Vraag 1

Erkent u dat er een ontluisterend beeld wordt geschetst van de Nederlandse inzet bij de opsporing van dopinghandel en doping?1 Wilt u uw antwoord toelichten?

Wij verwijzen naar de antwoorden op de schriftelijke vragen van de leden Van Dekken en Recourt van uw Kamer (Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2012–2013, nr. 2519, ingezonden 4 maart 2013) en van het lid Bruins Slot van uw Kamer (Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2012–2013, nr. 2520, ingezonden 6 maart 2013. Overigens heeft de Dopingautoriteit geen opsporingstaak zoals in vraag 13 wordt gesteld.

Vraag 2

Bent u bekend met het forse gebruik van doping in de amateursport en in sportscholen en met het feit dat Nederland 160.000 dopinggebruikers kent? Wat gaat u doen om dit terug te dringen?

Ja. De Dopingautoriteit heeft met financiering van het Ministerie van VWS door TNO in 2009 een prevalentieonderzoek laten uitvoeren naar het gebruik van prestatiebevorderende middelen bij fitnessbeoefenaars. Mijn ambtgenoot van VWS is bekend met de conclusie dat naar schatting 160.000 van de 2 miljoen bezoekers van fitnesscentra dopinggeduide middelen gebruiken. Overigens wordt in de ongeorganiseerde sport doping met name gebruikt om een gespierd en slank uiterlijk te verkrijgen. Naar aanleiding van deze resultaten heeft haar voorganger in 2009 reeds een aantal acties in gang gezet om dit aantal niet verder te doen laten stijgen. Hierover is uw Kamer in 2009 per brief geïnformeerd (Kamerstukken II, vergaderjaar 2008- 2009, 30 234, nr. 24).

Vraag 3

Deelt u de mening dat het protocol voor sportschoolhouders (om over te gaan op schorsing als het gebruik van doping wordt geconstateerd), niet werkt, doordat het nauwelijks wordt toegepast? Wat gaat u doen om het dopinggebruik in sportscholen beter te controleren en gebruikers te weren?

Vraag 4

Bent u bekend met het feit dat er in Nederland veel doping geproduceerd wordt in ondergrondse laboratoria? Heeft u zicht de hoeveelheid laboratoria en de ondergrondse handel in Nederland? Zo nee, waarom niet en wat gaat u doen om dit zicht te verbeteren?

Vraag 5

Bent u bekend met het feit dat veel doping te koop wordt aangeboden op internet? Hoe vaak gaat het hierbij om illegale medicijnen?

Vraag 6

Wordt hier opsporing op verricht? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoe succesvol verloopt dit? Hoe denkt u dit verder te kunnen verbeteren?

Vraag 7

Heeft Nederland een verzoek van de Belgische justitie gehad om bij staan in de opsporing en aanpak van dopinghandel? Zo ja, klopt het dat daar geen vervolg aan is gegeven? Waarom niet?

Vraag 8

Wat kunnen we leren van de aanpak van de productie, de handel en het gebruik van doping in België?

Vraag 9

Klopt het dat er niet of nauwelijks wordt samengewerkt met België op het terrein van de aanpak van dopingproductie en -handel? Bent u bereid een dergelijke samenwerking te bewerkstelligen of drastisch te verbeteren, zodat er voortvarender kan worden opgetreden? Zo nee, waarom niet?

Vraag 10

Herkent u zich in de beeldvorming dat Nederland nauwelijks iets doet aan de aanpak van doping? Wat gaat u doen om de opsporingsinzet met betrekking tot dopinghandel en -doorvoer te vergroten? Wilt u uw antwoord toelichten?

Vraag 11

Kent u de nota «Iedereen kan doodvallen» uit 2005? Waarom is dit rapport een intern rapport gebleven en is er niets gedaan met de aanbevelingen uit dit rapport? Bent u alsnog bereid de aanbevelingen uit het rapport ter harte te nemen?

In antwoord op schriftelijke vragen van het toenmalige lid Van der Ham van uw Kamer is aangegeven dat de betreffende notitie wel degelijk een ondersteunende rol heeft gespeeld bij de beleidsvoorbereiding van afspraken tussen de verschillende handhavende en opsporende partijen. Ook is toen gemeld dat de notitie geen eindproduct was en het gelet daarop, en op het interne karakter van de notitie, niet in de rede ligt die openbaar te maken.3

Vraag 12

Klopt het dat er nauwelijks wordt samengewerkt tussen politie, Openbaar Ministerie, douane en dopingautoriteit in de bestrijding van doping? Zo nee, waarom niet? Bent u bereid deze samenwerking alsnog tot stand te brengen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 13

Ziet u een mogelijkheid om de informatie omtrent de invoer, doorvoer en productie van doping die bekend is bij douane, politie en Openbaar Ministerie toegankelijk te maken voor de Nederlandse Doping Autoriteit, opdat zij haar opsporingstaak beter kan uitvoeren? Wilt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 1

Kent u het bericht «Cassatie laat uitlevering van minderjarigen niet toe» en het in het bericht genoemde arrest van het Belgische Hof van Cassatie?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de conclusie dat het genoemde arrest kan betekenen dat België niet langer minderjarige ingezetenen, die verdacht worden van een strafbaar feit, in het buitenland zal uitleveren? Zo ja, maakt het daarbij uit over welke nationaliteit de ingezetene beschikt? Zo nee, waarom niet?

Bij de uitvoering van een Europees aanhoudingsbevel dat is uitgevaardigd met het oog op strafvervolging is de nationaliteit van de betrokken persoon geen weigeringsgrond. Dit volgt uit het Kaderbesluit EAB. De leeftijd van de betrokken persoon kan in zoverre relevant zijn dat als de betrokkene krachtens het recht van de uitvoerende lidstaat nog niet strafrechtelijk aansprakelijk kan worden gesteld vanwege zijn leeftijd, dit een weigeringsgrond voor overlevering is. Dit vloeit voort uit artikel 3 van het Kaderbesluit betreffende het Europees aanhoudingsbevel.
In het betreffende arrest van het Belgische Hof van Cassatie ging het om een aanhoudingsbevel ter fine van strafexecutie. De minderjarige waar het arrest over gaat, was al door een Roemeense rechtbank veroordeeld. Het valt te bezien of het Hof van Cassatie een analoge redenering zal volgen voor een aanhoudingsbevel ter fine van vervolging. De conclusie dat verdachte minderjarigen niet meer zullen kunnen worden overgeleverd, kan dan ook niet op voorhand worden getrokken.

Vraag 3

Is het waar dat landen die ingezetenen niet uitleveren zelf zorg dragen voor de vervolging van die ingezetenen als die verdacht worden van het plegen van een strafbaar feit in het buitenland? Zo ja, op grond van welke internationale verplichtingen? Zo nee, waarom niet?

Op basis van het aut dedere aut judicare beginsel, dient een land ofwel uit te leveren, ofwel zelf te vervolgen. De niet-uitlevering brengt dus de verplichting met zich om zelf te vervolgen. Deze verplichting strekt zich uit over eigen onderdanen en ingezetenen en dus ook over minderjarigen voor zover zij vatbaar zijn voor vervolging onder het gewone strafrecht.
Het is naar Belgisch recht mogelijk een persoon die feiten pleegde op de leeftijd van 16 of 17 voor de jeugdrechtbank te vervolgen. Artikel 44 van de Belgische jeugdbeschermingswet laat dit toe, op basis van de (ouderlijke) verblijfplaats van de verdachte, of de plaats van aantreffen.

Vraag 4

Bent u van mening dat, in het geval België niet langer minderjarige ingezetenen zou uitleveren, het zelf zorg zou moeten dragen voor vervolging? Zo ja, over welke wettelijke mogelijkheden daartoe beschikt België? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Nederlands anti-dopingbeleid faalt»?1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw opvatting over de uitspraak van de Belgische autoriteiten «Nederland is een zwakke schakel in de internationale bestrijding van de dopinghande»?

Het in de uitzending geschetste beeld wordt door de Inspectie voor de gezondheidszorg (IGZ) en het openbaar ministerie (OM) niet herkend. Dit neemt niet weg dat het nuttig is de eigen aanpak te blijven bezien op eventuele mogelijkheden tot verbetering. Wij verwijzen in dat verband naar onze antwoorden hierna.

Vraag 3

Is u bekend dat er de afgelopen twee jaar een verdubbeling van het aantal laboratoria van vier naar acht heeft plaatsgevonden? Zo ja, welke actie(s) heeft u ondernomen? Zo nee, waarom niet? Heeft u – indien van toepassing – deze informatie gedeeld met de Nederlandse Dopingautoriteit? Zo nee, waarom niet?

Het OM heeft meegedeeld dat tijdens een bezoek van de Belgische autoriteiten aan het Functioneel Parket onder andere is aangegeven dat vanuit België een tendens werd gezien van een toename van laboratoria. Concrete aantallen zijn daarbij niet genoemd. De IGZ en het OM kunnen (een toename van) het bestaan van laboratoria niet op basis van eigen informatie bevestigen.
Daarnaast is tijdens het bezoek gesproken over een concreet onderzoek inzake doping. In deze zaak is de uit België ontvangen informatie door de opsporingsdiensten in Nederland in behandeling genomen.

Vraag 4

Bent u geïnformeerd door de advocaat-generaal van het Gentse hof over de verdubbeling van het aantal laboratoria van vier naar acht in de afgelopen twee jaar? Zo ja, welke actie(s) heeft u hierop ondernomen?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Bent u bekend met het gegeven dat de doping wordt verhandeld via een twintigtal websites, die vermoedelijk door Nederlanders worden beheerd? Zo ja, wat heeft u gedaan en wat gaat u doen om deze illegale handel een halt toe te roepen? Zo nee, waarom niet?

Ja, via websites worden dopinggeduide middelen aangeboden. Wij verwijzen voor de aanpak van dopinghandel naar antwoord 8 en naar de antwoorden op de schriftelijke vragen van het lid Bruins Slot van uw Kamer (Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2012–2013, nr. 2520, ingezonden 6 maart 2013). Verder werkt de IGZ op dit moment aan een aanvullende aanpak die tot doel heeft om onbevoegde aanbieders van geneesmiddelen op internet te beboeten. Het gaat daarbij om reclame voor en het onbevoegd aanbieden van geregistreerde geneesmiddelen, en om reclame voor en het aanbieden van ongeregistreerde of vervalste geneesmiddelen en dopinggeduide middelen.

Vraag 6

Welke samenwerkingsverbanden zijn er op het gebied van dopinghandel met België? Welke overige internationale samenwerkingsverbanden zijn er op het gebied van dopinghandel en met welke landen?

Nederland werkt in Europees verband samen met de lidstaten, waaronder België, op het terrein van in de internationale bestrijding van de dopinghandel. Zo neemt de IGZ deel aan de Working Group of Enforcement Officers (WGEO) van de Europese Unie, waarin alle Europese lidstaten zijn vertegenwoordigd. In de WGEO neemt de internationale samenwerking op het gebied van illegale handel in geneesmiddelen een prominente plaats in. Binnen het kader van de prioritering van de werkzaamheden van de IGZ zal de IGZ contact opnemen met de bevoegde autoriteiten van de lidstaten om gezamenlijk en in afstemming met elkaar op te treden. Verder werkt het OM zoals bij alle grensoverschrijdende criminaliteit samen met de EU-lidstaten, waaronder België, en voert het in voorkomende gevallen rechtshulpverzoeken uit. Er is geen aanleiding om deze samenwerking te veranderen.

Vraag 7

Welke mogelijkheden tot verbetering van de samenwerking met België op het gebied van dopinghandel zijn er nog? Op welke wijze gaat u de (mogelijke) verbetering realiseren?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Op welke wijze gaat u de opsporing van dopinghandel een grotere prioriteit geven bij de betreffende opsporingsinstanties?

