3,5 miljard in de periode 2023 t/m 2026 op de BHOS-begroting. Om het imago van Nederland als betrouwbare partner in ontwikkelingssamenwerking niet te schaden, was het uitgangspunt bij de verwerking van de ombuigingen dat lopende contracten niet zouden worden opengebroken. Er wordt nu bijgestuurd op het uitgavenbudget in 2024 en 2025 ter voorkoming dat contracten met partnerorganisaties onder het VMM-subsidiekader Power of Voices alsnog zouden moeten worden open gebroken na het initieel verwerken van de ODA-ombuigingen uit 2023 en verder.
4) Het uitgavenbudget voor 2024 op artikelonderdeel 4.1 neemt toe. In verband met groeiende crises wereldwijd (in o.a. Gaza en Soedan) wordt vanuit het verdeelartikel 5.4 EUR 49 miljoen overgeheveld naar het instrument Noodhulp bijdragen op artikel 4.1 ten behoeve van humanitaire hulpverlening bij acute crises. Dit bedrag wordt o.a. ingezet voor een aanvullende bijdrage voor 2024 aan het Central Emergency Response Fund (CERF) van de Verenigde Naties (VN) (EUR 10 miljoen), waarmee VN-organisaties snel kunnen inspringen op acute noden (in 2023 o.a. in Gaza, Soedan en Libië). Daarnaast wordt EUR 5 miljoen ingezet voor een bijdrage voor de VN-gezant voor wederopbouw voor Gaza, door een overheveling naar het Stabiliteitsfonds op de begroting van Buitenlandse Zaken (artikel 2.4).
5) Ten aanzien van artikelonderdeel 5.2 neemt het budget toe. Dit komt door een reservering van EUR 20 miljoen die bedoeld is voor de wederopbouw in Gaza. Bij besteding van deze reservering wordt bepaald waar in de begroting dit budget nodig is en zal waar nodig over artikelen worden overgeheveld. Daarnaast heeft het kabinet voor de jaren 2024 en 2025 additionele middelen voor niet-militaire steun aan Oekraïne beschikbaar gesteld. Deze middelen staan op artikelonderdeel 5.2. Waar nodig wordt het budget op een later moment nog naar artikel (onderdeel) overgeheveld.
Artikelnummer | Uitgaven 2024 | |
|---|---|---|
Vastgestelde begroting 2024 | 57 815 | |
Belangrijkste suppletoire mutaties | ||
1) Teruggave Europese Investeringsbank | 5.21 | 11 991 |
Stand 1e suppletoire begroting 2024 | 69 806 |
Toelichting
1) In 2024 wordt een ontvangst verwacht op artikel 5.21 vanwege een teruggave van de Europese Investeringsbank (EIB). Het betreft ongeveer EUR 12 miljoen in 2024 en in latere jaren ongeveer EUR 100.000 per jaar tot en met 2028.
In aansluiting op de ontwerpbegrotingen en de Voorjaarsnota worden vanaf 2024 ook de mutaties voor het jaar t+5 opgenomen in de tabel budgettaire gevolgen van beleid van de 1ste suppletoire begrotingen. Dit betreft de extrapolatie van de begroting – het toevoegen van het jaar t+5 – en vervolgens de mutaties tot en met t+5 die tijdens de voorjaarsbesluitvorming zijn verwerkt.
Ontwerpbegroting t (1) | Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2) | Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2) | Mutaties 1e suppletoire begroting (4) | Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4) | Mutatie 2025 | Mutatie 2026 | Mutatie 2027 | Mutatie 2028 | Mutatie 2029 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Art. | Verplichtingen | 411.111 | 0 | 411.111 | 36.769 | 447.880 | 7.000 | ‒ 6.100 | 15.450 | 6.200 | 521.207 |
Uitgaven | 601.497 | 0 | 601.497 | 5.596 | 607.093 | 3.803 | ‒ 31.085 | 7.100 | 7.100 | 711.179 | |
1.1 | Duurzaam handels- en investeringssysteem, inclusief MVO | 35.114 | 0 | 35.114 | 1.500 | 36.614 | 2.000 | 5.100 | 6.200 | 6.200 | 40.556 |
Subsidies (regelingen) | 19.729 | 0 | 19.729 | 1.500 | 21.229 | ‒ 2.500 | 3.100 | 6.200 | 6.200 | 24.767 | |
MVO en beleidsondersteuning (ODA) | 15.506 | 0 | 15.506 | 0 | 15.506 | ‒ 4.500 | ‒ 2.000 | 0 | 0 | 15.875 | |
MVO en beleidsondersteuning (non-ODA) | 4.223 | 0 | 4.223 | 1.500 | 5.723 | 2.000 | 5.100 | 6.200 | 6.200 | 8.892 | |
Opdrachten | 2.281 | 0 | 2.281 | 0 | 2.281 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2.294 | |
MVO en beleidsondersteuning (non-ODA) | 2.281 | 0 | 2.281 | 0 | 2.281 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2.294 | |
Bijdrage aan agentschappen | 1.909 | 0 | 1.909 | 0 | 1.909 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2.300 | |
Rijksdienst voor ondernemend Nederland | 1.909 | 0 | 1.909 | 0 | 1.909 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2.300 | |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | 11.195 | 0 | 11.195 | 0 | 11.195 | 4.500 | 2.000 | 0 | 0 | 11.195 | |
MVO en beleidsondersteuning (ODA) | 5.000 | 0 | 5.000 | 0 | 5.000 | 4.500 | 2.000 | 0 | 0 | 5.000 | |
Contributies internationaal ondernemen (non-ODA) | 6.195 | 0 | 6.195 | 0 | 6.195 | 0 | 0 | 0 | 0 | 6.195 | |
1.2 | Versterkte Nederlandse Handels- en Investeringspositie | 98.273 | 0 | 98.273 | 6.196 | 104.469 | 3.903 | 4.000 | 3.000 | 3.000 | 95.273 |
Subsidies (regelingen) | 30.781 | 0 | 30.781 | 0 | 30.781 | 0 | 0 | 0 | 0 | 30.781 | |
Programma's internationaal ondernemen | 10.000 | 0 | 10.000 | 0 | 10.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 10.000 | |
Versterking concurrentiepositie Nederland | 6.502 | 0 | 6.502 | 0 | 6.502 | 0 | 0 | 0 | 0 | 6.502 | |
Invest Internationaal | 9.780 | 0 | 9.780 | 0 | 9.780 | 0 | 0 | 0 | 0 | 9.780 | |
Dutch Trade and Investment Fund | 4.499 | 0 | 4.499 | 0 | 4.499 | 0 | 0 | 0 | 0 | 4.499 | |
Garanties | 1.500 | 0 | 1.500 | 0 | 1.500 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1.500 | |
Dutch Trade and Investment Fund | 1.500 | 0 | 1.500 | 0 | 1.500 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1.500 | |
Opdrachten | 20.752 | 0 | 20.752 | 3.196 | 23.948 | 903 | 1.000 | 0 | 0 | 14.752 | |
Programma's internationaal ondernemen | 10.566 | 0 | 10.566 | 650 | 11.216 | 0 | 0 | 0 | 0 | 10.566 | |
Dutch Trade and Investment Fund | 4.186 | 0 | 4.186 | 0 | 4.186 | 0 | 0 | 0 | 0 | 4.186 | |
Wereldtentoonstelling | 6.000 | 0 | 6.000 | 2.546 | 8.546 | 903 | 1.000 | 0 | 0 | 0 | |
Bijdrage aan agentschappen | 45.240 | 0 | 45.240 | 3.000 | 48.240 | 3.000 | 3.000 | 3.000 | 3.000 | 48.240 | |
Rijksdienst voor ondernemend Nederland | 45.240 | 0 | 45.240 | 3.000 | 48.240 | 3.000 | 3.000 | 3.000 | 3.000 | 48.240 | |
1.3 | Versterkte private sector en arbeidsmarkt in ontwikkelingslanden | 468.110 | 0 | 468.110 | ‒ 2.100 | 466.010 | ‒ 2.100 | ‒ 40.185 | ‒ 2.100 | ‒ 2.100 | 575.350 |
Subsidies (regelingen) | 169.690 | 0 | 169.690 | 22.353 | 192.043 | 17.900 | 18.325 | 16.575 | 19.050 | 209.800 | |
Marktontwikkeling en markttoegang | 15.450 | 0 | 15.450 | ‒ 400 | 15.050 | ‒ 400 | ‒ 400 | ‒ 400 | ‒ 400 | 20.050 | |
Economic governance and institutions | 19.900 | 0 | 19.900 | 0 | 19.900 | 0 | 0 | 0 | 0 | 22.400 | |
Financiële sector ontwikkeling | 36.105 | 0 | 36.105 | 30.270 | 66.375 | 26.630 | 21.750 | 20.850 | 22.550 | 71.550 | |
Infrastructuurontwikkeling | 32.300 | 0 | 32.300 | ‒ 5.000 | 27.300 | ‒ 5.000 | 0 | 0 | 0 | 34.100 | |
