Nr. 283 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG

De vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft op 21 mei 2015 overleg gevoerd met Minister Schippers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over:

• – de brief van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport d.d. 27 januari 2015 inzake Reactie op de motie van de leden Bruins Slot en Pia Dijkstra over wachttijden in de ggz (Kamerstuk 34 000 XVI, nr. 59) (Kamerstuk 31 765, nr. 115);

• – de brief van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport d.d. 25 februari 2015 inzake Aanbieding SIRM-rapport «Knelpunten analyse acute GGZ» (Kamerstuk 25 424, nr. 265);

• – de brief van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport d.d. 24 maart 2015 inzake Reactie op twee rapporten van het Zorginstituut Nederland over verslavingszorg en over de DSM-5 (Kamerstuk 24 077, nr. 344);

• – de brief van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport d.d. 24 maart 2015 inzake Aanbieding impactanalyse NZa inzake alternatief DSM-IV (Kamerstuk 25 424, nr. 268);

• – de brief van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport d.d. 27 maart 2015 inzake Signalen toename verwarde personen (Kamerstuk 25 424, nr. 269);

• – de brief van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport d.d. 31 maart 2015 inzake Stand van zaken inzake gedwongen zorg en het vertrouwenswerk (Kamerstuk 25 424, nr. 270);

• – de brief van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport d.d. 7 mei 2015 inzake Informatie over acute GGZ (Kamerstuk 25 424, nr. 273);

• – de brief van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport d.d.7 mei 2015 inzake Aanbieding drie rapporten over de geestelijke gezondheidszorg (ggz) (Kamerstuk 25 424, nr. 272);

• – de brief van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport d.d. 17 april 2015 inzake Reactie op verzoek van het lid Leijten, gedaan tijdens de Regeling van Werkzaamheden van 15 april 2015, over verboden experimenten op ggz patiënten (Kamerstuk 25 424, nr. 271);

• – de brief van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport d.d. 7 mei 2015 inzake Informatie over de High Level Policy Forum on Mental Health and Work en over Participatie en psychische aandoeningen (Kamerstuk 29 544, nr. 616);

• – de brief van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport d.d. 18 mei 2015 inzake Advies commissie Meurs inzake hoofdbehandelaarschap ggz (Kamerstuk 25 424, nr. 275);

• – de brief van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport d.d. 18 mei 2015 inzake Beantwoording vragen n.a.v. de Regeling van Werkzaamheden van 31 maart 2015 inzake de steeds nijpender wordende situatie door wachtlijsten in de GGZ (Kamerstuk 25 424, nr. 276).

Van dit overleg brengt de commissie bijgaand geredigeerd woordelijk verslag uit.

Voorzitter: Lodders

Griffier: Clemens

Mevrouw Bruins Slot (CDA): Voorzitter. Op initiatief van het CDA, de SP en de PvdA heeft afgelopen maandag een rondetafelgesprek plaatsgevonden over knelpunten in de geestelijke gezondheidszorg. Twintig mensen die met de poten in de modder staan, vertelden over hun dagelijkse werk: de toenemende problemen met verwarde mensen. Dat zijn niet alleen mensen met psychische aandoeningen, maar ook verslaafden, mensen met verstandelijke beperkingen en dementerende ouderen.

In de afgelopen tijd kreeg het CDA steeds meer signalen dat in de ggz de seinen op rood staan. De Minister blijft doordenderen op de ingeslagen weg. Het is tijd om achterom te kijken naar de mensen die in een achterstand achterblijven. Het is crisis in de crisis-ggz. Deze mensen zijn zichtbaar op straat, maar onzichtbaar in de zorg. Het zijn, zoals de politie het uitdrukte, slachtoffers en geen daders. Ze horen niet in de cel thuis. De mensen zijn verdwaald in de bureaucratie van de zorg en worden van het kastje naar de muur gestuurd.

De twintig mensen die daar zaten, signaleerden in elk geval drie problemen. Het eerste heeft te maken met de beddenreductie. In het gesneuvelde bestuurlijk akkoord in de ggz staat dat instellingen 30% minder bedden moeten hebben. Dat is mogelijk, maar dan moet er tegelijkertijd wel voldoende ambulante zorg voor mensen in de buurt zijn. Het Trimbos-instituut gaf ook aan dat het vreemd is dat er geen percentage is afgesproken voor de ambulante zorg. Die zorg is er nu onvoldoende, zoals door meerdere partijen werd aangegeven. Het CDA wil dat de Minister pas op de plaats maakt met de afbouw van bedden totdat er goede afspraken liggen, zoals een percentage voor voldoende ambulante zorg in de buurt.

Het eerste probleem gaat over de toegang van onverzekerden tot de Zorgverzekeringswet. Uit het rondetafelgesprek blijkt dat zorgverleners onverzekerden in de crisis-ggz niet meer in de zorg krijgen, omdat zorgverzekeraars bijvoorbeeld een verwijzing van de huisarts eisen of omdat degenen die in de opvang van de crisis-ggz zitten, schulden hebben. Er is nu voor hen alleen maatschappelijke opvang. Deze mensen krijgen nu geen zorg, terwijl ze wel zorg nodig hebben om hun leven weer op de rit te krijgen. Het CDA verzoekt de Minister, linksom of rechtsom te kijken hoe we dit probleem kunnen oplossen. Ja, ze hebben misschien een dagje crisiszorg, maar daarna staan ze er gewoon weer helemaal alleen voor. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat die mensen toch in een zorgtraject terechtkomen? De openbare ggz is ook niet langer een prestatieveld in de Wmo. Uit het rondetafelgesprek bleek dat dat daarmee ook een beetje uit het blikveld van gemeenten is geraakt. Er is flink op bezuinigd. Zou de Minister samen met de VNG om tafel willen gaan zitten om de openbare ggz wél weer goed op de rit te krijgen?

Hoe staat het met de uitvoering van de motie-Keijzer/Bergkamp? Wat is de stand van zaken van het ontwikkelen van inhoudelijke criteria? Wanneer moeten die gereed zijn? Krijgt de Tweede Kamer dit te horen?

De Minister heeft al een paar keer aangegeven dat het eigenlijk wel meevalt met die wachtlijsten in de ggz. Wat mij opvalt, is dat ik toch keer op keer vanuit verschillende hoeken signalen krijg dat mensen gewoon heel erg lang moeten wachten op hun behandeling.

De heer De Lange (VVD): Voorzitter. Afgelopen maandag, tijdens het rondetafelgesprek, citeerde de heer Van Obelen van het Landelijk Platform Politie-ggz Loesje: waarom moeilijk doen als het samen kan? Vanuit de praktijk een kernachtige samenvatting waarover het zou moeten gaan. Goede samenwerking door een veelheid van partijen om uiteindelijk de beste zorg te leveren aan diegene die het nodig heeft. Dit vraagt dan ook om een heldere regie en om een duidelijk kwaliteitskader voor wat je wilt bereiken. Het belang van de ingeslagen weg om de zorg weer dichtbij huis te brengen, wordt door geen van de betrokken partijen bij het rondetafelgesprek betwist en dat is winst. Het is nu zaak om de uitdagingen van de ambulantisering zo te organiseren dat de belangrijkste doelstellingen rond kwaliteit, zorg op maat en dichtbij huis de tijd krijgen om tot bloei te komen.

In de afgelopen periode is de nadruk komen te liggen op de term «verwarde personen». Het is goed om te blijven benadrukken dat het hier gaat om een bredere groep dan alleen psychiatrische patiënten. Nuance werkt dan ook beter dan oneliners, als je stigmatisering wilt voorkomen. Huisvesting, werk, school, participatie en zorg moeten daarom nadrukkelijk deel uit gaan maken van de oplossingen voor mensen die buiten de boot vallen. In een aantal gemeenten wordt die samenwerking goed opgepakt. Dat is succesvol, bijvoorbeeld bij de Opvang Verwarde Personen (OVP) in Den Haag. Wat de VVD betreft, zou het OVP-model model moeten staan voor de rest van Nederland. Er zijn namelijk aantoonbaar minder verwarde personen op straat in deze stad.

Verder gaat het over een betere samenwerking tussen gemeente, politie, corporaties en hulpverleningsinstanties. Dat is noodzakelijk. Deelt de Minister deze opvatting? Op welke wijze wordt hierop gemonitord om er zeker van te zijn dat de verantwoordelijkheid overal wordt opgepakt? Collega Bruins Slot zei al iets over de VNG. Ik denk dat het goed is om de gemeenten daar heel nadrukkelijk bij te betrekken. Zijn de gemeenten bereid, in de aangekondigde rapportages nadrukkelijk aan te geven, hoe het staat met de lokale en regionale regie en samenwerking en wat de effecten daarvan zijn op de kwaliteit?

Daarbij is het voor betrokkenen van belang om nog meer een beeld te krijgen van de goede voorbeelden. Een aantal voorbeelden is de revue gepasseerd tijdens het rondetafelgesprek. Zorg ervoor dat die best practices worden uitgewisseld. Kan de Minister in dit kader de commissie informeren over concretere verbeteringen die zijn verkend tijdens het breed ketenoverleg van 19 mei? Eerder is in de motie-Berckmoes gesproken over het belang van goede huisvesting voor mensen die uitstromen uit de maatschappelijke opvang. Is de Minister bereid, met de betrokkenen binnen het kabinet dit punt verder op te pakken en hierop concreet actie te ondernemen?

Over de afspraken tussen politie en ggz en het belang daarvan voor de acute opvang wil ik het volgende opmerken. De Minister van Veiligheid en Justitie gaf tijdens het AO Politie van 12 februari aan dat de bereikbaarheid en beschikbaarheid van de ggz bij acute situaties buiten kantoortijden beter moet. Hij deed de toezegging om samen met de Minister van VWS te bekijken, hoe dat kan worden versterkt. Kan de Minister aangeven wat de stand van zaken is en welke harde afspraken hierover zijn gemaakt? Komen die ook terug in de convenantsafspraken die op dit moment worden herzien? De VVD wil nu echt af van de oneigenlijke taken van de politie. De politie is er altijd voor de eerste hulpverlening, maar daarna als de persoon is begeleid en geen strafbaar feit heeft gepleegd, moet hij of zij worden overgedragen aan de verantwoordelijke instantie en hulpverlener. Voor het welzijn van de betrokken persoon is het niet goed om in een politiecel te zitten in afwachting van hulpverlening. Graag daar actie op.