In het antwoord van mijn ambtgenoot van VWS van eind 2012 op schriftelijke vragen van het lid Bruins Slot van uw Kamer is de werkwijze van onder andere het Bureau Opsporing van de IGZ en het OM beschreven bij het bestrijden van dopingfeiten.2 Zij treden waar mogelijk op tegen dopingzaken die zich aandienen. De handel in doping valt onder de reguliere strafrechtelijke aanpak van illegale medicijnen en is door het OM niet als speerpunt benoemd.
Medio februari 2013 is er ambtelijk overleg gestart tussen de Ministeries van VWS (IGZ), VenJ en Financiën (Douane). Voor de volgende fase zal ook de Dopingautoriteit aansluiten en zijn tevens de politie en het OM uitgenodigd. In dit overleg wordt aan de hand van de rollen en taken van alle partijen bekeken hoe er beter kan worden samengewerkt en of er beter en meer informatie kan worden uitgewisseld. Over de uitkomsten van en mogelijke vervolgstappen na dit overleg zal de Minister van VWS uw Kamer voor het zomerreces informeren.
Tevens organiseert de IGZ een intern symposium over de illegale productie van en illegale handel in (grondstoffen voor) dopinggeduide middelen. Doel van die bijeenkomst, die naar verwachting in het najaar van 2013 zal plaatsvinden, is om de omvang van de illegale productie en handel in kaart te brengen, de aandacht voor dit onderwerp onder handhavende diensten te verhogen en te onderzoeken of binnen Nederland extra handhavingcapaciteit moet en kan worden georganiseerd voor het bestrijden van dopingcriminaliteit.
Het hangt af van de resultaten van deze activiteiten of het nodig en mogelijk zal zijn uitgebreider in te zetten op het bestrijden van dopingfeiten.

Vraag 9

Welke zaken zijn er aangekaart tijdens het bezoek van de Belgische Multidisciplinaire Hormonencel aan het Functioneel Parket van vorig jaar? Welke gevolgen heeft dat bezoek gehad voor de aanpak van dopinghandel?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 10

Overweegt u op basis van de ontwikkelingen op het gebied van doping de zelfregulering te gaan herzien, dan wel aan te passen, teneinde te komen tot een effectievere dopingbestrijding?

Nee, vooralsnog niet.
Er gelden verplichte regels en reglementen voor alle sporten in alle landen, die zijn vastgelegd in de World Anti-Doping Code van World Anti Doping Agency (WADA). Het toepassen van de dopingregels is een verantwoordelijkheid van de sport en vindt plaats door NOC*NSF, de bonden en de Dopingautoriteit. Uitgangspunt is immers dat de sport zelf verantwoordelijk is voor het tegengaan van het gebruik van doping. Mijn ambtgenoot van VWS blijft de sport steunen om het dopingprobleem aan te pakken. Zij doet dit met name door financiering van de Dopingautoriteit en het betalen van contributie aan de World Anti Doping Agency (WADA). Verder ondersteunt zijde «onderzoeks- en adviescommissie antidoping aanpak», die de KNWU en het NOC*NSF hebben ingesteld. Deze commissie zal concrete aanbevelingen doen ter verbetering van de huidige anti-dopingaanpak, binnen de context van het beleid van NOC*NSF en de rijksoverheid en de mondiale ontwikkelingen van de wielersport. Mijn ambtgenoot van VWS wacht deze aanbevelingen af en zal deze in de bredere context van het anti-dopingbeleid bekijken.

Vraag 1

Kent u het bericht dat de bedrijven in Delfzijl niet zijn gebouwd op aardbevingen?1

Vraag 2

Welke risico’s voor de veiligheid en de gezondheid van de bewoners voorliggen?

Vraag 3

Kunt u het in het artikel genoemde vervolgonderzoek versnellen, zodat de uitkomsten niet nog een half jaar op zich laten wachten?

Vraag 4

Kunt u de door de commissie voor Veiligheid en Justitie gevraagde brief over de veiligheidsregio Groningen in relatie tot de aardbevingen als gevolg van gaswinning voor 1 april 2013 aan de Kamer doen toekomen?

Vraag 1

Is het waar dat er nu reeds cellen worden gesloten in de penitentiaire inrichtingen in Hoogeveen en Ter Apel?1

Vraag 2

Hoeveel cellen worden er precies in welke inrichtingen gesloten? Hoeveel contracten met medewerkers worden er beëindigd?

Vraag 3

Wat is de reden van deze sluitingen en ontslagen in het Noorden van het land?

Vraag 4

Wordt hiermee vooruitgelopen op de plannen over definitieve sluitingen en ontslagen, ter invulling van de meer dan 100 miljoen euro aan bezuinigingen in het gevangeniswezen?

Vraag 5

Wanneer kan de Kamer deze plannen verwachten? Bent u bereid geen onomkeerbare stappen te zetten tot er met de Kamer over deze plannen gesproken is?

Vraag 6

Bent u bereid deze vragen zo spoedig mogelijk, maar uiterlijk vóór 14 maart 2013, te beantwoorden in verband met het algemeen overleg over het gevangeniswezen?

Vraag 1

Klopt het dat individuele twitteraccounts per 1 april 2013 verboden zijn? Wat is hiervan de reden?1

Nee, deze bewering is onjuist.

Vraag 2

Klopt het dat er plannen zijn om individuele twitteraccounts van agenten te vervangen door teamaccounts? Wat is de meerwaarde van deze teamaccounts ten opzichte van individuele accounts?

Nee, integendeel: individuele accounts worden juist gestimuleerd. De ervaringen in verschillende delen van het land leren dat social media in het algemeen en twitter in het bijzonder, een waardevolle aanvulling vormen op de traditionele communicatiemiddelen tussen politie en burger.
De politie zet dan ook juist in op het gebruik van deze social media in haar contact met de burger. Twitter is een belangrijk medium voor een wijkagent in de contacten met de inwoners en ondernemers in zijn of haar buurt. Inmiddels twitteren er al ruim 1300 wijkagenten. Vrijwel alle wijkagenten hebben een smartphone en worden gefaseerd opgeleid in het gebruik van twitter.
Er wordt daarbij gekozen voor een twitteraccount waarin de naam van de wijk of buurt terugkomt en de naam van de betreffende wijkagent. In buurten waar wijkagenten als duo opereren wordt vooral de naam van de buurt primair gebruikt.
Daarnaast worden vanuit de woordvoerders van de politie ook algemene twitteraccounts ingezet om burgers te informeren, zoals @politie_leiden, @politie_adam. Ook is er een landelijke account: @politie.
Tevens wordt soms gekozen voor thema-accounts, bijvoorbeeld «politieheli» of «stoploverboy», om specifieke onderwerpen onder de aandacht te brengen.

Vraag 3

Deelt u de mening dat individuele accounts van bijvoorbeeld wijkagenten een meerwaarde hebben voor het werk, omdat agenten daardoor veel informatie over de wijk krijgen en de afstand tussen inwoners en agent verkleind wordt? Zo ja, waarom wordt er dan toch voor gekozen individuele accounts te verbieden?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Hoe verhoudt deze maatregel zich tot uw voornemen om meer vertrouwen te stellen in de capaciteiten van de individuele agent?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Bent u bereid een eventueel verbod op het individueel gebruik van twitter te heroverwegen en in overleg met gebruikers te komen tot duidelijke richtlijnen, zodat fouten in het gebruik zoveel mogelijk worden voorkomen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, kunt u de Kamer hiervan op de hoogte houden?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Kent u het bericht dat per 1 maart 2013 tientallen banen verdwijnen bij de gevangenissen in Ter Apel, Hoogeveen en Veenhuizen? Klopt dit bericht? Zo ja, hoeveel banen verdwijnen er exact? Zo nee, wat is er dan niet waar en hoe is de situatie dan wel?1

Ja, dit bericht is mij bekend. Het is niet juist dat er per 1 maart 2013 tientallen banen verdwijnen bij de genoemde penitentiaire inrichtingen (PI’s). Op dit moment is in een aantal vestigingen sprake van onderbezetting. Uit een oogpunt van efficiency is ervoor gekozen de leegstand te concentreren in een aantal PI’s. Het concentreren van leegstand is een gebruikelijke bedrijfsvoeringsmaatregel die vaker wordt toegepast om het DJI-personeel efficiënt in te zetten. Het concentreren van leegstand is een maatregel die los staat van het Masterplan DJI dat ik op 22 maart jl. aan uw kamer heb gestuurd.

Vraag 2

Als het bericht waar is dat er tientallen banen verdwijnen, loopt u hiermee vooruit op uw plannen ten aanzien van de lokaties van gevangenissen dat u nog moet presenteren aan de Tweede Kamer (Masterplan Gevangeniswezen)? Zo ja, waarom heeft u niet gewacht tot de plannen zijn besproken in de Tweede Kamer? Als deze inkrimping van banen niet het gevolg is van het nog te presenteren Masterplan, waarom worden er dan wel banen geschrapt?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Heeft u overleg gehad met de minister voor Rijksdienst en Wonen? Is deze reorganisatie/inkrimping een onderdeel van het plan dat de minister voor Rijksdienst en Wonen gaat uitrollen over alle rijksdiensten? Zo nee, waarom niet? Bent u bereid om de herschikking van de gevangenen en het sluiten van gevangenissen onderdeel te laten zijn van het beleid van de minister voor Rijksdienst en Wonen, zodat sommige (krimp)regio's niet extra zwaar worden belast?

Zoals ik heb aangegeven in het antwoord op vraag 1 en 2 maakt de concentratie van leegstand geen deel uit van het Masterplan DJI. Over dit Masterplan heeft afstemming plaatsgevonden met de minister voor Rijksdienst en Wonen. In mijn brief van 27 november 20122 heb ik uw Kamer gemeld dat het onvermijdelijk is inrichtingen te sluiten. Een van de criteria bij de besluitvorming hierover is welke effecten de sluiting van een inrichting heeft op het DJI-personeel in relatie tot de regionale werkgelegenheidssituatie. Krimpregio’s hebben daarbij bijzondere aandacht.

Vraag 4

Hoeveel cellen staan er leeg in de Grittenborg, Ter Apel en Veenhuizen?

Als gevolg van het besluit leegstand te concentreren zijn er in de PI Hoogeveen 50 celplaatsen buiten gebruik geplaatst en in de PI Ter Apel 32. In Veenhuizen zijn geen buiten gebruik geplaatst.

Vraag 5

Is het waar dat gedetineerden worden overgeplaatst? Zo ja, hoeveel gedetineerden betreft dit en naar welke gevangenis(sen) worden zij overgebracht?

Vanuit de PI Hoogeveen zijn 21 gedetineerden overgeplaatst naar een huis van bewaring in hetzelfde arrondissement of in een aanpalend arrondissement. Vanuit de PI Ter Apel zijn geen gedetineerden overgeplaatst.

Vraag 6

Bent u bereid om geen onomkeerbare stappen te nemen totdat het Masterplan gevangenissen in de Tweede Kamer is besproken? Zo nee, waarom niet?

Vooruitlopend op de bespreking van het Masterplan in uw Kamer zullen er geen onomkeerbare stappen worden gezet.

Vraag 7

Kunt u deze vragen beantwoorden voor het algemeen overleg over het locatiebeleid politie, meldkamers, Openbaar ministerie en rechterlijke macht op 13 maart 2013?

In verband met het verzamelen van de door uw kamer verzochte gegevens is het niet gelukt deze vragen voor 13 maart 2013 te beantwoorden.

Vraag 1

Kent u de artikelen in het Eindhovens Dagblad over het MOB-complex in Deurne?1 Kent u eveneens het onderzoeksrapport van Hordijk & Hordijk «Memorandum onderzoek MOB-complex» van 18 februari 2013?

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat de dienst Domeinen € 125.000 (via de burgemeester van Deurne) heeft aangeboden aan een bezwaarmaker, zoals gesteld wordt in het rapport van Hordijk & Hordijk (p.21)? Zo ja, wat vindt u hiervan? Zo nee, wat is er niet waar?