Duurzame productie en handel | 44.890 | 0 | 44.890 | ‒ 2.100 | 42.790 | ‒ 2.100 | ‒ 2.100 | ‒ 2.100 | ‒ 2.100 | 49.700 | |
(Jeugd)werkgelegenheid | 9.000 | 0 | 9.000 | 0 | 9.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 9.000 | |
Nexus onderwijs en werk | 7.065 | 0 | 7.065 | ‒ 1.937 | 5.128 | ‒ 230 | 300 | 0 | 0 | 0 | |
Lokale private sector ontwikkeling | 4.980 | 0 | 4.980 | 1.520 | 6.500 | ‒ 1.000 | ‒ 1.225 | ‒ 1.775 | ‒ 1.000 | 3.000 | |
Leningen | 38.873 | 0 | 38.873 | 0 | 38.873 | 0 | 0 | 0 | 0 | 85.000 | |
Infrastructuurontwikkeling | 8.873 | 0 | 8.873 | 0 | 8.873 | 0 | 0 | 0 | 0 | 10.000 | |
Financiële sector ontwikkeling | 30.000 | 0 | 30.000 | 0 | 30.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 75.000 | |
Garanties | 10.000 | 0 | 10.000 | 0 | 10.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 10.000 | |
Financiële sector ontwikkeling | 10.000 | 0 | 10.000 | 0 | 10.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 10.000 | |
Opdrachten | 58.000 | 0 | 58.000 | 0 | 58.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 63.350 | |
Marktontwikkeling en markttoegang | 12.000 | 0 | 12.000 | 0 | 12.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 12.000 | |
Economic governance and institutions | 17.000 | 0 | 17.000 | 0 | 17.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 17.000 | |
Financiële sector ontwikkeling | 1.000 | 0 | 1.000 | 0 | 1.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1.000 | |
Infrastructuurontwikkeling | 1.750 | 0 | 1.750 | 0 | 1.750 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1.750 | |
(Jeugd)werkgelegenheid | 26.250 | 0 | 26.250 | 0 | 26.250 | 0 | 0 | 0 | 0 | 31.600 | |
Bijdrage aan agentschappen | 24.000 | 0 | 24.000 | 0 | 24.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 26.000 | |
Rijksdienst voor ondernemend Nederland | 24.000 | 0 | 24.000 | 0 | 24.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 26.000 | |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | 167.547 | 0 | 167.547 | ‒ 24.453 | 143.094 | ‒ 20.000 | ‒ 20.425 | ‒ 18.675 | ‒ 21.150 | 181.200 | |
International Labour Organisation | 5.700 | 0 | 5.700 | 0 | 5.700 | 0 | 0 | 0 | 0 | 5.700 | |
Lokale private sector ontwikkeling | 39.341 | 0 | 39.341 | 1.421 | 40.762 | 1.500 | 725 | 2.475 | 0 | 35.150 | |
Marktontwikkeling en markttoegang | 15.767 | 0 | 15.767 | 400 | 16.167 | 400 | 400 | 400 | 400 | 18.600 | |
Partnershipprogramma ILO | 6.500 | 0 | 6.500 | ‒ 50 | 6.450 | ‒ 50 | 950 | 950 | 950 | 6.450 | |
Economic governance and institutions | 6.000 | 0 | 6.000 | 0 | 6.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 6.000 | |
Financiële sector ontwikkeling | 16.000 | 0 | 16.000 | 0 | 16.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 16.000 | |
Infrastructuurontwikkeling | 68.499 | 0 | 68.499 | ‒ 26.634 | 41.865 | ‒ 20.000 | ‒ 20.000 | ‒ 20.000 | ‒ 20.000 | 93.300 | |
Nexus onderwijs en werk | 9.740 | 0 | 9.740 | 410 | 10.150 | ‒ 1.850 | ‒ 2.500 | ‒ 2.500 | ‒ 2.500 | 0 | |
Nog te verdelen | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ‒ 38.085 | 0 | 0 | 0 | |
Nog te verdelen | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ‒ 38.085 | 0 | 0 | 0 | |
Ontvangsten | 14.000 | 0 | 14.000 | 0 | 14.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 14.000 | |
Stand ontwerp begroting | Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB | Vastgestelde begroting | Mutaties 1e suppletoire begroting | Stand 1e suppletoire begroting | Mutaties 1e suppletoire begroting | Mutaties 1e suppletoire begroting | Mutaties 1e suppletoire begroting | Mutaties 1e suppletoire begroting | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2024 | 2024 | 2024 | 2024 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | |
(1) | (2) | (3)=(1+2) | (4) | (5)=(3+4) | |||||
Verplichtingen | 411 111 | 0 | 411 111 | 36 769 | 447 880 | 0 | 0 | 0 | 0 |
garantieverplichtingen | 100 000 | 0 | 100 000 | 0 | 100 000 | ||||
overige verplichtingen | 311 111 | 0 | 311 111 | 36 769 | 347 880 |
Toelichting
VerplichtingenIn de eerste suppletoire begroting 2024 worden de verplichtingen op artikel 1 verhoogd o.a. voor het uitvoeren van het toezicht op de IMVO-wetgeving (CSDDD richtlijn) en voor nieuwe programma's bij de ambassades. In 2025 stijgt het budget door nieuwe verplichtingen in het kader van Osaka Expo en hogere uitvoeringskosten RVO vanwege loon en prijspeil aanpassingen. Verder wordt het verplichtingenbudget in 2026 naar beneden bijgesteld door een verlaging van het verplichtingenbudget van de ambassades en het doorschuiven van de ILO bijdrage naar 2027. In 2028 wordt het verplichtingenbudget verhoogd door nieuwe verplichtingen voor ILO en de bijdrage aan RVO. De mutatie voor 2029 betreft de toevoeging van het gehele verplichtingenbudget.
Uitgaven
De uitgaven voor 2024 op artikel 1 Duurzame economische ontwikkeling, handel en investeringen zijn voor 89% juridisch verplicht (stand midden april 2024).Artikelonderdeel 1.1In de eerste suppletoire begroting 2024 worden de uitgaven op artikel 1.1 Duurzaam handels- en investeringssysteem, inclusief MVO structureel verhoogd in het kader van de uitvoering van het toezicht op de IMVO-wetgeving (CSDDD-richtlijn) en de anti-dwangarbeidverordening (FLR). De CSDDD-richtlijn verplicht grote bedrijven misstanden in hun waardeketen op mens en milieu in kaart te brengen en aan te pakken. Verder ziet de anti-dwangarbeidverordening erop toe dat producten die gemaakt worden met dwangarbeid verboden worden en niet meer op de EU-markt gebracht worden.
Artikelonderdeel 1.2In de eerste suppletoire begroting 2024 worden de uitgaven op artikel 1.2 Versterkte Nederlandse Handels- en Investeringspositie verhoogd. De verhoging komt door een structurele verhoging van de RVO bijdrage, additionele bouwkosten voor de Osaka Expo en door een overheveling voor de doorlopende bijdrage aan RVO (Netherlands Branding programma). Verder worden de uitgave o.a. in 2025 en 2026 verhoogd in het kader van Osaka Expo.Nog te verdelenAls gevolg van de hogere bezetting en prijs bij het COA van eerstejaars asielzoekers uit DAC-landen, heeft er een herschikking plaatsgevonden binnen het ODA-budget. Dit betekent een ombuiging op de BHOS-programma’s in 2026. Op het ODA-budget van artikel 1 wordt EUR 38 miljoen omgebogen in 2026. Deze ombuiging is administratief geboekt op het instrument «nog te verdelen» binnen artikelonderdeel 1.3. Bij een volgend begrotingsmoment kan en zal inzichtelijk gemaakt hoe de ombuiging uiteindelijk zal worden verwerkt en verdeeld naar de artikelonderdelen.
In aansluiting op de ontwerpbegrotingen en de Voorjaarsnota worden vanaf 2024 ook de mutaties voor het jaar t+5 opgenomen in de tabel budgettaire gevolgen van beleid van de 1ste suppletoire begrotingen. Dit betreft de extrapolatie van de begroting – het toevoegen van het jaar t+5 – en vervolgens de mutaties tot en met t+5 die tijdens de voorjaarsbesluitvorming zijn verwerkt.
