Nr. 5 VERSLAG

De leden van de VVD-fractie achten de uitgangspunten van de toenmalige initiatiefnemers3 van het voorstel voor een Wet op de vaste boekenprijs duidelijk, namelijk «het waarborgen van een breed en divers aanbod van boeken in het Nederlands en het Fries» via een «geografisch ruim gespreid net van boekhandels met een groot en gevarieerd assortiment.»4 De boekenmarkt is onderdeel van de Nederlandse cultuur en daar dient zorgvuldig mee omgegaan te worden. De leden zijn van mening dat de Nederlandse literatuur een wezenlijk onderdeel van de Nederlandse maatschappij is. Deze wet is echter gevoed door de angst de status quo van de boekenmarkt en de uitgeverijen te veranderen. Al in 2004 pleitten de leden van deze fractie tegen een vaste boekenprijs, die verticale prijsbindingen heeft verankerd in de Nederlandse wet, omdat zij van mening zijn dat betrokken partijen in grote meerderheid gebaat zijn bij de effecten van marktwerking in tegenstelling tot het kunstmatig fixeren van boekenprijzen. Desalniettemin bestaat de Wet op de vaste boekenprijs nu zes jaar en heeft een evaluatie plaatsgevonden.

De mening van deze leden is ongewijzigd gebleven, ook na het bestuderen van de evaluatie.5 Niet alleen in 20046, maar ook nu wordt een valse waarde gehecht aan de vaste boekenprijs. De conclusies die getrokken zijn op basis van de evaluatie, worden volgens de leden ten onrechte toegeschreven aan de vaste boekenprijs. De mening van de toenmalige minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de heer Plasterk, dat «de wet goed functioneert en de vaste prijs bijdraagt aan de brede beschikbaarheid van het boek» wekt bevreemding bij deze leden, omdat de beschikbaarheid «stabiel» is gebleven en onderzoek zelfs wijst op «afname».7 De Raad van State onderschrijft deze tegenstelling: «de stellige bewering dat dit een gevolg van de wet is, wordt in het kwantitatieve deel van het onderzoek echter niet of nauwelijks cijfermatig onderbouwd omdat cijfermateriaal niet of nauwelijks (compleet) voorhanden is».8

De leden blijven mede op basis van de evaluatie bij hun standpunt dat de Wet op de vaste boekenprijs een overbodig instrument is. De boekenprijs kan worden losgelaten omdat deze sector in vergelijking met andere economische sectoren geen bijzondere positie heeft die een dergelijk overheidsingrijpen op prijsvorming rechtvaardigt. Wat is de reactie van regering op dit oordeel, zo vragen de leden.

De leden van de CDA-fractie stellen het op prijs dat de regering de in 2005 ingevoerde wet uitvoerig heeft laten evalueren en de meeste van de aanbevelingen tot wetswijziging daadwerkelijk overneemt.

De leden van deze fractie vragen, of de vaste boekenprijs in een globaliserende wereld, waarin boeken en muziek op steeds grotere schaal digitaal beschikbaar komen, de vaste boekenprijs oneindig houdbaar is. Graag vernemen de leden hoe de regering hier tegenaan kijkt en op welke termijn de regering voornemens is opnieuw een evaluatie uit te voeren.

De leden van de CDA-fractie steunen de doorvoering van een korting voor werknemers. In de memorie van toelichting is te lezen dat de Koninklijke Vereniging van het Boekenvak9 heeft voorgesteld om te komen tot een wettelijke regeling van zowel de werknemers- als de auteurskorting. De regering merkt op dat de mogelijkheid voor een werknemerskorting in de wet wordt opgenomen, omdat deze aansluit bij de doelstellingen van de wet. Voorts meent de regering dat er voor een wettelijke regeling van de auteurskorting onvoldoende argumenten bestaan. Deze wordt dan ook niet in het wetsvoorstel opgenomen. De leden missen een onderbouwing ten aanzien van het niet overnemen van het voorstel tot wettelijke regeling van de auteurskorting. De leden staan in principe sympathiek tegenover de aanbeveling van het boekenvak in deze.