Het is juist dat de burgemeester de dienst Domeinen in juli 2008 heeft benaderd met een voorstel om de koopprijs van de koopovereenkomst die Domeinen en de gemeente Deurne in 2000 hadden gesloten met € 100.000 te verlagen. De dienst heeft daarop aan de burgemeester te kennen gegeven er in beginsel positief tegenover te staan, indien de dienst daarmee binnen een termijn van enkele maanden het terrein zou kunnen overdragen aan de gemeente. De dienst Domeinen zou dan acht jaar na de koopovereenkomst het terrein kunnen leveren tegen de (hogere) nieuwe bestemmingswaarde.

Vraag 3

Bent u het eens met de bezwaarmaker in kwestie dat het hier ging om «omkopingspraktijken»? Zo nee, hoe zou u de praktijken kwalificeren?

De dienst Domeinen heeft de vraag niet als omkopingspraktijk ervaren. Terugblikkend zou de dienst Domeinen terughoudender kunnen zijn geweest. Het voorstel werd door de dienst echter bezien in de context van het zeer langdurige traject. In 2000 was de koopovereenkomst gesloten tussen de gemeente Deurne en het Rijk (dienst Domeinen). In de koopovereenkomst was bepaald dat Domeinen aan de gemeente zou leveren, nadat de bestemming zou zijn gewijzigd van militair terrein naar bedrijventerrein. Het voltooien van de transactie zou echter pas in 2010 plaatsvinden vanwege de ingestelde bezwaar- en beroepsprocedure. In zijn algemeenheid heeft het de voorkeur om de bestuursrechtelijke weg te volgen en bezwaren inhoudelijk af te handelen.
Het risico bestaat anders dat het voeren van juridische procedures financieel wordt beloond doordat het staken van de procedure aanspraak geeft op financiële vergoedingen. Dat is niet de bedoeling.

Vraag 4

Wat vindt u van het feit dat de burgemeester dit aanbod geheim heeft willen houden?

De gang van zaken met betrekking tot de email van de burgemeester roept vragen op. Blijkens het onderzoeksrapport Hordijk & Hordijk heeft de oud-burgemeester het aanbod aan de advocaat van de bezwaarmaker gedaan met een vertrouwelijk mailbericht vanaf zijn privé mailadres. Het voorstel zou vertrouwelijk zijn en niet verder bekend mogen worden gemaakt, noch bij zijn medebestuurders noch bij ambtenaren in Deurne of Helmond. In een fase van onderhandelingen kan vertrouwelijkheid vereist zijn. De bewoordingen in de email van de oud-burgemeester roepen echter een beeld op van een heimelijkheid die niet past bij een betrouwbare overheid. Er dient op een heuse en transparante wijze te worden omgegaan met medeverantwoordelijke bestuurders, gemeenteraad en ambtelijk apparaat. Overigens is mij gebleken dat het (huidige) college van B&W heeft aangegeven achteraf wel op de hoogte te zijn gesteld van het voorstel.

Vraag 5

Komt het vaker voor dat rijksdiensten, al dan niet samen met gemeenten en/of provincies, bezwaarmakers geld aanbieden om hun bezwaar in te trekken? Zo ja, kunt u de Kamer informeren over het beleid terzake en hierbij antwoord geven op de vraag hoe dit zich verhoudt tot de Algemene Wet Bestuursrecht?

Uit de mij beschikbare informatie blijkt niet dat dergelijke gevallen bij de rijksdiensten vaker aan de orde zijn. Ik zou dat ook onwenselijk vinden. Bij het antwoord op vraag 3 heb ik reeds aangegeven welke risico’s de afkoop van beroepsprocedures met zich mee kan brengen.

Vraag 1

Kent u het bericht «Opleidingsstop nieuwe politiemensen»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar de politie met onmiddellijke ingang is gestopt met het opleiden van nieuwe politiemensen? Zo ja, waarom is dit gebeurd? Hoe lang gaat die stop duren? Zo nee, wat is er dan niet waar?

De politie gaat in 2013 gewoon door met het opleiden van nieuwe politiemensen. Er is daarom ook geen sprake van een opleidings- of innamestop. Geheel overeenkomstig de door mij in december 2012 vastgestelde begroting en het beheersplan 2013 van de Nationale Politie is er wel sprake van een geplande reductie van het aantal te vullen opleidingsplaatsen ten opzichte van voorgaande jaren. In de begroting en het beheersplan 2013 is opgenomen dat in 2013 voor het aantal opleidingsplaatsen bij de politie een numerus fixus geldt van 800 aspiranten. Het korps zal dit aantal in 2013 ook realiseren.
Gezien het voorspoedige verloop van de werving en selectie in de eerste maanden van dit jaar hebben de Nationale Politie en de Politieacademie bij alle verschillende politieonderdelen onderzocht hoever het stond met de instroom, teneinde in te kunnen schatten hoe groot hun werving- en selectie-inspanningen nog zouden moeten zijn voor de rest van dit jaar. Abusievelijk zijn tijdens deze inventarisatie enkele sollicitanten benaderd met het bericht dat ze verder niet in behandeling worden genomen en de opleiding niet kunnen volgen. Sommige kandidaten hadden op basis van een brief met daarin de intentieverklaring voor aanstelling al onomkeerbare stappen gezet. Deze sollicitanten zijn inmiddels opnieuw benaderd en kunnen de selectieprocedure vervolgen. Alle kandidaten zijn hiertoe bereid en vervolgen het traject zoals dit door hen en het korps was gepland. Daarnaast krijgen alle kandidaten in het werving- en selectieproces een brief waarin uitleg wordt gegeven hoe de procedure voor hen wordt voortgezet.
Ik betreur de verwarring die door de vergissing in het proces bij kandidaten is ontstaan.

Vraag 3

Wat betekent het stoppen van het opleiden van nieuwe politiemensen voor de doelstelling uit het regeerakkoord dat er meer capaciteit voor opsporing en meer politieagenten op straat moeten komen?

Zoals hierboven beschreven is er in 2013 geen sprake van een opleidings- of innamestop en de ambities uit het regeerakkoord staan dus ook niet ter discussie.

Vraag 4

Biedt de Politieacademie met onmiddellijke ingang geen enkele opleiding meer aan voor nieuwe kandidaten? Zo nee, welke opleidingen worden dan nog wel en welke niet meer aangeboden?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Is het waar de nationale politie «meer mensen in dienst heeft dan mag»? Zo ja, waar blijkt dat uit, om hoeveel mensen gaat het precies en welke functies bekleden deze politiemensen? Zo nee, wat is er dan niet waar?

De voorlopige sterktecijfers laten zien dat de operationele sterkte van de politie per eind 2012 ruim hoger ligt dan de ondergrens van 49 500 die met uw Kamer is afgesproken. Voor de inname in 2013 heeft dit geen gevolg: bij het vaststellen van het aantal plaatsen voor 2013 was namelijk al rekening gehouden met een hogere sterkte dan de uiteindelijke doelstelling van 49 500, die in 2015 gehaald moet worden. Deze hogere sterkte is het gevolg van een vertraagde uitstroom van oudere medewerkers en een inname van respectievelijk 1 850 en 1 750 aspiranten in de jaren 2011 en 2012. Dit om ervoor te zorgen, dat de politie ook op sterkte blijft, als de uitstroom van oudere medewerkers de komende jaren op gang komt. Ik heb u hierover eerder bericht in mijn brief van 19 juli 2012 (KST 29 628, nr. 326).

Vraag 6

Is de beslissing om de instroom van nieuwe politieagenten te stoppen gebaseerd op onverwachte cijfers bij de consolidatie van de politiekorpsen in de nationale politie? Zo ja, wat zegt dit over de betrouwbaarheid van de bedrijfsvoering van de politie en brengt dit nog risico’s met zich mee voor de nationale politie?

Nee, zoals eerder gemeld is er in 2013 geen sprake van een opleidings- of innamestop.

Vraag 7

Is het waar dat kandidaten voor de politieopleiding die in april zouden starten pas nu te horen hebben gekregen dat die opleiding niet doorgaat? Zo ja, deelt u dan de mening dat hier sprake is van onbehoorlijk beleid ten opzichte van die kandidaten en wat gaat u doen om dit te corrigeren? Zo nee, wat is er dan niet waar en hoe is de situatie dan wel?

Nee, zie antwoord op vraag 2.

Vraag 1

Kent u het bericht: «Politie toont weer beelden schokkend uitgaansgeweld»?1

Ja.

Vraag 2

Zit er een stijgende lijn in het aantal zware mishandelingen en/of openlijke geweldpleging en/of de ernst ervan, gezien de zware mishandelingen in Eindhoven en Nijmegen en nu weer in Oosterhout?

Uit de CBS-gegevens van de geregistreerde criminaliteit blijkt dat het aantal aangiftes van zowel openlijke geweldpleging als mishandeling in de afgelopen vijf jaar een sterk dalende trend vertoont.
Perioden
2010
2011
2012
2013
2014*
2015*
Soort misdrijf
2.2.1 Openlijke geweldpleging
9.015
8.180
7.115
5.850
5.295
4.770
3.1 Mishandeling
60.280
59.425
57.300
52.850
50.350
47.695
© Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen 20-5-2016

Vraag 3

Welke maatregelen gaat u per direct nemen om straat-/uitgaansterreur keihard aan te pakken?

Net als alle andere vormen van geweld worden uitgaansgeweld en geweld op straat door politie en justitie met alle beschikbare strafrechtelijke middelen aangepakt. Geweld is niet te tolereren en de aanpak ervan en in het bijzonder van uitgaansgeweld behoort dan ook tot de prioriteiten van dit kabinet. Daarbij wil ik wijzen op de beoogde invoering van de wet Middelenonderzoek bij geweldplegers, die de politie de bevoegdheid geeft middelentesten af te nemen bij geweldplegers en dit middelengebruik mee te wegen als strafverzwarende omstandigheid bij het formuleren van de strafeis door de officier van justitie en het vonnis van de rechter. Zoals bekend, vormt alcoholmisbruik – ook in combinatie met drugs – een van de belangrijkste risicofactoren voor geweldpleging.
Naast de repressieve aanpak van uitgaansgeweld zijn er in de loop der jaren ook veel preventieve maatregelen ontwikkeld. Deels hebben deze betrekking op het tegengaan van alcoholmisbruik (zoals bekend een belangrijke risicofactor voor geweldpleging), waaronder het stellen van leeftijdsgrenzen voor het verstrekken van alcohol, het stimuleren van het nuttigen van frisdrank zoals in het Twentse project Happy Fris en het in een strafrechtelijk kader tegengaan van alcoholmisbruik via voorwaardelijke sancties als het alcoholverbod en specifieke gedragsinterventies. Voor een ander deel zijn de maatregelen gericht op het direct tegengaan van uitgaansgeweld. Hierbij wordt onder meer ingezet op versterking van het toezicht, bijvoorbeeld in de vorm van horecateams, susteams, horecastewards en slim cameratoezicht. Voor dat laatste is onlangs een proef in Eindhoven voltooid, waarbij op basis van geluidsdetectie signalen van geweld worden opgespoord, zodat in een vroeg stadium ingegrepen kan worden. Ook lokaal beleid ten aanzien van sluitingstijden, vervoer, verlichting en de afstemming tussen «natte» en «droge» horeca beoogt uitgaansgeweld zoveel mogelijk te voorkomen. Verder worden in de horecagelegenheden zelf veel maatregelen getroffen. Denk aan huisreglementen, deurbeleid, training van personeel (zoals in het traject Bar Veilig) en het opleggen van collectieve horeca ontzeggingen. Veelbelovende nieuwe initiatieven zijn de inzet van nudging om het uitgaansgevoel positief te beïnvloeden, en het project De Confrontatie waarbij jongeren die over de schreef gaan door de politie niet alleen in de kraag gegrepen maar ook gefilmd worden en naderhand – samen met hun ouders – geconfronteerd worden met hun wangedrag. Veel maatregelen komen samen in de Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan, die het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid in opdracht van mijn ministerie beschikbaar stelt aan gemeenten.

Vraag 4

Deelt u de mening dat dit soort ontzettend laffe misdrijven grote maatschappelijke onrust veroorzaakt? Zo nee, waarom niet?