De heer De Lange (VVD): Het gaat over een opgave waar veel partijen bij betrokken zijn. Het gaat mij erom, helder te bepalen bij wie de regie ligt bij het verder inregelen wat we willen bereiken. Daarom pleit ik heel nadrukkelijk voor een regierol van de gemeenten, want anders zit iedereen naar iedereen te kijken, waardoor er niet veel gebeurt.

Hoe verloopt het DSM-5-dossier en hoe wordt de Kamer hierbij betrokken? Hoe verhoudt zich dat met de afspraken met de ggz-aanbieders over het kwaliteitsstatuut? Wil de Minister kijken naar de uitdagingen in de oncologische psychiatrie? Hoe wordt omgegaan met deze waardevolle vorm van psychiatrische ondersteuning?

Mevrouw Tanamal (PvdA): Voorzitter. Aan de hoorzitting van afgelopen maandag hebben wij al gerefereerd. Het moet mij van het hart dat het mij heel erg raakt dat we in een land als dat van ons er maar niet in schijnen te slagen, mensen met grote problemen die vaak verward over straat zwerven, goede en tijdige zorg te leveren. De inzet moet zijn dat wij voor kwetsbare mensen gewoon goede zorg willen op het juiste moment. Tijdens de hoorzitting bleek heel duidelijk dat met deze kwetsbare mensen wordt geschoven, waarbij iedereen naar elkaar kijkt. Het niet verzekerd zijn en dat ook niet voor elkaar krijgen, is een heel groot probleem.

Uit de hoorzitting bleek ook dat de ene gemeente het goed voor elkaar heeft en de andere gemeente helemaal niet. Een heel mooie voorziening zoals die in Den Haag raakt in de problemen, doordat er te lang onverzekerde zorg moet worden geleverd. Parnassia draagt bijna alle lasten zelf, maar op een gegeven moment is dat geld natuurlijk op. Hopelijk is het niet zo dat we mensen niet de zorg kunnen geven die ze nodig hebben, vanwege het feit dat de zorg niet verzekerd is. Krijgt de Minister ook signalen dat zorgverzekeraars mensen weigeren te verzekeren als ze achterstanden hebben met betalingen? Ik meen namelijk begrepen te hebben dat de zorgverzekeraars de plicht hebben om iedereen te verzekeren. We kunnen een heel eind komen als we nou eens beginnen regie te voeren op de basisaanpak. De PvdA ziet heel graag dat er een basisketenaanpak komt, waaraan gemeenten gewoon moeten voldoen. Dan heb ik het over de ggz, maar ook over huisvesting. Mensen zonder dak boven hun hoofd zijn de klos, omdat ze dan een daklozenuitkering krijgen, waardoor ze vaak hun zorgverzekering niet kunnen betalen en geen ambulante zorg krijgen. Er moet een keten komen, waarin de familie een heel grote rol moet krijgen. Want de familie vergeten we nog wel eens, terwijl ze heel belangrijk is voor deze categorie patiënten.

Verder hebben de GGD's meldpunten voor zorg en overlast. Ik hoor net dat er 2.125 zijn die dat al hebben. Als we dan horen dat in het knelpuntenrapport heel duidelijk staat dat buiten kantooruren niemand bereikbaar is, waardoor ook huisartsen niet weten naar wie ze moeten verwijzen, hoe kunnen we dat dan oplossen, zodat voor iedereen duidelijk is wie ze kunnen bellen zonder direct naar de politie te gaan? Is de Minister bereid om met de VNG gesprekken te voeren om met een plan te komen over de basisketenaanpak? Het is misschien wat anders verwoord door mijn voorgangers, maar ik denk dat we allemaal hetzelfde bedoelen.

De sociale wijkteams zouden veel meer moeten worden ingezet om deze mensen te ondersteunen, maar ze ontberen de kennis daarvoor. Wat kunnen we doen om ervoor te zorgen dat die kennis wordt vergroot? Vaak kijken gemeenten naar elkaar als het gaat om de betaling.

Over de zorg dichtbij huis hebben we regelmatig gesproken in het kader van de afbouw van plekken. Dat gaat heel goed. In Flevoland zijn hele afdelingen gesloten, zonder dat er voldoende ambulante zorg is. We hebben een streefpercentage van 30 als het gaat om de beddenafbouw. Ik heb niet kunnen achterhalen of we ook streefcijfers op het gebied van de opbouw van de ambulante zorg hebben. Zijn die er? Zo niet, kan daar dan voor worden gezorgd? Iedereen kijkt namelijk naar elkaar en niemand weet precies wie waarvoor verantwoordelijk is. Ik vroeg de ggz-vertegenwoordiger tijdens de hoorzitting wat ze zelf doet. Toen gaf ze als antwoord dat men naar elkaar kijkt.

Mevrouw Tanamal (PvdA): Ik blijf mijzelf herhalen: ik vind van niet. Nogmaals, deze groep gaat mij erg nauw aan het hart. Maar het heeft helemaal geen zin om te leuren – excuses voor de term – met mensen die verward op straat lopen omdat ze niet verzekerd zijn. De opvang in Den Haag vangt ze wel op, maar Parnassia kan zo veel onverzekerde zorg niet leveren. Laten we bij het begin beginnen: zorg dat die mensen verzekerd zijn en dat ze de zorg krijgen die ze nodig hebben. Ik hoor graag van de Minister of die streefcijfers er zijn. Zo ja, dan kunnen we daarop sturen. Zo nee, dan moeten ze er alsnog komen. Daar moet flink wat actie op komen.

Vorige keer hebben we uitgebreid gesproken over de wachtlijsten. De Minister zei toen dat sommige instellingen van alles heel weinig inkopen, zodat het lijkt alsof ze heel breed hebben ingekocht. De Minister zou daarnaar laten kijken. Is dat inmiddels gebeurd? Een ander zorgelijk punt is dat er heel veel druk op de ggz zit, dus ook op de reguliere bedden in de ggz, omdat te veel mensen met een inbewaringstelling (ibs) voorrang krijgen. Ibs'en worden verstrekt door de forensische zorg en de gevangenis. Dat verdringt de zorg voor mensen die reguliere ggz nodig hebben. Klopt dat en zo ja, wat kunnen er dan aan doen?

De heer Van der Staaij (SGP): Voorzitter. We hadden inderdaad een heel nuttig en boeiend rondetafelgesprek over verwarde personen en de zorgen die er bestaan over de situaties van ontreddering en uitzichtloosheid, toch op heel veel plaatsen in het land aan de orde. Ik vond het mooi wat een ervaringsdeskundige in het rondetafelgesprek zei: als je het hebt over verwarde personen, moet je het ook hebben over verwarde systemen. Want heel veel verwarde personen passen eigenlijk niet in een hokje. Daardoor gaan er dan vaak dingen mis om ze de zorg te kunnen geven die ze nodig hebben.

Het is wel de vraag of we nu goed zicht hebben op deze doelgroep, die best wel divers is. Ik heb er een rapport van de Nederlandse Politieacademie op nageslagen, waarin wordt aangegeven dat in de praktijk in een aantal politieregio's zorgmijders met of zonder woning, problematische-middelengebruikers, zelfmoorddreigers, depressieve personen, dementerende mensen, maar ook mensen met een lichte verstandelijke handicap voorkomen. Het is dus een heel diverse doelgroep, wat het nog een slagje ingewikkelder maakt om te zorgen voor een oplossing.

Het betekent wel dat er improvisatieruimte, vrije bestedingsruimte nodig is, juist omdat personen vaak zo lastig in een hokje zijn te plaatsen. Het is ongelooflijk belangrijk dat de professionals die in de praktijk met hen bezig zijn, flexibel worden benaderd en niet bang hoeven te zijn over zaken die niet vergoed worden. Wil de Minister die doelgroep nog verder in kaart brengen? Welke drempels ervaren betrokkenen bij het zoeken en ontvangen van zorg? Hoe kunnen ze door meer vrije bestedingsruimte en improvisatieruimte hiervoor een oplossing vinden? Uit de genoemde studie blijkt dat het niet in het hele land op precies dezelfde manier moet gaan, want dan ga je heel veel goede praktijken juist weer dwarsbomen. Als het maar geregeld is, zodat er geen gaten vallen.

Wat de toegang tot de reguliere ggz betreft, kwam in de hoorzitting duidelijk naar voren hoe lastig het is als er geen strafzaak is. Als een stevig verwarde persoon een agressieve daad begaat, merk je bij de professionals bijna een soort opluchting, aangezien er dan direct forensische zorg kan worden geleverd. Maar als het daar net tegenaan schuurt, zit je eigenlijk met de handen in het haar, omdat het dan maar de vraag is hoe je dan bij de zorg terechtkomt. Het reguliere systeem van een huisarts die kan doorverwijzen naar de reguliere ggz werkt dan niet. Kan voor deze doelgroep geen andere route richting de reguliere ggz worden gevonden, waarmee je verwijsformaliteiten omzeilt?

Alle collega's hebben de zorg genoemd dat de afbouw van de bedden sneller gaat dan de gewenste ambulantisering van de zorg, dus zorg dichtbij de mensen zelf. Hoe wil de Minister hierop inspelen, zodat de ambulantisering de stimulans krijgt die zo hard nodig is om gelijke tred te houden met de afbouw van de bedden?

Over het hoofdbehandelaarschap heeft de commissie-Meurs een advies uitgebracht en is er een brief gekomen van de Minister. De commissie stelt terecht dat het advies niets verandert aan de vrijheid van zorgverzekeraars om nadere kwaliteitseisen te stellen aan de regiebehandelaar en het kwaliteitsstatuut. Maar aanvullende eisen door verzekeraars zouden onwenselijk zijn als je juist op zoek bent naar een algemeen geldende veldnorm voor kwaliteit. Hoe kan de Minister ervoor zorgen dat veldpartijen en zorgverzekeraars consensus krijgen over een modelkwaliteitsstatuut, waarvan niet wordt afgeweken bij de inkoop van zorg?

Mevrouw Leijten (SP): Voorzitter. Wij hebben vandaag een heel volle agenda. Ik zal lang niet alle onderwerpen kunnen behandelen. Vertrouwenswerk laten we terugkomen bij een onderwerp als zorg en dwang, want daar past het meer bij.

We hebben het veel gehad over verwarde personen. In het vorige debat zei de Minister dat ze eigenlijk geen signalen had gehad dat dat een probleem was. Heeft ze dat nou nog steeds? Uit de antwoorden op Kamervragen wordt namelijk duidelijk dat er vanuit het Minister van Veiligheid en Justitie al eerder een signaal is gegaan naar het departement van de Minister zelf dat er wel degelijk een probleem was.

