Nr. 4 MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikel 1 (uitgaven/verplichtingen en ontvangsten)

De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze Memorie van Toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

B. BEGROTINGSTOELICHTING

In dit wetsvoorstel zijn alleen technische uitvoeringsmutaties, mutaties van boekhoudkundige aard of mutaties voortvloeiend uit controlebevindingen opgenomen.

Toelichting

11 Hoofdwatersystemen

11.02 Beheer en onderhoud

De hogere realisatie heeft zich met name voorgedaan op het project «Masterplan Haringvlietsluizen». Tijdens het opstellen van de Najaarsnota werd nog een vertraging verwacht als gevolg van onvoldoende kwaliteitsborging. Deze vertraging is ingelopen omdat de kwaliteitsborging in de periode daarna is verbeterd. Hierdoor is een deel van de geplande werkzaamheden alsnog in 2010 opgeleverd.

11.03 Aanleg

• 1. Het subsidieprogramma Innovatie Delta Technologie (Pijler 2) c.q. Maatschappelijke Innovatie Agenda Water (MIAW) is in 2010 minder voortvarend uitgevoerd dan voorzien. Dit is veroorzaakt door het voornemen van de nieuwe regering om te bezuinigen op subsidieprogramma’s en om de innovatieprogramma’s te concentreren bij het ministerie van Economische zaken, Landbouw en Innovatie. Deze voornemens hebben aanleiding gegeven om nader te bezien op welke wijze verder uitwerking zal worden gegeven aan de MIAW.

• 1. De lagere uitgaven zijn het gevolg van vertraging bij de subsidievaststellingsverzoeken en de daarbij behorende eindrapportages. Hierdoor kon budget worden overgeboekt naar Kleine projecten ter dekking van het negatieve budget dat is ontstaan door een betaling ten behoeve van de waterzuivering op Bonaire.

11.05 Verkenning en planstudie

Op een aantal verkenningen zijn relatief kleine overschotten ontstaan, waarvan de belangrijkste hieronder zijn genoemd:

• – De aanbesteding voor de Autonome Neerwaartse Trendstudie aan Deltares is vertraagd. De studie moeten eind 2013 de wetenschappelijke basis leveren voor een bestuurlijk advies over de haalbaar- en betaalbaarheid van de betreffende N2000-instandhoudingsdoelen op de lange termijn (afzonderlijk voor de Oosterschelde, het IJsselmeer en voor het Markermeer-IJsselmeer);

• – De verkenning Stevensweert is stopgezet. Nadere besluitvorming vindt plaats in het kader van de totale visie rond de hoogwaterbescherming in het Maasdal;

• – Latere opstartfase van de deelprogramma’s Rivieren en IJsselmeergebied. Daarnaast is de aanbesteding peilbesluit korte termijn vertraagd.

11.06 Staf deltacommissaris

De oorzaak van de lagere uitgaven kan worden gevonden in een latere start dan gepland van de Staf Deltacommissaris en doordat een aantal betalingen uit de Dienstverleningsovereenkomst niet tijdig in 2010 is betaald.

Verplichtingen

Het budget ten behoeve van de vastlegging van betalingsverplichtingen is niet volledig benut door:

• – Dat de verplichting voor de tijdelijke regeling verbetering regionale wateroverlast naar beneden is bijgesteld omdat een aantal projecten niet tijdig (per medio 2010) gereed is en deze projecten worden afgerekend op basis van de per medio 2010 geleverde prestatie. Dit leidt ertoe dat projecten die uitlopen minder subsidie ontvangen dan eerder is toegezegd;

• – Dat de waterschappen de planning hebben bijgesteld en bij het project «Steenbekleding Ooster- en Westerschelde» door een aanpassing van de planning van de aannemer;

• – Vertraging in de aanbesteding bij de deelprojecten Sanering Kanaal door Walcheren, Sanering Hollandse IJssel en Sanering Ketelmeer;

• – Dat de projecten Grootschalige Verwerking Baggerspecie, Subsidieregeling Hergebruik Baggerspecie en Subsidie Baggeren Bebouwd Gebied nagenoeg zijn afgelopen waarbij toegezegde subsidies niet zijn opgehaald en

• – Vertraging bij de subsidievaststellingsverzoeken en de daarbij behorende eindrapportages in het kader van het project «Tijdelijke regeling bestrijding regionale wateroverlast».

Ontvangsten

De hogere realisatie wordt met name verklaard door van het Hoogheemraadschap Delfland ontvangen bijdragen voor meerkosten.

12 Hoofdwegennet

12.03.01 Realisatie programma

• 1. In het kader van de Spoedaanpak is bij Miljoenennota 2011 aanvullend budget toegevoegd. Een beperkt deel wordt thans doorgeschoven naar later.