Ja. In de brief van 16 april 20132 is weergegeven dat de ernst van de feiten, de ontstane maatschappelijke onrust en de omstandigheid dat de identiteit van de verdachten op korte termijn niet op andere wijze kon worden vastgesteld, ertoe hebben geleid dat de beelden gepubliceerd zijn, waarbij de verdachten herkenbaar zijn afgebeeld.

Vraag 5

Deelt u de mening dat de vijf daders die één man van achter besluipen, deze man slaan en schoppen, hem tegen de grond werken, verder op hem in schoppen en – als de man niet meer reageert – hem achterlaten en er vandoor gaan, een zwaar misdrijf begaan en dat er alles aan moet worden gedaan om deze daders snel op te sporen en zwaar te straffen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Deelt u de mening dat het heel goed is dat de politie nu herkenbare camerabeelden van de daders naar buiten brengt? Deelt u de mening dat het gebruik van camerabeelden in het kader van de opsporing efficiënt en effectief is? Zo nee, waarom niet?

Ja, het publiceren van herkenbare beelden kan erg effectief zijn. Maar mede door de impact van opsporingsberichtgeving is grote zorgvuldigheid vereist bij de inzet van dat middel.
In de genoemde brief van 16 april 2013 is aangegeven dat in de twee daar genoemde gevallen van geweld de daarop volgende publicatie van beelden uiterst effectief is geweest. In beide gevallen zijn de verdachten binnen enkele dagen geïdentificeerd, grotendeels doordat zij zich zelf hebben gemeld.

Vraag 7

Deelt u de mening dat het gebruik van camerabeelden in het kader van de opsporing er niet toe mag leiden dat de rechter lagere straffen oplegt wegens schending van de privacy? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoe gaat u per direct bewerkstelligen dat het gebruik van camerabeelden in het kader van de opsporing niet meer zal leiden tot lagere straffen wegens een zogenaamde schending van de privacy?

Het bepalen van de strafmaat en het eventueel rekening houden met het publiceren van beelden van het strafbare feit, is aan de rechter.

Vraag 1

Wat is uw reactie op de uitzending van Eenvandaag «Verplicht op bezoek bij de moordenaar van je moeder»?1

Van omgang van een kind met de ouder die de andere ouder heeft omgebracht kan geen sprake zijn als dit niet in het belang van het kind is. Ik deel derhalve de mening dat omgang niet per definitie wenselijk is en dat, bij de beoordeling van deze wenselijkheid, het belang van het kind voorop moet staan.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het niet per definitie wenselijk is dat er omgang plaats vindt tussen ouder en kind wanneer de ene ouder de andere ouder van het kind van het leven heeft beroofd? Deelt u eveneens de mening dat het belang van het kind altijd voorop moet staan?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Wat is de stand van zaken in het onderzoek naar de mogelijke gevolgen van dergelijke omgangsregelingen voor de betrokken kinderen?

Een dergelijk onderzoek is in voorbereiding. Ik heb het WODC gevraagd dit onderzoek te starten en te begeleiden.

Vraag 4

Wat is op dit moment het beleid ter zake van de verschillende bureaus jeugdzorg?

De bureaus jeugdzorg hebben aandacht voor het trauma dat een kind in deze situatie oploopt en de ingewikkelde context waarin het kind verkeert. Voor het kind dient ruimte gecreëerd te worden voor traumaverwerking. Ook dient aandacht te zijn voor het sterke krachtenspel dat ontstaat tussen de familie van het slachtoffer, de familie van de dader en de dader zelf.
Indien de ouder die de andere ouder heeft omgebracht, omgang met zijn of haar kind wil, bekijken de bureaus jeugdzorg altijd of omgang in het belang van het kind is. Dit belang staat voorop. Van het dwingen van kinderen om de vader of moeder te ontmoeten kan geen sprake zijn.

Vraag 5

Bent u van mening dat de mogelijkheden die de wet biedt om omgang tussen ouder en kind te ontzeggen in dergelijke situaties te beperkt zijn? Waarom zou er eerst sprake moeten zijn van ernstig nadeel voor de geestelijke of lichamelijke ontwikkeling van het kind of anderszins in strijd met zwaarwegende belangen voordat het recht op omgang ontzegd kan worden? Kunt u uw antwoord uitgebreid toelichten en daarbij in gaan op de mogelijkheden die de wet biedt om omgang te beperken of te ontzeggen?

Indien een ouder na partnerdoding om omgang met zijn of haar kind verzoekt, zal, in geval van een meningsverschil hierover, de rechter bezien of een omgangsregeling dient te worden vastgesteld (artikel 1:377a BW). De rechter kan hiertoe advies van de Raad voor de kinderbescherming inwinnen. Ik ben hier een voorstander van, omdat de Raad vanuit zijn expertise kan bekijken of omgang in het belang van het kind is.
Ik constateer dat de wet voldoende mogelijkheden biedt om omgang te ontzeggen als die niet in het belang van het kind is. Immers, alsdan kan de rechter oordelen dat omgang ernstig nadeel zou opleveren voor de geestelijke of lichamelijke ontwikkeling van het kind of anderszins in strijd is met zwaarwegende belangen van het kind.
Wat ik echter onwenselijk vind is dat het initiatief tot omgang van de ouder kan uitgaan; dat de ouder een recht op omgang heeft. Ik vind dat dit initiatief bij het kind moet liggen. Het kind kan dan zelf bepalen of en wanneer het toe is aan contact met de ouder en wordt niet gedwongen hierover na te denken omdat de ouder om omgang verzoekt. Ik ben voornemens de wet aan te passen.

Vraag 6

Bent u bereid te onderzoeken of de wet niet aldus kan worden aangepast dat in dergelijke schrijnende situaties omgang tussen ouder en kind niet (gedwongen) plaats zal vinden, tenzij het kind hier zelf uitdrukkelijk om verzoekt of uit onderzoek of deskundigenverklaringen blijkt dat omgang wél in het belang van het kind is? Zo nee, waarom niet? Welke andere mogelijkheden ziet u om aan deze onwenselijke situatie een einde te maken, te weten het verplicht bezoeken van de moordenaar van je ouder?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 1

Klopt het dat een 100 procentcontrole op harddrugs bij de passagiers van een vlucht uit Paramaribo is afgebroken omdat de passagiers amok dreigden te maken?1

Ik verwijs hiervoor naar het antwoord op de vragen 2, 3, 4 en 5 van het lid Van der Steur over ditzelfde onderwerp (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2012–2013, nr.2324).

Vraag 2

Wat is het gewicht van de harddrugs die gemiddeld worden aangetroffen bij de 100 procentcontroles op vluchten uit Paramaribo?

In 2012 zijn 398 positieve koeriers aangehouden met in totaal 339 kilo netto cocaïne. Daarnaast is cocaïne, geïmpregneerd in kleding, aangetroffen. Het netto gewicht hiervan is nog niet bekend. Voorts is 128 kilo netto cocaïne aangetroffen in de vracht.

Vraag 3

Welke richtlijnen zijn er voor het geval passagiers zich verzetten tegen uitvoering van de 100 procentcontrole?

In geval van verzet met geweld of dreiging met geweld schakelt de Douane de Koninklijke Marechaussee in. In geen geval kan een passagier zich op deze wijze aan controle onttrekken.

Vraag 4

Waarom is deze 100 procentcontrole voortijdig afgebroken en niet gewoon voortgezet en volledig afgerond?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het onaanvaardbaar is dat een wettelijke controle wordt afgebroken omdat de te controleren personen er geen zin in hebben?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 6

Wat gaat u doen om ervoor te zorgen dat dit nooit weer zal gebeuren?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van de vangst van 900 kilo qat tijdens een grenscontrole op de A16?1

Ja.

Vraag 2

Zijn er aanwijzingen dat sinds de invoering van het qatverbod begin januari 2013 de handel in qat is toegenomen?

Nee.

Vraag 3

Is er voldoende zicht op de herkomst van de in Nederland aangetroffen qat? Wat wordt ondernomen om de handel in qat aan te pakken en het qatverbod te handhaven?

Binnen de opsporingsdiensten is sinds 5 januari 2013 extra aandacht gegeven aan de strafbaarstelling van het bezit van qat, onder andere door bekendmakingen van het Nationaal Netwerk Drugsexpertise. De inbeslagnames waarover nu in de media wordt bericht zijn eerste indicaties dat deze bewustwording succesvol is en dat het de opsporingsdiensten lukt om transporten van qat te onderscheppen. Deze transporten lijken nu vaker afkomstig te zijn uit Engeland.

Vraag 4

Klopt het dat de qatgebruikers, met name in de Somalische gemeenschap in Nederland, niet of onvoldoende bekend zijn met het qatverbod en de gevolgen van overtreding ervan?

Een goede bekendheid van het qatverbod is zeker van belang. Om hieraan bij te dragen is de informatie over het qatverbod na publicatie in het Staatsblad op 4 januari 2013 ook verzonden naar een breed netwerk van gemeenten, algemene instellingen, professionals van Somalische afkomst en zelforganisaties van Somalische Nederlanders. Dit netwerk is voorafgaand aan de strafbaarstelling in de Opiumwet ook geconsulteerd over het qatverbod. Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zal met organisaties van de Somalische gemeenschap binnenkort een vervolggesprek houden over ontwikkelingen binnen de Somalische gemeenschap. Het qatverbod zal daarbij ook aan de orde komen. Daarnaast wordt dit najaar een leer- en netwerkbijeenkomst georganiseerd met gemeenten, algemene instellingen, professionals van Somalische afkomst en zelforganisaties van Somalische Nederlanders over het bevorderen van ouderbetrokkenheid in Somalische gezinnen in Nederland.

Vraag 5

Deelt u de mening dat betere bekendheid met het verbod kan bijdragen aan afname van het qatgebruik en daarmee van de handel in qat?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Bent u bereid om, in overleg met de Somalische organisaties in ons land, te bezien hoe de voorlichting over het qatverbod ter hand kan worden genomen?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Kent u het bericht dat een 100 procentcontrole door de Koninklijke Marechaussee werd gestaakt als gevolg van het protest van passagiers over een verdere vertraging?1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw oordeel over deze handelwijze van de Koninklijke Marechaussee?

Na aankomst van vlucht PY 994 (Suriname – Nederland) op 25 februari 2013 op Schiphol heeft er op basis van een risico- en informatiegestuurde indicatie een extra controle (vanuit opsporingsperspectief) plaatsgevonden op deze vlucht. De passagiers en hun hand- en ruimbagage zijn tijdens deze controle volledig, 100%, gecontroleerd op zowel wapens als op verdovende middelen door de Koninklijke Marechaussee. Dergelijke controles nemen veel tijd in beslag. De extra controle is niet voortijdig afgebroken. De Koninklijke Marechaussee heeft wapens noch verdovende middelen aangetroffen. De Douane heeft daarna de reguliere controle niet voortgezet.
Passagiers kunnen door middel van protest geen invloed uitoefenen op de wijze van de uitvoering van de controles. Wel kan in het belang van de veiligheid en het welzijn van de passagiers besloten worden een controle af te breken of op een andere wijze in te richten. Hier zal uiteraard altijd een risicoanalyse aan voorafgaan.

Vraag 3

Acht u het wenselijk dat passagiers door protest invloed kunnen hebben in het al dan niet doorgang vinden van een 100% procentcontrole?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Wat waren de resultaten van de controle tot het moment waarop deze werd gestaakt? Zijn personen die op basis van opsporingsvermoedens drugskoerier zouden kunnen zijn, niet gecontroleerd? Is de douane nog betrokken geweest bij deze controle, al dan niet van de bagage van de betreffende passagiers? Wat heeft dat opgeleverd?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Hoe voorkomt u in de toekomst dat passagiers door middel van protest de uitvoering van beleid ten aanzien van 100 procentcontroles beïnvloeden?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Heeft u kennis genomen van het rapport van het Amerikaanse computerbeveiligingsbedrijf Mandiant «APT1: Exposing One of China’s Cyber Espionage Units» van 19 februari 2013?