Ontwerpbegroting t (1) | Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2) | Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2) | Mutaties 1e suppletoire begroting (4) | Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4) | Mutatie 2025 | Mutatie 2026 | Mutatie 2027 | Mutatie 2028 | Mutatie 2029 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Art. | Verplichtingen | 753.948 | 0 | 753.948 | 524.501 | 1.278.449 | ‒ 27.766 | 61.219 | 11.002 | 27.502 | 804.139 |
Uitgaven | 905.844 | 0 | 905.844 | 28.943 | 934.787 | ‒ 57 | ‒ 74.324 | 43 | 43 | 1.141.825 | |
2.1 | Voedselzekerheid | 392.345 | 0 | 392.345 | 0 | 392.345 | 0 | 0 | 0 | 0 | 439.295 |
Subsidies (regelingen) | 97.202 | 0 | 97.202 | 9.230 | 106.432 | 30.300 | 19.250 | 4.500 | ‒ 10.700 | 91.000 | |
Realiseren ecologische houdbare voedselsystemen | 13.000 | 0 | 13.000 | 0 | 13.000 | 0 | ‒ 3.000 | 0 | 0 | 20.000 | |
Bevorderen inclusieve, duurzame groei in de agrarische sector | 10.000 | 0 | 10.000 | 10.000 | 20.000 | 10.000 | 10.000 | 10.000 | 0 | 21.000 | |
Kennis & capaciteitsopbouw ten behoeve van voedselzekerheid | 3.000 | 0 | 3.000 | 0 | 3.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 3.000 | |
Uitbannen huidige honger en voeding | 19.000 | 0 | 19.000 | 0 | 19.000 | 0 | 0 | ‒ 14.400 | ‒ 14.000 | 12.000 | |
Voedselzekerheid | 52.202 | 0 | 52.202 | ‒ 770 | 51.432 | 20.300 | 12.250 | 8.900 | 3.300 | 35.000 | |
Opdrachten | 23.000 | 0 | 23.000 | ‒ 8.272 | 14.728 | ‒ 9.000 | ‒ 9.000 | ‒ 12.700 | ‒ 12.500 | 16.500 | |
Kennis & capaciteitsopbouw ten behoeve van voedselzekerheid | 13.000 | 0 | 13.000 | ‒ 1.000 | 12.000 | 0 | 0 | ‒ 3.700 | ‒ 4.000 | 15.000 | |
Realiseren ecologische houdbare voedselsystemen | 10.000 | 0 | 10.000 | ‒ 7.272 | 2.728 | ‒ 9.000 | ‒ 9.000 | ‒ 9.000 | ‒ 8.500 | 1.500 | |
Bijdrage aan agentschappen | 3.132 | 0 | 3.132 | 0 | 3.132 | 0 | 0 | 0 | 0 | 3.795 | |
Rijksdienst voor ondernemend Nederland | 3.132 | 0 | 3.132 | 0 | 3.132 | 0 | 0 | 0 | 0 | 3.795 | |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | 269.011 | 0 | 269.011 | ‒ 958 | 268.053 | ‒ 21.300 | ‒ 10.250 | 8.200 | 23.200 | 328.000 | |
Voedselzekerheid | 131.854 | 0 | 131.854 | 13.792 | 145.646 | 10.475 | 12.300 | 33.200 | 38.700 | 173.000 | |
Realiseren ecologische houdbare voedselsystemen | 24.000 | 0 | 24.000 | 0 | 24.000 | ‒ 4.000 | 0 | ‒ 19.000 | ‒ 10.000 | 45.000 | |
Bevorderen inclusieve, duurzame groei in de agrarische sector | 40.500 | 0 | 40.500 | 0 | 40.500 | ‒ 10.000 | ‒ 5.200 | 0 | 2.500 | 61.000 | |
Kennis & capaciteitsopbouw ten behoeve van voedselzekerheid | 26.000 | 0 | 26.000 | 0 | 26.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 27.000 | |
Uitbannen huidige honger en voeding | 46.657 | 0 | 46.657 | ‒ 14.750 | 31.907 | ‒ 17.775 | ‒ 17.350 | ‒ 6.000 | ‒ 8.000 | 22.000 | |
Nog te verdelen | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Nog te verdelen | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
2.2 | Water | 194.164 | 0 | 194.164 | ‒ 2.057 | 192.107 | ‒ 2.057 | ‒ 2.057 | ‒ 2.057 | ‒ 2.057 | 231.657 |
Subsidies (regelingen) | 55.158 | 0 | 55.158 | ‒ 557 | 54.601 | ‒ 7.687 | ‒ 1.877 | 3.043 | 4.693 | 75.179 | |
Waterbeheer | 27.119 | 0 | 27.119 | 2.293 | 29.412 | 1.443 | 2.443 | 2.943 | 3.693 | 38.500 | |
Drinkwater en sanitatie | 28.039 | 0 | 28.039 | ‒ 2.850 | 25.189 | ‒ 9.130 | ‒ 4.320 | 100 | 1.000 | 36.679 | |
Opdrachten | 5.250 | 0 | 5.250 | ‒ 1.500 | 3.750 | ‒ 500 | 0 | ‒ 2.000 | 250 | 4.378 | |
Waterbeheer | 5.250 | 0 | 5.250 | ‒ 1.500 | 3.750 | ‒ 500 | 0 | ‒ 2.000 | 250 | 4.378 | |
Bijdrage aan agentschappen | 2.000 | 0 | 2.000 | 0 | 2.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2.000 | |
Rijksdienst voor ondernemend Nederland | 2.000 | 0 | 2.000 | 0 | 2.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2.000 | |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | 131.756 | 0 | 131.756 | 0 | 131.756 | 6.130 | ‒ 180 | ‒ 3.100 | ‒ 7.000 | 150.100 | |
Waterbeheer | 89.656 | 0 | 89.656 | ‒ 4.000 | 85.656 | ‒ 470 | ‒ 5.780 | ‒ 3.100 | ‒ 7.000 | 89.600 | |
Drinkwater en sanitatie | 42.100 | 0 | 42.100 | 4.000 | 46.100 | 6.600 | 5.600 | 0 | 0 | 60.500 | |
2.3 | Klimaat | 319.335 | 0 | 319.335 | 31.000 | 350.335 | 2.000 | ‒ 72.267 | 2.100 | 2.100 | 470.873 |
Subsidies (regelingen) | 98.882 | 0 | 98.882 | ‒ 1.677 | 97.205 | 37.200 | 41.200 | 49.200 | 49.200 | 143.400 | |
Klimaat algemeen | 32.882 | 0 | 32.882 | 123 | 33.005 | 0 | 0 | 0 | 0 | 32.400 | |
Hernieuwbare energie | 26.000 | 0 | 26.000 | 0 | 26.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 26.000 | |
Dutch Fund for Climate and Development | 40.000 | 0 | 40.000 | ‒ 30.000 | 10.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 40.000 | |
Bosbehoud | 0 | 0 | 0 | 28.200 | 28.200 | 37.200 | 41.200 | 49.200 | 49.200 | 45.000 | |
Bijdrage aan agentschappen | 3.400 | 0 | 3.400 | 0 | 3.400 | 0 | 0 | 0 | 0 | 3.400 | |
Rijksdienst voor ondernemend Nederland | 3.400 | 0 | 3.400 | 0 | 3.400 | 0 | 0 | 0 | 0 | 3.400 | |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | 217.053 | 0 | 217.053 | 32.677 | 249.730 | ‒ 35.200 | ‒ 39.200 | ‒ 47.100 | ‒ 47.100 | 324.073 | |
Contributie IZA/IZT | 357 | 0 | 357 | 1 | 358 | 1 | 1 | 1 | 1 | 358 | |
Klimaatprogramma's (non-ODA) | 1.595 | 0 | 1.595 | ‒ 100 | 1.495 | ‒ 100 | ‒ 100 | 0 | 0 | 1.555 | |
Klimaat algemeen | 150.459 | 0 | 150.459 | ‒ 139.224 | 11.235 | ‒ 222.101 | ‒ 247.101 | ‒ 257.101 | ‒ 257.101 | 19.018 | |
Hernieuwbare energie | 56.000 | 0 | 56.000 | 0 | 56.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 86.000 | |
UNEP | 8.642 | 0 | 8.642 | 0 | 8.642 | 0 | 0 | 0 | 0 | 7.142 | |
Bosbehoud | 0 | 0 | 0 | 11.000 | 11.000 | 22.000 | 28.000 | 30.000 | 30.000 | 30.000 | |
Multilaterale klimaatfondsen | 0 | 0 | 0 | 127.000 | 127.000 | 165.000 | 180.000 | 180.000 | 180.000 | 180.000 | |
Resilience and Sustainability Trust | 0 | 0 | 0 | 34.000 | 34.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Nog te verdelen | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ‒ 74.267 | 0 | 0 | 0 | |
Nog te verdelen | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ‒ 74.267 | 0 | 0 | 0 | |
Ontvangsten | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Toelichting
VerplichtingenHet verplichtingenbudget in 2024 neemt toe met EUR 524,5 miljoen. De grootste posten zijn het afsluiten van het Food Systems Resilience Program met de Wereldbank voor Oost en Zuidelijk Afrika, dit betreft een verplichting van EUR 173 miljoen (2024-2030). In 2024 wordt een vervolg gegeven aan de 10 jaar Nederlandse inzet om beschikbaarheid van goede kwaliteit zaaigoed in Afrika te verbeteren, EUR 100 miljoen (2024-2034). Daarnaast is er EUR 10,5 miljoen verplichtingenbudget overgemaakt vanuit 1.3 naar 2.3 voor het National Initiatives for Sustainable & Climate Smart Oil Palm Smallholders (NISCOPS) programma van IDH. Bovendien is het verplichtingenbudget verhoogd in het kader van de bijdrage aan het International Fund for Agricultural Development (IFAD) voor EUR 128 miljoen en voor EUR 34 miljoen om het doorlenen van trekkingsrechten aan het Resilience and Sustainability Trust (RST) van het IMF mogelijk te maken. Tot slot wijzigt het verplichtingenbudget door diverse lokale projecten voor EUR 79 miljoen.
UitgavenDe uitgaven voor 2024 op artikel 2 Duurzame ontwikkeling, voedselzekerheid, water en klimaat zijn voor 95% juridisch verplicht (stand midden april 2024).
Artikelonderdeel 2.3Vanuit het verdeelartikel wordt EUR 34 miljoen beschikbaar gesteld ten behoeve van het doorlenen van trekkingsrechten aan het Resilience and Sustainability Trust van het IMF. Deze reservering doet daarmee recht aan de toezegging aan het kamerlid Hirsch bij de begrotingsbehandeling 2024 om binnen de begroting een substantieel bedrag vrij te maken voor de aanpak van grondoorzaken van armoede en irreguliere migratie. De Resilience & Sustainability Trust helpt lage-inkomenslanden en kwetsbare middeninkomenslanden weerbaarheid op te bouwen tegen externe schokken als klimaatverandering en verzekert op deze wijze duurzame groei. De trust voorziet daarmee in betaalbare financiering van de bestrijding van de grondoorzaken van armoede.
Nog te verdelenAls gevolg van de hogere bezetting en prijs bij het COA van eerstejaars asielzoekers uit DAC-landen, heeft er een herschikking plaatsgevonden binnen het ODA-budget. Dit betekent een ombuiging op de BHOS-programma’s in 2026. Op artikel 2 wordt EUR 74 miljoen omgebogen in 2026. Deze ombuiging is administratief geboekt op het instrument «nog te verdelen» binnen artikelonderdeel 2.3. Bij een volgend begrotingsmoment kan en zal inzichtelijk gemaakt hoe de ombuiging uiteindelijk zal worden verwerkt en verdeeld naar de artikelonderdelen.