Het is al gezegd door de heer Van der Staaij: het gaat niet alleen over verwarde mensen, maar zeker ook over verwarde systemen, systemen waarin iedereen bekijkt wat het eigen domein en de eigen verantwoordelijkheid is. Als het even niet meer past, duwt men mensen over de rand, want ze passen niet meer in het systeem. Maar je hebt het over mensen die zich niet aan systemen houden. Een van de oproepen tijdens de hoorzitting was: geef ons wat meer vrije ruimte, zodat er geen financieringsgrens meer is waardoor mensen tussen wal en schip vallen en geen zorg krijgen, ze wellicht in een crisis geraken en een ibs krijgen, terwijl er al veel eerder had moeten worden ingegrepen.

Een van de succesfactoren bij de OVP in Den Haag is dat er geen dubbele diagnose en geen verwijzing nodig zijn. Maar dat leidt wel tot financieringsproblemen, zeker als iemand wordt doorverwezen naar de ggz. In Amsterdam hoorde ik dat er dan, na de acute opvang, een behandelovereenkomst moet komen met iemand die zelf eigenlijk vindt geen zorg nodig te hebben. Die persoon ondertekent die overeenkomst natuurlijk niet, al is het maar omdat hij het eigen risico niet kan betalen. We verlenen wel zorg, want dat is nodig voor die persoon, maar de zorgverzekeraar zegt dan dat er geen behandelovereenkomst is, zodat de dbc niet wordt betaald. Dit loopt dus vast. Wil de Minister kijken naar de verwijzing, maar ook naar dat soort betaaltitels, waarbij zorginstellingen wel behandelen, maar niet betaald worden?

Ik ben geschrokken van de grootte van het probleem van de onverzekerden. Er worden heel veel onverzekerden niet meer opgenomen in klinieken, waardoor ze worden doorgeschoven en misschien niet op de juiste plek terechtkomen. Het financiële risico ligt bij een van de zorginstellingen die ze wel opneemt. Hoe kan het nou dat iemand die niet verzekerd is, bij de politie terechtkomt, die zo iemand probeert in te schrijven voor een verzekering, waarna dat geweigerd wordt? Er is toch acceptatieplicht? Wil de Minister hiernaar kijken en dit verder oppakken?

De Minister zegt dat er geen samenhang is tussen meer verwarde personen op straat en de beddenafbouw, maar wel met de veranderende wereld, oorlogen en de dreiging van IS. Bij psychoses weten we dat de wereld een rol speelt, dus die laatste opmerking van de Minister zal ongetwijfeld waar zijn. Maar of het is allebei waar, of het is allebei niet waar. We hebben in de hoorzitting gehoord dat de beddenafbouw gewoon een rol speelt. Verwarde personen kunnen in acute situaties nergens goed terecht en er is verdringing van forensische bedden en civiele bedden. Overal wordt gezegd dat het begint te knellen. Mijn oproep aan de Minister is: wacht nou even tot de opbouw van de ambulantisering goed is en tot die tijd een standstill in de beddenafbouw. We weten dat de zorgverzekeraars heel hard knijpen op de inkoop: 20% moet eraf. Spreek gewoon met hen af dat ze dat volgend jaar en het jaar daarop niet doen, totdat de ambulantisering is geregeld. Want als we harder afbouwen dan we opbouwen, weten we in ieder geval dat het veel duurder wordt, maar we weten ook dat het sociaal onwenselijker wordt.

Is de Minister bereid, te onderzoeken hoe gemeenten via de Wet publieke gezondheid meer regie kunnen nemen over de openbare ggz, die nu niet meer onder de Wmo valt? Dat werd genoemd als een probleem. Ziet de Minister daar een opening? Leidt DSM-5 niet tot een pakketwijziging dit jaar en is ze bereid, de Kamer op de hoogte te houden? Ik sluit me daarbij aan bij de heer De Lange. Je hoeft de radio maar aan te zetten of je hoort: «Geloof je het Selfie» van PsyQ. Daarbij wordt eigenlijk tegen mensen gezegd: je bent misschien wel depressief. Je wordt naar een website geleid met een aanvraagformulier, terwijl we toch een verwijzigingssysteem hebben. De Minister is altijd erg kritisch op de ggz-sector, omdat die te hard groeit. Wil de Minister over dit soort reclame, het aanzetten tot zorg, een oordeel geven? Wil ze PsyQ oproepen, te stoppen met deze reclames en ook met deze aanmeldformulieren op haar site?

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie): Voorzitter. Gisteren was er een berichtje op de NOS-site dat weinig aandacht kreeg, namelijk het feit dat meer mensen arbeidsongeschikt zijn door psychische klachten dan door fysieke klachten. Het betreft vooral ook jongeren. Critici zeggen dat het allemaal komt door de opvoeding, maar ik hoor toch ook geluiden dat onze samenleving gewoon steeds ingewikkelder wordt en dat jongeren moeite hebben, het hoofd boven water te houden. Voor het reces hebben we nog een uitvoerig debat gehad over mensen met een licht verstandelijke beperking, die ook moeite hebben om mee te komen. Wat dat betreft vind ik dit debat ontzettend belangrijk, want het belang van geestelijke gezondheidszorg kan niet voldoende worden benadrukt.

Veel mensen met psychische problemen hebben meer problemen: ze zitten in geldnood, ze zijn niet verzekerd en soms speelt verslaving ook nog een rol. In de buurt hebben deze mensen het lastig. Wederkerigheid ontbreekt, waardoor vriendschappelijke relaties er niet of nauwelijks zijn. Want deze mensen zijn raar en hebben een stigma. Stigmabestrijding blijft hard nodig; dit blijf ik in elk ggz-debat herhalen. Het niet accepteren door onze Nederlandse samenleving van het anders zijn leidt ertoe dat ggz-patiënten in buurten bijna geen hulp ontvangen. In het vorige debat heb ik gevraagd wat er gedaan wordt aan deze stigmatisering. De Minister heeft gezegd dat dit haar aandacht heeft. Ik hoor graag wat de vorderingen op dit moment zijn.

De familie vormt de brug met de samenleving; zij zorgt voor zorg. De ggz-mantelzorg is de zwaarste mantelzorg die er is, las ik ineen van de position papers voor het rondetafelgesprek. Daarom is het enorm belangrijk dat de mantelzorgers, in veel gevallen de familie, goed op de hoogte worden gehouden als een patiënt onder behandeling is. Nu krijgen we van verschillende kanten signalen dat dat regelmatig onvoldoende gebeurt en dat de naaste familie in onzekerheid zit. De richtlijnen zijn er wel, toch gebeurt het niet. Wil de Minister dit onderzoeken en op dit punt terugkomen?

Ik deel de mening dat beddenafbouw en ambulantiseringg communicerende vaten zijn: als we beddenafbouw realiseren, moet de ambulantisering goed van de grond komen. Het idee van een streefcijfer spreekt mijn fractie aan. Ik zie echter dat de beddenafbouw te snel gaat en dat de ambulantisering onvoldoende van de grond komt. Ik heb daarover een aantal vragen aan de Minister. Allereerst de onduidelijkheid over de financiering van beschermd wonen. Daar is de Staatssecretaris mee bezig, maar juist in dit debat is het belangrijk dat de Minister hier ook op reageert. Wat gaat zij doen om de samenwerking tussen somatische zorg en ggz in de eerste lijn in de wijkteams te verbeteren? Ik krijg signalen dat dit niet goed gaat, door gescheiden bekostigingssystemen en regelgeving. Wil de Minister experimenteerruimte bieden? Wat gaat ze doen om samenwerking tussen ketenpartners te bevorderen? Ik denk daarbij aan de samenwerking rondom uitkeringen en schuldhulp, maar ook aan de rol van de apotheker bij therapietrouw.

Wat kan de Minister doen om de toegang tot laagdrempelige dag- en nachtopvang door gemeenten te verbeteren? SiRM telde dat jaarlijks bij 125.000 risicocontacten sprake is van handelingsverlegenheid door niet-ggz-hulpverleners. Die handelingsverlegenheid is met name groot bij de politie. De ChristenUnie vindt dit zorgwekkend, omdat tijdens het rondetafelgesprek vanuit verschillende instanties naar voren kwam dat het aantal meldingen van crises en overlast van verwarde personen bij de politie juist toeneemt en zal blijven toenemen. Is de Minister bereid, met de beroepsgroepen in gesprek te gaan over een oplossing voor dit probleem?

Tegelijkertijd vindt mijn fractie het zorgwekkend dat mensen die geen delict hebben begaan in de politiecel belanden. Dat is niet de omgeving waarin verwarde personen tot rust komen. Het idee van een mogelijkheid om de politie een verwijstitel te geven, zoals zojuist in het debat gewisseld, spreekt mij aan, maar ik hoor ook graag de reactie van de Minister. Ik krijg echt veel te veel signalen dat spoedzorg in de avond-, nacht- en weekeinduren niet op orde is. Zo was ik onlangs op werkbezoek in de regio West-Friesland, waar in de nachturen één crisisteam met professionele zorg actief is. Dan heb ik het over het gebied van Hoorn en Alkmaar, tot aan Den Helder. Dit kan echt niet.

Acute hulpverlening in crisissituaties zonder verwijzing of behandelovereenkomst kan ertoe leiden dat een dbc door de zorgverzekeraar volledig wordt afgekeurd. Dat heeft de SP-fractie net aan de orde gesteld. Ik zie dat hier de afspraken op papier botsen met de werkelijkheid. Wil de Minister dit aankaarten?

Mevrouw Pia Dijkstra (D66): Voorzitter. Om te beginnen wil ik me verontschuldigen, omdat ik te laat ben aangeschoven. Dat gebeurt soms met het openbaar vervoer en andere zaken. Ik heb gemerkt dat het rondetafelgesprek invloed heeft gehad op onze inbreng. Ik denk namelijk dat we allemaal wel zo'n beetje op dezelfde punten aanhaken.

De fractie van D66 is zeer voor de ambulantisering van de ggz: de zorg dicht bij huis, op een plek waar patiënten zich veilig voelen. Maar ik vind wel dat dit goed geregeld moet worden en dat de juiste passende zorg op het goede moment moet worden verleend aan patiënten. Het aantal incidenten met verwarde personen blijft toenemen. De Minister kan niet aangeven waardoor dat komt en of dat echt zo is. Maar psychiatriepatiënten die op straat leven en aangewezen zijn op de nachtopvang, waarna ze te maken krijgen met overvolle slaap- en eetzalen, terwijl ze juist enorm gebaat zijn bij rust en behandeling, dat is niet waar we naartoe willen en wat we willen zien. Er is een gebrek aan time-outvoorzieningen. Hoe denkt de Minister die ambulante zorg beter te regelen, zodat mensen inderdaad thuis kunnen blijven wonen? In Den Haag zien we dat het aantal incidenten met verwarde personen juist kan afnemen bij de juiste opvang. De OVP is hier al genoemd, evenals het gebrek aan financiering. Ik vraag hiervoor nadrukkelijk de aandacht van de Minister. Zij heeft verder aangegeven dat er dinsdag ketenoverleg is geweest. Wat is daaruit gekomen en welke stappen gaat de Minister zetten?