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de conclusie van het rapport dat een groep hackers in Shanghai – naar Mandiant’s overtuiging aantoonbaar in dienst van de Chinese krijgsmacht als Unit 61398 – zes jaar lang systematisch honderden terabytes aan data heeft gestolen van tenminste 141 bedrijven, organisaties en overheidsinstanties, voornamelijk, doch niet uitsluitend in de Verenigde Staten?

Wij beschikken voor deze conclusie niet over sluitend bewijs. Wel past het rapport in het beeld dat wij hebben van de aard en omvang van digitale spionage.

Vraag 3

Welke gevolgtrekkingen verbindt u aan de conclusie van het rapport dat de APT1-groep zich speciaal richt op het compromitteren van bedrijven en organisaties in allerlei takken van nijverheid in Engelssprekende landen, waaronder qua bedrijvigheid in principe ook Nederland gerekend kan worden?

In de opeenvolgende Cyber Security Beelden, die mede zijn gebaseerd op informatie van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, van het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) is aangegeven dat digitale spionage en cybercriminaliteit de grootste dreigingen voor overheid en bedrijfsleven vormen. Ook in de jaarverslagen van 2011 van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten is vermeld dat spionage zich in toenemende mate in het digitale domein afspeelt. Daarbij is bekend dat statelijke actoren, waaronder China,proberen gevoelige politieke, militaire, technisch-wetenschappelijke en economische informatie te verkrijgen. Naar aanleiding van het AIVD-jaarverslag van 2011, waarin melding wordt gemaakt van spionage-activiteiten door de Chinese inlichtingendienst in Nederland, is er ambtelijk contact geweest met de Chinese overheid.
Gelet op de geavanceerde ICT-infrastructuur en de aard van de Nederlandse economie is het waarschijnlijk dat de digitale cyberactiviteiten in aard en omvang zullen toenemen en, zoals in de Nationale Risico Beoordeling is vermeld, in potentie een aanzienlijke dreiging vormen voor de Nederlandse economie en de nationale veiligheid. De AIVD en MIVD bundelen daarom hun krachten in de gezamenlijke sigint-cyber eenheid en investeren in digitale onderzoekscapaciteit en -expertise. Het betreft hier ondermeer uitbreiding van de detectiecapaciteit teneinde het zicht op cyberspionage in Nederland te vergroten. Daarnaast investeert Defensie in cybercapaciteiten. Bij al deze activiteiten wordt nauw samengewerkt met het NCSC, waarbij het NCSC zijn achterban actief waarschuwt voor kwetsbaarheden en adviseert over te nemen maatregelen. Door de snelle technologische ontwikkelingen binnen het cyberdomein, wordt thans door de Evaluatiecommissie Wiv 2002 onderzocht of het wettelijke instrumentarium van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten toereikend is om de huidige dreigingen effectief het hoofd te bieden.
In april 2010 heeft de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de Kwetsbaarheidsanalyse Spionage (KWAS) aangeboden aan de Tweede Kamer. Uw Kamer is per brief d.d. 22 februari 2011 (Kamerstuk 30 821, nr 13) op de hoogte gebracht van de aanpak naar aanleiding van dit onderzoeksrapport. Dat betreft onder andere voorlichting aan bedrijfsleven en overheden over de risico’s van spionage en de mogelijkheden om de weerbaarheid daartegen te vergroten. Daarvoor is de Handleiding KWAS ontwikkeld en eind 2012 een e-learning module beschikbaar gesteld.
Concrete gevallen van spionage kunnen schadelijk zijn voor de nationale veiligheid en de nationale belangen aantasten. Het kabinet vindt dit soort activiteiten ontoelaatbaar. Wanneer dergelijke activiteiten geconstateerd worden, zullen passende maatregelen genomen worden.

Vraag 4

Acht u het aannemelijk dat de onderhavige groep dan wel andere Chinese hackers op grote schaal informatie ontfutselen aan bedrijven en instellingen in Nederland? Zo ja, welke maatregelen staan u voor ogen om deze dreiging het hoofd te bieden?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Bent u bereid het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) op te dragen in contact te treden met Mandiant om additionele inlichtingen te verkrijgen ten bate van de nationale veiligheid?

De inlichtingen- en veiligheidsdiensten staan in contact met internationale collega-diensten i.v.m. het Mandiant-rapport. Het NCSC heeft contact met de Amerikaanse CERT, die onder het Department of Homeland Security ressorteert en nader onderzoek doet naar het rapport. Op basis van de verstrekte gegevens worden zowel de Rijksoverheid, de defensie-industrie als de vitale sectoren actief geïnformeerd.

Vraag 6

Zijn er bij het NCSC concrete gevallen bekend van computerspionage-activiteiten van Chinese hackers in Nederland? Zo ja, zijn er aanwijzingen dat deze opereren in opdracht van de Chinese overheid?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 7

Zijn er contacten met de Chinese autoriteiten over hackers-activiteiten vanuit China? Zo ja, hoe verlopen die?

In EU-verband zijn er contacten met China over cyberveiligheid. Tijdens de 14e EU-China Top van februari 2012 is besloten tot de oprichting van een EU-China Cyber werkgroep. In september 2012 vond het eerste overleg van deze EU-China werkgroep plaats, die vooral oriënterend van aard was en in het teken stond van mogelijke aandachtsgebieden, zoals de aanpak van cybercriminaliteit, bestaande internationale regelgeving en economische aspecten van cyberspace en mogelijke samenwerking. Dit jaar zal een tweede overleg in Brussel plaatsvinden.
Daarnaast is naar aanleiding van het AIVD-jaarverslag van 2011, waarin melding wordt gemaakt van spionage-activiteiten door de Chinese inlichtingendienst in Nederland, ambtelijk contact geweest met de Chinese overheid.

Vraag 8

Bent u bereid om internationaal aandacht te vragen voor de problematiek rondom cyber-spionage?

Nederland vraagt internationaal reeds actief aandacht voor de problematiek van cyberdreigingen, waaronder cyberspionage, zowel in bilaterale contacten als in EU- en NAVO-verband. Daartoe worden de Nederlandse cybersecurity strategie en het jaarlijkse Cyber Security Beeld Nederland gedeeld met andere landen. In Europees verband zet het kabinet zich onder meer in om een gedeeld dreigingsbeeld te realiseren.

Vraag 9

Hoe beoordeelt u de beginnende inspanningen in VN-verband om tot een multilateraal cyber-wapenbeheersingsregime te komen en, meer specifiek, de rol van China daarin? Is er sprake van Nederlandse betrokkenheid bij deze inspanningen?

Enkele landen, waaronder China, hebben in 2011 een aanzet gegeven tot het formuleren van een multilateraal cyberverdrag, wat onder andere in VN- en OVSE-verband naar voren is gebracht. Er is echter geen internationale overeenstemming over de noodzaak van een dergelijk verdrag en de eventuele invulling daarvan.Nederland is van mening dat bestaande regels van internationaal en Europees recht ten aanzien van het gebruik van digitaal geweld en criminaliteit voldoen. Hiertoe dient onder andere het Boedapest Verdrag over cybercrime. Nederland ondersteunt wel de ontwikkeling van gedragsnormen om uitwerking te geven aan de toepassing van internationaalrechtelijke bepalingen in het digitale domein. Nederland neemt daartoe actief deel aan de discussie over gedragsnormen in het digitale domein, allereerst om een open en vrij internet te behouden en tegenwicht te bieden aan landen die het vrije gebruik van internet en media aan banden willen leggen in naam van veiligheid en bestrijden van cybercriminaliteit. Tegelijkertijd onderkent het kabinet het belang om potentiële conflicten tussen landen als gevolg van cyberincidenten te voorkomen.

Vraag 10

Bent u bereid om in EU-verband te pleiten voor een gemeenschappelijke aanpak van hackers-activiteiten afkomstig van buiten de EU?

De EU heeft recentelijk een integrale cybersecurity strategie gelanceerd waarin onder meer aandacht wordt geschonken aan het weerbaar maken van cyberspace, de risico’s en dreigingen die uitgaan van het digitale domein en de adequate reactie op die dreigingen. De strategie gaat ook in op het externe beleid van de EU ten aanzien van cyberdreigingen. Nederland zal de geïntegreerde benadering blijven bewaken bij de uitvoering van de strategie, en een voortrekkersrol blijven spelen in de implementatie van deze strategie, onder andere via de Friends of the Presidency groep over cyberzaken.

Vraag 1

Is het waar dat de heer Meijdam is benoemd in de gebiedscommissie Amstel, Gooi en Vecht?1

Ja. Dit betreft een commissie die tot taak heeft de provincie te adviseren over de realisatie van de Ecologische Hoofdstructuur.

Vraag 2

Deelt u de conclusie uit het rapport «Ondernemend bestuur» van de Commissie Operatie Schoon Schip dat duidelijk is dat er onder verantwoordelijkheid van de heer Meijdam een rapport over het KNSF-terrein bij Muiden geheim is gehouden voor gemeenteraadsleden van Muiden en voor leden van de Provinciale Staten van Noord-Holland?2

De commissie Schoon Schip heeft de gang van zaken rondom de ontwikkeling van het gebied rondom de KNSF gebruikt als één van de casus in het licht van het thema geheimhouding. Geconcludeerd wordt dat Gedeputeerde Staten «onvoldoende duidelijk hebben gemaakt welke belangen op welke wijze zijn afgewogen en ook niet dat geheimhouding van het Akro-rapport noodzakelijk was.» Gedeputeerde Staten van de provincie Noord-Holland geven in de reactie op het rapport van de commissie aan de conclusies en aanbevelingen te onderschrijven.

Vraag 3

Welke redenen had de heer Meijdam eerder dit jaar om terug te treden als vertegenwoordiger van het provinciebestuur in SADC? Waarom zouden dergelijke redenen geen opgeld doen voor de functie in de gebiedscommissie Amstel, Gooi en Vecht?

De redenen voor (voormalig) bestuurders om namens de provincie zitting te hebben in een commissie is een zaak van de betreffende provincie en de betreffende (voormalig) bestuurder. Gezien de benoeming van de heer Meijdam tot voorzitter van deze gebiedscommissie stel ik vast dat de provincie daarvoor geen belemmeringen heeft gezien.

Vraag 4

Acht u de benoeming van de heer Meijdam verstandig in het licht van de hierboven genoemde voorvallen? Zo ja, waarom acht u de schijn van belangenverstrengeling in deze geen probleem?

Zie mijn antwoord op vraag 3.

Vraag 5

Indien u de benoeming van de heer Meijdam niet verstandig vindt in het licht van eerdere voorvallen, hoe gaat u die benoeming ongedaan maken?

Zie mijn antwoord op vraag 3.

Vraag 1

Deelt u de mening dat bij de aanbesteding van het nieuwe politiepistool niet alles vlekkeloos is verlopen?

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat hier lering uit te trekken is voor volgende aanbestedingstrajecten? Zo nee, waarom niet? Zo ja, bent u bereid onafhankelijk onderzoek te laten doen naar de aanbesteding en de Kamer te informeren over de uitkomsten en een eventueel vervolgtraject? Zo nee, waarom niet?

Als gevolg van de uitspraak van de voorzieningenrechter van de rechtbank te Den Haag op 24 januari 2012 moest de aanbestedende dienst, de voorziening tot samenwerking Politie Nederland (vtsPN), een nieuwe aanbestedingsprocedure voeren voor de verwerving van het nieuwe dienspistool. Om de risico’s op nieuwe juridische procedures en technische problemen zoveel als mogelijk te beperken is de aansturing van de nieuw uit te voeren aanbesteding volledig herzien. Daarnaast is de volledige aanbestedingsdocumentatie kritisch geanalyseerd en waar nodig vereenvoudigd en/of verbeterd met gebruikmaking van de ervaringen die zijn opgedaan tijdens de eerste aanbesteding. Voorts is een aantal juridische waarborgen (de zogenaamde «wachtkamerconstructie») ingebouwd waardoor, indien noodzakelijk, kan worden teruggevallen op de nummer twee uit de aanbesteding voor het geval wederom de situatie zich zou voordoen dat de winnaar van de aanbesteding onverhoopt niet aan zijn contractuele verplichtingen kan voldoen.
De kennis en ervaring die is opgedaan tijdens de eerste aanbesteding, is derhalve volledig gebruikt voor het optimaliseren van de nieuwe aanbestedingsprocedure. Dit heeft er toe geleid dat deze aanbesteding zeer voorspoedig is verlopen waardoor op 16 november 2012 het contract kon worden getekend met de leverancier van het nieuwe dienstpistool, de firma Carl Walther GmbH uit Duitsland. Ik zie dan ook geen reden voor het laten uitvoeren van een onafhankelijk onderzoek naar deze aanbestedingen.

