Gepubliceerd: 28 augustus 2020
Indiener(s): Eric Wiebes (minister economische zaken) (VVD)
Onderwerpen: begroting financiƫn
Bron: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-35541-2.html
ID: 35541-2

Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A. Artikelgewijze toelichting bij het wetsvoorstel

Wetsartikelen 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2020 wijzigingen aan te brengen in de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat.

Normaliter wordt nieuw beleid in uitvoering genomen nadat de Staten-Generaal de begrotingswet heeft geautoriseerd. Aangezien uitvoering van de spoedeisende maatregelen die in deze vijfde incidentele suppletoire begroting zijn opgenomen in het belang van het Rijk zijn, niet kan wachten tot formele autorisatie van beide Kamers der Staten-Generaal, zal het kabinet de uitvoering van de maatregelen starten. Hiermee wordt gehandeld conform lid 2 van artikel 2.27 van de Comptabiliteitswet 2016.

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht.

De Minister van Economische Zaken en Klimaat, E.D. Wiebes

B. Artikelgewijze toelichting bij de begrotingsartikelen

1. Leeswijzer

Ondergrenzen toelichtingen

Voor wat betreft het toelichten van significante verschillen in de uitgaven, ontvangsten en verplichtingen zijn de ondergrenzen gehanteerd zoals opgenomen in de onderstaande tabel.

Omvang begrotingsartikel (stand ontwerpbegroting) in € miljoen

Beleidsmatige mutaties (ondergrens in € miljoen)

Technische mutaties (ondergrens in € miljoen)

< 50

1

2

=> 50 en < 200

2

4

=> 200 < 1000

5

10

=> 1000

10

20

In sommige gevallen, waar politiek relevant, worden ook posten toegelicht beneden deze ondergrenzen.

2. Beleidsartikelen

2.1 Beleidsartikel 2 Bedrijvenbeleid: innovatie en ondernemerschap voor duurzame welvaartsgroei

Tabel 1 Budgettaire gevolgen van beleid vijfde incidentele suppletoire begroting (ISB) (bedragen x € 1.000)
 

Stand ontwerpbegroting 2020 incl. NvW en amendementen

Stand na suppletoire begroting (incl. ISB’s)1

Mutaties 5e ISB

Stand 5e ISB

Mutatie 2021

Mutatie 2022

Mutatie 2023

Mutatie 2024

VERPLICHTINGEN

2.191.632

16.710.361

– 32.700

16.677.661

1.382.200

0

0

0

Waarvan garantieverplichtingen

1.250.000

12.303.000

 

12.303.000

       

Waarvan overige verplichtingen

941.632

4.407.361

– 32.700

4.374.661

1.382.200

     
                 

UITGAVEN

1.075.493

5.779.244

– 942.700

4.836.544

1.642.200

200.000

200.000

100.000

Waarvan juridisch verplicht

83%

39%

 

53%2

       
                 

Subsidies

205.011

3.321.901

– 38.500

3.283.401

1.363.000

0

0

0

MKB-Innovatiestimulering Topsectoren (MIT)

39.131

39.581

 

39.581

       

Eurostars

18.132

18.132

 

18.132

       

Bevorderen Ondernemerschap

21.390

59.776

 

59.776

       

Cofinanciering EFRO, inclusief INTERREG

22.361

15.025

 

15.025

       

Bijdrage aan ROM's

6.161

7.661

 

7.661

       

Verduurzaming industrie

61.400

48.000

 

48.000

       

Startup-beleid

14.400

13.155

 

13.155

       

Urgendamaatregelen industrie

21.000

48.264

 

48.264

       

Invest NL

0

10.271

 

10.271

       

Noodloket (TOGS)

0

1.636.000

 

1.636.000

       

Noodloket (TOGS) Caribisch Nederland

0

9.000

 

9.000

       

Qredits

0

31.000

 

31.000

       

Tegemoetkoming vaste lasten

 

1.371.000

– 41.500

1.329.500

1.357.000

     

Tegemoetkoming vaste lasten Caribisch Nederland

 

14.000

3.000

17.000

6.000

     

Overige subsidies

1.036

1.036

 

1.036

       
                 

Leningen

0

100.000

0

100.000

10.000

0

0

0

Bedrijfssteun

0

100.000

 

100.000

10.000

     
                 

Garanties

57.211

1.499.211

– 900.000

599.211

250.000

200.000

200.000

100.000

BMKB

36.744

239.744

 

239.744

       

Garantieregeling voor kredieten tot € 50.000 (Corona)

0

164.000

 

164.000

       

Groeifaciliteit

8.722

8.722

 

8.722

       

Garantie Ondernemingsfinanciering (GO)

11.745

86.745

 

86.745

       