In de hoorzitting kwam het probleem van de mensen zonder adres naar voren, die geen zorg kunnen krijgen en geen zorgverzekering kunnen afsluiten. Wat ons betreft moet er voor mensen die niet in het GBA staan ingeschreven, snel iets worden geregeld. Ik hoor graag hoe de Minister dit, eventueel met haar collega, wil gaan regelen. Dit moet echt worden opgelost.

Tijdens de hoorzitting bleek ook dat er een gebrek is aan improvisatieruimte. Het gaat toch weer om maatwerk. De vrije bestedingsruimte heb je nodig om dat maatwerk te kunnen leveren. De professionals moeten kunnen beoordelen wat goed is voor de patiënt, die door de schotten heen de zorg moet kunnen vinden. De POH-ggz is een waardevolle toevoeging voor de huisartsenpraktijken, maar ook voor de deskundigheid in de sociale wijkteams. Op heel veel plaatsen is die professionele deskundigheid niet aanwezig. Nu maak ik me ook zorgen over de bekostiging hiervan, want de huisartsengroepen die wel een POH-ggz ter beschikking stellen van de wijkteams, zitten met de financiering. Zij doen dat nu uit de eigen budgetten, wat ze niet volhouden. Ook daarop graag een reactie van de Minister.

De huidige werkwijze met het hoofdbehandelaarschap staat goede zorg in de weg. De regiebehandelaar zet de patiënt weer centraal. D66 pleit, met de commissie-Meurs, voor een goede overgang. Zo denken we dat nu al stapsgewijs naar het regiebehandelaarschap kan worden toegewerkt. Kan de Minister toezeggen dat ze hierover met de zorgverzekeraars in gesprek zal gaan?

De Minister stelt dat duidelijk is dat bij een acute ggz-crisis altijd plaatsen beschikbaar moeten zijn. Maar hoe zit het met de gevallen waarin er wel spoed, maar geen crisis is? Die mensen vallen namelijk tussen wal en schip. De huisarts zit met de handen in het haar: hij weet niet waar hij met de patiënt naar toe moet. Passende hulp is nodig. Ik verwacht dat de Minister dit meeneemt in haar voorstellen om de acute ggz te verbeteren. Wanneer kunnen we die voorstellen verwachten?

Minister Schippers: Voorzitter. Verwarde personen vormen een heel belangrijk onderwerp in dit debat. Het is een onderwerp waarover we al eerder hebben gesproken. Daarbij heb ik aangegeven dat ik de signalen dat een toename van het aantal verwarde personen rechtstreeks te wijten zou zijn aan afbouw van de bedden, niet herkende. Dat ben ik nagegaan. Het is een beetje zoals de heer Van der Staaij al aangaf: de groep verwarde personen is heel divers, met heel diverse problemen en aanpakken: verslaafden, oudere dementerenden, licht verstandelijk gehandicapten, mensen met psychische problemen. Die groep lijkt toe te nemen. Wij hebben daar zeker de nodige aandacht voor. Dat hebben wij al enige tijd. Wij hebben in 2013 een onderzoek uitgezet naar de acute crisisdienst. Ik heb dat onderzoek toegezonden. Dat zit bij de stukken. Omdat wij zagen dat daar knelpunten waren, hebben wij gevraagd om op een rijtje te zetten hoe wij die kunnen adresseren. Daar zijn wij druk mee bezig. Daar is een traject voor ingezet.

Het is ontzettend belangrijk dat mensen een goed en veilig thuis hebben, naar de juiste plek worden begeleid en de zorg krijgen die zij nodig hebben. Ik ben het met iedereen eens die zegt dat mensen die ziek zijn en die verder niets kwaads hebben gedaan, niet in een politiecel thuishoren, maar in de zorg.

De afgelopen periode heeft er overleg plaatsgevonden met het Ministerie van Veiligheid en Justitie, GGZ Nederland, de VNG, de organisatie voor schuldhulpverlening en de Federatie Opvang. Natuurlijk is er ook op bestuurlijk niveau met Zorgverzekeraars Nederland, GGZ Nederland, de VNG en de betrokken dg's van de departementen van VWS en V en J over dit onderwerp gesproken. De conclusie was dat we een brede aanpak nodig hebben die het geheel bestrijkt.

Het is echt een illusie dat ik als Minister dit probleem met een paar maatregelen of een paar drukken op de knop kan oplossen. Het is een heel breed probleem, waar heel veel mensen bij betrokken zijn die niet in de verschillende vakjes passen. We zullen moeten bekijken hoe we deze heel brede aanpak kunnen inzetten. De continuïteit van de zorg tussen forensische en reguliere zorg moet goed geborgd zijn, ook om te zorgen dat mensen voldoende toegerust in de samenleving terugkeren.

Het gaat er ook om dat alle typen verwarde personen worden geïnventariseerd en dat de problemen en de verantwoordelijkheden van de verschillende spelers in onderlinge samenhang niet alleen goed worden beschreven, maar ook worden opgepakt. Afgelopen dinsdag heeft een breed ketenoverleg met alle partijen plaatsgevonden om te inventariseren hoe een brede aanpak eruit kan zien. Daar waren ook weer veel partijen aanwezig, zoals de zorgverzekeraars, de gemeenten, het Landelijk Platform GGz, het Leger des Heils, de Federatie Opvang, de Gemeentelijke Geneeskundige Dienst en de geneeskundige hulpverleningsorganisatie in de regio. Iedereen die daar bij was, had een gevoel van urgentie en is bereid om mee te werken aan zo'n breed plan van aanpak. Iedereen die daar was, concludeerde dat de gemeente primair de regie moet voeren om op lokaal of regionaal niveau partijen bijeen te brengen en om de beste aanpak te kiezen, die aansluit bij de lokale of regionale situatie. Dat kan namelijk heel erg verschillen van gemeente tot gemeente.

De VNG heeft aangegeven die regierol op zich te willen nemen. Daarbij werd als randvoorwaarde genoemd dat er op landelijk niveau een bestuurlijk commitment van de meest betrokken partijen moet zijn. Een effectieve aanpak van deze complexe problematiek zal gedeeltelijk op landelijk, maar gedeeltelijk ook op regionaal en lokaal niveau moeten plaatsvinden. Gesuggereerd is om te komen tot een aanpak die te vergelijken is met de aanpak van maatschappelijke opvang en het eerder ontwikkelde zogenaamde Stedelijk Kompas 3.0. Wij zijn nu aan het bekijken hoe wij dat inzetten. Natuurlijk moet de GGD hier ook bij worden betrokken, als het gaat om de openingstijden. Dat lijken allemaal kleine dingen, maar die zijn natuurlijk cruciaal als het erom gaat.

Het vierde punt dat aan de orde komt, zijn de goede voorbeelden, zoals de aanpak in de gemeenten Amsterdam en Den Haag. In dat plan moeten elementen worden opgenomen die je ook in andere gemeenten zou moeten toepassen. In dat plan zal ik ook ingaan op de onverzekerden, waar veel woordvoerders naar hebben gevraagd. Er geldt een acceptatieplicht als iemand onverzekerd is, bijvoorbeeld omdat hij wanbetaler is. De verzekeraar moet die persoon gewoon accepteren. Het grootste knelpunt zit bij onverzekerden die geen vaste woon- of verblijfplaats hebben. We hebben de regeling getroffen dat deze groep afhankelijk is van de gemeente waar zij middels een briefverblijfplaats ingeschreven wordt. Als je geen verblijfplaats hebt en om zo te zeggen onder de brug slaapt, dan moet de gemeente dat doen. Ik begrijp dat dit niet altijd goed of snel genoeg wordt afgestemd en dat een probleem kan zijn dat er dan een soort bureaucratisch systeem ontstaat. Dat moet expliciet een plek krijgen in het plan van aanpak. Hoe zorgen we ervoor dat de gemeente dat op zo'n manier doet dat het niet tot vertraging leidt in de aanpak? Dat zal daar zeker expliciet een plaats in krijgen.

Minister Schippers: Ik zal daar nog op terugkomen. Dat is niet vervallen in de nieuwe Wmo. Blijkbaar is daar onduidelijkheid over. Een plan van aanpak kan ook werken om scherper te krijgen dat dit niet vervallen is, want daar moet geen onduidelijkheid over bestaan. Ik neem deze punten mee. Daarnet werd Loesje geciteerd. Dat zijn vaak boerenwijsheden die heel erg kloppen. Je moet gewoon een probleem oppakken en kijken hoe je dat praktisch aan kunt vliegen. Zo zitten wij er ook in. Ik zit echt in de praktische aanvliegmodus.

De heer Van der Staaij zei dat je een zekere improvisatieruimte zou moeten hebben. Mevrouw Dijkstra sloot zich daarbij aan. Als wij tot in het oneindige blijven differentiëren, worden onze systemen heel complex en dan weet niemand meer de weg. Ik wil wel bekijken waar improvisatieruimte nodig is. Een van de punten die in de inbreng van de Kamerleden en in de hoorzitting is genoemd, is om de sociaalpsychiatrisch verpleegkundige dicht bij de politie te stationeren en een verwijsfunctie te geven. Ik weet niet of dat een oplossing is, maar ik wil daar wel naar kijken. Je zou die verwijsfunctie ook door de politie kunnen laten vervullen, maar het nadeel is dat deze geen medische opleiding heeft. We zouden dichtbij een soort praktische oplossing moeten vinden, zodat er een persoon is die deze functie op zich kan nemen. Ik wil dat nu niet alvast inkleuren, maar wel kijken naar een improvisatieruimte die de eerste schakel kan zijn, waardoor je daarna in het systeem verder kunt en sneller kunt verwijzen. Voor acute ggz heb je geen verwijzing nodig. Bij de analyse van de knelpunten bij de acute ggz is gebleken dat onduidelijk is wat acuut is en wat spoed, zoals mevrouw Dijkstra ook opmerkte. Wij proberen dat op te lossen, maar voordat die oplossing er is, ben je zo een jaar verder. Wij bekijken hoe wij dat praktisch kunnen inzetten, waarbij ik van iedereen wat vraag. Het is echt een illusie om te denken dat het met de maatregelen die ik nu noem, wordt opgelost. Gemeenten hebben een belangrijke taak. Andere partijen die hier een rol in spelen, zijn de zorg zelf, de politie en het Rijk. Ik heb hierbij een praktische insteek om ruimte te geven voor de dingen die ik net heb genoemd.