In aansluiting op de ontwerpbegrotingen en de Voorjaarsnota worden vanaf 2024 ook de mutaties voor het jaar t+5 opgenomen in de tabel budgettaire gevolgen van beleid van de 1ste suppletoire begrotingen. Dit betreft de extrapolatie van de begroting – het toevoegen van het jaar t+5 – en vervolgens de mutaties tot en met t+5 die tijdens de voorjaarsbesluitvorming zijn verwerkt.
Ontwerpbegroting t (1) | Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2) | Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2) | Mutaties 1e suppletoire begroting (4) | Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4) | Mutatie 2025 | Mutatie 2026 | Mutatie 2027 | Mutatie 2028 | Mutatie 2029 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Art. | Verplichtingen | 309.676 | 0 | 309.676 | 64.224 | 373.900 | ‒ 91.342 | 110.660 | 43.577 | ‒ 74.123 | 383.272 |
Uitgaven | 802.998 | 0 | 802.998 | 21.725 | 824.723 | 6.725 | ‒ 70.234 | 2.155 | 2.155 | 900.134 | |
3.1 | Mondiale gezondheid en seksuele en reproductieve gezondheid en rechten | 508.537 | 0 | 508.537 | 1.725 | 510.262 | 1.725 | ‒ 70.234 | 2.155 | 2.155 | 558.939 |
Subsidies (regelingen) | 201.576 | 0 | 201.576 | 9.618 | 211.194 | 2.765 | ‒ 613 | ‒ 5.139 | ‒ 6.254 | 271.840 | |
Mondiale gezondheid en SRGR | 201.576 | 0 | 201.576 | 9.618 | 211.194 | 2.765 | ‒ 613 | ‒ 5.139 | ‒ 6.254 | 271.840 | |
Opdrachten | 17.825 | 0 | 17.825 | 0 | 17.825 | 0 | 0 | 0 | 0 | 17.975 | |
Mondiale gezondheid en SRGR | 17.825 | 0 | 17.825 | 0 | 17.825 | 0 | 0 | 0 | 0 | 17.975 | |
Bijdrage aan agentschappen | 139 | 0 | 139 | 0 | 139 | 0 | 0 | 0 | 0 | 100 | |
Rijksdienst voor ondernemend Nederland | 139 | 0 | 139 | 0 | 139 | 0 | 0 | 0 | 0 | 100 | |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | 288.997 | 0 | 288.997 | ‒ 7.893 | 281.104 | ‒ 1.040 | 2.768 | 7.294 | 8.409 | 269.024 | |
WHO/PAHO | 6.713 | 0 | 6.713 | 409 | 7.122 | 409 | 409 | 409 | 409 | 7.122 | |
Mondiale gezondheid en SRGR | 184.882 | 0 | 184.882 | ‒ 8.302 | 176.580 | ‒ 1.449 | 2.359 | 6.885 | 8.000 | 164.500 | |
UNFPA | 60.000 | 0 | 60.000 | 0 | 60.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 60.000 | |
UNAIDS | 23.000 | 0 | 23.000 | 0 | 23.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 23.000 | |
Partnershipprogramma WHO | 14.402 | 0 | 14.402 | 0 | 14.402 | 0 | 0 | 0 | 0 | 14.402 | |
Nog te verdelen | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ‒ 72.389 | 0 | 0 | 0 | |
Nog te verdelen | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ‒ 72.389 | 0 | 0 | 0 | |
3.2 | Vrouwenrechten en gendergelijkheid | 47.609 | 0 | 47.609 | 0 | 47.609 | 0 | 0 | 0 | 0 | 52.439 |
Subsidies (regelingen) | 34.109 | 0 | 34.109 | 0 | 34.109 | 0 | 0 | 0 | 0 | 46.439 | |
Vrouwenrechten | 34.109 | 0 | 34.109 | 0 | 34.109 | 0 | 0 | 0 | 0 | 46.439 | |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | 13.500 | 0 | 13.500 | 0 | 13.500 | 0 | 0 | 0 | 0 | 6.000 | |
Vrouwenrechten | 7.500 | 0 | 7.500 | 0 | 7.500 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
UNWOMEN | 6.000 | 0 | 6.000 | 0 | 6.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 6.000 | |
Nog te verdelen | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Nog te verdelen | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
3.3 | Maatschappelijk middenveld | 182.859 | 0 | 182.859 | 20.000 | 202.859 | 5.000 | 0 | 0 | 0 | 219.206 |
Subsidies (regelingen) | 167.592 | 0 | 167.592 | 15.870 | 183.462 | 3.843 | 5.345 | 5.345 | 5.345 | 217.056 | |
Versterking maatschappelijk middenveld | 167.592 | 0 | 167.592 | 15.870 | 183.462 | 3.843 | 5.345 | 5.345 | 5.345 | 217.056 | |
Opdrachten | 7.282 | 0 | 7.282 | 0 | 7.282 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2.000 | |
Versterking maatschappelijk middenveld | 6.000 | 0 | 6.000 | 0 | 6.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2.000 | |
Versterking maatschappelijk middenveld Monitoringsfonds | 1.282 | 0 | 1.282 | 0 | 1.282 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | 7.985 | 0 | 7.985 | 4.130 | 12.115 | 1.157 | ‒ 5.345 | ‒ 5.345 | ‒ 5.345 | 150 | |
Versterking maatschappelijk middenveld | 7.985 | 0 | 7.985 | 4.130 | 12.115 | 1.157 | ‒ 5.345 | ‒ 5.345 | ‒ 5.345 | 150 | |
Nog te verdelen | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Nog te verdelen | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
3.4 | Onderwijs | 63.993 | 0 | 63.993 | 0 | 63.993 | 0 | 0 | 0 | 0 | 69.550 |
Subsidies (regelingen) | 1.500 | 0 | 1.500 | 0 | 1.500 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Onderzoeksprogramma's | 1.500 | 0 | 1.500 | 0 | 1.500 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Opdrachten | 60.140 | 0 | 60.140 | 0 | 60.140 | 0 | 0 | 0 | 0 | 69.550 | |
Onderwijs | 200 | 0 | 200 | 0 | 200 | 0 | 0 | 0 | 0 | 100 | |
Onderzoeksprogramma's | 2.000 | 0 | 2.000 | 0 | 2.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1.500 | |
Hoger Onderwijs | 57.940 | 0 | 57.940 | 0 | 57.940 | 0 | 0 | 0 | 0 | 67.950 | |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | 2.353 | 0 | 2.353 | 0 | 2.353 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Onderwijs | 2.353 | 0 | 2.353 | 0 | 2.353 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Ontvangsten | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Toelichting
VerplichtingenIn 2024 is er per saldo sprake van een verhoging van het verplichtingenbudget, voornamelijk toe te schrijven aan de uitvoering van landenprogramma’s in Benin, Oeganda en Burundi. In Benin is een voor 2023 geplande activiteit op het gebied van veilige abortus uitgesteld naar 2024 en wordt het UNFPA programma voor seksuele voorlichting aan jongeren verlengd voor een nieuwe fase van vijf jaar. De ophoging van het verplichtingenbudget in Oeganda is vooral voor de nieuwe fase van UNFPA’s ANSWER-programma. In Burundi wordt een meerjarige verplichting aangegaan in verband met de samenwerking met de universiteit in Burundi als onderdeel van het SRGR-programma.
Het verplichtingenbudget in 2025 gaat omlaag en in 2026 omhoog vanwege het doorschuiven van het UNAIDS arrangement welke nu voor 2026 is gepland. Hierdoor wijzigt de verplichtingenruimte wat in 2028 tot een verlaging leidt.
In aanvulling daarop verhoogt het verplichtingenbudget in 2026 en in 2027 vanwege de continuering van het HIV/AIDS-programma in Mozambique.
De verlaging in 2028 van het van verplichtingenbudget is vanwege de aanpassingen van het verplichtingenritme voor UNAIDS arrangement als toegelicht bij 2025.
Uitgaven
De uitgaven voor 2024 op artikel 3 Sociale vooruitgang zijn voor 85% juridisch verplicht (stand midden april 2024).
Artikelonderdeel 3.1Er is sprake van een per saldo verhoging van uitgaven op Global Health voor de jaren 2024 tot en met 2029 vanwege een overheveling vanuit beleidsartikel 2.2 voor een bijdrage aan het Global Analysis and Assessment of Sanitation and Drinking Water programma van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO/GLAAS).
Artikelonderdeel 3.3Er wordt bijgestuurd op het uitgavenbudget in 2024 en 2025 ter voorkoming dat contracten met partnerorganisaties onder het VMM-subsidiekader Power of Voices zouden moeten worden open gebroken na het initieel verwerken van de ODA-ombuigingen uit 2023 en verder vanwege de forse asieltegenvaller bij voorjaarsnota 2023.
Nog te verdelenAls gevolg van de hogere bezetting en prijs bij het COA van eerstejaars asielzoekers uit DAC-landen, heeft er een herschikking plaatsgevonden binnen het ODA-budget. Dit betekent een ombuiging op de BHOS-programma’s in 2026. Op artikel 3 wordt EUR 72 miljoen omgebogen in 2026. Deze ombuiging is administratief geboekt op het instrument «nog te verdelen» binnen artikelonderdeel 3.1. Bij een volgend begrotingsmoment wordt inzichtelijk gemaakt hoe de ombuiging is verwerkt en is verdeeld naar de artikelonderdelen.
Budgettaire gevolgen van beleid
In aansluiting op de ontwerpbegrotingen en de Voorjaarsnota worden vanaf 2024 ook de mutaties voor het jaar t+5 opgenomen in de tabel budgettaire gevolgen van beleid van de 1ste suppletoire begrotingen. Dit betreft de extrapolatie van de begroting – het toevoegen van het jaar t+5 – en vervolgens de mutaties tot en met t+5 die tijdens de voorjaarsbesluitvorming zijn verwerkt.