De leden van de voorgenoemde fractie achten het billijk dat een auteur het door hem geschreven boek via zijn uitgever met een korting kan aanschaffen. Het uitgegeven boek is voor de auteur een middel om zichzelf onder de aandacht te brengen en daarmee zijn kansen op inkomen te vergroten. Zij vragen de regering om een nadere onderbouwing van het besluit om geen wettelijke regeling van de auteurskorting op te nemen, zij zullen naar aanleiding daarvan hun standpunt bepalen.

De leden van de SP-fractie stellen vast dat de afschaffing van de vaste prijs voor uit het buitenland geïmporteerde uitgaven van bladmuziek gehoor geeft aan de oproep van het Commissariaat en de Vereniging van Muziekhandelaren. Hier worden vooral organisatorische redenen voor aangevoerd. Commerciële belangen worden geschaad omdat invoering van een vaste prijs in de praktijk door allerlei obstakels wordt gehinderd.

De leden vragen of de argumenten van de invoering van een vaste prijs niet ook gelden voor deze uitgaven van bladmuziek. Richten prijsverschillen die nu mogelijk worden niet ook schade aan, zoals versmalling van het assortiment of de bedreiging van kleine zelfstandigen?

De leden van de VVD-fractie hebben een vraag naar aanleiding van de zorgen over in het buitenland gevestigde boekverkopers die boeken of muziekuitgaven uit Nederland importeren en ze vervolgens rechtstreeks aan eindafnemers in Nederland verkopen. Zij vragen of de regering kan aangeven of dit met regelmaat gebeurt sinds de inwerkingtreding van de wet en of hij dit kan onderbouwen met cijfers.

In het wetsvoorstel wordt omzeiling van de wet door buitenlandse boekverkopers tegengegaan. De voorgestelde wijziging is verenigbaar met het Europese recht. In de landen om ons heen kunnen we vergelijkingsmateriaal vinden. De kritiek in Frankrijk en Duitsland op de vaste boekenprijs richt zich op de «inflatie van het boek», omdat er zoveel boeken verschijnen. Er wordt ook wel gezegd dat de markt overvoerd is, zo stellen de leden. In Engeland is om onder andere die reden de vaste boekenprijs afgeschaft. Kan de regering de leden inzicht geven in de effecten van de afschaffing in Engeland? Zijn de prijzen gedaald sindsdien? Is er sprake van een toe- of afname in de hoeveelheid titels, zo vragen de leden. Is het aantal verkopende locaties toe- of afgenomen? En hoeveel uitgevers zijn er sinds de afschaffing in Engeland bijgekomen of weggevallen, zo vragen deze leden.

De leden van deze fractie vragen hoe de regering België in dit verband ziet, waar veel Nederlandstalige literatuur vandaan komt.

De voorgestelde wet geldt alleen voor verkopers in de Europese Unie of Europese Economische Ruimte, de leden vragen hoe de regering buitenlandse boekverkopers buiten de Europese grenzen denkt te weren van de Nederlandse boekenmarkt.

Tot slot wordt het gebruik van internet genoemd. De leden zijn van mening dat het internet zwaar onderschat is door de initiatiefnemers van de wet3 in 2004 en dat dit zich nog steeds wreekt anno 2011. In de toekomst, als dat niet het geval is, zullen niet alleen online boekhandels groeien, maar tevens het openbaar stellen van boeken op het internet. De wereld van de wetgeving loopt achter de innovatieve technologische ontwikkelingen aan, zo geeft ook de uitspraak het lid Azough aan die in 2004 zei: «Ik heb nog niemand ontmoet die via internet een boek heeft gelezen.»11 De leden wijzen op deze zinsnede van ongeveer zes jaar geleden en de verandering van de leeswereld nu. Wat is de reactie van de regering op de ontwikkelingen en de voorspellende gaven van de initiatiefnemers? De leden voorzien een beperking van de digitale kansen voor de boekenmarkt en de wijzigingsvoorstellen bestendigen deze beperking. Graag vernemen de leden hoe de regering dit ziet. Zij vragen bovendien of het vereiste van «hoofdzakelijk verkoopactiviteiten in Nederland plaatsvinden» niet juist internetverkopers verjaagt uit Nederland, omdat het gunstiger is te opereren vanuit het buitenland?