Vraag 3

Zijn de functionele eisen die bij de projectstart opgesteld zijn, niet vergeleken met functionele eisen in de ons omringende landen, waardoor eventuele commerciële en logistieke voordelen misgelopen zijn? Zo ja, waarom is dit niet gebeurd?1

De functionele en technische eisen voor het nieuwe dienstpistool zijn tot stand gekomen aan de hand van de eisen zoals die zijn opgenomen in de ons omringende landen. Met name de Duitse «Technische Richtlinie Pistolen im kaliber 9 mm x 19» heeft hierbij als uitgangspunt gediend.
Er zijn hierdoor dan ook geen commerciële of logistieke voordelen misgelopen.

Vraag 4

Waarom kon in de testfase niet geschoten worden met de vereiste Nederlandse politiemunitie?

Zoals ik in mijn brief van 8 november 20112 heb aangegeven was de nieuwe politiemunitie van het type Action NP bij de start van de eerste aanbesteding nog niet beschikbaar. Daarom is bij de eerste aanbesteding gebruik gemaakt van munitie van het type Action 4, die slecht minimaal verschilt van het type Action NP. Dit was ook duidelijk kenbaar gemaakt in de aanbestedingsprocedure en was dus voor geen van de inschrijvers een verrassing.

Vraag 5

Deelt u de mening dat hierdoor in de eerste aanbestedingsprocedure onmogelijk afdoende vastgesteld kon worden of een politiepistool voldeed aan de eisen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Heeft dit gevolgen gehad voor het uiteindelijke falen van de firma SIG-Sauer bij de duurproef met de nieuwe politiemunitie?

De ontbinding van de overeenkomst met de firma SIG-Sauer was niet te wijten aan het gebruik van de nieuwe politiemunitie, maar het gevolg van het feit dat de firma SIG-Sauer op dat moment niet in staat was om de vereiste kwaliteit voor het politiepistool in serieproductie te kunnen leveren.

Vraag 7

Had dit voorkomen kunnen worden als direct getest kon worden met de juiste munitie? Had daarmee voorkomen kunnen worden dat er een nieuw aanbestedingstraject ingegaan moest worden?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Wat bedroegen de totale juridische kosten in beide aanbestedingstrajecten? Om hoeveel procent van de totale projectkosten gaat het?

De totale juridische kosten van het eerste aanbestedingstraject (project NPNP), over de looptijd van 2008 tot en met 2011, bedroegen € 250.362
De totale juridische kosten van het tweede aanbestedingstraject (project APP), over de looptijd 2012 tot heden (maart 2013) bedroegen € 88.879. Deze bedragen vormen tezamen 7,5% van de totale projectbegroting.

Vraag 9

Deelt u de analyse dat deze veroorzaakt zijn door onduidelijkheid rondom de procedure bij de aanbieders in de aanbestedingsprocedure?

Nee. Europese aanbestedingen vragen in algemene zin een hoge juridische nauwkeurigheid waardoor veel afstemming en overleg met juridische adviseurs noodzakelijk is.
De aanbestedingsprocedures waren helder en duidelijk beschreven in het programma van eisen en wensen en voor alle aanbieders kenbaar. Alle aanbieders zijn ook in de gelegenheid gesteld om voor de start van de aanbesteding vragen te stellen over de procedure en de wijze van testen. Deze vragen zijn allemaal schriftelijk beantwoord in de zogenaamde «nota van inlichtingen».

Vraag 10

Hadden deze extra kosten met een zorgvuldiger aanbestedingstraject voorkomen kunnen worden? Bent u bereid dit bij uw onderzoek naar de aanbesteding te betrekken? Zo nee, waarom niet?

Zie hiervoor het antwoord op vraag 9 en 2.

Vraag 11

Waarom is er na het beëindigen van de overeenkomst met SIG-Sauer niet voor gekozen te onderhandelen met de overige deelnemers in de aanbesteding, om zo een nieuw aanbestedingstraject en extra vertraging te voorkomen?

Na de ontbinding van de overeenkomst met de firma SIG-Sauer heb ik alle (juridische) mogelijkheden in kaart laten brengen om zo snel mogelijk te komen tot een nieuw dienstwapen voor de politie. Het teruggaan naar het aanbestedingsresultaat van de eerder afgesloten aanbestedingsprocedure en naar de als nummer twee geëindigde inschrijver bleek de snelste optie en leek op basis van de jurisprudentie goed verdedigbaar. De voorzieningenrechter heeft echter een andere afweging gemaakt en geoordeeld dat er sprake was van een nieuwe overheidsopdracht die opnieuw moet worden aanbesteed.

Vraag 12

Zijn de specificaties voor het nieuwe politiepistool in de tweede aanbestedingsprocedure aangepast? Zo ja, waarom en waaruit bestonden deze aanpassingen?

Ja, de technische eisen zijn kritisch bekeken op afwijkingen van standaard pistolen en beoordeeld in hoeverre deze afwijkende eisen noodzakelijk zijn. Uitgangspunt hierbij was dat een standaardpistool moet kunnen worden aangeboden zodat zoveel mogelijk fabrikanten aan deze aanbesteding konden deel nemen. Als gevolg hiervan is een aantal eisen komen te vervallen of aangepast. Zo is ondermeer de eis dat het wapen niet voorzien mag zijn van een trekkerblokkeerinrichting komen te vervallen, evenals de eis dat de binnenkant van de loop voorzien moet zijn van trekken en velden. Omdat uit de eerste aanbestedingsprocedure is gebleken dat richtmiddelen voorzien van tritium in de duisternis beter zichtbaar zijn dan lichtvasthoudende richtmiddelen, zoals superluminova, is besloten om dit als nieuwe eis op te nemen in het programma van eisen en wensen.

Vraag 13

Was het pistool PPQ niet valveilig?

De pistolen die hebben deelgenomen aan de operationele test zijn vooraf getest op de valveiligheid en hebben alle valproeven zonder problemen doorstaan.
De pistolen waarmee de technische duurtesten zijn uitgevoerd zijn na afloop van deze testen, waarbij met elk pistool 10.000 patronen zijn verschoten, nogmaals onderworpen aan de verschillende valproeven. De pistolen laat men hierbij op 36 verschillende manieren vallen. Bij één van de drie geteste pistolen van het type Walther PPQ-NL is hierbij – bij 1 van de 36 manieren – onverwacht een schot afgegaan. Als gevolg hiervan heeft de Walther PPQ-NL de technische test niet doorstaan en is de keuze uiteindelijk gevallen op de Walther P99Q-NL die als tweede in de rangorde was geëindigd bij de operationele test en wel alle valproeven heeft doorstaan.

Vraag 14

Is het veiligheidsmechanisme van het gekozen pistool, te weten de P99Q, vergelijkbaar met het veiligheidsmechanisme van de PPQ?

De interne mechanismen van de Walther P99Q-NL zijn in beginsel vergelijkbaar met die van de Walther PPQ-NL. Uit gesprekken met de fabrikant blijkt dat niet uit te sluiten valt dat de wijzigingen van de Walther PPQ-NL ten opzicht van de Walther P99Q-NL invloed kunnen hebben gehad op de werking van de interne mechanismen.

Vraag 15

Kunt u garanderen dat de P99Q aan alle eisen van valveiligheid en overige veiligheidseisen voldoet en dat gebruikers dus geen onnodig risico lopen?

Ja, de Walther P99Q-NL heeft alle technische testen, waaronder de valproeven, zonder problemen doorstaan. De fabrikant garandeert maximaal – opnieuw en nog steeds – de valveiligheid van de Walther P99Q-NL. De gebruikers lopen dan ook geen onnodige risico’s.

Vraag 1

Uit de antwoorden op eerdere vragen1 blijkt dat nog veel onduidelijk is over het gebruik van 500 eurobiljetten in Nederland en de eurozone; bent u bereid het (criminele) gebruik van het 500 eurobiljet nader te (laten) onderzoeken?

Sinds de overgang op de euro worden de regels rond het gebruik en de acceptatie van bankbiljetten primair op Europees niveau vastgesteld met exclusieve verantwoordelijkheid van de ECB.
De ECB heeft het gebruik van de bankbiljetten in 2011 onderzocht.2
In het onderzoek geeft de ECB aan dat het in toenemende mate moeilijk is de ontwikkelingen in het gebruik van eurobankbiljetten in het eurogebied te analyseren en te vergelijken. De reden is dat, als gevolg van de grensoverschrijdende migratie van bankbiljetten, het niet langer mogelijk is het volume en de waarde van bankbiljetten in circulatie in ieder land vast te stellen.
Vastgesteld is dat sinds de overgang op de euro de groei van de circulatie hoofdzakelijk voor rekening is gekomen van de bankbiljetten van € 500, € 100 en € 50. Het bankbiljet van € 50 en het bankbiljet van € 500 hebben ieder een aandeel van 33% en de € 100-bankbiljetten een aandeel van 18% in de circulatiewaarde. De ECB schat dat ongeveer een derde van de eurobiljetten in circulatie dient voor transactiedoeleinden in de eurozone; voor het overige worden de eurobiljetten gebruikt als oppotmiddel of buiten de eurozone aangehouden. De ECB schat dat 20 tot 25% van de eurobiljetten buiten de eurozone wordt aangehouden.
De ECB heeft ook het verschil in gebruik van eurobiljetten in verschillende eurolanden onderzocht. In Nederland en Frankrijk blijkt weinig behoefte te zijn aan biljetten van € 500. In andere eurolanden wordt het € 500-biljet veel meer gebruikt. Contante aankopen boven de € 200 zijn bijvoorbeeld in Nederland en Frankrijk een zeldzaamheid, terwijl dat in andere eurolanden veel vaker voorkomt. In vijf van de acht onderzochte landen heeft meer dan 30% van de ondervraagden aangegeven meer dan een keer per jaar een € 200- of € 500-biljet in zijn bezit te hebben gehad. De meeste personen die over biljetten met een hoge denominatie beschikken, hebben deze van hun eigen bankrekening opgenomen. Andere veelvuldige verkrijgingwijzen zijn ontvangst bij betaling voor goederen en diensten (18%), in verband met salarisbetaling (12%) of als geschenk (10%).
Grootschalig gebruik van contant geld, en daarmee ook biljetten van een hoge coupure, kan meerdere oorzaken hebben. Zo kan dit te maken hebben met een grote grijze of zwarte economie, maar ook met duurder elektronisch betalingsverkeer, minder vertrouwen in het bankwezen of beperkte toegang tot bancaire diensten. Voor Nederland geldt dat ons (elektronisch) betalingsverkeer tot de meest efficiënte van de wereld behoort en dat wij een van de laagste percentages hebben van personen zonder bankrekening.
De verschillen tussen Europese landen zijn op deze vlakken groot en zijn daarmee mede een verklaring voor het verschillend gebruik van biljetten met een hoge coupure.