Minister Schippers: Dat zal ik zeker doen. De motie-Berckmoes-Duindam c.s. (29 325, nr. 71) roept de regering op om in gesprek te gaan met gemeenten en woningcorporaties over het bevorderen van de uitstroom uit de maatschappelijke opvang door het beschikbaar stellen van voldoende woningen. Dat is een belangrijke motie. Als je goede doorstroming wilt hebben vanuit de maatschappelijke opvang naar een zelfstandige woning, zul je dat ook daadwerkelijk moeten doen. Het is dan ook heel belangrijk dat lokale en regionale partijen een inschatting maken van hoeveel woningen er nodig zijn en afspraken maken over de beschikbaarheid van betaalbare woningen en eventueel begeleiding van die groep. Staatssecretaris Van Rijn heeft de Kamer op 11 mei geïnformeerd over de uitvoering van de motie. Het lid Berckmoes had daarover Kamervragen gesteld. Aangezien er voldoende betaalbare woningen moeten zijn heeft hij laten weten dat de uitstroom uit de maatschappelijke opvang mede naar aanleiding van deze motie onder de aandacht is gebracht van het Aanjaagteam Langer Zelfstandig Wonen. Dit onderwerp is geagendeerd voor het eerstkomende bestuurlijk overleg over langer zelfstandig wonen. Daaraan nemen Aedes, VNG en GGZ Nederland deel, maar ook Minister Blok en Staatssecretaris Van Rijn.

Volgens de marktscan van de NZa was de wachttijd bij een groot deel van de locaties van de aanbieders in 2014 korter dan de Treeknorm. Alleen in de jeugd-ggz waren de wachttijden bij een groot aantal locaties langer dan de Treeknormen. Wij hebben hierover de vorige keer ook gesproken. Enkele woordvoerders kwamen hierop terug. De NZa gaat dat nader onderzoeken en uitdiepen en komt eind van het jaar met actuele gegevens. Zorgverzekeraars Nederland en GGZ Nederland ontwikkelen een monitor om beter te kunnen zien waar wachttijden zijn en waar nog ruimte is binnen de afspraken.

Kopen verzekeraars voldoende breed in? Je kunt heel breed maar ook heel smal inkopen. De verzekeraars hebben een zorgplicht en de NZa houdt toezicht op de naleving daarvan. In juni komt de NZa met een verdiepende analyse van de wachttijdgegevens. Ik dacht: dat is een beetje raar, maar in juni komen ze met een analyse van de huidige gegevens en eind van het jaar met de nieuwe. In de analyse die in juni komt, zal er ook aandacht zijn voor verschillen tussen diagnoses, regio's en verzekeraars.

Dan kom ik op de motie-Keijzer/Bergkamp (30 597, nr. 397). De afspraak dat de ggz-cliënten toegang kunnen krijgen tot de Wlz stond en staat niet ter discussie. Zorginstituut Nederland is gevraagd om een advies over de manier waarop toegangscriteria voor de ggz-doelgroep moeten worden bepaald. Dat advies wordt in het najaar verwacht en daarna zal besluitvorming plaatsvinden. Overigens is voor beschermd wonen een stevig overgangsrecht geregeld in de Wmo.

De CDA-fractie heeft gevraagd om bij de beddenafbouw een pas op de plaats te maken totdat de ambulante zorg is opgebouwd. Ik vind het ongelofelijk belangrijk om door te gaan met die switch naar ambulantisering. Als je bedden afbouwt, moet er ook wel ambulante zorg zijn, maar ik voel niet veel voor stopzetting van de verandering die wij hebben ingezet, te weten de beddenafbouw. Ik voel er wel veel voor om meer grip te krijgen op de opbouw van de ambulantisering en om deze beter te monitoren, zodat we scherper in zicht hebben waar wat wordt opgebouwd. Dan kunnen wij ook veel scherper in zicht krijgen wat achterblijft. Als streefcijfers daarbij kunnen helpen, ben ik zeker bereid om die te stellen. Ik zal eens goed bekijken wat daadwerkelijk aan de orde is.

Ik wil juist inzetten op een extra slinger aan de ambulantisering in plaats van het stopzetten van deze overgang. Om dat te kunnen doen heb je heel scherp zicht nodig op waar het achterblijft. Het blijft niet overal achter. Er wordt ontzettend veel opgericht. Er gebeurt ontzettend veel bij de ambulantisering, maar in de ene regio is dat blijkbaar meer explosief, om zo te zeggen, dan in de andere. Ik ga goed bekijken waar dat achterblijft om dat ook een zet te kunnen geven.

Minister Schippers: Mevrouw Bruins Slot is heel stellig in haar aannames, maar het is helemaal niet zo dat er over de hele linie sneller wordt afgebouwd. Sterker nog, er wordt op onderdelen veel minder snel afgebouwd dan we hadden afgesproken en er wordt op andere onderdelen sneller afgebouwd, ook regionaal. Je ziet grote verschillen tussen de sectoren, maar ook regionaal, dus je kunt niet eenduidig zeggen dat wij sneller afbouwen dan gepland. Je kunt ook niet eenduidig zeggen dat er langzamer wordt opgebouwd dan gepland. In sommige regio's wordt er juist heel goed en heel snel opgebouwd. Daar zit ook meteen het knelpunt; je kunt het niet zo een-op-een kunt stellen.

Het tweede punt dat ik wil maken is dat ambulantisering echt goed is voor de kwaliteit van de zorg. Het is ook echt betere en gewenste zorg. We hebben er met heel veel partijen over gesproken. De conclusie dat je dit moet doen zoals wordt voorgesteld, wordt in het veld niet breed gedragen. Ik wil wel heel goed bekijken waar de ambulantisering achterblijft. Daar zien we knelpunten ontstaan. Dan kunnen we ook veel sneller ingrijpen. Dat vind ik een heel waardevolle toevoeging aan het beleid dat tot nu toe is gevoerd. Ik ben er zeker toe bereid om dat in een beetje tempo te doen, dus niet over een jaar met gegevens naar de Kamer te komen. Als we goed zicht krijgen op die ambulantisering, kunnen we daar veel preciezer over praten.

Minister Schippers: Ik kan dat goed begrijpen. Ik heb die vragen zelf ook gesteld. Het heeft er alles mee te maken dat wij drie wetten hebben, waarvan er twee verder zijn. Daardoor moesten een heleboel afstemmingsveranderingen van ZonMW in de laatste wet, de Wet verplichte ggz, verwerkt worden. Ik had het liever anders gezien, maar die 61 aanbevelingen moesten stuk voor stuk behandeld worden. Dan krijg je dus een consultatie en een advies van de Raad van State en schuif je zo naar het eind van het jaar.

Zijn de openbare ggz-taken veranderd met de komst van de nieuwe Wmo? Ik heb dat al even aangestipt. Die zijn niet veranderd. In de Wmo 2007 stonden de gemeentelijke taken op het gebied van de openbare ggz beschreven in prestatieveld 8. Deze activiteiten ter preventie van ernstige psychosociale problemen en het begeleiden van de betrokken personen vallen nog steeds onder de Wmo 2015, maar daarin wordt niet meer gesproken over prestatievelden, maar over de overkoepelende term «maatschappelijke ondersteuning». Hieronder wordt onder meer verstaan het ondersteunen van de zelfredzaamheid en de participatie van personen met een beperking of chronische psychische of psychosociale problemen. Dat moet zo veel mogelijk gebeuren in de eigen leefomgeving.

Als er behoefte is aan dergelijke ondersteuning en men dit met behulp van het sociale netwerk niet kan oplossen, dan is het aan de gemeente om die ondersteuning te bieden. Maar, zoals al toegezegd, als hier onduidelijkheid over bestaat, neem ik dat mee in het plan van aanpak en in het overleg met onze partners.

Dan kom ik op het verbeteren van de toegang tot laagdrempelige dag- en nachtopvang. Gemeenten hebben in het kader van de Wmo een duidelijke opdracht om te voorzien in passende ondersteuning. Dag- en nachtopvang maken daar deel van uit. De Kamer is eerder door de Staatssecretaris geïnformeerd over de acties die zijn ondernomen om de langdurige toegankelijkheid van de opvang te verbeteren, waaronder het convenant van de gemeenten Landelijke Toegankelijkheid Maatschappelijke Opvang. Daarnaast werken de VNG en de Federatie Opvang aan een kwaliteitsagenda maatschappelijke opvang. Wachtlijsten en capaciteit zijn hier een onderdeel van. De agenda zal eind van de zomer klaar zijn.

Zijn wij in gesprek met de VNG over de inzet van de middelen? En hebben de gemeenten de juiste dingen gedaan? Ik denk dat de middelen voldoende worden ingezet. Centrumgemeenten ontvangen middelen voor maatschappelijke opvang, begeleiding en inloop in de ggz via de decentralisatie-uitkering van de maatschappelijke opvang. Uit de Monitor Stedelijk Kompas, die jaarlijks wordt uitgebracht door het Trimbos-instituut, blijkt dat die gelden daadwerkelijk zijn ingezet. Vrijwel alle gemeenten hebben de middelen die zij ontvangen voor deze taken daarvoor ingezet. Er zijn ook centrumgemeenten die bijplussen op deze taken en dus meer uitgeven dan de uitkering.

Dan kom ik op de crisisdiensten. In 2013 is met veldpartijen een traject gestart om de keten van de acute ggz in kaart te brengen. Hoeveel crisisdiensten zijn er? Waar kun je ze vinden? Welke competentie moeten ze ten minste in huis hebben? GGZ Nederland heeft in vervolg daarop een profiel voor de crisisdiensten gemaakt. Begin 2014 heb ik met GGZ Nederland een brede bijeenkomst georganiseerd om de knelpunten in kaart te brengen. Dat heeft geleid tot de opdracht aan onderzoeksbureau SiRM om onderzoek te doen naar verbeteringen in de keten van de acute ggz. Dat rapport ligt er. Daar moeten wij mee aan de slag. Een aantal knelpunten, zoals het ontbreken van een definitie van crisis, onduidelijkheden over de verantwoordelijkheidsverdeling en wachttijden, ongeschikte eerste-opvanglocaties en ongeschikt vervoer, moet worden aangepakt. Er wordt ook een multidisciplinaire zorgstandaard gemaakt. Die is eind 2016 beschikbaar, maar wij moeten tot die tijd natuurlijk voortgang maken. Wij moeten niet op die multidisciplinaire richtlijn wachten. Om die voortgang te bewaken heb ik regulier overleg met de ketenpartners in de acute ggz.