Ontwerpbegroting t (1) | Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2) | Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2) | Mutaties 1e suppletoire begroting (4) | Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4) | Mutatie 2025 | Mutatie 2026 | Mutatie 2027 | Mutatie 2028 | Mutatie 2029 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Art. | Verplichtingen | 531.190 | 15.000 | 546.190 | 531.578 | 1.077.768 | ‒ 532.998 | 397.752 | ‒ 79.099 | ‒ 36.000 | 750.187 |
Uitgaven | 1.012.165 | 15.000 | 1.027.165 | 43.802 | 1.070.967 | ‒ 198 | ‒ 76.799 | ‒ 99 | 0 | 1.112.260 | |
4.1 | Humanitaire Hulp | 520.017 | 15.000 | 535.017 | 44.000 | 579.017 | 0 | 0 | 0 | 0 | 520.017 |
Subsidies (regelingen) | 117.000 | 0 | 117.000 | 5.000 | 122.000 | 5.000 | 5.000 | 5.000 | 5.000 | 122.000 | |
Noodhulpprogramma's | 117.000 | 0 | 117.000 | 5.000 | 122.000 | 5.000 | 5.000 | 5.000 | 5.000 | 122.000 | |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | 403.017 | 15.000 | 418.017 | 39.000 | 457.017 | ‒ 5.000 | ‒ 5.000 | ‒ 5.000 | ‒ 5.000 | 398.017 | |
Noodhulpprogramma's | 288.000 | 15.000 | 303.000 | 39.000 | 342.000 | ‒ 5.000 | ‒ 5.000 | ‒ 5.000 | ‒ 5.000 | 283.000 | |
Noodhulpprogramma's non-ODA | 1.017 | 0 | 1.017 | 0 | 1.017 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1.017 | |
UNHCR | 35.000 | 0 | 35.000 | 0 | 35.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 35.000 | |
UNRWA | 19.000 | 0 | 19.000 | 0 | 19.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 19.000 | |
Wereldvoedselprogramma | 60.000 | 0 | 60.000 | 0 | 60.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 60.000 | |
4.2 | Opvang en bescherming in de regio en migratiesamenwerking | 291.295 | 0 | 291.295 | 0 | 291.295 | 0 | 0 | 0 | 0 | 357.000 |
Subsidies (regelingen) | 5.000 | 0 | 5.000 | 10.500 | 15.500 | 10.500 | 9.000 | 8.000 | 8.000 | 13.000 | |
Opvang in de regio | 5.000 | 0 | 5.000 | 7.500 | 12.500 | 7.500 | 6.000 | 5.000 | 5.000 | 10.000 | |
Migratie en ontwikkeling | 0 | 0 | 0 | 3.000 | 3.000 | 3.000 | 3.000 | 3.000 | 3.000 | 3.000 | |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | 286.295 | 0 | 286.295 | ‒ 10.500 | 275.795 | ‒ 10.500 | ‒ 9.000 | ‒ 8.000 | ‒ 8.000 | 344.000 | |
Opvang in de regio | 227.295 | 0 | 227.295 | ‒ 7.500 | 219.795 | ‒ 7.500 | ‒ 6.000 | ‒ 5.000 | ‒ 5.000 | 288.000 | |
Migratie en ontwikkeling | 59.000 | 0 | 59.000 | ‒ 3.000 | 56.000 | ‒ 3.000 | ‒ 3.000 | ‒ 3.000 | ‒ 3.000 | 56.000 | |
4.3 | Veiligheid en Rechtstaatontwikkeling | 200.853 | 0 | 200.853 | ‒ 198 | 200.655 | ‒ 198 | ‒ 76.799 | ‒ 99 | 0 | 235.243 |
Subsidies (regelingen) | 57.653 | 0 | 57.653 | ‒ 2.200 | 55.453 | 0 | 0 | 0 | 0 | 76.438 | |
Legitieme stabiliteit | 7.000 | 0 | 7.000 | 0 | 7.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 18.950 | |
Inclusieve vredes- en politieke processen | 15.500 | 0 | 15.500 | 0 | 15.500 | 0 | 0 | 0 | 0 | 13.000 | |
Functionerende rechtsorde | 35.153 | 0 | 35.153 | ‒ 2.200 | 32.953 | 0 | 0 | 0 | 0 | 44.488 | |
Opdrachten | 1.500 | 0 | 1.500 | 0 | 1.500 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1.500 | |
Inclusieve vredes- en politieke processen | 1.500 | 0 | 1.500 | 0 | 1.500 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1.500 | |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | 141.700 | 0 | 141.700 | 2.002 | 143.702 | ‒ 198 | ‒ 198 | ‒ 99 | 0 | 157.305 | |
Legitieme stabiliteit | 4.000 | 0 | 4.000 | 0 | 4.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 12.000 | |
Functionerende rechtsorde | 101.200 | 0 | 101.200 | 2.002 | 103.202 | ‒ 198 | ‒ 198 | ‒ 99 | 0 | 103.000 | |
Inclusieve vredes- en politieke processen | 36.500 | 0 | 36.500 | 0 | 36.500 | 0 | 0 | 0 | 0 | 42.305 | |
Nog te verdelen | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ‒ 76.601 | 0 | 0 | 0 | |
Nog te verdelen | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ‒ 76.601 | 0 | 0 | 0 | |
Ontvangsten | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Toelichting
VerplichtingenHet verplichtingenbudget voor 2024 wordt verhoogd, met name doordat een deel van de verplichtingen (EUR 250 miljoen) voor het Prospects 2 programma niet in 2023 maar in 2024 wordt aangegaan. Dit gebeurt meerjarig budgetneutraal doordat de verplichtingenbudgetten voor 2025 t/m 2029 worden verlaagd (totaal EUR 100 miljoen) en door onderbesteding op het verplichtingenbudget voor 2023 (EUR 150 miljoen). Daarnaast wordt het verplichtingenbudget voor 2024 opgehoogd in verband met de subsidietender Contributing to Peaceful and Safe Societies en de subsidietender Migration and Displacement gezien de verschuiving van het moment van toekennen van 2023 naar 2024.
Tot slot vinden verplichtingenschuiven plaats van 2025 naar 2026 (totaal EUR 456 miljoen) doordat de meerjarige verplichtingen voor UNHCR, UNRWA en WFP in 2026 zullen worden aangegaan. Aangezien de daaropvolgende verplichtingen in 2030 zijn voorzien, wordt het verplichtingenbudget voor 2029 naar beneden bijgesteld.
Uitgaven
De uitgaven voor 2024 op artikel 4 Vrede, veiligheid en duurzame economische ontwikkeling zijn voor 78% juridisch verplicht (stand midden april 2024).
Artikelonderdeel 4.1
Het uitgavenbudget voor 2024 op artikelonderdeel 4.1 neemt toe. In verband met groeiende crises wereldwijd (in o.a. Gaza en Soedan) wordt vanuit verdeelartikel 5.4 EUR 49 miljoen overgeheveld naar het instrument Noodhulp bijdragen op artikel 4.1 ten behoeve van humanitaire hulpverlening bij acute crises. Dit bedrag wordt o.a. ingezet voor een aanvullende bijdrage voor 2024 aan het Central Emergency Response Fund (CERF) van de Verenigde Naties (VN) (EUR 10 miljoen), waarmee VN-organisaties snel kunnen inspringen op acute noden (in 2023 o.a. in Gaza, Soedan en Libië). Daarnaast wordt EUR 5 miljoen ingezet voor een bijdrage voor de VN-gezant voor wederopbouw voor Gaza, door een overheveling naar het Stabiliteitsfonds op de begroting van Buitenlandse Zaken (artikel 2.4).
Artikelonderdeel 4.2Binnen artikelonderdeel 4.2 verschuiven budgetten van het instrument bijdragen naar subsidies, met name in verband met toekenningen op het subsidiebeleidskader Migration and Displacement.
Nog te verdelenAls gevolg van de hogere bezetting en prijs bij het COA van eerstejaars asielzoekers uit DAC-landen, heeft er een herschikking plaatsgevonden binnen het ODA-budget. Dit betekent een ombuiging op de BHOS-programma’s in 2026. Op artikel 4 wordt EUR 77 miljoen omgebogen in 2026. Deze ombuiging is administratief geboekt op het instrument «nog te verdelen» binnen artikelonderdeel 4.3. Bij een volgend begrotingsmoment wordt inzichtelijk gemaakt hoe de ombuiging is verwerkt en is verdeeld naar de artikelonderdelen.
Budgettaire gevolgen van beleid
In aansluiting op de ontwerpbegrotingen en de Voorjaarsnota worden vanaf 2024 ook de mutaties voor het jaar t+5 opgenomen in de tabel budgettaire gevolgen van beleid van de 1ste suppletoire begrotingen. Dit betreft de extrapolatie van de begroting – het toevoegen van het jaar t+5 – en vervolgens de mutaties tot en met t+5 die tijdens de voorjaarsbesluitvorming zijn verwerkt.