Garantie Ondernemingsfinanciering (Corona)

0

1.000.000

– 900.000

100.000

250.000

200.000

200.000

100.000

Garanties MKB Financiering

0

0

 

0

       
                 

Opdrachten

10.561

9.933

0

9.933

0

0

0

0

Onderzoek en opdrachten

4.134

3.843

 

3.843

       

Caribisch Nederland

1.056

1.121

 

1.121

       

Regeldruk

2.206

2.206

 

2.206

       

Regiekosten regionale functie

665

665

 

665

       

Small Business Innovation Research

2.500

2.098

 

2.098

       
                 

Bijdragen aan agentschappen

93.235

146.137

– 4.200

141.937

19.200

0

0

0

Bijdrage RVO.nl

82.448

145.621

– 4.200

141.421

19.200

     

Bijdrage Agentschap Telecom

516

516

 

516

       

Invest-NL

10.271

0

 

0

       
                 

Bijdragen aan ZBO's/RWT’s

316.624

318.966

0

318.966

0

0

0

0

Bijdrage aan TNO

170.860

172.662

 

172.662

       

Kamer van Koophandel

121.757

122.320

 

122.320

       

Bijdrage aan NWO-TTW

24.007

23.984

 

23.984

       
                 

Bijdragen aan medeoverheden

6.800

8.400

0

8.400

0

0

0

0

Sterke Regio's en Nota Ruimte

6.800

8.400

 

8.400

       
                 

Bijdragen aan (inter-)nationale organisaties

386.051

363.696

0

363.696

0

0

0

0

Internationaal Innoveren

40.851

41.027

 

41.027

       

PPS-toeslag (voorheen TKI-toeslag)

165.059

137.481

 

137.481

       

TO2 (Deltares, MARIN en NLR)

50.121

53.871

 

53.871

       

Topsectoren overig

10.834

12.900

 

12.900

       

Ruimtevaart (ESA)

96.430

96.615

 

96.615

       

Bijdrage NBTC

9.536

9.036

 

9.036

       

Bijdragen organisaties

5.720

5.266

 

5.266

       

Economische ontwikkeling en technologie

7.500

7.500

 

7.500

       
                 

Stortingen begrotingsreserve

0

11.000

0

11.000

0

0

0

0

Storting reserve BMKB

0

1.000

 

1.000

       

Storting reserve Garanties MKB Financiering

0

10.000

 

10.000

       
                 

ONTVANGSTEN

129.867

152.467

0

152.467

0

0

0

0

BMKB

33.000

33.000

 

33.000

       

Groeifaciliteit

8.000

8.000

 

8.000

       

Onttrekking reserve Groeifaciliteit

0

10.000

 

10.000

       

Garantie Ondernemingsfinanciering (GO)

13.000

13.000

 

13.000

       

Onttrekking reserve GO

0

324

 

324

       

MKB Financiering

0

0

 

0

       

Luchtvaartkredietregeling

6.116

6.116

 

6.116

       

Rijksoctrooiwet

36.012

37.723

 

37.723

       

Eurostars

5.094

5.094

 

5.094

       

F-35

7.000

7.000

 

7.000

       

Diverse ontvangsten

21.645

32.210

 

32.210

       
X Noot
2

Van het budget is 5% bestuurlijk gebonden. Dit betreft de kasbuffer voor de GO-Corona module en de kasbuffer voor de Klein Krediet Corona garantieregeling.

Toelichting

Verplichtingen

De mutatie van het verplichtingenbudget in 2020 wordt in belangrijke mate veroorzaakt door verlaging van het budget voor de Tegemoetkoming Vaste Lasten mkb (TVL) die loopt van 1 juni tot en met 30 september 2020 (TVL 1.0) met € 495 mln en de toevoeging van budget voor de TVL 2.0 van € 454 mln voor de periode 1 oktober tot en met 31 december 2020 en € 1.357 mln voor de periode 1 januari tot en met 30 juni 2021. Ten behoeve van de tegemoetkoming vaste lasten voor Bonaire, Saba en Sint Eustatius wordt daarnaast in 2020 € 3,0 beschikbaar gesteld en in 2021 € 6,0 mln.

Ook is het verplichtingenbudget in 2020 met € 10 mln verhoogd voor leningen aan kleine garantiefondsen/regelingen in de reisbranche. Hiernaast wordt in 2020 het verplichtingenbudget voor de uitvoeringskosten van de TVL 1.0 met € 4,2 mln verlaagd. In 2021 wordt voor de uitvoeringskosten van RVO.nl voor de TVL € 19,2 mln geraamd. Onder de uitgaven worden deze mutaties nader toegelicht.