• 2. De hogere uitgaven hebben hoofdzakelijk betrekking op de voorspoedige uitvoering van het deeltraject Maarssen-Holendrecht.

• 3. Vanwege versnelde grondaankopen is de realisatie 2010 hoger uitgevallen.

• 4. De lagere realisatie wordt onder andere verklaard door vertraging bij de deelopdracht engineering en door minder contractwijzigingen dan voorzien.

• 5. De lagere realisatie doet zich voor bij het deelproject A76-Nuth (verwachte oplevering 2015) vanwege een aanpassing van de planning door de aannemer.

• 6. De uitgaven zijn hoger uitgevallen dan begroot als gevolg van een late afwikkeling van een claim.

• 7. Door een voorspoedige voortgang van het project en door niet voorziene aanpassingen aan het brugontwerp zijn de gerealiseerde uitgaven hoger uitgevallen.

• 8. Een aantal projecten die in de afrondende fase verkeren zijn overgeheveld uit de realisatie-uitgaven en ondergebracht onder de Kleine projecten/Afronding projecten.

• 9. De uitgaven hebben betrekking op aansluitingen tussen het hoofdwegennet en het onderliggende wegennet. De voorbereidende werkzaamheden hebben tot een lager kasbeslag geleid dan eerder was geprognotiseerd.

12.04 Geïntegreerde contractvormen/PPS

1. De later geraamde uitgaven voor de termijnen 16 en 17 voor de Westrandweg en een aantal kleinere betalingen ten behoeve van het project A10 Tweede Coentunnel zijn reeds in 2010 verricht. De hogere realisatie wordt vanaf 2011 binnen het project gecompenseerd.

12.05 Verkenningen en planstudie voor tracébesluit

Het kasoverschot op deze operationele doelstelling is ontstaan doordat de provincie Noord-Holland de realisatie van de aansluitingen N23 bij Hoorn niet in 2010 is gestart. Dit geldt eveneens voor de verkenning N35 Wythmen-Nijverdal.

Ontvangsten

De hogere ontvangsten hebben met name betrekking op het project «A2 Holendrecht-Oudenrijn» en betreffen verder extra ontvangsten voor werkzaamheden die voor derden zijn uitgevoerd.

Verplichtingen

Het overschot op het verplichtingenbudget wordt vrijwel geheel verklaard door het project «A15 Maasvlakte-Vaanplein» en komt met name voort uit kosten en risico's die bij RWS blijven en geen onderdeel van het DBFM-contract vormen.

13 Spoorwegen

13.02 Onderhoud en vervanging

De lagere realisatie wordt veroorzaakt doordat:

• – de nazorgbeschikking voor de Betuweroute niet is overgeboekt naar aanleg;

• – de uitgaven voor het Actieplan Groei op het spoor op de begroting van HXII achter blijven waardoor er minder is overgeboekt naar die begroting;

• – de realisatie van de gebruiksvergoeding lager is dan begroot waardoor de BTW-compensatie lager uitvalt en de realisatie van de gebruiksvergoeding HSA eveneens lager is dan begroot.

Verder is binnen deze operationele doelstelling een herrubricering doorgevoerd waardoor verschuivingen tussen de hoofdproducten zijn aangebracht.

13.03 Aanleg

• 1. Omdat op voorhand niet precies is in te schatten op welk moment de betreffende gemeenten een factuur indienen, is in de begroting een stelpost opgenomen. De daadwerkelijke realisatie is hierbij achtergebleven.

• 2. De in de planstudie opgenomen mijlpaal, voorwaarde voor het declareren van de uitgaven in 2010, is reeds in 2010 gerealiseerd.

• 3. De werkzaamheden verlopen minder voorspoedig dan vooraf aangenomen.

• 4. De hogere realisatie wordt verklaard doordat een aantal grote mijlpalen, waaronder de bovenbouw, eerder zijn gerealiseerd dan aanvankelijk voorzien.

• 1. De hogere realisatie heeft betrekking op de afkoop van een discotheek ten behoeve van de uitbreiding van het spoor bij het rangeerterrein Kijfhoek

Ontvangsten

De lagere ontvangsten worden veroorzaakt doordat een subsidie in het kader van TEN (Trans Europese Netwerken) niet is ontvangen. Daartegenover staan hogere overige ontvangsten voor onder andere handhaving vervoersprestatie 2009, bijdragen derden in de planstudie OV-SAAL en diverse kleinere ontvangsten.