Ontwerpbegroting t (1) | Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2) | Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2) | Mutaties 1e suppletoire begroting (4) | Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4) | Mutatie 2025 | Mutatie 2026 | Mutatie 2027 | Mutatie 2028 | Mutatie 2029 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Art. | Verplichtingen | 67.954 | 64.000 | 131.954 | 1.118.080 | 1.250.034 | 6.996 | 264.080 | 80 | ‒ 1.627 | 130.238 |
Uitgaven | 318.214 | 64.000 | 382.214 | 112.952 | 495.166 | 85.369 | ‒ 223.404 | 88.504 | 29.313 | 2.404.097 | |
5.1 | Multilaterale samenwerking | 218.595 | 62.000 | 280.595 | 8.900 | 289.495 | ‒ 126 | 2.690 | 1.371 | 1.694 | 235.942 |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | 218.595 | 62.000 | 280.595 | 8.900 | 289.495 | ‒ 126 | 2.690 | 1.371 | 1.694 | 235.942 | |
UNIDO | 1.950 | 0 | 1.950 | 0 | 1.950 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1.950 | |
UNDP | 39.000 | 0 | 39.000 | 0 | 39.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 30.000 | |
UNICEF | 44.000 | 0 | 44.000 | 0 | 44.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 33.000 | |
Speciale multilaterale activiteiten | 14.587 | 0 | 14.587 | 0 | 14.587 | 0 | 0 | 0 | 0 | 54.077 | |
Assistent deskundigenprogramma | 9.000 | 0 | 9.000 | 0 | 9.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 9.000 | |
Internationale Financiële Instellingen | 14.158 | 0 | 14.158 | 8.900 | 23.058 | 0 | 0 | 0 | 0 | 8.324 | |
Middelenaanvullingen multilaterale banken en fondsen | 87.789 | 0 | 87.789 | 0 | 87.789 | ‒ 126 | 2.690 | 1.371 | 1.694 | 91.480 | |
Kapitaalaanvullingen bij regionale ontwikkelingsbanken | 8.111 | 0 | 8.111 | 0 | 8.111 | 0 | 0 | 0 | 0 | 8.111 | |
Bijdrage aan IFI's voor steun Oekraïne | 0 | 62.000 | 62.000 | 0 | 62.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Nog te verdelen | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Nog te verdelen | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
5.2 | Overig armoedebeleid | 92.376 | 2.000 | 94.376 | 163.324 | 257.700 | 251.379 | ‒ 22.946 | 72 | ‒ 928 | 112.044 |
Subsidies (regelingen) | 9.948 | 0 | 9.948 | ‒ 2.081 | 7.867 | ‒ 800 | ‒ 800 | ‒ 658 | ‒ 658 | 9.307 | |
Kleine activiteiten posten en cultuur en ontwikkeling | 9.298 | 0 | 9.298 | ‒ 2.081 | 7.217 | ‒ 800 | ‒ 800 | ‒ 658 | ‒ 658 | 8.657 | |
Nationale SDG implementatie | 650 | 0 | 650 | 0 | 650 | 0 | 0 | 0 | 0 | 650 | |
Opdrachten | 200 | 2.000 | 2.200 | 148.090 | 150.290 | 252.090 | 90 | 90 | 90 | 290 | |
Nationale SDG implementatie | 200 | 0 | 200 | 90 | 290 | 90 | 90 | 90 | 90 | 290 | |
Programmamiddelen Oekraïne - In-kind steun | 0 | 2.000 | 2.000 | 0 | 2.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Programmamiddelen Oekraïne | 0 | 0 | 0 | 148.000 | 148.000 | 252.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | 82.228 | 0 | 82.228 | ‒ 2.685 | 79.543 | 89 | 4.099 | 640 | ‒ 360 | 102.447 | |
UNESCO | 4.400 | 0 | 4.400 | 0 | 4.400 | 0 | 0 | 0 | 0 | 4.400 | |
Diverse ondersteunende activiteiten | 8.993 | 0 | 8.993 | ‒ 4.518 | 4.475 | ‒ 2.018 | 2.190 | ‒ 1.018 | ‒ 1.018 | 22.618 | |
Kleine activiteiten posten en cultuur en ontwikkeling | 300 | 0 | 300 | 2.081 | 2.381 | 800 | 800 | 658 | 658 | 658 | |
Schuldverlichting | 68.285 | 0 | 68.285 | ‒ 6.500 | 61.785 | 0 | 0 | 0 | 0 | 74.521 | |
Voorlichting op het terrein van Ontwikkelingssamenwerking | 250 | 0 | 250 | 0 | 250 | 0 | 0 | 0 | 0 | 250 | |
Verdragsmiddelen Suriname | 0 | 0 | 0 | 6.252 | 6.252 | 1.307 | 1.109 | 1.000 | 0 | 0 | |
Nog te verdelen | 0 | 0 | 0 | 20.000 | 20.000 | 0 | ‒ 26.335 | 0 | 0 | 0 | |
Nog te verdelen | 0 | 0 | 0 | 20.000 | 20.000 | 0 | ‒ 26.335 | 0 | 0 | 0 | |
5.4 | Nog te verdelen i.v.m.wijzigingen BNI en/of toerekeningen | 7.243 | 0 | 7.243 | ‒ 59.272 | ‒ 52.029 | ‒ 165.884 | ‒ 203.148 | 87.061 | 28.547 | 2.056.111 |
Nog te verdelen i.v.m.wijzigingen BNI en/of toerekeningen | 7.243 | 0 | 7.243 | ‒ 59.272 | ‒ 52.029 | ‒ 165.884 | ‒ 203.148 | 87.061 | 28.547 | 2.056.111 | |
Nog te verdelen i.v.m.wijzigingen BNI en/of toerekeningen | 7.243 | 0 | 7.243 | ‒ 59.272 | ‒ 52.029 | ‒ 165.884 | ‒ 203.148 | 87.061 | 28.547 | 2.056.111 | |
Ontvangsten | 43.815 | 0 | 43.815 | 11.991 | 55.806 | 99 | 100 | 101 | 102 | 27.922 | |
Stand ontwerp begroting | Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB | Vastgestelde begroting | Mutaties 1e suppletoire begroting | Stand 1e suppletoire begroting | Mutaties 1e suppletoire begroting | Mutaties 1e suppletoire begroting | Mutaties 1e suppletoire begroting | Mutaties 1e suppletoire begroting | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2024 | 2024 | 2024 | 2024 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | |
(1) | (2) | (3)=(1+2) | (4) | (5)=(3+4) | |||||
Verplichtingen | 67 954 | 64 000 | 131 954 | 1 118 080 | 1 250 034 | 0 | 0 | 0 | 0 |
garantieverplichtingen | 0 | 915 000 | 915 000 | ||||||
overige verplichtingen | 67 954 | 64 000 | 131 954 | 203 080 | 335 034 |
Toelichting
Verplichtingen
Het verplichtingenbudget neemt in 2024 toe. Dit heeft een aantal oorzaken. EUR 30 miljoen heeft te maken met reguliere middelenaanvullingen voor het Asian Development Fund en met kapitaalverhoging van de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank. Daarnaast betreft het een verhoging van EUR 62 miljoen die samenhangt met de bijdrage van Nederland aan het Special Program for Ukraine and Moldova Recovory (SPUR), welke in de Nota van Wijziging op de begroting ook is toegelicht. In latere jaren wordt op artikelonderdeel 5.1 een aantal verplichtingen een jaar naar achteren geschoven. Het gaat dan om de meerjarige aanvullende bijdragen voor UNDP en UNICEF. Verder stijgt op artikelonderdeel 5.2 in 2025 en 2026 het verplichtingenbudget omdat in die jaren een meerjarige bijdrage aan het Debt Sustainability Framework (DSF) en de Arrears Clearence van de Wereldbank-IDA worden vastgelegd. Ook wordt het verplichtingenbudget verhoogd vanwege additionele middelen ten behoeve van steun aan Oekraïne (zie onder uitgaven).
Tot slot heeft het kabinet besloten om de garantie aan de African Development Bank te verhogen met maximaal EUR 915 miljoen. Dit leidt tot een verhoging van de garantieverplichtingen. Voor details over deze garantieverhoging wordt verwezen naar het toetsingskader en de begeleidende kamerbrief, welke aan de Tweede Kamer wordt gestuurd.
Uitgaven
De uitgaven voor 2024 op artikel 5 Multilaterale samenwerking en overige inzet zijn voor 48% juridisch verplicht (stand midden april 2024). Van het budget in 2024 is 27% beleidsmatig gerserveerd ten behoeve van niet-militaire steun aan Oekraïne.
Het uitgavenbudget op artikelonderdeel 5.1 neemt toe. Dit is met name te verklaren door de extra bijdrage aan het SPUR, welke in de nota van wijziging op de begroting 2024 is toegelicht.
Ten aanzien van artikelonderdeel 5.2 neemt het budget toe. Dit komt door een reservering van EUR 20 miljoen op nog te verdelen die bedoeld is voor de wederopbouw in o.a. Gaza. Bij besteding van deze reservering wordt bepaald waar in de begroting dit budget nodig is en zal waar nodig over artikelen worden overgeheveld. Deze reservering doet daarmee recht aan de toezegging aan het kamerlid Hirsch bij begrotingsbehandeling. Daarnaast heeft het kabinet voor de jaren 2024 en 2025 additionele middelen voor niet-militaire steun aan Oekraïne beschikbaar gesteld. Deze middelen staan op artikelonderdeel 5.2. Indien nodig worden deze middelen bij inzet naar het juiste artikel(onderdeel) overgeheveld.
Kosten eerstejaarsopvang asielzoekers
Een hogere bezetting en prijs bij het COA van eerstejaars asielzoekers uit DAC-landen leiden tot een tegenvaller binnen het ODA-budget wat leidt tot een herschikking van het BHOS-budget. Deze meerkosten van asiel worden grotendeels bekostigd uit het bufferartikel 5.4 van de BHOS-begroting in 2026 en een kasschuif vanuit 2025. Per saldo resteert in 2026 een ombuiging van EUR 288 miljoen op de BHOS-begroting. De meerkosten worden overgeboekt naar de begroting van JenV.