Vraag 2

Waar in Nederland 500 eurobiljetten slechts 1,5% van de totale waarde van de contante geldhoeveelheid vertegenwoordigen ligt het Europese gemiddelde op 38% van de waarde van de contante geldhoeveelheid; bent u bereid de oorzaken van deze verschillen nader te (laten) onderzoeken, bijvoorbeeld door dit verzoek te doen aan DNB of de ECB? Vormen deze verschillen aanwijzingen voor mogelijk verdacht gebruik in andere landen?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Uit de antwoorden op de eerdere vragen blijkt dat het witwassen in Nederland onder andere wordt bestreden door meldplichten voor contante transacties boven een drempelwaarde; kunt u aangeven welke sancties op het overtreden van deze meldplicht staan, hoe vaak de overtredingen worden geconstateerd en hoeveel transacties jaarlijks worden gemeld? Deelt u de mening dat deze meldplicht eenvoudig kan worden vermeden door betalingen of transacties op te splitsen?

Voor de hoogte van de sancties in geval van overtreding van bepalingen van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) verwijs ik naar artikel 28, derde lid, van de wet en artikel 13 van het Besluit bestuurlijke boetes financiële sector. Verder is het onterecht niet melden van ongebruikelijke transacties op grond van de Wet op de economische delicten strafbaar met hechtenis van ten hoogste zes maanden (in geval van opzet: twee jaren), een taakstraf of geldboete van maximaal 19.500 euro. Het maximum van de geldboete is hoger bij veroordeling van een rechtspersoon en indien de betrokken transacties een waarde vertegenwoordigen van meer dan 4875 euro.
Voor het aantal meldingen van ongebruikelijke transacties verwijs ik naar de jaarverslagen van de Financial Intelligence Unit-Nederland, die te vinden zijn op de website www.FIU-Nederland.nl.
De Wwft definieert in artikel 1, eerste lid, onderdeel n, een ongebruikelijk transacties als: transactie die op grond van de indicatoren bedoeld in artikel 15, eerste lid als ongebruikelijk is aangemerkt. Deze indicatoren zijn vastgesteld en opgenomen in de bijlage bij het Uitvoeringsbesluit Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme. Er is een subjectieve indicator en er zijn objectieve indicatoren. Enkele van de objectieve indicatoren kennen een drempelwaarde voor contante betalingen: bij een contante betaling boven die waarde moet de transactie in elk geval gemeld worden. Op grond van de subjectieve indicator moeten transacties worden gemeld waarbij de meldingsplichtige aanleiding heeft te veronderstellen dat deze verband houden met witwassen of financieren van terrorisme. Dit betekent dat ook transacties beneden de bedoelde drempelwaarden aanleiding kunnen geven tot een meldingsplicht.
De meldingsplicht kan niet eenvoudig worden vermeden door opsplitsing van betalingen of transacties. Indien daarmee kennelijk is beoogd de objectieve meldingsplicht te vermijden, vallen de desbetreffende transacties onder de subjectieve meldingsplicht.

Vraag 4

Wat zijn de overwegingen van de Britse en Amerikaanse centrale banken om te kiezen voor een relatief lage waarde van de grootste coupures (respectievelijk 50 Britse pond en 100 Amerikaanse dollar)? Speelt het gevaar voor witwassen en andere crimineel gebruik hierbij een rol? Leidt het ontbreken van de grotere coupures zoals een 500 pond- of dollarbiljet in deze landen tot problemen in het betalingsverkeer?

Tot 1969 werden in de Verenigde Staten biljetten van 500, 1000, 5000 en 10.000 dollar uitgegeven.3 De uitgifte van deze biljetten is gestaakt omdat de biljetten in onbruik waren geraakt. De reden kan worden toegeschreven aan de opkomst van andere manieren van het verrichten van betalingstransacties, zoals creditcardbetalingen. De biljetten met een zeer hoge coupure zijn overigens tot op heden nog wettig betaalmiddel. Gelet op de zeldzaamheid4 zijn de biljetten collector items geworden, waarvoor op veilingen meer dan de nominale waarde wordt betaald.
Gebleken is dat vanaf 2008 de vraag naar het biljet van 100 dollar aanzienlijk is toegenomen met name voor gebruik als oppotmiddel. Hieruit kan worden geconcludeerd dat er wel een behoefte bestaat aan bankbiljetten met een hogere coupure.
De Bank of England is al in 1943 gestopt met de uitgifte van biljetten met een hogere coupure dan 50 pond. Sindsdien worden alleen in Schotland en Noord-Ierland nog biljetten van 100 pond uitgegeven.
Overigens heeft het ontbreken van biljetten met een hogere waarde in Engeland en Amerika, voor zover bekend, niet geleid tot problemen in het betalingsverkeer.

Vraag 5

Is bekend of de beslissing in Canada, om het 1000 Canadese dollarbiljet uit de omloop te nemen, leidde tot verminderde criminaliteit op het gebied van witwassen, fraude en drugscriminaliteit?

In een rapport van de Financial Action Task Force (FATF) uit 2008 is aangegeven dat de Bank of Canada in 2000 is gestopt met het in omloop brengen van het Canadese biljet van 1000 dollar als onderdeel in de strijd tegen witwassen en georganiseerde criminaliteit.5
Uit het FATF-rapport kan worden opgemaakt dat het stoppen met het uitgeven van het biljet van 1000 dollar niet heeft bijgedragen aan een vermindering van witwassen. Uit cijfers van de Canadese overheid blijkt zelfs dat het aantal geconstateerde gevallen van witwassen sinds 2000 is toegenomen.6

Vraag 6

Is meer bekend over de mogelijke rol van 500 eurobiljetten in het internationale criminele circuit, in het bijzonder in Zuid-Amerika? Zou u hiernaar nader vervolgonderzoek willen (laten) doen, bijvoorbeeld door dit verzoek te doen aan DNB of de ECB?

Zoals ik heb aangegeven in de beantwoording van de vragen die gesteld zijn op 29 januari 2013, wordt in het Criminaliteitsbeeld analyse witwassen van het Korps Landelijke Politiediensten specifiek gekeken naar contante geldsmokkel door Colombianen naar Zuid-Amerika. Ik acht het dan ook niet opportuun DNB of de ECB te verzoeken een nader vervolgonderzoek te (laten) doen.

Vraag 7

Bent u bereid de DNB en de ECB te verzoeken speciale aandacht te geven aan de rol van specifiek het 500 eurobiljet in toekomstige onderzoeken naar het gebruik van eurobiljetten, in het bijzonder met betrekking tot de (internationale) criminaliteit?

Ik ben bereid DNB en ECB te verzoeken speciale aandacht te geven aan de rol van specifiek het € 500-biljet in toekomstige onderzoeken naar het gebruik van eurobiljetten, in het bijzonder met betrekking tot de (internationale) criminaliteit.
Ik kan niet vooruitlopen op de uitkomsten daarvan en eventuele gevolgtrekkingen ten aanzien van het in omloop brengen van biljetten van € 500.

Vraag 8

Acht u het mogelijk dat op basis van dergelijke onderzoeken en nieuwe inventarisatie(s) besloten kan worden tot het terugbrengen van het aandeel 500 eurobiljetten in de contante geldhoeveelheid, bijvoorbeeld door de omloop te maximeren als percentage van de totale waarde van de contante geldhoeveelheid of het gebruik van het biljet alsnog te heroverwegen?

Zie antwoord vraag 7.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de kritiek van enkele beveiligingsbedrijven op de reactie van de politie en het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) toen zij op de hoogte gesteld werden van een grootschalige infectie in Nederland door een botnet?1 Zijn de gegevens in het genoemde artikel over de aangeleverde informatie aan het NCSC en de politie en hun reactie daarop juist? Zo nee, wat is dan de juiste beschrijving van de gebeurtenissen rond deze grote cyber-inbraak?

Op hoofdlijnen is de in het artikel geschetste tijdslijn juist. Naar mijn mening is er echter wel degelijk geacteerd door de Politie en het NCSC. In oktober 2012 kreeg het IT-beveiligingsbedrijf Digital Investigation via Leaseweb de beschikking over de inhoud van een command & controlserver van een Citadel-botnet (met de naam Pobelka). Omdat vermoed werd dat deze command & control-server gerelateerd was aan de uitbraak van het Dorifel-virus, waar door het Team High Tech Crime (THTC) van de Landelijke Eenheid van de Politie al onderzoek naar werd gedaan werd door Digital Investigations contact opgenomen met THTC en werd aangeboden om de gegevens van de command & control-server aan THTC te verstrekken.
Op 16 oktober 2012 is door medewerkers van THTC een bezoek gebracht aan Digital Investigations. Door DI is een kopie van de data op een harde schijf aan THTC overhandigd. In de publiciteit is deze harde schijf aangeduid als «de 750 GB». Naar later bleek was deze schijf niet leesbaar.
Op 26 november 2012 heeft de teamleider van THTC de directeur van Digital Investigation in contact gebracht met het NCSC. Hierna heeft het NCSC met Digital Investigation overlegd. Naar aanleiding van dit overleg heeft het NCSC verzocht om het gedeelte van de dataset dat nodig is om respons naar haar achterban van overheid en vitale sectoren mogelijk te maken. Dit gedeelte van de dataset betrof de IP-adressen, de computernamen en de tijdstippen waarop de geïnfecteerde computers actief waren binnen het botnet. Dit heeft het NCSC gedaan op grond van haar bestaande taken en bevoegdheden. Het NCSC had geen rechtsbasis om de resterende inhoudelijke en mogelijk gevoelige gegevens in te zien en te verwerken. De informatie was immers oorspronkelijk afkomstig van een misdrijf en bevatte persoonlijke gegevens en informatie waarvan de betrouwbaarheid en herkomst niet kon worden vastgesteld. Tevens stond niet vast stond hoe Digital Investigation deze informatie had verkregen.
De van Digital Investigation ontvangen IP-adressen zijn in december 2012 na het verkrijgen door het NCSC gecontroleerd op aanwezigheid in de bij het NCSC bekende IP-ranges (reeksen van door het departement of de instelling gebruikte IP-adressen) van departementen en instellingen binnen de doelgroep van het NCSC: de Rijksoverheid en de vitale sectoren. Naar aanleiding van de resultaten hiervan zijn een zestiental departementen en instellingen actief geïnformeerd over een mogelijke besmetting omdat een match met mogelijk besmette IP-adressen werd vastgesteld in de IP-range. Het NCSC beschikt niet over de IP-range van andere bedrijven of gebruikers.
De overige IP -adressen zijn vervolgens en eveneens in december 2012 aangeboden aan de Internet Service Providers (ISP) om hen in staat te stellen hun klanten te informeren wanneer zou blijken dat deze mogelijk besmet zouden zijn. De reden hiervoor is onder meer dat ISP’s hierin een sleutelrol kunnen vervullen. Zij beschikken over de gegevens van de klanten, hebben de vertrouwensrelatie en kunnen ook problemen gericht oplossen.

Vraag 2

Is het correct dat het NCSC de afgelopen week de wens uitgesproken heeft om de ip-adressen van vitale organisaties te krijgen om een betere reactie te kunnen geven bij informatie over inbreuken op de beveiliging? Zo ja, waarom komt dit verzoek juist nu en op welke wijze is dit verzoek aan de betrokken sectoren gedaan?

Het NCSC heeft inderdaad gezien de publiciteit rondom dit onderwerp een herhaalde oproep aan haar achterban van Rijksoverheid en vitale sectoren gedaan om IP-adressen met het NCSC te delen om het NCSC in staat te stellen om partijen gericht te kunnen alerteren als het NCSC kennis heeft van mogelijke infecties van bepaalde IP-adressen. Ook in de komende periode zal door het NCSC actief aandacht worden gevraagd voor het volledig en up-to-date houden van de bij het NCSC beschikbare informatie over IP-adressen van partijen binnen de doelgroep van het NCSC: de Rijksoverheid en de vitale sectoren. Naar aanleiding van het genoemde incident heeft een groot aantal partijen zich reeds bij het NCSC gemeld om informatie over de door deze partijen gebruikte IP-ranges te verstrekken.

Vraag 3

Is in dit geval een «notice-and-take-down procedure» gestart door het bedrijf Digital Investigation voor de centrale servers van het botnet? Is het gebruikelijk dat deze procedure in gang gezet wordt door een privaat bedrijf? Welke gevolgen heeft deze procedure gehad voor het traceren van de daders en de schade door het botnet?