Verplichtingen

De hogere realisatie van het verplichtingenbudget bestaat uit een groot aantal oorzaken, waarvan de belangrijkste hieronder worden toegelicht:

• – de definitieve subsidie vaststellingen 2007–2009 voor de Betuweroute zijn in 2010 vastgelegd;

• – de besluitvorming over de aanvullende beschikkingsaanvraag voor het project Schiedam–Rijswijk (Tunnel Delft) heeft langer geduurd dan voorzien. De beschikking zal begin 2011 worden verstrekt;

• – de realisatiebeschikking Driebergen–Maarsbergen–Bunnik is in 2010 afgegeven;

• – als gevolg van de complexe omgevingsfactoren (bestuurlijk, inpassing, meerdere aanrakende projecten etc.) in het projectgebied heeft de planuitwerking voor het project Amsterdam CS Cuypershal langer geduurd dan verwacht. De beschikkingsaanvraag wordt begin 2011 ingediend;

• – ProRail is nog bezig met de uitwerking van het geluidsprogramma. In 2010 is alleen de beschikking voor versnelling Raildempers aan Prorail verstrekt;

• – de vastlegging van het meerwerk voor de IP beschikbaarheidsvergoeding voor de periode 2010–2031;

• – afboeking van de niet concreet belegde verplichtingenruimte;

• – vooruitlopend op de concrete invulling van het programma LMCA/PHS is een pragmatische verdeling gemaakt van de verplichtingen en uitgaven voor de periode t/m 2020. De uiteindelijke realisatie wijkt af van de in 2010 opgenomen raming;

• – de planuitwerking van het project Aslastencluster III duurt langer dan vooraf aangenomen waardoor indiening van de beschikkingsaanvraag in 2010 niet haalbaar bleek.

14 Regionale, lokale infrastructuur

14.01.02 Planstudieprogramma reg./lok.

Er is in 2010 geen aanleiding geweest om het budget resereve planstudieprojecten te gebruiken.

• 1. De in 2009 ontstane achterstand in de betalingen is in het verslagjaar weer ingehaald.

• 2. De uitvoering loopt iets voor op de planning, waardoor een mijlpaal eerder is gerealiseerd.

• 3. De ZORO bus en aanlanding De Haag Centraal zijn in 2009 vertraagd. De inhaalslag in 2010 zorgt voor meer uitgaven dan gepland.

• 4. De financiele afhandeling van dit project was voorzien in 2010, maar door enkele resterende werkzaamheden is dat niet gelukt. Dit project zal in 2011 financieel worden afgewikkeld.

14.03 RSP-ZZL: Pakket Bereikbaarh.

De uitgaven voor het project Reactivering reizigersdienst Groningen–Veendam zijn voor 2010 lager uitgevallen dan verwacht. Andere betalingen hebben niet plaats gevonden.

Verplichtingen

De lagere realisatie wordt veroorzaakt doordat voor het project Eindhoven (BOSE), in tegenstelling tot de verwachting, in 2010 geen verplichtingen zijn vastgelegd. Ook voor de Noord Zuidlijn Noord-WTC in 2011 geen (nieuwe) verplichtingen vastgelegd.

Verder is het merendeel van de verplichtingen voor de rijksbijdrage aan de regionale mobiliteitsfondsen reeds in voorgaande jaren is aangegaan.

15 Hoofdvaarwegennet

15.03 Aanleg en planstudie na tracébesluit

• 1. Er zijn meer gronden verkregen dan gepland en de plaatsing van damwanden bij Veghel is versneld uitgevoerd.

• 2. De hogere realisatie wordt met name verklaard door het versneld uitvoeren van werkzaamheden aan de sluizen Born, Heel en Maasbracht en past binnen het budget.

• 3. Begin van het jaar werd ingeschat dat het bergen van wrakken in 2010 zou worden aanbesteed en ook zou worden afgerond. Door een kort geding bij de gunning van het werk is de daadwerkelijke uitvoering vertraagd; een gunstige uitvoeringsperiode (de zomer) kon daardoor niet ten volle worden benut. De eindoplevering is niet in het geding.

Ontvangsten

De lagere gerealiseerde ontvangsten worden veroorzaakt door een aangepaste planning van de ontvangsten op het project Zuid-Willemsvaart (vervanging sluizen 4, 5 en 6) en doordat in de raming van de inkomsten uit het VBS-tarief (VerkeersBegeleidings Systeem) rekening is gehouden met een tariefverhoging die niet is geëffectueerd.