Ontvangsten
In 2024 wordt een ontvangst verwacht vanwege een teruggave van de Europese Investeringsbank (EIB). Het betreft ongeveer EUR 12 miljoen in 2024 en in latere jaren ongeveer EUR 100.000 per jaar tot en met 2028.
Nog te verdelen
Als gevolg van de hogere bezetting en prijs bij het COA van eerstejaars asielzoekers uit DAC-landen, heeft er een herschikking plaatsgevonden binnen het ODA-budget. Dit betekent een ombuiging op de BHOS-programma’s in 2026. Op artikel 5 wordt EUR 26 miljoen omgebogen in 2026. Deze ombuiging is administratief geboekt op het instrument «nog te verdelen» binnen artikelonderdeel 5.2. Bij een volgend begrotingsmoment wordt inzichtelijk gemaakt hoe de ombuiging is verwerkt en is verdeeld naar de artikelonderdelen.
Ontwikkelingen verdeelartikel 5.4
Hieronder wordt een overzicht gepresenteerd van de mutaties die hebben plaatsgevonden op het verdeelartikel. Het totaal van de tabel komt overeen met de mutatie die is opgenomen in de eerste suppletoire begroting.
Omschrijving | Mutatie |
|---|---|
Aanpassing bni raming | 68.182 |
Overboeking binnen BHOS-begroting | ‒ 130.822 |
Desaldering | 11.991 |
Aanpassing asielraming | 20.271 |
HGIS besluitvorming | ‒ 41.476 |
Overige | 12.582 |
Totaal | -59.272 |
Toelichting:
– Vanwege de koppeling met het Bruto Nationaal Inkomen neemt het ODA-budget toe.
– Er wordt ongeveer EUR 131 miljoen vanuit het verdeelartikel elders ingezet op de BHOS-begroting. Dit betreft met name EUR 60 miljoen voor humanitaire hulp inclusief een reservering voor wederopbouw Gaza ter hoogte van EUR 20 miljoen. Daarnaast wordt EUR 34 miljoen vanuit het verdeelartikel beschikbaar gesteld ten behoeve van het doorlenen van trekkingsrechten aan het Resilience and Sustainability Trust van het IMF. Deze reserveringen doen daarmee recht aan de toezegging aan het kamerlid Hirsch bij de begrotingsbehandeling om binnen de begroting een substantieel bedrag vrij te maken voor de aanpak van grondoorzaken van armoede en irreguliere migratie. EUR 20 miljoen wordt overgeheveld naar artikel 3.1 maatschappelijk middenveld. Ook wordt EUR 6,2 miljoen naar artikel 5.2 overgeheveld ten behoeve van de Verdragsmiddelen Suriname.
– In 2024 wordt een ontvangst vanuit de EIB verwacht. Deze ontvangen middelen kunnen opnieuw ingezet worden voor activiteiten, daarom wordt het uitgavenbudget verhoogd.
– Uit de HGIS besluitvorming volgt een mutatie. Dit heeft met name te maken met de terugbetaling van de overschrijding van het ODA-budget in 2023 en de toekenning van structurele ODA LPO-middelen aan de BZ-, OCW-, en JenV-begroting.
– De toerekening voor eerstejaarsopvang van asielzoekers uit DAC-landen valt in 2024 naar verwachting lager uit. Gecombineerd met de eindafrekening van 2023 leidt dit conform de gebruikelijke systematiek tot een vrijval t.b.v. Het ODA-budget ter hoogte van EUR 20,3 miljoen.
– Overige bestaat uit technische mutaties, waardoor het verdeelartikel toeneemt. Het betreft met name een ramingsbijstelling van het Europees Ontwikkelingsfonds, waardoor er ODA-middelen vrijvallen naar het verdeelartikel.
– Deze mutatie leidt tot een negatieve stand op het verdeelartikel. Dit wordt overprogrammering genoemd. Overprogrammering houdt in dat er meer programma’s of bijdragen worden gepland dan waarvoor budget beschikbaar is, in de verwachting dat over het algemeen de uitvoering van programma’s en/of betalingen vertraging oploopt. De uitvoering van het beleid leert dat bijvoorbeeld (geo)politieke ontwikkelingen en uitvoeringsmogelijkheden in landen waarin programma’s worden uitgevoerd gedurende het jaar kunnen leiden tot vertragingen in de uitputting van de ODA-middelen.
2024 BUDGET | 2025 BUDGET | 2026 BUDGET | 2027 BUDGET | 2028 BUDGET | |
|---|---|---|---|---|---|
Totaal budget artikel 1 | 607 | 577 | 652 | 709 | 709 |
Totaal vrije ruimte artikel 1 | 0 | 15 | 7 | 7 | 6 |
1.1 Duurzame handelsystemen (IMH) | 37 | 34 | 38 | 41 | 41 |
wv. Juridisch verplicht | 31 | 17 | 17 | 17 | 17 |
wv. Bestuurlijk verplicht | 0 | 15 | 16 | 16 | 16 |
wv. Beleidsmatig gereserveerd | 6 | 2 | 5 | 6 | 7 |
Totaal vrije ruimte | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 |
1.2 Nederlandse handel (DIO) | 104 | 105 | 97 | 95 | 95 |
wv. Juridisch verplicht | 104 | 22 | 22 | 22 | 13 |
wv. Bestuurlijk verplicht | 0 | 68 | 68 | 68 | 68 |
wv. Beleidsmatig gereserveerd | 0 | 0 | 0 | 0 | 9 |
Totaal vrije ruimte | 0 | 15 | 7 | 5 | 5 |
1.3 PSD (DDE) | 466 | 438 | 517 | 573 | 573 |
wv. Juridisch verplicht | 407 | 295 | 219 | 219 | 219 |
wv. Bestuurlijk verplicht | 44 | 143 | 247 | 252 | 255 |
wv. Beleidsmatig gereserveerd | 15 | 0 | 51 | 102 | 99 |
Totaal vrije ruimte | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
2024 BUDGET | 2025 BUDGET | 2026 BUDGET | 2027 BUDGET | 2028 BUDGET | |
Totaal budget artikel 2 | 935 | 998 | 1.078 | 1.144 | 1.144 |
Totaal vrije ruimte artikel 2 | 0 | 0 | 17 | 138 | 350 |
2.1 Voedselzekerheid | 392 | 393 | 413 | 439 | 439 |
wv. Juridisch verplicht | 392 | 337 | 285 | 250 | 234 |
wv. Bestuurlijk verplicht | 50 | 50 | 50 | ||
wv. Beleidsmatig gereserveerd | 7 | 78 | 139 | 205 | |
Totaal vrije ruimte | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
2.2 Water | 192 | 187 | 209 | 232 | 232 |
wv. Juridisch verplicht | 192 | 149 | 83 | 62 | 51 |
wv. Bestuurlijk verplicht | 38 | 109 | 135 | 117 | |
wv. Beleidsmatig gereserveerd | |||||
Totaal vrije ruimte | 0 | 0 | 17 | 35 | 64 |
2.3 Klimaat | 350 | 417 | 456 | 473 | 473 |
wv. Juridisch verplicht | 305 | 236 | 147 | 68 | 14 |
wv. Bestuurlijk verplicht | 45 | 87 | 57 | 57 | 16 |
wv. Beleidsmatig gereserveerd | 94 | 252 | 245 | 157 | |
Totaal vrije ruimte | 0 | 0 | 0 | 103 | 286 |
2024 BUDGET | 2025 BUDGET | 2026 BUDGET | 2027 BUDGET | 2028 BUDGET | |
Totaal budget artikel 3 | 825 | 761 | 812 | 900 | 900 |
Totaal vrije ruimte artikel 3 | 0 | 3 | 14 | 23 | 23 |
3.1 Mondiale gezondheid en SRGR | 510 | 491 | 511 | 559 | 559 |
wv. Juridisch verplicht | 432 | 348 | 123 | 48 | 92 |
wv. Bestuurlijk verplicht | 8 | 8 | 75 | 75 | 75 |
wv. Beleidsmatig gereserveerd | 70 | 135 | 313 | 436 | 392 |
Totaal vrije ruimte | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
3.2 Vrouwenrechten en gender | 48 | 43 | 46 | 52 | 52 |
wv. Juridisch verplicht | 46 | 30 | 2 | 0 | 0 |
wv. Bestuurlijk verplicht | 2 | 2 | 6 | 6 | 6 |
wv. Beleidsmatig gereserveerd | 11 | 38 | 46 | 46 | |
Totaal vrije ruimte | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
3.3 Maatschappelijk middenveld | 203 | 169 | 193 | 219 | 219 |
wv. Juridisch verplicht | 203 | 164 | 21 | 0 | 0 |
wv. Bestuurlijk verplicht | |||||
wv. Beleidsmatig gereserveerd | 5 | 172 | 219 | 219 | |
Totaal vrije ruimte | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
3.4 Onderwijs | 64 | 57 | 61 | 70 | 70 |
wv. Juridisch verplicht | 23 | 7 | 1 | 0 | 0 |
wv. Bestuurlijk verplicht | |||||
wv. Beleidsmatig gereserveerd | 41 | 47 | 47 | 47 | 47 |
Totaal vrije ruimte | 0 | 3 | 13 | 23 | 23 |
2024 BUDGET | 2025 BUDGET | 2026 BUDGET | 2027 BUDGET | 2028 BUDGET | |
Totaal budget artikel 4 | 1.071 | 1.044 | 1.065 | 1.112 | 1.112 |
Totaal vrije ruimte artikel | 0 | 0 | 35 | 138 | 365 |
4.1 Humanitaire Hulp | 579 | 520 | 520 | 520 | 520 |
wv. Juridisch verplicht | 439 | 415 | 115 | 17 | 5 |
wv. Bestuurlijk verplicht | 105 | 0 | 0 | 0 | |
wv. Beleidsmatig gereserveerd | 35 | 105 | 370 | 400 | 400 |
Totaal vrije ruimte | 0 | 0 | 35 | 103 | 115 |
4.2 Opvang in de regio | 291 | 326 | 338 | 357 | 357 |
wv. Juridisch verplicht | 269 | 252 | 250 | 250 | 125 |
wv. Bestuurlijk verplicht | 22 | 50 | 50 | 50 | 32 |
wv. Beleidsmatig gereserveerd | 0 | 24 | 38 | 57 | 0 |
Totaal vrije ruimte | 0 | 0 | 0 | 0 | 200 |
4.3 Veiligheid en rechtsorde | 201 | 198 | 207 | 235 | 235 |
wv. Juridisch verplicht | 192 | 148 | 95 | 52 | 35 |
wv. Bestuurlijk verplicht | 9 | 50 | 50 | 50 | 50 |
wv. Beleidsmatig gereserveerd | 0 | 0 | 62 | 98 | 100 |
Totaal vrije ruimte | 0 | 0 | 0 | 35 | 50 |
2024 BUDGET | 2025 BUDGET | 2026 BUDGET | 2027 BUDGET | 2028 BUDGET | |
Totaal budget artikel 5 | 547 | 536 | 303 | 351 | 350 |
Totaal vrije ruimte artikel 5 | 0 | 0 | 23 | 44 | 40 |
5.1 Multilaterale samenw | 289 | 201 | 217 | 238 | 238 |
wv. Juridisch verplicht | 202 | 182 | 88 | 82 | 55 |
wv. Bestuurlijk verplicht | 67 | 5 | 17 | 23 | 55 |
wv. Beleidsmatig gereserveerd | 20 | 14 | 89 | 89 | 88 |
Totaal vrije ruimte artikel 5.1 | 0 | 0 | 23 | 44 | 40 |
5.2 Overig armoedebeleid | 90 | 83 | 82 | 113 | 112 |
wv. Juridisch verplicht | 77 | 75 | 74 | 89 | 89 |
wv. Bestuurlijk verplicht | 0 | 6 | 6 | 4 | 4 |
wv. Beleidsmatig gereserveerd | 13 | 2 | 2 | 20 | 19 |
Totaal vrije ruimte | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Conform de toezegging tijdens de begrotingsbehandeling d.d. 31 januari 20241 bevat dit onderdeel een meerjarige uitwerking van de juridisch verplichte budgetten inclusief een toelichting. Daarnaast zijn de bedragen weergegeven die bestuurlijk gebonden zijn op grond van bestuursovereenkomsten, convenanten met koepels en/of decentrale overheden, politieke toezeggingen e.d., de bedragen die beleidsmatig gerserveerd zijn en de bedragen die vrij te besteden zijn.