Bij de toegang spelen met name spoed- en crisisdefinities een rol. Daar heb ik het net over gehad.

Over de commissie-Meurs heb ik een vrij lang stuk, maar daar is volgens mij maar één vraag over gesteld. Ik ga direct over naar die vraag. Hoe kunnen verzekeraars en aanbieders gestimuleerd worden tot een eenduidig kwaliteitsstatuut te komen? De veldpartijen gaan daarmee aan de slag. Die ontwikkelen zo'n modelstatuut. Het doel is dat dit statuut wordt ingeschreven in het register van kwaliteitsinstituten, dat het dan voor iedereen geldt en dat iedereen zich daaraan committeert. Vandaar dat ook iedereen hierbij betrokken is. Dat betekent dat verzekeraars zich daar ook aan committeren, want die zijn ook betrokken bij de opzet van dit modelstatuut. Ik houd het proces van de ontwikkeling van het statuut nauwlettend in de gaten. Half september wil ik weten of er substantiële stappen zijn gezet, want er moet tempo zijn. Als dat onverhoopt niet het geval zou zijn, dan overweeg ik om het Kwaliteitsinstituut in te schakelen.

Minister Schippers: Dat zou prettig zijn, want het is een heel belangrijk punt. Het gaat om de essentie. Het is niet alleen een kwestie van een hoofdbehandelaar schrappen. Het heeft een veel bredere impact.

Dan kom ik op de oncologische psychiatrie. Psychische en somatische comorbiditeit hebben aandacht in de agenda voor de ggz. Er zijn inloophuizen voor psychosociale begeleiding van mensen met kanker. Er komen steeds meer inloophuizen. Het zou goed zijn als die beter bekend raken en mensen actiever worden doorverwezen. Ik zal bekijken welke stappen ik kan zetten om dat actiever onder de aandacht te brengen, want het werk dat heel veel vrijwilligers in de inloophuizen doen is echt prachtig. Dus daar kom ik op terug.

Minister Schippers: Ik had heel recentelijk een afspraak in mijn agenda staan met de inloophuizen. Helaas kon dat niet doorgaan wegens een debat, maar ik zal die afspraak zeker nakomen. Dan kunnen zij zelf naar voren brengen welke knelpunten ze nog hebben. De vraag of iets tot een pakket behoort, is een heel traject via Zorginstituut Nederland. Misschien moeten er nog punten in dat traject gebracht worden. Dat weet ik zo niet. Dat zal ik aan hen vragen, maar dan moeten wij ook bekijken of Zorginstituut Nederland een visie kan geven op wat daar eventueel braak ligt. Ik zal dat inventariseren.

Op de reactie van het Zorginstituut en de NZa op DSM-5 heb ik ook een reactie gegeven, die ik aan de Kamer heb gestuurd. Daarin heb ik aangegeven dat ik aanvullende informatie heb gevraagd over de invloed op het pakket. Ik verwacht de Kamer voor het eind van het jaar te kunnen informeren over dat standpunt. Dat betekent dat er voor het komende pakket niks verandert onder invloed van DSM-5. Als er iets verandert, dan zal dat in 2017 ingaan. In het kwaliteitsstatuut moeten zorgaanbieders aangeven hoe ze de zorg zo organiseren dat zij goede zorg leveren. Het is aan de veldpartijen om dat modelstatuut te ontwikkelen en ook om te bekijken hoe zij die DSM-classificatie in dat statuut verwerken. De Kamer zal daar zeker van op de hoogte worden gehouden.

De PsyQ-spotjes heb ik zelf niet gehoord of gezien. Zijn ze op de radio of op tv? Dat weet ik eigenlijk niet. Op de radio, hoor ik. Ik zal er eens naar luisteren. Mensen die zorg nodig hebben, moeten die zorg krijgen als die zinnig en zuinig is. Als die niet zinnig en zuinig is en ertoe wordt opgeroepen, dan vind ik dat mensen dat niet moeten doen. Maar voordat ik daar een oordeel over kan hebben, zal ik eens luisteren waartoe die spotjes oproepen.

Minister Schippers: Ha ha ha. Ik lach nu wel, maar ik wil daar wel even op ingaan, want ik ben het met mevrouw Leijten eens. Als er wordt opgeroepen tot onzinnige zorg of iets wat niet nodig is, dan moeten wij daar afstand van nemen, want met elkaar zijn wij bewakers van een zinnige en zuinige zorgagenda. Maar ik moet het eerst even zien. Ik luister te weinig radio, denk ik, en ik woon in het verkeerde dorp.

Destigmatisering is een ontzettend belangrijk onderwerp, zeg ik met mevrouw Dik-Faber. Wij hebben daar vorig jaar een grote conferentie over gehouden. De Minister-President heeft die geopend. Wij hadden dat gevraagd om via hem aan te geven hoe belangrijk het kabinet destigmatisering vindt. Als wij vinden dat wij ambulante zorg moeten verlenen en dat mensen uit instellingen in de wijk moeten, dan vraagt dat ook iets van de wijk. Als er mensen zijn die zich wat anders gedragen, dan vraagt dat dat wij met elkaar toleranter voor hen zijn, dat wij meer begrip hebben voor het feit dat mensen anders in elkaar kunnen steken en dat er soms wat buiten de lijnen wordt gekleurd. Dus het vraagt wat van ons allemaal. Wij hebben daar een agenda op gezet. De stichting Samen Sterk zonder Stigma» s heel actief op dit onderwerp. Daar wordt een subsidie van 1 miljoen per jaar aan verleend. In die stichting werken partijen samen aan dit vraagstuk. Dus ik ben het helemaal met mevrouw Dik erover eens dat dit een belangrijk aandachtspunt is.

Tot slot, verdringt de forensische zorg de reguliere ggz? Daar heb ik geen cijfers over, maar ik hoor soms wel dat forensische zorg beter zou betalen dan reguliere zorg, waardoor bedden eerder naar forensische zorg gaan. Als dat zo is, dan vind ik dat echt onwenselijk. Er is een beleidsregel van de NZa die het mogelijk maakt om met budgetten te schuiven tussen die twee soorten zorg. Daar wordt weinig gebruik van gemaakt. Ik ga dus even na hoe dit zit en waarom er zo weinig gebruik wordt gemaakt van die regel bij de NZa als het een probleem is. Dan kom ik daar later bij de Kamer op terug.

Mevrouw Bruins Slot (CDA): Voorzitter. Ik dank de Minister allereerst voor het feit dat zij een aantal dingen nu echt gaat oppakken en dat zij samen met het veld tot een plan van aanpak komt. Zij zegt daarbij: er moet improvisatieruimte zijn, waar mensen in het veld echt behoefte aan hebben, er moet een oplossing komen voor de onverzekerden en verwarde personen horen niet in een politiecel, maar zij horen goede zorg te krijgen.

Er is nog een verschil van inzicht tussen de Minister en de CDA-fractie over de beddenafbouw. Politiek gezien zijn wij het met elkaar erover eens dat het belangrijk is om mensen meer zorg thuis te geven. Daarom is het ook van belang dat de hoeveelheid bedden binnen ggz-instellingen wordt afgebouwd, maar onder andere Trimbos ziet dat de beddenafbouw sneller gaat dan gepland is en dat er ontzettend grote regionale verschillen zijn.

Ondertussen krijg ik als Kamerlid steeds meer signalen uit de praktijk dat de ambulante zorg thuis nog niet voldoende op orde is. De Minister zegt: ik ga dat onderzoeken. Dat is een goede eerste stap. De Minister zegt: ik ga zorgen voor een streefcijfer. Dat is een goede tweede stap, maar het gaat nog zeker een jaar of anderhalf jaar duren voordat de Minister daar goed inzicht in heeft, voordat zij precies weet waar de knelpunten zitten. Het verzoek van het CDA is een logisch verzoek: als u nog niet precies weet wat de stand van zaken is, doe dan tijdelijk een pas op de plaats met de beddenafbouw om ervoor te zorgen dat je uiteindelijk niet nog grotere problemen krijgt. Mijn concrete vraag aan de Minister is wat er eigenlijk tegen een tijdelijke pas op de plaats is als het gaat om de beddenafbouw. Voorzitter, het zal u niet verbazen: ik overweeg een motie hierover in te dienen als de Minister niet iets meer geeft.

Ik kom tot een afsluiting. De Minister zegt ten aanzien van beschermd wonen en de motie-Keijzer/Bergkamp stevig te hebben ingekocht. Daar heeft ze vertrouwen in. Maar heel veel gemeenten hebben maar voor een halfjaar beschermd wonen ingekocht omdat er blijkbaar niet voldoende geld is. Graag krijg ik hierop een reactie van de Minister.

De heer De Lange (VVD): Voorzitter. Ik begon vanmorgen met een citaat van Loesje dat wij maandag uitgereikt kregen. Ik ben blij dat de conclusie, het leidmotief van dit debat is: omdat wij het samen doen, pakken wij het praktisch aan. Dat is winst. Er komt een plan van aanpak. De regie komt nadrukkelijk bij de gemeentes te liggen. De goede voorbeelden gaan hun werking krijgen op de plekken waar het nog minder goed loopt. Een integrale aanpak binnen het kabinet is toegezegd. En er is terecht aandacht voor improvisatieruimte. Een belangrijke notie is dat mensen die ziek zijn, niet in een politiecel horen. Dat wordt breed ondersteund. Dat wordt dus ook aangepakt.

Dank voor al deze toezeggingen, overigens ook voor de specifieke aandacht voor de oncologische psychiatrie. Dan blijft er nog één punt over, namelijk: hoe kijk je aan tegen de beddenafbouw? Moet dat tot een standstill leiden? De VVD is daar geen voorstander van. De VVD is een groot voorstander van het ambulantiseringsproces zoals dat nu is ingezet. Het is wel goed om nu aan de hand van de streefcijfers te gaan monitoren hoe dat loopt. Ik heb de Minister horen zeggen dat die cijfers nog voor de begroting inzichtelijk worden gemaakt. Mijn stellingname is dat, als je ambulantisering echt graag wilt en echt belangrijk vindt – dat wordt ook niet betwist – het veel te belangrijk is om stil te staan. Dan moet je handelen; dan moet je doen.