Verplichtingen

De planning was dat een aantal (deel)projecten op dit artikel al in 2010 als betalingsverplichting zou worden vastgelegd. Door met name vertragingen is dit niet in alle gevallen gerealiseerd. Het gaat dan voornamelijk om de volgende (deel)projecten, waarvan de verwachte betalingsverplichtingen in overeenstemming zijn gebracht met de voorziene uitvoering:

• – Vaarweg Lemmer-Delfzijl fase 1; verbetering tot klasse Va;

• – Lekkanaal;

• – Zuid-Willemsvaart (omlegging);

• – Quickwins binnenhavens.

16 Megaprojecten niet-Verkeer en Vervoer

• 1. Ten behoeve van de uitvoeringsorganisatie heeft in het verslagjaar beduidend minder inhuur plaatsgevonden dan was voorzien. Daarnaast zijn in dat jaar minder aanvragen geweest voor nadeelcompensatie waardoor dit tot lagere uitgaven heeft geleid.

• 2. Er is binnen het programma Ruimte voor de Rivier in 2010 meer gerealiseerd ten behoeve van de aankoop van vastgoed (onder andere bij Lent, Noordwaard en de uiterwaarden Nederrijn) dan van tevoren was geraamd. Daarnaast is er eind 2010 nog € 15 mln. extra uitgekeerd aan het Groenfonds doordat meer transacties doorgang vonden dan eerder was geprognosticeerd. Tevens waren er meer voorbereidingskosten bij enkele maatregelen dan van tevoren ingeschat.

• 3. De hogere uitgaven op het project Zandmaas worden veroorzaakt door niet gepland onderzoek naar informatie over de zand- en grindmarkt en de bedrijfseconomische situatie van actoren op de markt. Bij de Grensmaas gaat het om betalingen in 2010 die in 2011 zijn geraamd in verband met het sluiten van de bestuursovereenkomsten voor de afkoop van schaderegelingen aan de waterschappen.

Ontvangsten

De in de begroting geraamde bijdrage van in totaal € 4,2 mln. van de provincies Noord Brabant en Zuid Holland ten behoeve de ontwikkeling van de Noordwaardin de Biesbosch tot natuurgebied, is niet in het verslagjaar gerealiseerd.

Daartegenover staat dat er € 2,6 mln. aan niet geraamde ontvangsten in het kader van de maatregelen Lent, Hondsbroekse Pleij en Overdiep zijn geboekt.

Verplichtingen

Het verplichtingenbudget is niet volledig benut door wijzigingen in de uitvoeringsplanning op de projecten Ruimte voor de River en Maaswerken.

17 Megaprojecten Verkeer en vervoer

17.01 Westerscheldetunnel

Op de gelden bestemd voor de afhandeling van schadeclaims met betrekking tot de Westerscheldetunnel is slechts in beperkte mate een beroep gedaan.

17.02 Betuweroute

De lagere uitgaven vloeien voort uit een juridische procedure die in het nadeel van een aannemer is beslecht. Verder is de compensabele BTW lager dan ten tijde van het opstellen van de Najaarsnota werd verwacht.

17.03 Hoge snelheidslijn

Verplichtingen

Voor de HSL-Zuid zijn in 2010 minder verplichtingen vastgelegd doordat geplande werkzaamheden doorschuiven naar 2011 (zie ook de toelichting onder 17.03).

Wat betreft de Betuweroute is in het kader van afspraken met ProRail over de nazorg Betuweroute slechts een beperkt bedrag voor aanvullende maatregelen nodig gebleken.

Door het controversieel verklaren van het project Anders betalen voor mobiliteit en daarna de beeindiging van dit project, zijn de lopende verplichtingen afgewikkeld.

Ontvangsten

De gerealiseerde ontvangst betreft niet geraamde ontvangsten uit het project HSL-Zuid en bestaat uit een claimopbrengst naar aanleiding van arbitrage, opbrengst verkoop van restgronden en werk voor derden.

18 Overige uitgaven

18.04 Gebiedsgerichte aanpak (UPR)

De lagere uitgaven worden veroorzaakt doordat een deel van de uitgaven en verplichtingen voor het project Randstad Urgent doorschuiven naar 2011. Thans wordt een proces doorlopen dat moet leiden tot een hernieuwde inzet van de Randstad Urgent -aanpak en een selectieve lijst van prioritaire projecten.

Verplichtingen

19 Bijdragen andere begrotingen Rijk

19.09 Bijdragen ten laste van de begroting van VenW

Naast een aantal relatief kleine overboekingen van de (voormalige) ministeries van LNV, VROM en EZ, betreft de bijstelling van de uitgavenraming de betaalde BTW op de projecten HSL-Zuid en Betuweroute, die op basis van declaraties (en verantwoording over de werkelijk betaalde BTW over de relevante onderdelen) uit een aanvullende post van het ministerie van Financiën wordt gecompenseerd.

19.10 Bijdragen ten laste van het FES