Uitgaven

Subsidies

Tegemoetkoming Vaste Lasten mkb (TVL)

De TVL biedt bedrijven in sectoren die hard geraakt zijn door de overheidsmaatregelen ter bestrijding van het coronavirus een tegemoetkoming voor de vaste lasten. In het kader van het Steun- en herstelpakket biedt het kabinet deze bedrijven ook na 1 oktober ondersteuning, om ze in staat te stellen de noodzakelijke aanpassingen in hun bedrijfsvoering te doen.

De TVL wordt daartoe met negen maanden verlengd (TVL 2.0), waarbij het maximale subsidiebedrag wordt verhoogd naar € 90.000 per drie maanden. Zo kan de TVL beter tegemoet komen aan de behoeften van het (midden)grote mkb, voor wie de huidige cap van € 50.000 voor vier maanden te laag is om een wezenlijke bijdrage aan de vaste kosten te leveren. Bovendien wordt de TVL vanaf 1 januari gerichter ingezet op de bedrijven die het sterkst worden beperkt in hun bedrijfsvoering.

Voor de periode tot en met 31 december wordt de TVL verlengd onder de huidige voorwaarden, dat wil zeggen dat bedrijven met een omzetverlies van meer dan 30% in aanmerking komen. Vanaf 1 januari worden de voorwaarden voor de TVL aangescherpt door deze omzetdervingsgrens te verhogen naar 40%. Voor de periode 1 april tot en met 30 juni wordt de grens op 45% gesteld. De overige voorwaarden voor de TVL blijven ongewijzigd: zo blijft het percentage van de vaste kosten dat de TVL vergoedt 50%.

De kosten van de eerste periode van de TVL 2.0 (1 oktober–31 december) worden globaal geraamd op € 654 mln. Aangezien de betalingen voor de eerste periode deels nog begin 2021 zullen plaatsvinden, wordt van deze kosten € 454 mln geraamd in 2020 en € 200 mln in 2021. Ingeschat wordt dat de kosten dalen naar € 594 mln voor de tweede periode (1 januari–31 maart) en € 563 mln voor de derde periode (1 april–30 juni).

Het budget voor de TVL 1.0 in het Noodpakket banen en economie 2.0 wordt met € 500 mln verlaagd, om aan te sluiten op de actuele kostenraming. Daarnaast wordt € 5 mln aan het budget toegevoegd in verband met de openstelling van de regeling voor de recreatieve vliegsector.

Tegemoetkoming vaste lasten mkb Caribisch Nederland

Ten behoeve van de tegemoetkoming vaste lasten voor Bonaire, Saba en Sint Eustatius wordt daarnaast in 2020 € 3,0 beschikbaar gesteld en in 2021 € 6,0 mln.

Qredits

Aan Qredits werd eerder een subsidie van € 6 mln verstrekt voor het verlenen van uitstel van de aflossingsverplichting voor de duur van 6 maanden met rentekorting aan ondernemers die door Qredits gefinancierd zijn1. De nu resterende ruimte van de van EZK ontvangen subsidie (€ 2 mln) zet Qredits in voor een nieuwe periode van uitstel van aflossingsverplichting met rentekorting voor die ondernemers waarvoor dit echt noodzakelijk is, eveneens voor de duur van 6 maanden. Uitstel van aflossing voor deze tweede periode wordt tot uiterlijk 31 december 2020 verleend en de duur van het uitstel loopt tot uiterlijk 31 mei 2021.

Leningen

Bedrijfssteun

In mei dit jaar heeft het kabinet besloten om de Stichting Garantiefonds Reisgelden (SGR) een lening te verstrekken van € 150 miljoen2. Door deze lening kan SGR consumenten schadeloos blijven stellen bij een faillissement van aangesloten reisorganisaties. Tevens kan door deze steun het vouchersysteem in stand blijven, wat de druk op de liquiditeitspositie van de reisaanbieders verkleint. Naast SGR bestaan echter nog enkele andere kleine garantiefondsen/regelingen, die zich ten tijde van het uitwerken van de steun aan SGR nog niet bij het Rijk voor steun hadden gemeld. Een drietal fondsen heeft inmiddels aangegeven van eenzelfde soort faciliteit tegen dezelfde voorwaarden gebruik te willen maken, namelijk VZR Garant, het Garantiefonds voor Gespecialiseerde Touroperators (GGTO) en de Stichting Garantie- en Waarborgfonds Zeilreizen. Daarover vindt op dit moment nog nader overleg plaats. Vooralsnog wordt voor leningen aan de kleine garantiefondsen/regelingen € 10 mln in 2021 aan de EZK-begroting toegevoegd.