Mevrouw Tanamal (PvdA): Voorzitter. Ik dank de Minister, want zoals mevrouw Bruins Slot al zei: er worden stappen gezet. Ik vroeg om met de VNG gesprekken te voeren en om met een plan te komen voor de basisketen. Ik begrijp dat de Minister daar allang mee bezig is. Daar ben ik heel blij mee. Ik vertrouw erop dat alles wat wij vandaag besproken hebben, daarin terugkomt, met name de mensen die niet verzekerd zijn. Dat vind ik een heel groot punt. Ik wil de Minister wel vragen om te benadrukken dat de familie in die keten moet worden meegenomen. Ook dat kwam weer uit de hoorzitting, ook vanuit Ypsilon: familie is heel belangrijk voor deze groep; dat is het venster naar buiten. Misschien kan de Minister daar nog extra de aandacht op vestigen.

Ik zou graag de streefcijfers willen hebben. De Minister zegt: indien nodig doen wij het ook met streefcijfers. Ik wil vragen om dat gewoon te doen. Of wij 30% beddenafbouw hebben kunnen wij heel makkelijk toetsen en de Minister gaat ook kijken of het achterblijft – daar ben ik ook zeer erkentelijk voor – maar een streefcijfer maakt het makkelijk om te toetsen en te bekijken of iedereen doet wat hij moet doen. Misschien is het makkelijker om dat regionaal te doen. Daar heeft de Minister gelijk in. Ik hoor ook van organisaties die daar al heel ver in zijn. Dus misschien kan dat regionaal. Ik weet niet of het kan, maar dat hoor ik dan graag van de Minister.

Mijn laatste punt gaat over de zorgverzekeraars. Mevrouw Dik-Faber had het daar ook al over. Ik hoorde van instellingen dat vijf zorgverzekeraars de cijfers, de informatie over de effecten en dergelijke, op vijf verschillende wijzen aangeleverd willen krijgen. Ik hoorde zelfs dat er een batterij extra personeel nodig is om de verantwoording aan zorgverzekeraars op een goede manier vorm te geven. Mij werd gezegd dat het wel 20% op de zorgkosten zou schelen als dat op een gelijksoortige manier gebeurt. Als dat zo is, dan is dat waanzinnig veel geld, dat wij allemaal in het ambulante werk kunnen stoppen. Ik hoop dat de Minister daar nog iets over wil zeggen of in ieder geval wil achterhalen of dat klopt.

De heer Van der Staaij (SGP): Voorzitter. Dank aan de Minister voor de beantwoording. Ik heb bij interruptie al aangegeven dat het goed is dat het punt van de verwarde personen zo wordt opgepakt. «Waarom moeilijk doen als het samen kan?» is inderdaad een mooie uitdrukking. Tegelijkertijd loop je bij al dat samendoen weleens het risico dat iedereen naar iedereen kijkt en dat er dan weinig gebeurt. Ik ben dan ook erg blij dat de Minister duidelijk liet doorschemeren dat zij dit punt echt in de gaten zal houden en dat zij duwt en trekt om ervoor te zorgen dat er een goed plan van aanpak komt. Vervolgens kan iedereen weer aan de slag met waar hij zelf verantwoordelijk voor is.

Het is goed om afzonderlijk terug te komen op het tweede punt van de commissie-Meurs. In ieder geval dank voor de toezegging om in de gaten te houden dat het kwaliteitsstatuut met consensus en voortvarend zijn beslag krijgt. Ik ben blij om te horen dat het niet de bedoeling is dat daar weer allerlei aanvullende eisen boven op komen.

Tot slot kom ik op het zorgpunt van het afbouwen van bedden. Dat gaat niet gelijk op met het versterken van de ambulantisering. Aan de ene kant voel ik mee met mevrouw Bruins Slot en anderen die zeggen: zou een pas op de plaats niet nuttig zijn? Aan de andere kant ben ik bezorgd dat dat weer heel veel vragen oproept, zoals wat een pas op de plaats dan precies betekent. Dan zou het hele proces dat wij met elkaar willen, weer stagneren. Dat is mijn dilemma. Mijn vraag is of wij er op een andere manier voor kunnen zorgen dat er door de verdergaande afbouw geen steeds groter gat valt. Hoe kun je die ambulantisering zo sterk en goed mogelijk de benodigde schwung geven?

Mevrouw Leijten (SP): Voorzitter. Soms kan ik het niet mooier verwoorden dan de heer Van der Staaij: er moet geen gat vallen. Trimbos heeft al gezegd: het zouden communicerende vaten moeten zijn. Ik heb in het vorige debat al gezegd dat het lekkende vaten zijn. De ambulantisering wordt te weinig opgebouwd en de bedden te veel afgebouwd. Wij hebben daar allemaal zorgen over. De Minister herkent dat beeld niet. Zij krijgt geen signalen uit het veld, terwijl wij van iedereen gehoord hebben dat het wel meespeelt. Rond die verwarde mensen hebben wij ons afgevraagd: welk plan kunnen wij daarvoor maken vanuit al onze verschillende verantwoordelijkheden? Ik roep de Minister ertoe op om dit scherp te houden, net zoals zij heeft gedaan rond de verwarde mensen.

Omtrent verwarde mensen zei het Landelijk Platform GGz afgelopen maandag terecht: dat is niet het hele probleem. Er zijn ook heel veel mensen die wel verward zijn maar geen publiek probleem zijn. Wat doen wij met die mensen? Die zitten achter de voordeur en vereenzamen. Kijken wij ook naar hen? Ik zou de Minister ertoe willen oproepen om in het plan dat zij samen met de VNG aan het maken is, ook te kijken naar de openbare ggz en naar de vraag of de wet publieke gezondheidszorg daar mogelijkheden voor biedt, zodat wij deze vergeten groep – dat klinkt altijd zo gek – niet over het hoofd zien.

Het is goed dat de Minister een uitspraak doet over PsyQ. Zij hebben ook een aanmeldformulier waarin ertoe wordt opgeroepen om je huisarts te bellen voor een verwijsbrief. Ik vind dat echt te ver gaan.

Dan heb ik nog één vraag over de wachtlijsten. Wij gaan dat allemaal monitoren. Wij krijgen allerlei dingen, maar afgelopen week sprak ik een psychiatrisch verpleegkundige. Die zei: ik doe de intake van mensen en dan moet ik een zorgplan opstellen, want dan zijn ze van de wachtlijst af. Maar in dat zorgplan staat vervolgens: mensen wachten op behandeling. Dat kan maanden duren. Hebben wij daar straks ook zicht op? Of hebben wij de wachtlijsten dan cosmetisch weggewerkt, terwijl mensen feitelijk nog op zorg wachten?

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie): Voorzitter. Ik dank de Minister voor alle antwoorden. Ik dank haar ook voor het plan van aanpak dat er komt, waarin vooral de samenwerking in de eerste lijn en de experimenteerruimte een plek krijgen. Daar ben ik blij mee.

Ik wil in het bijzonder aandacht vragen voor laagdrempelige dag- en nachtopvang. Die wordt bij gemeenten veelal wegbezuinigd, maar die is wel heel belangrijk, in het bijzonder voor verwarde personen. Ik wil ook aandacht vragen voor de beschikbaarheid van crisisteams in de avond-, nacht- en weekenduren. Ik heb het voorbeeld genoemd van West-Friesland. Ik besef dat hier een prijskaartje aan hangt, maar wij kunnen mensen toch niet aan hun lot overlaten?

Zorgverzekeraars vergoeden dbc's niet als er geen verwijsbrief is. Ik heb een kleine vraag maar met grote implicaties, want de instellingen leveren zorg, vaak levensreddende zorg, die vervolgens niet vergoed wordt. Wat gaat de Minister daaraan doen?

Dan kom ik op de beddenafbouw. Wij hebben het over de communicerende vaten gehad. «Maatwerk» is een sleutelwoord dat mij wel aanspreekt, maar ik heb in deze situatie het gevoelen dat dit de praktijk verdoezelt, in die zin dat zorgverzekeraars verschillende maatstaven hanteren om tot beddenafbouw te komen. Aantallen, percentages, percentages per regio of percentages per instelling; de Minister gaat het allemaal in kaart brengen, maar ik wil graag een stap extra, namelijk dat zij voorstellen doet om dit beter te stroomlijnen.

Ik ben blij dat de Minister met het stigma aan de slag gaat.

Mijn vraag over de positie van de familie is helaas niet beantwoord, maar ik hoor de Partij van de Arbeid daar nu ook op hameren. De richtlijnen zijn heel helder: de familie moet erbij betrokken worden. Maar dat gebeurt niet altijd. De familie is niet goed aangehaakt. Daar wil ik extra nadruk op leggen.

Mevrouw Pia Dijkstra (D66): Voorzitter. Ik sluit mij aan bij de dank voor het plan van aanpak waar de Minister aan werkt en waarin een streefcijfer voor de ambulante zorg komt. Ook dank voor de toezegging dat zij gaat kijken naar de improvisatieruimte. De vraag is altijd waar het geld vandaan komt, maar goed, wij krijgen daar voor de begroting wat meer duidelijkheid over van de Minister. Dan zullen wij daar met elkaar naar moeten kijken.

In de discussie over het tijdelijk stopzetten van de beddenreductie hoor ik de Minister niet zeggen dat zij het beeld niet herkent. Ik hoor haar vooral zeggen: er zijn heel veel verschillen. Dat roept bij mij de vraag op of je het evenwicht in de gebieden waar de beddenreductie heel ver vooruitloopt op de ambulante zorg, moet herstellen. Dat zou je niet landelijk of heel breed moeten doen maar meer op maat.

Ik sluit mij aan bij de woorden over de opvang van verwarde mensen, de wijze waarop de gemeentes daarmee omgaan enzovoort. Aan de ene kant praten wij over iets wat op papier klopt. Aan de andere kant hebben wij te maken met al die nieuwe wetten en decentralisaties. In de rondetafel zagen wij dat daar heel veel samenhang mee is en dat er nieuwe schotten zijn gekomen. Er worden steeds problemen gesignaleerd, zoals gemeenten die te maken hebben met heel veel verschillende zorgverzekeraars die allemaal weer verschillende eisen stellen. Dat is heel lastig voor de uitvoerbaarheid. Ik vind het belangrijk dat wij ons goed realiseren dat iets op papier wel kan kloppen maar dat het in de praktijk niet werkt. Dat horen wij nu. Wat betekent dat voor de Minister?

Ten slotte sluit ik mij aan bij de woorden over de rol en het belang van de familie.