De notice and take down procedure (NTD) is een procedure waarbij aan providers een notificatie, ofwel een verzoek, wordt gedaan om een server uit te schakelen. Ook een private partij kan een dergelijk verzoek doen en dat gebeurt ook. Doel van de NTD-procedure is primair het beëindigen van de functionaliteit van de server en dient daarmee ook geen opsporingsdoeleinden.

Vraag 4

Wordt er op dit moment onderzoek gedaan naar de verantwoordelijken voor dit botnet? Zo ja, wat is de voortgang en de slagingskans van dit onderzoek? Zo nee, waarom niet?

Ja, naar aanleiding van de uitbraak van het dorifel-virus in augustus 2012 is reeds een onderzoek ingesteld door het THTC. Tevens is op 18 februari 2013 een tweede strafrechtelijk onderzoek opgestart. De doelstelling van dit onderzoek is om tot een identificatie te komen van de beheerders van het Pobelka-botnet, die tevens verantwoordelijk moeten worden gehouden door het wegnemen van de 750 GB aan (gevoelige) data. Gegeven het feit dat het onderzoek nog loopt is het niet mogelijk om uitspraken te doen over de slagingskans.

Vraag 5

Bent u van mening dat het blokkeren van verkeer naar de «command-and-control servers» van botnets een effectieve manier is om deze netwerken te belemmeren? Zo ja, ziet u mogelijkheden om deze werkwijze toe te staan zonder schending van de netneutraliteit?

Ja, het blokkeren van verkeer naar command en conrol-server (C&C-servers) is een van de effectieve opties in het bredere palet aan mogelijkheden om botnets te bestrijden. Toepassing van deze werkwijze zonder schending van de netneutraliteit is mogelijk binnen de uitzonderingsbepalingen in artikel 7.4a, eerste lid sub b en d van de Telecommunicatiewet (Tw). Deze bepalingen hebben betrekking op het blokkeren van verkeer dat de veiligheid of integriteit van het netwerk of het randapparaat van de eindgebruiker aantast (bijvoorbeeld verkeer afkomstig van computers die onderdeel uitmaken van een botnet) dan wel ter uitvoering van een wettelijk voorschrift of rechterlijk bevel.

Vraag 6

Wat is de rolverdeling en afbakening tussen het NCSC en de nieuwe Integrale Beveiligingsdiensten (IBD) en het centrum Abuse Information Exchange (Abuse-IX) van respectievelijk de gemeenten en enkele grote internetbedrijven? Met welke vergelijkbare diensten werkt het NCSC samen?

Het NCSC werkt samen met een grote diversiteit aan partijen. In het huidige informatietijdperk neemt het belang van informatiesystemen in vitale sectoren toe. Vanuit het belang van de continuïteit van deze sectoren voor onze maatschappij werkt het NCSC dan ook nauw samen met bedrijven en organisaties uit deze sectoren.
Een belangrijk georganiseerd verband binnen deze samenwerking zijn de Information Sharing and Analysis Centers (ISAC’s), georganiseerd door partijen uit het bedrijfsleven en aangesloten bij het NCSC. Dit zijn overlegorganen waarbij bedrijven uit vitale sectoren samen met relevante overheidsorganisaties werken aan het verhogen van de digitale weerbaarheid. Tijdens reguliere overleggen worden, trends, ontwikkelingen en dreigingen op het gebied van cyber security uitgewisseld.
De lijst van vitale sectoren beslaat 12 sectoren (Energie, Telecommunicatie/ICT, Drinkwater, Voedsel, Gezondheid, Financieel, Keren en Beheren Oppervlaktewater, Openbare Orde en Veiligheid, Rechtsorde, Openbaar Bestuur, Transport en de Chemische en Nucleaire Industrie) met daarbinnen 31 vitale producten en of diensten. Uitgangspunt bij deze vitale sectoren is dat uitval of verstoring van vitale producten of diensten van deze sectoren een (potentieel) maatschappelijk ontwrichtend effect heeft; de lijst van vitale sectoren sluit aan bij dit criterium.
Het NCSC is op het gebied van cyber security het centrale punt in Nederland en daarmee de spin in het web. Om organisaties buiten de eigen doelgroep van Rijksoverheid en vitale sectoren te kunnen bedienen wanneer dit nodig is, werkt het NCSC samen met schakel- en partnerorganisaties. Niet alleen kunnen langs deze weg verschillende sectoren binnen de eigen verantwoordelijkheid zelfstandig digitale weerbaarheid vergroten, ook wordt hiermee de uitrol van een effectief landelijk netwerk van sectorale informatiebeveiligingsorganisaties gestimuleerd. Het is de ambitie om dit netwerk in stappen uit te bouwen. Zo is met ondersteuning van het NCSC door VNG/KING met de oprichting van de Informatiebeveiligingsdienst voor gemeenten (IBD), een belangrijke stap gezet in de ontwikkeling van sectorale capaciteiten voor mede-overheden op het gebied van ICT-response. Het NCSC werkt nauw met hen samen.
Een ander belangrijk initiatief, is het door de Minister van Economische Zaken gesubsidieerde initatief. Binnen Abuse Information Exchange werken internetproviders samen en wordt informatie verzamelt en verwerkt over botnetbesmettingen. Op die manier worden besmette computers sneller opgemerkt en kunnen klanten beter en sneller geholpen worden. Abuse Information Exchange heeft de ambitie om in de loop van 2013 operationeel zijn. Deze ontwikkelingen juich ik toe.

Vraag 7

Op welke wijze is de relatie georganiseerd tussen het NCSC en vitale sectoren? Welke informatie wordt hierin uitgewisseld en hoe frequent is dit contact? Welke sectoren zijn aangemerkt als vitale sectoren? Herkent u het beeld dat in dit informatietijdperk de informatiesystemen van steeds meer sectoren vitaal zijn?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Welke plicht hebben bedrijven om aan hun klanten te melden dat hun gegevens mogelijk gestolen zijn, waardoor zij een groot veiligheidsrisico kunnen lopen? Weet u of alle bedrijven die getroffen zijn door het Pobelka-botnet hun klanten ingelicht hebben?

Hierop is geen eenduidig antwoord te geven omdat er nog onderzoek uitgevoerd wordt welke bedrijven mogelijk getroffen zijn, daarmee is ook nog niet te zeggen onder welk juridisch regime de getroffen bedrijven opereren en of zij op grond daarvan verplicht zijn hun klanten in te lichten.

Vraag 9

Deelt u de mening dat de beveiliging van de infrastructuur van vitale sectoren op dit moment nog teveel afhankelijk is van de bereidheid van bedrijven om gegevens te delen en alert te reageren op informatie over beveiligingsproblemen? Zo nee, waarom bent u van mening dat de huidige situatie voldoet? Zo ja, wat ziet u als de beste richting om dit gebrek aan regie op te lossen?

Als coördinerend bewindspersoon voor het onderwerp cyber security ben ik het met u eens dat regie belangrijk is op het onderwerp. Juist in dit licht heeft het kabinet in maart 2011 de Nationale Cyber Security Strategie gepubliceerd. Hiermee is ingezet op publiek-private, civiel-militaire en internationale samenwerking om de digitale veiligheid verder te verhogen. Met deze lijn is het fundament gelegd voor een integrale aanpak van cyber security. Uiteraard is het veld van cyber security voortdurend aan verandering onderhevig. Juist in dit licht zullen wij nog dit jaar komen met een geactualiseerde versie van de Nationale Cyber Security Strategie, het door u gevraagde plan is er dus. Daarbij is er nadrukkelijk aandacht voor de balans tussen veiligheid en digitale grondrechten.
De Pobelka-casus onderstreept het in het AO d.d. 6 december aangegeven belang van het versterken van de detectiecapaciteit bij de Rijksoverheid en de vitale sectoren. Op deze wijze kunnen incidenten zo snel mogelijk gedetecteerd worden en van een gepaste response worden voorzien. Het NCSC is op het gebied van cyber security het centrale punt in Nederland en daarmee de spin in het web. Om organisaties buiten de eigen achterban van Rijksoverheid en vitale sectoren te kunnen bedienen wanneer dit nodig is, werkt het NCSC samen met schakel- en partnerorganisaties. Ook zal vóór de zomer juridisch worden verkend hoe het NCSC op een zorgvuldige wijze kan blijven omgaan met de beschikbare informatie die het NCSC vanuit de ICT-community bereikt. Daarbij zal worden gekeken hoe en op welke rechtsbasis het NCSC gegevens kan verwerken om de impact van dreigingen in het digitale domein op de nationale veiligheid te beperken.
Ten aanzien van het melden van inbreuken op de veiligheid van informatiesystemen binnen vitale sectoren kan ik u aangeven dat ik hiervoor al wetgeving in een vergaand stadium van voorbereiding heb. Deze wetgeving zal spoedig in consultatie worden gebracht.

Vraag 10

Herkent u de verwachting dat het NCSC of een onafhankelijke partij een actievere rol op zich neemt bij de melding van inbreuken op de veiligheid van Nederlandse computersystemen? Zo ja, bent u bereid een plan te ontwikkelen waarin een dergelijke partij de digitale veiligheid in Nederland vergroot, zonder de grondrechten van bedrijven en burgers aan te tasten?

Zie antwoord 9

Vraag 1

Herinnert u zich de nog niet beantwoorde eerdere vragen over de aanpak van illegale aanbieders van kansspelen op internet en vooral de activiteiten van 7Red.com?1 Kent u ook het bericht «Gokreclames 7Red.com verboden»?2

Ja.

Vraag 2

Kent u de reclame van het online gokbedrijf Royaalcasino.com zoals uitgezonden op de op Nederland gerichte tv-zender van National Geographic en de websites?3 Zo ja, voldoen deze websites aan de prioriteringscriteria, te weten het hebben van een nl.site of het aanbieden van de site in de Nederlandse taal of reclame maken op radio, televisie en in geprinte media op grond waarvan de Kansspelautoriteit online goksites zegt aan te pakken? Zo nee, zou u zich dan op de hoogte willen stellen van deze reclame en websites?

Het is sinds 1 april 2012 aan de kansspelautoriteit (ksa) om toe te zien op de naleving van de Wet op de kansspelen (Wok), waaronder de regels ten aanzien van werving en reclame. De ksa laat mij weten de betreffende reclame te kennen. Het is aan de ksa om te bepalen hoe zij omgaat met de handhaving van de Wok.

Vraag 3

Over welke mogelijkheden beschikt de Kansspelautoriteit om illegale gokreclames op te sporen?

De medewerkers van de ksa houden via internet actief zicht op reclame-uitingen. Daarnaast ontvangen zij meldingen van burgers, bedrijven en organisaties over gokreclames.

Vraag 4

Op welke wijze kan de Kansspelautoriteit daadwerkelijk boetes opleggen en vooral ook innen bij gokbedrijven die gevestigd zijn in andere landen zoals Costa Rica, Malta of Curaçao? Hoe werken dergelijke inningsprocedures in de praktijk?

De ksa beschikt over een bestuurlijk handhavingsinstrumentarium, waaronder het opleggen van bestuurlijke boetes. Indien buitenlandse illegale aanbieders weigeren een bestuurlijke boete te betalen, is – zonder verhaalsmogelijkheden in Nederland – bestuursrechtelijke handhaving minder effectief. De ksa kan niet in het buitenland de betaling van bestuurlijke boetes afdwingen. Inzetten van het strafrecht is grensoverschrijdend mogelijk, maar wordt gezien als ultimum remedium (in die gevallen waarin sprake is van meervoudige of herhaalde overtredingen, van verwevenheid met andere criminele activiteiten en/of waarin de behoefte bestaat aan de toepassing van strafvorderlijke dwangmiddelen en bevoegdheden of het opleggen van specifiek strafrechtelijke sancties). Bij de ontwikkeling van het wetsvoorstel kansspelen op afstand bekijk ik welke aanvullende bevoegdheden de effectiviteit van de handhaving van de ksa verder kunnen versterken.