Deze tabel is exclusief overprogrammering. Ook de ombuiging in 2026 is logischerwijs nog niet verwerkt.
Artikel 1: Duurzame economische ontwikkeling, handel en investeringenDe programmering van artikel 1 bestaat uit meerjarige juridische overeenkomsten waaruit een verdeling van de uitgaven over de jaren plaatsvindt waarvoor de overeenkomst is aangegaan. Voor subartikel 1.1 duurzame handelsystemen, zijn er diverse programma's ter bestrijding van kinderarbeid en ter bevordering van IMVO. Voor subartikel 1.2 versterkte Nederlandse handels- en investeringspositie, gaat het om programma's met uitvoeringspartners RVO (o.a. Starters International Business, handelsmissies) en Invest International (o.a. Dutch Trade and Investment Fund). Ook zijn verplichtingen aangegaan voor de Wereldtentoonstelling in Osaka. De programma's met RVO zijn in het lopende jaar juridisch verplicht en in de jaren erna bestuurlijk verplicht. Voor subartikel 1.3 private sectorontwikkeling, zijn er meerjarige verplichtingen aangegaan op het gebied van infrastructuur (o.a. DRIVE, D2B, ORIO) die in latere jaren tot uitbetaling komen, maar ook op het gebied van jeugdwerkgelegenheid (Challenge Fund). Deze programma's zijn juridisch verplicht. Ruimte voor beleidsmatige verplichtingen (realiseren van intensiveringen op het gebied van vergroening handelsinstrumentarium, combinatieaanpak) ontstaat vanaf 2026.
Artikel 2: Duurzame ontwikkeling, voedselzekerheid, water en klimaatDe programmering onder artikel 2 bestaat uit meerjarige juridische overeenkomsten waaruit een verdeling van de uitgaven over de jaren plaatsvindt waarvoor de overeenkomst is aangegaan. In 2024 zullen meerjarige verplichtingen worden aangegaan voor Voedselzekerheid, Water en Klimaat om uitvoering te gegeven aan toezeggingen op de VN-waterconferentie en COP28. Voor de subartikelen 2.1 voedselzekerheid en 2.2 water wordt een groot deel van de budgetten gealloceerd op basis van meerjarige landenstrategieën van posten, voor zover deze kaders nog niet juridisch zijn verplicht, valt het overige deel van dit financiële meerjarige kader onder beleidsmatige verplichtingen omdat Nederland daarover bilaterale afspraken maakt als een betrouwbare en voorspelbare partner in ontwikkelingssamenwerking. Het subartikel 2.3 bevat verplichtingen voor multilaterale klimaatfinanciering en klimaatafspraken zoals bijdragen aan de Global Environment Facility, Green Climate Fund, UNEP en verdragscontributies in het kader van het Kyoto en Montreal protocol.
Artikel 3: Sociale vooruitgangDe programmering onder artikel 3 bestaat uit meerjarige juridische overeenkomsten. Hieruit ontstaat een verdeling van uitgaven over de jaren waarvoor de overeenkomsten zijn aangegaan. Voor subartikel 3.1 zijn middelen bestuurlijk gereserveerd voor vaste bijdrages aan o.a. UNAIDS, UNFPA en de WHO. De beleidsmatig gereserveerde middelen hebben voornamelijk betrekking op de intensiveringsmiddelen uit het regeerakkoord en vloeien voort uit de Mondiale Gezondheidsstrategie. Voor subartikel 3.2 zijn middelen meerjarig vastgelegd voor de partnerschappen voor Power of Women, WPS en LFS. Bestuurlijk zijn middelen gereserveerd voor de vaste bijdrage aan UNWOMEN. De beleidsmatig gereserveerde middelen betreffen de beleidskaders voor de partnerschap programma's vanaf 2026. Voor subartikel 3.3 liggen de middelen meerjarig vast voor de partnerschappen voor VMM. De beleidsmatig gereserveerde middelen betreffen het beleidskader voor het partnerschap programma vanaf 2026. Voor subartikel 3.4 zijn meerjarige verplichtingen aangegaan voor de lopende onderwijsprogramma's. Vanaf 2024 zijn middelen beleidsmatig gereserveerd voor het nieuwe Beroeps- en Hogeronderwijs programma.
Artikel 4: Vrede, veiligheid en duurzame ontwikkelingDe programmering onder artikel 4 bestaat uit meerjarige juridische overeenkomsten waaruit een verdeling van de uitgaven over de jaren plaatsvindt waarvoor de overeenkomst is aangegaan. Voor subartikel 4.1 humanitaire hulp is het grootste deel van het budget t/m 2025 meerjarig juridisch verplicht. Dit betreft onder andere de bijdragen aan VN-organisaties (WFP, UNHCR, UNRWA), CERF en t/m 2026 de subsidies aan de Dutch Relief Alliance en het Rode Kruis. Ultimo 2023 is het subsidiebeleidskader «Versterking van de Humanitaire Sector 2024–2027» gepubliceerd met een subsidieplafond van EUR 60 miljoen. Voor subartikel 4.2 opvang en bescherming in de regio liggen de middelen ook meerjarig juridisch vast. Het betreft hier met name het PROSPECTS programma (2024-2027) en COMPASS. Ultimo 2023 is het subsidiebeleidskader «Migration and Displacement 2023-2028» gepubliceerd met een subsidieplafond van EUR 57 miljoen. Met betrekking tot subartikel 4.3 veiligheid en rechtstaatontwikkeling is een deel van het programma via gedelegeerde landenprogramma’s vastgelegd. Het deel wat ultimo 2023 van deze gedelegeerde middelen niet juridisch is vastgelegd is opgenomen onder bestuurlijk verplicht. De bijdrage aan het Peace Building Fund is verplicht t/m 2026. Ultimo 2023 is het subsidiebeleidskader «Contributing to Peaceful and Safe Societies 2024–2031» gepubliceerd met een subsidieplafond van EUR 200 miljoen.
Artikel 5: Multilaterale samenwerking en overige inzetBinnen subartikel 5.1 zijn de verplichtingen voor de middelen- en kapitaalaanvullingen die vanaf 2024 worden aangegaan met de regionale ontwikkelingsbanken als bestuurlijk verplicht aangegeven. De Algemene Vrijwillige Bijdragen aan UNDP en UNICEF zijn per 2026 opgenomen als beleidsmatig gereserveerd. De financiering van het Assistent-Deskundigenprogramma en overige (m.n. Technische Assistentie) programma’s is voor de komende jaren beleidsmatig gereserveerd. De bijdragen aan UNESCO in 2024 en verder zijn verplichte bijdragen die als juridisch verplicht zijn aangemerkt binnen subartikel 5.2 De uitgaven voor schuldverlichting liggen tot en met 2027 grotendeels juridisch vast, de nieuwe verplichtingen voor schuldverlichting zijn als bestuurlijk verplicht aangegeven. De voorgenomen overige programma’s zijn als beleidsmatig gereserveerd opgenomen.