Garanties

Garantie Ondernemingsfinanciering (Corona)

De kasbuffer voor de Coronamodule van de Garantie Ondernemingsfinanciering van € 1 mld wordt meerjarig gespreid over de looptijd van de garanties (de periode 2020–2026). Op basis van de daadwerkelijke benutting van de Coronamodule van de Garantie Ondernemingsfinanciering zal de raming in 2021 worden geactualiseerd.

Bijdragen aan agentschappen

Bijdrage RVO.nl

Voor de uitvoeringskosten van de Tegemoetkoming vaste lasten mkb is in 2020 nog voldoende budget beschikbaar uit Noodpakket banen en economie 1.0 en 2.0. Dit budget wordt in 2020 met € 4,2 mln verlaagd. Voor de uitvoeringskosten in 2021 wordt voor de TVL 1.0 € 4,2 mln en voor de TVL 2.0 € 15,0 mln begroot.

Het kabinet monitort voortdurend hoe het pakket van generieke crisismaatregelen voor diverse economische actoren uitwerkt en of het pakket nog adequaat is. Als de uitgaven hoger uitvallen dan de huidige ramingen dan zal dit generaal worden gecompenseerd. Bij onderuitputting na definitieve beëindiging van de crisismaatregelen vloeien de middelen terug naar het algemene beeld.

2.2 Beleidsartikel 3 Toekomstfonds

Tabel 2 Budgettaire gevolgen van beleid vijfde incidentele suppletoire begroting (ISB) (bedragen x € 1.000)
 

Stand ontwerpbegroting 2020 incl. NvW en amendementen

Stand na suppletoire begroting (incl. ISB's)1

Mutaties 5e ISB

Stand 5e ISB

Mutatie 2021

Mutatie 2022

Mutatie 2023

Mutatie 2024

Verplichtingen

142.952

572.756

75.000

647.756

75.000

0

0

0

Waarvan garantieverplichtingen

               

Waarvan overige verplichtingen

142.952

572.756

75.000

647.756

75.000

     
                 

Uitgaven

184.452

636.730

75.000

711.730

75.000

0

0

0

Waarvan juridisch verplicht

76%

52%

 

75%

       
                 

Subsidies

999

18.180

0

18.180

0

0

0

0

Smart Industry

199

1.168

 

1.168

       

Haalbaaarheidsstudies STW

800

812

 

812

       

Thematische Technology Transfer

 

16.200

 

16.200

       
                 

Leningen

175.147

604.412

75.000

679.412

75.000

0

0

0

Startups / MKB financiering

               

Volledig revolverend

               

Fund to Fund

35.733

33.876

 

33.876

       

ROM's

0

328.000

75.000

403.000

75.000

     

Co-investment venture capital instrument / EIF

10.154

32.462

 

32.462

       

Deels revolverend

               

Innovatiekrediet

55.205

55.465

 

55.465

       

Risicokapitaal Seed Capital

46.823

61.630

 

61.630

       

Vroegefasefinanciering / informal investors

13.702

19.163

 

19.163

       

Startups / MKB

5.186

12.872

 

12.872

       

Investeringen in fundamenteel en toegepast onderzoek

               

Met vermogensbehoud

               

Fundamenteel en toegepast onderzoek

5.500

11.944

 

11.944

       

Onco research

2.500

6.818

 

6.818

       

Smart Industry

344

382

 

382

       

Thematische Technology Transfer

 

31.800

 

31.800

       

Regmed

 

10.000

 

10.000

       
                 

Bijdrage aan agentschappen

8.306

14.138

0

14.138

0

0

0

0

Bijdrage RVO.nl

8.306

14.138

 

14.138

       
                 

Ontvangsten

34.600

49.600

0

49.600

0

0

0

0

Fund to Fund

8.050

8.050

 

8.050

       

Investeringen in fundamenteel en toegepast onderzoek

0

15.000

 

15.000

       

Innovatiekrediet

17.000

17.000

 

17.000

       

Seed Capital

9.400

9.400

 

9.400

       

DVI II

150

150

 

150

       

Toelichting

Verplichtingen

Het verplichtingenbudget in 2020 en 2021 wordt met € 75 mln verhoogd voor het versterken van het fondsvermogen van de ROM's.

Uitgaven

Leningen

Fondsvermogen ROM’s

Er wordt in totaal € 150 mln (in twee tranches van € 75 mln) vanuit het Rijk beschikbaar gesteld voor versterking van het fondsvermogen van de ROMs. Met de Corona-Overbruggingslening heeft het kabinet via de ROM’s straks circa 800 mkb-ondernemingen met overbruggingskredieten geholpen. Door het fondsvermogen van ROM’s te versterken, kunnen de ROM’s in nieuwe financieringsrondes ook het eigen vermogen van deze veelal innovatieve mkb-ondernemingen versterken. Daarmee wordt de solvabiliteitspositie van deze bedrijven verstevigd.