Minister Schippers: Voorzitter. Om met dat laatste te beginnen, dat zie je heel duidelijk. Gemeenten hebben misschien met meerdere verzekeraars te maken, maar verzekeraars hebben met 400 nog wat gemeenten te maken. Dat knelpunt is wel degelijk gesignaleerd. Daar moet je heel goed naar kijken om te voorkomen dat je een nieuwe administratieve vastloper krijgt omdat iedere gemeente weer andere eisen stelt aan aanbieders, terwijl die aanbieders weer werken in heel veel gemeenten. Het is heel erg van belang dat wij met elkaar gaan bekijken hoe wij het simpel houden. Gemeenten hebben daar zelf ook een belangrijke rol in.

Wat de beddenreductie betreft: ik bouw geen bedden af. Wij hebben een systeem waarin zorgverzekeraars een zorgplicht hebben. Zij hebben de plicht om goede zorg in te kopen die op dat moment gepast en noodzakelijk is voor hun patiënten. Vroeger was gepaste zorg zorg in instellingen, maar er is steeds meer het besef gekomen dat die zorg beter op een andere manier geleverd kan worden. Dat is ook in veldnormen opgenomen. Die omslag wordt in het veld gemaakt. Zorgverzekeraars kopen die gepaste zorg in. Het kan zijn dat de ene zorgverzekeraar dat op een hoger tempo doet dan een andere. Maar ik kan niet zomaar op een knop drukken en zeggen: nu doen wij een pas op de plaats. Wat gepaste zorg is, staat immers in richtlijnen, protocollen en veldnormen van partijen. Verzekeraars kopen daarop in. Het enige wat je zou kunnen doen is iedereen om de tafel vragen en zeggen: verzekeraars, voer volgend jaar een ander beleid. Met andere woorden, koop niet in op wat wij op dat moment definiëren als de beste zorg, maar doe een stap terug. Het zou in ons systeem heel raar zijn als ik dat eigenhandig zou stoppen tegen alle afspraken in die het veld heeft gemaakt. Je moet wel evenwicht hebben. Als dat heel divers ligt, kun je in specifieke situaties en gebieden knelpunten krijgen. Als wij daar meer inzicht in hebben, kunnen wij de verantwoordelijke partijen aanspreken en zeggen: hoor eens even, zorgverzekeraar, ik zie dat jij het in jouw regio slecht hebt geregeld; dat moet anders. Dat is de beste weg om te bewandelen. Daar ben ik zeker toe bereid. Ik ben ook bereid om dat versneld te inventariseren, zodat wij hen snel kunnen aanspreken. Dat doe ik voor de begrotingsbehandeling. Dan kom ik niet alleen met cijfers maar ook met wat daar vervolgens mee gebeurt.

Minister Schippers: Dan is het zinniger de NZa te vragen om in een monitor wachttijden voor de zomer mee te nemen hoe het zit met de crisisbedden. Dat is zinniger dan dat ik zeg: ik ga het hele systeem stopzetten, want die beddenafbouw gaat natuurlijk niet over crisisbedden. Dat gaat over iets anders. Daar zijn wij het wel over eens. Blijkbaar hebben wij een tijdje langs elkaar heen gepraat. Het zal ook wel aan mij liggen, hoor. Ik ben net weer begonnen na het reces, dus ik moet weer even warmdraaien. Als er een bed nodig is via gepaste zorg, dan moet dat er zijn. Dat vind ik belangrijk. Die wil ik ook niet afbouwen. Die moeten er voldoende zijn. Ik zal bekijken of de NZa dat kan regelen en wanneer zij daar inzicht in kan verschaffen.

Er werd gesproken over onvoldoende geld. Het budget voor beschermd wonen is in zijn geheel overgeheveld, dus die gelden zijn niet gekort. Dat is, voor zover dat mogelijk was, op basis van historische gegevens over de gemeenten verdeeld. Dat leidt in de praktijk kennelijk tot verschillen tussen gemeenten. Ik heb begrepen dat daar vanmiddag een bestuurlijk overleg over is en dat de Staatssecretaris de Kamer daarover zal informeren. Het gaat om twee gemeenten die voor een halfjaar hebben ingekocht.

Er werd ook gesproken over de familie meenemen. Het Landelijk Platform GGz zit aan tafel. Dat zijn de patiënten. Ik zal vragen om de familievertrouwenspersonen erbij te betrekken. Dan hebben wij dat punt van patiënten en familieleden beter gecovered.

De standaardisering van de contracten is een heel belangrijk punt. Zorgverzekeraars Nederland heeft net een actieplan voor een transparante en solidaire zorgverzekering gepresenteerd. Dat was een eerste fase. In de volgende fase komt er een tweede actieplan. Dat zal in de richting van de aanbieders gaan. Ik heb meerdere malen overlegd en gevraagd of in dat actieplan kan worden meegenomen dat ze dezelfde formulieren gaan gebruiken. Aangezien wij als samenleving standaardisering van ziekenhuizen vragen zodat wij ze kunnen vergelijken, vind ik ook dat wij standaardisering van zorgverzekeraars kunnen vragen zodat ziekenhuizen standaardformulieren hebben en niet een gele en een rode met tien verschillende vragen en weet ik veel wat. Het lijkt mij vrij simpel om dat te standaardiseren. Ik heb dat ook aan hen gevraagd. Wij zullen bekijken hoever wij daarmee kunnen komen. Mij lijkt dat een ontzettend goede stap. Wij moeten daarbij niet op elkaar wachten, zegt de heer Van der Staaij. Ik ben het daarmee eens. Wij moeten doen wat wij nu al kunnen doen en aan de slag gaan, maar elkaar ook via de VNG goed informeren over welke acties wij al hebben ondernomen.

Mevrouw Leijten zegt: wij hebben verwarde personen die problemen veroorzaken, maar er zitten verwarde personen achter de deur. Ik vind dat een ontzettend belangrijk probleem. Het is een onzichtbaar probleem. In de sociale wijkteams moet daar kennis en expertise over zijn. Als dat er niet is, moet dat er snel komen. Die teams zijn er namelijk om de mensen achter de deur te bereiken. Ik ben van mening dat wij daar zeker inzet op moeten plegen. Ik zal bekijken of wij daar in het plan een haakje voor kunnen maken. Op het ene moment zit iemand achter de deur en op het andere moment heb je overlast van iemand, maar daar zit wel iets tussen, in die zin dat je eerder in het proces veel leed kunt voorkomen.

Hoe wordt de wachtlijst gemeten en is dat na de intake anders? Dat inzicht hebben wij niet vanuit de onderzoeken die nu lopen. Dat zouden wij echt eens moeten bespreken. Je kunt wel vragen of men daar inzicht in kan geven, maar dan zit de hiccup ergens anders. We zouden eigenlijk eens met elkaar om de tafel moeten gaan zitten om te bespreken hoe dat in elkaar zit. Ik zou in het overleg aan de ggz willen vragen: hoe zien jullie dat? Hoe zit dit signaal bij jullie? Ik zal dat voor dat gesprek agenderen.

Minister Schippers: Als u signalen hebt, zou het goed zijn dat u die aan ons doorgeeft. Wij zullen zelf ook met de betreffende personen bekijken hoe het in elkaar zit. Je moet eerst analyseren hoe het in elkaar zit. Ik begrijp dat je daar soms dieper voor in een organisatie moet duiken. Wij gaan daar gewoon eens in duiken en bekijken of er verschillen zijn, in die zin dat je het signaal krijgt dat men lang moet wachten, terwijl je dat in de officiële cijfers moeilijk terugziet. Ik zal het onderwerp eens bij de kop pakken en uitzoeken.

De crisisdienst is 24/7 beschikbaar. Er werd aandacht gevraagd voor het feit dat de GGD-hulplijn om 17.00 uur dichtgaat. Ook daar zal ik aandacht aan besteden in het plan van aanpak. Wij gaan ook kijken naar de vergoeding zonder verwijsbrief. Dan zou je kunnen zeggen: in die spoedsituatie heb je dat niet, maar kun je niet kijken of je dat met een spv'er even kunt opvangen? Dat moeten wij uitzoeken, maar zoals mevrouw Dijkstra zegt: aan alles zit ook een financiële component. Daarbij moeten wij ons afvragen wat verstandig en effectief is om in te zetten, zodat de problemen in de praktijk overwonnen worden en het financiële plaatje beheersbaar is.

De voorzitter: Ik dank de Minister. Daarmee is er een einde gekomen aan de tweede termijn. Er zijn heel veel onderwerpen aan de orde gekomen. Wij hebben ook een groot aantal toezeggingen genoteerd. Ik zal ze snel met u doornemen, waarbij ik ook verwijs naar het verslag van dit algemeen overleg.

• – Voor de begrotingsbehandeling ontvangt de Kamer een breed plan van aanpak voor de opvang van verwarde personen met aandacht voor diverse aspecten. Die hebben wij wel genoemd, maar die kunnen wij terugzien in het verslag.

• – Voor het zomerreces wordt de Kamer geïnformeerd over de vorderingen van het plan van aanpak voor de opvang van verwarde personen.

• – In juni en eind 2105 ontvangt de Kamer NZa-rapportages over de wachttijden in de ggz-sector.

• – Voor de begrotingsbehandeling wordt de Kamer geïnformeerd over een analyse van de opbouw van de ambulantisering en de mogelijke (regionale) bijsturing hiervan.

• – Eind 2015 ontvangt de Kamer een nota van wijziging inzake de Wet verplichte ggz.

• – Eind 2015 verschijnt de kwaliteitsagenda maatschappelijke opvang.

• – De Kamer wordt bericht over het bekender maken van de inloophuizen voor de oncologische psychiatrische mensen.

• – Eind 2015 wordt de Kamer geïnformeerd over de eventuele toepassing van DSM-5 voor het verzekeringspakket. De Kamer krijgt nadere informatie over de zorgspotjes van PsyQ.

• – De NZa wordt verzocht de beschikbaarheid van crisisbedden te onderzoeken.

De voorzitter: Dan constateer ik dat er heel voorzichtig een VAO wordt aangekondigd, een beetje op termijn. Wij horen nog van mevrouw Bruins Slot of dat noodzakelijk is. Ik concludeer dat er bij de andere leden geen behoefte daartoe is.

Dan zijn wij aan het einde gekomen van dit algemeen overleg ggz. Ik dank de Minister en de ambtelijke top voor hun bijdragen en ondersteuning. Ik dank de Kamerleden voor hun inbreng in het debat. En ik dank iedereen op de publieke tribune en de mensen die dit debat op een andere manier gevolgd hebben voor hun belangstelling.